Kỹ thuật lập trình cơ sở với ngôn ngữ C/C++

LAP TRiNH CO sở

V . A W | VOI NGỒN NGỮ C/C++

0 - 7

NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT

DƯƠNG THẢNG LONG (CHỦ BIÊN)

TRƯƠNG TIÉN TÙNG

KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c v s ở

VỐI NGỔN NGỮ C/C++

V~T~1

NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT

Chịu trách nhiệm xuất bản

GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP

PHẠM NGỌC KHÔI

Biên tập và sửa bản in: TS. NGUYEN h u y t i ế n

Họa sỹ bìa : XUÂN DŨNG

NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT

70 Trần Hưng Đạo - Hoàn Kiếm - Hà Nội

ĐT: 04 3942 2443 Fax: 04 3822 0658

Website: http://www.nxbkhkt.com.vn Email: [email protected]

CHI NHÁNH NHÀ XUẤT ÉvÍN KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT

28 Đồng KHqri?-*Quận 1 - TP Hồ Chí Minh

Ể>t:t8 3822 5062 ’ ' f

In 300 bản, khổ 16 X 24cm, tại Xí nghiệp In NXB Văn hóa Dân tộc

Địa chỉ: 128C/22 Đại La, Hà Nội

SỐĐKXB: 1455 - 2014/CXB/l - 93/KHKT.

Quyết định XB số: 245/QĐXB - NXBKHKT, ngày 30/12/2014.

ISBN: 978-604-67-0312-9

In xong và nộp lưu chiểu Quý I năm 2015.

LỜI NÓI ĐẦU

Để đáp ứng nhu cầu đào tạo kỹ sư tin học của các ngành Công

nghệ thông tin và Tin học trong các trường đại học, tăng cường thêm

một lựa chọn cho người học tiếp cận đa dạng đến những vấn đề cơ sở

của ngành, chúng tôi biên soạn cuốn sách “K ỹ thuật lập trình cơ sở

với ngôn ngữ C /C + + ”. Tài liệu này mong muốn cung cấp các kiến

thức cơ sở về lập trình nói chung và các kỹ thuật xử lý trong ngôn ngữ

C/C++ nói riêng, qua đó nhàm giúp sinh viên có thêm tài liệu học

tập, tham khảo và đặc biệt là kỹ năng thực hành giải quyết các bài

tập lập trình.

Nội dung tài liệu gồm 06 chương, sắp xếp theo trật tự logic từ đon

giản đến phức, đảm bảo tính hệ thống và liên thông từ đầu đến cuối.

Chương 1 trình bày các khái niệm cơ bản về lập trình, ngôn ngữ

lập trình và các vấn đề liên quan đến lập trình như giải thuật, độ phức

tạp của giải thuật.

Chương 2 giới thiệu về ngôn ngữ lập trình C/C++ gồm các khái

niệm và các thành phân cơ bản cân có của ngôn ngữ lập trình như tập

ký tự, tên, từ khóa, kiểu dữ liệu, các toán tử, cấu trúc chương trình,

câu lệnh, khối lệnh,...

Chương 3 trình bày các cấu trúc lệnh điều khiển trong lập trình

bao gồm tuần tự, rẽ nhánh và lặp. Chúng được thể hiện bởi các lệnh

như if, switch, for, while,...

Chương 4 trình bày về lập trình cấu trúc. Trong đó gồm các khái

niệm liên quan, phương pháp xây dựng chương trình theo mô-đun

(dưới dạng các hàm), các vấn đề liên quan đến hàm như vấn đề trao

đổi dữ liệu giữa các hàm, kỹ thuật hàm đệ quy, hàm nạp chồng, hàm

m ẫu,...

4 KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c ơ SỞ VỚI NGÓN NGỮ C/C++

Chương 5 trình bày phương pháp tổ chức dữ liệu theo mảng, các

bài toán và thuật toán liên quan đến mảng. Trong đó bao gồm mảng

một chiều, mảng hai chiều, mảng biểu diễn xâu ký tự và cách xử lý,...

và đặc biệt là phương pháp khai thác sử dụng cơ chế bộ nhớ động với

con trỏ.

Chương 6 trình bày phương pháp tổ chức dữ liệu theo gói (hay

cấu trúc - struct), phương pháp tổ chức dữ liệu dạng danh sách, dạng

cây... đổi với các cấu trúc dữ liệu cơ bản và các vấn đề liên quan.

Cũng trong chương này, phần cuối sẽ cung cấp phương pháp xử lý

vào/ra tệp tin phục vụ cho việc lưu dữ liệu trên bộ nhớ ngoài (ổ đĩa).

Mỗi chương được chia làm ba phần: phần thứ nhất trình bày lý

thuyết các vấn đề, mỗi vấn đề đều có các ví dụ minh họa, giải thích

chi tiết hoặc/và các hình vẽ minh họa trực quan giúp cho người đọc dễ

tiếp nhận. Phần thứ hai gồm các bài tập có hướng dẫn thực hiện và lời

giải theo hướng dẫn đó và phần thứ ba là các bài tập chưa có lời giải.

Các ví dụ mẫu cũng như bài giải của các bài tập đã được viết bằng

ngôn ngữ C/C++ và chạy thử cho kết quả đúng trên môi trường

Dev-C++.

Hướng dẫn: Bạn đọc nên đọc các phần lý thuyết trước mỗi

chương và xem các ví dụ minh họa, tiếp theo tìm hiểu các bài tập đã

nêu phương pháp giải để nắm rõ việc vận dụng phần lý thuyết vào mỗi

bài toán cụ thể. Cuối cùng bạn hãy tự làm các bài tập yêu cầu để nâng

cao kỹ năng lập trình cũng như giải quyết các bài toán bàng máy tính.

Nhóm tác giả mong nhận được những đóng góp để hoàn thiện

hơn cho tài liệu này qua địa chỉ email: [email protected].

Hà Nội ngày 19 thảng 05 năm 2014

Nhóm tác giả

Chương 1

TỔNG QUAN VỀ KỸ THUẬT LẬP TRÌNH

1.1. Lập trình và ngôn ngữ lập trình

1.1.1. Khái niệm về lập trình

Thuật ngữ lập trình (programming) nhằm nói đến quá trình xây

dựng - sản xuất một chương trình phần mềm cho máy tính, qua đó khi

chương trình phần được thực thi trên máy tính, chúng ta ứng dụng để

giải quyết bài toán thực tế. Khái niệm bài toán ở đây được hiểu theo

nghĩa rộng, tức là bất kỳ vấn đề nào trong thực tế mà con người cần

ứng dụng máy tính để giải quyết. Quá trình này gồm nhiều giai đoạn

như khảo sát, phân tích và thiết kế, mã hóa chương trình, kiểm thử

chương trình, bảo trì nâng cấp,... (xem hình vẽ sau).

Các giai đoạn chính trong quá trình xây dựng một chương trình

phần mềm như sau.

\ Khảo Phân tích & Mã hóa Kiểm

I sát thiêt kê chương trình tra

Chương

trình phần

mềm

Giai đoạn khảo sát nhàm làm rõ các yêu cầu của bài toán, giới

hạn hay xác định phạm vi bài toán cần giải quyết, tiếp theo phân tích

các yêu cầu của bài toán thật chi tiết về các quy trình nghiệp vụ, cách

thức xử lý các vấn đề có trong phạm vi bài toán để từ đó thiết kế các

6 KỸ THUẬT LẠP TRÌNH c ơ s ở VỚI NGÔN NGỮ C/C++

thành phần cho chương trình phần mềm. Giai đoạn mã hóa chương

trình (hay coding) là một giai đoạn quan trọng, ở đó, các thiết kế về

phần mềm sẽ được chuyển hóa thành nội dung các thành phần của một

chương trình máy tính. Người thực hiện ở giai đoàn này hay được gọi

là lập trình viên (programmer).

Như vậy, kết quả của lập trình là chương trình phần mềm

(software), chương trình này sẽ được thực hiện trên máy tính và qua

đó giúp con người giải quyết bài toán đặt ra ban đầu.

Chúng ta không đi sâu tìm hiểu chi tiết về các giai đoạn ở đây.

Trong khuôn khổ tài liệu này, sẽ đề cập đến giai đoạn mã hóa chương

trình hay còn gọi là viết mã lệnh. Giai đoạn này được thực hiện dựa

trên những phân tích và thiết kế về chương trình đó. Các thiết kế của

chương trình gồm nhiều thành phần khác nhau như việc phân chia các

rtìô-đun xử lý, các giao diện người dùng của chương trình... nhưng

quan trọng là quy trình xử lý và tính toán cho các vấn đề của bài toán

bằng máy tính, hay còn gọi là thuật toán. Phần thuật toán này sẽ cho

thấy cấu trúc trình tự mà người lập trình sẽ viết mã lệnh cho chương

trình. Khái niệm và các vấn đề về thuật toán được trình bày ở phần sau.

Thực tiễn đặt ra nhiều bài toán cho việc xây dựng các chương

trình phần mềm ứng dụng. Có một số bài toán có thể đang được giải

quyết bằng sức lao động của con người, tuy nhiên có những bài toán

chúng ta không thể giải quyết vì khối lượng tính toán khổng lồ hoặc

diễn ra trong những môi trường đặc biệt. Chẳng hạn, bài toán giải

phương trình bậc hai là đơn giản và chúng ta có thể tính toán trong

thời gian ngắn, trong khi bài toán phân tích một số nguyên khoảng 50

chữ số thành các thừa số nguyên tố sẽ cần một khối lượng tính toán

lớn và con người không dễ gì có thể tính toán ngay được. Hoặc bài

toán điều khiển các thiết bị rô-bốt được phóng vào vũ trụ thì rõ ràng

con người chưa thể tham gia điều khiển trực tiếp mà cần có sự tự động

hóa việc điều khiển bàng máy tính. Những điều này cho thấy sự cần

KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c ơ s ở VỚI NGÔN NGỮ C/C++

thiết đến việc ứng dụng máy tính thông qua các chương trình phầr

mềm ứng dụng.

Mặt khác, với đặc trưng như tính trung thực, không bị phụ thuộc

vào điều kiện ngoại cảnh khi tính toán và xử lý... nên việc ứng dụng

máy tính giải quyết các bài toán giúp con người sẽ hiệu quả cao vè

đảm bảo tính ổn định hon.

1.1.2. Ngôn ngữ lập trình

Chương trình phần mềm của máy tính là tập hợp các câu lệnh CC

thứ tự để điều khiển máy tính xử lý và tính toán giải quyết bài toán đ<

đặt ra. Các câu lệnh (hay còn gọi mã lệnh) được viết trong chươnị

trình về bản chất chỉ sử dụng 2 ký hiệu 0 và 1, bởi vì máy tính điện tì

hiện nay chỉ xử lý tín hiệu dạng nhị phân (tương ứng với trạng thá

ON/OFF). Các lệnh biểu diễn ở dạng này gọi là mã máy. Tuy nhiêi

chúng ta không phải và cũng rất khó lập trình bằng các lệnh mã máy

mà sẽ sử dụng các lệnh dưới dạng tương tự ngôn ngữ tự nhiên (chi

yếu bằng tiếng Anh) để dễ dàng hơn, đó chính là nhờ sự cung cấp củi

ngôn ngữ lập trình.

Như vậy, ngôn ngữ lập trình có thể hiểu là tập các ký pháp, qir

tắc, quy ước để viết mã lệnh cho chương trình. Hiện nay có rất nhiềi

loại ngôn ngữ lập trình được chia thành từng nhóm sau:

- Ngôn ngữ máy: sử dụng các ký hiệu nhị phân cùng với quy tắ

của máy nên rất khó áp dụng và hầu như không được dùng để viể

chương trình.

- Nhóm ngôn ngữ bậc thấp: sử dụng các ký hiệu là chữ cái, chi

số, dấu... hay còn gọi là các ký tự cùng với quy tắc gần với quy tắ

của máy nên cũng khá khó khi áp dụng. Chẳng hạn, như ngôn ng

Assembler. Các ngôn ngữ thuộc nhóm này thường áp dụng để vi(

chương trình phần mềm dạng hệ thống, can thiệp sâu bên trong cá

thiết bị vật lý để điều khiển.

8 KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c ơ SỞ VỚI NGỐN NGỮ C/C++

- Nhóm ngôn ngữ bậc cao: sử dụng các ký hiệu là các ký tự của

ngôn ngữ tự nhiên (tiếng Anh) để viết lệnh với quy tắc gần với quy tắc

của ngôn ngữ tự nhiên nên dễ áp dụng. Chẳng hạn như Pascal, C/C++,

Java,...

Ngôn ngữ lập trình về bản chất cung cấp cho người lập trình hai

yếu tố chính thứ nhất, cung cấp các ký hiệu và quy tắc viết mã lệnh để

sao cho đơn giản và dễ triển khai; thứ hai, cung cấp cơ chế để các

chương trình sau khi viết bàng ngôn ngữ này sẽ được chuyển về dạng

mã máy để thực hiện trên máy tính. Quá trình chuyển đổi này được

gọi là biên dịch (compile) chương trình.

Chương trình được viết ra sử dụng một ngôn ngữ lập trình nào

đó được gọi là chương trình nguồn (source programs), sau khi biên

dịch sẽ tạo thành chương trình gồm các lệnh mã máy được gọi chương

trình thực thi (executive programs).

Hình vẽ sau minh họa quá trình lập trình phần mềm và biên dịch,

chạy thử chương trình trên máy tính.

1.2. Thuật toán

1.2.1. Khái niệm thuật toán (algorithms)

Thuật toán là một hệ thống chặt chẽ và rõ ràng các quy tắc nhằm

xác định một dãy có thứ tự các thao tác trên những đối tượng, sao cho

KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c ơ SỞ VỚI NGÔN NGỮ C/C++ 9

sau một số hữu hạn bước thực hiện các thao tác này, ta thu được kết

quả mong muốn.

Thuật toán là khái niệm cơ bản trong tin học để diễn tả cách thức

máy tính xử lý thông tin nhằm giải quyết một bài toán nào đó. Vì vậy

để lập trình cho máy tính, trước hết, chúng ta phải thiết kế một thuật

toán thích hợp mà các bước tính toán trong đó là thực hiện được bởi

máy tính. Sự thích hợp của một thuật toán được thể hiện ở các đặc

trưng cần có và chúng ta sẽ xem xét chi tiết ở phần tiếp theo.

Chẳng hạn, để thực hiện bài toán giải phương trình bậc hai dạng

a.x2+b.x+c = 0 chúng ta cần phải thực hiện theo thứ tự các bước như

sau:

Bước 1) Xác định các hệ số của phương trình là ba số a, b và c.

Bước 2) Kiểm tra, nếu a bằng 0 thì trả lời đây không phải là

phương trình bậc hai và kết thúc. Ngược lại thực hiện tiếp bước 3.

Bước 3) Tính giá trị của delta = b2- 4a.c

Bước 4) Nếu delta < 0 thì trả lời phương trình không có nghiệm

thực và kết thúc. Ngược lại sang bước 5.

Bước 5) Nếu delta = 0 thì trả lời phương trình có nghiệm kép là

Xi = x2 = -b/(2.a) và kết thúc. Ngược lại sang bước 6.

Bước 6) Nếu delta > 0 thì trả lời phương trình có hai nghiệm

phân biệt là X] = (-b+delta1/2)/(2.a) và x2 = (-b-delta1/2)/(2.a) và kết

thúc.

Quá trình thực hiện bài toán trên có 6 bước, nội dung thực hiện

các bước là rõ ràng, chính xác và đơn nghĩa. Nếu chúng ta đảo lộn trật

tự của các bước thì có thể dẫn đến sai, tức là không giải quyết được

bài toán đã đặt ra. Đây là đặc điểm có tính thứ tự của các thao tác

trong bất kỳ một thuật nào. Để tìm hiểu kỹ các đặc trưng của thuật

toán, chúng ta sẽ tiếp tục ở phần sau.

10 KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c ơ s ở VỚI NGÔN NGỮ C/C++

1.2.2. Phương pháp trình bày thuật tuán

Vấn đề biểu diễn thuật toán cũng rất quan trọng, nhàm mục đích

truyền đạt nội dung phương cách tính toán và xử lý cho một bài toán

từ người thiết kế đến người lập trình một cách chính-xác. Dễ nhất là sử

dụng hệ thống các ký hiệu hình thức hóa, tuy nhiên với những thuật

toán lớn và để gần gũi với ngôn ngữ tự nhiên của con người, chúng ta

thường sử dụng ngôn ngữ giả lập trình với mô tả từng bước.

Như vậy, chúng ta có hai cách để biểu diễn thuật toán:

- Cách thứ nhất là nêu trình tự các bước từ bước 1 đến bước cuối

cùng, ở mỗi bước sử dụng ngôn ngữ giả lập trình cùng với ngôn ngữ

tự nhiên để trình bày thao tác cần tính toán hoặc xử lý. Các mô tả này

phải chính xác, rõ ràng, đom nghĩa và dễ hiểu.

Cấu trúc mô tả một thuật toán theo cách này thường gồm các

3hần như sau:

A lgorithm : tên_thuật_toán

Input: các_tham_số_đầu_vào

O utput: các_kết_quả_tính_toán_đầu_ra

Actions:

B 1) Mô _tả_thao_tác_xử_lý_cho_bước_ 1

B2) Mô_tả_thao_tác_xử_lý_cho_bước_2

Bn) Mô_tả_thao_tác_xử_lý_cho_bước_«

End. (kết thúc thuật toán)

Trong đó, chúng ta có thể dịch chuyển từ bước sau lên bước

trước để cho lặp lại việc thực hiện một số thao tác nào đó. Tuy nhiên

điều này cần được thiết kế chặt chẽ để tránh việc lặp lại vô tận, tức

không có điểm dừng cho thuật toán.

KỸ THUẬT LẬP TRỈNH c ơ s ở VỚI NGÔN NGỮ C/C++ 11

Chúng ta xem ví dụ sau về tìm số lớn nhất trong ba số nguyên để

nắm rõ hơn về phương pháp trình bày :

A lgorithm : TM3S

Input: a, b, c (là 3 số nguyên)

O utput: m (là số lớn nhất)

Actions:

B l) Nếu a>b thì đặt m = a;

Ngược lại, đặt m = b;

B2) Nếu m<c thì đặt m = c;

B3) Kết quả là m;

End. (kết thúc thuật toán)

- Cách thứ hai sử dụng sơ đồ khối: trong đó sử dụng các ký hiệu

hình vẽ với ý nghĩa như sau (xem bảng)

Hình vẽ Ý nghĩa

o thể hiện sự bắt đầu và kết thúc thuật toán

thể hiện sự tính toán

/ /

thể hiện cho thao tác nhập dữ liệu vào, đưa kết

quả dữ liệu ra

--------- ► thể hiện chiều đi của thuật toán

- Ạ -

thể hiện sự lựa chọn đúng hoặc sai, có một chiều

đi vào và 2 chiều đi ra tương ứng với 2 trường

hợp đúng và sai

12 KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c ơ SỞ VỚI NGÔN NGỮ C/C++

Trong đó, một thuật toán thường chỉ có hai hình e-líp thể hiện

một điểm bắt đầu và một điểm kết thúc của thuật toán. Các mũi tên

nổi các hình (thao tác) lại với nhau tạo nên tính thứ tự cần phải xem

xét cẩn trọng. Nếu một thao tác nào đó trong một hình vẽ mà quá lớn

và chưa cụ thể để dễ dàng lập trình thì có thể được thiết kế chi tiết

thành một thuật toán con khác với một sơ đồ khác tương ứng.

Chẳng hạn, với thuật toán giải phương trình bậc hai ở trên chúng

ta có thể biểu diễn bằng sơ đồ sau:

( ^ B ắ t đ ầ ^ ) (1)

Ị Nhập hệ số a,b,c Ị (2)

Trả lời không

(9) phải phương

,

«— a * 0 ^ >

trình bậc hai

(6)

- b + VÃ -ố -V Ã

X, = , X , =

2 a 2 2 a

X, =*, _ ~ b

2 a

« (7)

T

.(10) ► (^K ẻtthuc^)

Một thuật toán được trình bày dưới dạng sơ đồ thường là rõ ràng,

tường minh và trực quan với cách tư duy lập luận của con người hom.

Người lập trình sẽ dễ dàng triển khai chương trình từ thuật toán ở

dạng này. Tuy nhiên nếu thuật toán quá lớn thì việc trình bày bằng mô

tả các bước sẽ đơn giản hơn, khi đó các bước phải được trình bày rõ

KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c ơ SỞ VỚI NGÔN NGỮ C/C++ 13

chi tiết từng thao tác để người lập trình có thể nắm bắt được và mã hóa

thành các câu lệnh xử lý, tính toán trong chương trình được dễ dàng.

Để hiểu rõ và chắc chắn chính xác chi tiết từng thao tác trong

một thuật toán, thông thường, trước hết chúng ta hãy làm thử từng

bước của thuật toán đã cho với các trường hợp khác nhau của dữ liệu

đầu vào (input). Ở đây chúng ta sẽ làm thử một trường hợp của thuật

toán giải phương trình bậc hai ở trên. Cụ thể với sơ đồ của ví dụ trên

ta có như sau:

Sau khi bắt đầu, chúng ta nhập các hệ số tại hình vẽ thứ (2) (hình

bình hành), giả sử là a = 2, b = 5, c = 2. Tiếp theo tại hình (3) kiểm tra

a * 0 là đúng nên sang hình (4) và tính A = 5 - 4x2x2 = 9. Tiếp tục

kiểm tra A > 0 tại hình (5) là đúng nên sang hình (6) để tính giá trị

nghiệm:

= -5 + V9_ . _ , = -5 -V 9 _ . Xi = ———■— = -0,5 và x2 = —;—- = - 2

2x2 2x2

sau đó kết thức thuật toán.

1.2.3. Các đặc trưng của thuật toán

Thông thường, để cho biết một thuật toán là tốt hay không chúng

ta cần đưa ra các tiêu chí đánh giá. Sau đây là những tiêu chí thường

được đề cập, có những tiêu chí là bắt buộc, có những tiêu chí cần đạt ở

mức độ càng cao càng tốt.

- Tính kết thúc: thuật toán phải được kết thúc sau một số hữu hạn

thao tác. Đây là tính bắt buộc của bất kỳ một thuật toán nào.

Ví dụ sau đây là một thuật toán để tìm ước số chung lớn nhất của

hai số nguyên dương mà không có tính kết thúc vì các bước trong đó

được lặp lại vô hạn lần (thuật toán bên dưới). Thực vậy, khi hai số

bàng nhau (a=b) thì tại bước 2 thuật toán sẽ trừ bớt của b và do đó giá

trị b sẽ bằng 0 (a khác 0), tiếp theo bước 3 sẽ không kết thúc vì sau bước

2 thì giá trị a khác b. Bước 4 sẽ lặp lại bước 1, bây giờ sẽ lặp vô hạn lần

14 KỸ THUẬT LẬP TRÌNH c ơ s ở VỚ! NGỒN NGỮ C/C++

VÌ b = 0 nên tại bước 1 giá trị a luôn không đổi dẫn đến không bao giờ

đạt được kết quả a = b ở bước 3 để dừng thuật toán.

Algorithm : USCLN (thuật toán không có tính dừng)

Input: a, b (là 2 số nguyên dương)

Output: u (là ước số chung lớn nhất)

Actions:

B l) Nếu a>b thì đặt a = a-b; (giảm bớt của a đi b đom vị)

B2) Nếu a<b thì đặt b = b-a; (giảm bớt của b đi a đơn vị)

B3) Nếu a=b thì kết thúc và kết quả là a;

B3) Nếu a o b thì lặp lại bước 1;

End. (kết thúc thuật toán)

Để thuật toán trên có tính dừng, chúng ta có thể thay đổi điều

kiện xét ở bước 3. Theo đó, thay vì xét a = b thì ta sẽ xét điều kiện

a = 0 hoặc b = 0 để kết thúc thuật toán.

- Tính rõ ràng, chặt chẽ: các thao tác được trình bày trong thuật

toán phải rõ ràng và đơn nghĩa, và phải thực hiện được bằng máy tính.

Các bước này có thứ tự nhất địrih, nếu thay đổi trật tự này thì thuật

toán sẽ bị sai.

Chẳng hạn, nếu có một mô tả kiểu như “nếu a là đủ lớn thì kết

thúc” thì sẽ không lập trình được cho máy tính vì khái niệm “đủ lớn”

là không rõ ràng. Hoặc mô tả có dạng “nếu tốc độ gió trên 230km/h

thì ngắt nguồn điện tổng” trong lập trình điều khiển tại nhà máy điện

hạt nhân X nào đó, thì có hai việc mà bản thân máy tính không tự xác

định được đó là “đo tốc độ gió” và “ngắt nguồn điện” mà phải thông

qua các thiết bị ngoại vi hỗ trợ như là các cảm biến. Tất nhiên,

điều này sẽ đặt ra sự ghép nổi giữa thiết bị ngoại vi với máy tính trong

điều khiển.