Kỹ thuật ghép cây ăn quả

1

Bé N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N

CôC KHUYÕN N¤NG Vµ KHUYÕN L¢M (MARD)

Dù ¸N T¡NG C−êNG KH¶ N¡NG T− VÊN CÊP Bé (MRDP)

Kü thuËt

GHÐP C¢Y ¡N QU¶

S¸ch h−íng dÉn n«ng d©n häc vµ lµm

NHµ XUÊT B¶N N¤Ng ngHIÖP

Hµ NéI - 2001

2

Cuèn s¸ch GhÐp c©y ¨n qu¶

T¸c gi¶ Phan Ng−ìng Tinh, Hµ Qu¸n Vâ, §−êng Tù Ph¸p, V−¬ng Tr−êng Xu©n, TrÇn V¨n

Thµnh, Tr−¬ng Kh¾c B×nh, C«ng §iÒu ChÝ.

Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc Kü thuËt Phóc KiÕn xuÊt b¶n n¨m 1972

Nguyªn b¶n tiÕng Trung Quèc ®−îc GS. TS. TrÇn V¨n Lµi - ViÖn tr−ëng ViÖn Rau qu¶ vµ

chÞ V−¬ng Thôc Linh c¸n bé Vô Hîp t¸c quèc tÕ biªn dÞch.

Ban biªn tËp: Vò Kh¾c Nh−îng

Vò Träng S¬n

Ph¹m Kim Oanh

3

Môc lôc

Lêi giíi thiÖu....................................................................................................................5

PhÇn thø nhÊt - NHòNG KIÕN THøC C¬ B¶N........................................................6

I - KH¸I NIÖM, §ÆC §IÓM GHÐP C¢Y ¡N Qu¶ vµ øNG DôNG...............................6

1 - Nh÷ng kh¸i niÖm chung.................................................................................................6

2 - Nh÷ng lo¹i h×nh ghÐp c©y ..............................................................................................6

3 - §Æc ®iÓm ghÐp vµ øng dông...........................................................................................7

II - NGUY£N Lý GHÐP C¢Y ¡N Qu¶..............................................................................8

1 - Qu¸ tr×nh lµnh vÕt ghÐp..................................................................................................8

2 - Kh¶ n¨ng hoµ nhËp trong qu¸ tr×nh ghÐp .....................................................................10

III - CHäN Vµ CH¡M SãC C¢Y GèC GHÐP.................................................................11

1 . Chän c©y gèc ghÐp .......................................................................................................11

2. Ch¨m sãc c©y gèc ghÐp................................................................................................13

IV - THU THËP, Dù tr÷, VËN CHUYÓN CµNH, M¾T GHÐP.....................................16

V - DôNG Cô Vµ VËT LIÖU GHÐP.................................................................................17

PhÇn thø hai - C¸C PH¦¥NG PH¸P GHÐP C¬ B¶N............................................18

I - GHÐP CµNH...................................................................................................................18

1 - GhÐp ¸p ........................................................................................................................18

2 - GhÐp nªm .....................................................................................................................22

3- GhÐp d−íi vá.................................................................................................................27

4- GhÐp bông.....................................................................................................................30

4

5- GhÐp h×nh l−ìi...............................................................................................................35

II - GHÐP M¾T MÇM.........................................................................................................37

1- M¾t ghÐp ch÷ T .............................................................................................................37

2- GhÐp mÇm d−íi bông....................................................................................................41

3- GhÐp kh¶m ....................................................................................................................43

III - GHÐP CH¾P.................................................................................................................51

Iv - GHÐP ë §é CAO ........................................................................................................53

V - GHÐP l−ìng TÝNH ....................................................................................................54

vI - GHÐP NGäN CµNH (§ØNH SINH TR−ëNG)..........................................................56

PhÇn thø ba - Kü THUËT GHÐP MéT Sè LO¹I C¢Y ¡n QU¶...........................57

1 - Cam quýt....................................................................................................................57

2 - Nh·n .............................................................................................................................58

3 - C©y v¶i ........................................................................................................................60

5

Lêi giíi thiÖu

C©y ¨n qu¶ (CAQ) kh«ng chØ cho thu nhËp cao trong n«ng nghÝÖp mµ cßn cã gi¸

tri t¹o c¶nh quan ®Ñp vµ gãp phÇn b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i bÒn v÷ng. Ph¸t

triÓn CAQ kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cho n«ng hé

mµ cßn ®¸p øng nhu cÇu xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ

n«ng nghiÖp, thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n.

Muèn s¶n xuÊt CAQ ®¹t hiÖu qu¶ cao cÇn ¸p dông c¸c quy tr×nh kü thuËt míi,

dïng gièng tèt, s¹ch bÖnh, canh t¸c ®óng kü thuËt, nh©n gièng b»ng c¸c ph−¬ng

ph¸p c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Ph−¬ng ph¸p ghÐp lµ mét c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®ang

®−îc ¸p dông réng r·i ®Ó s¶n xuÊt CAQ trªn thÕ giíi vµ trong thêi gian gÇn ®©y

ë ViÖt Nam.

GhÐp lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh víi nhiÒu −u ®iÓm:

®¶m b¶o ®−îc c¸c ®Æc ®iÓm di truyÒn tèt cña c©y mÑ, b¶o ®¶m nh©n gièng thuÇn

chñng cã chÊt l−îng cao, t¨ng søc sèng, t¨ng tuæi thä cho c©y, tØ lÖ nh©n gièng

cao, thêi gian nh©n gièng nhanh, c©y con nhanh chãng thÝch øng víi m«i tr−êng

sinh th¸i...

Ph−¬ng ph¸p ghÐp phï hîp víi viÖc nh©n gièng mét sè c©y ¨n qu¶ th©n gç nh−

cam, quýt, b−ëi, nh·n, v¶i, mËn, ®µo, xoµi, lª, t¸o...

§Ó gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt nh©n gièng CAQ trong nh©n d©n, Côc KhuyÕn

n«ng vµ KhuyÕn l©m phèi hîp víi Dù ¸n t¨ng c−êng t− vÊn cÊp Bé (MRDP) biªn

tËp vµ xuÊt b¶n cuèn Kü thuËt ghÐp c©y ¨n qu¶ víi môc ®Ých cung cÊp cho n«ng

d©n vµ c¸c nhµ lµm v−ên mét sè kü thuËt c¬ b¶n vÒ ghÐp CAQ. §©y lµ cuèn

s¸ch ®−îc c¸c chuyªn gia nghiªn cøu CAQ Trung Quèc tæng kÕt tõ thùc tÕ

nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt gièng ë Trung Quèc qua nhiÒu n¨m. Néi dung cuèn

s¸ch ®−îc tr×nh bµy dÔ hiÓu, c¸c thao t¸c ®−îc minh häa b»ng c¸c h×nh vÏ cô thÓ

n«ng d©n cã thÓ ¸p dông ®Ó tù s¶n xuÊt c©y gièng.

Chóng t«i tr©n träng giíi thiÖu cïng b¹n ®äc vµ mong nhËn ®−îc ý kiÕn ®ãng

gãp ®Ó cuèn s¸ch hoµn thiÖn.

Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 12 n¨m 2000

6

PhÇn thø nhÊt

NHòNG KIÕN THøC C¬ B¶N

I - KH¸I NIÖM, §ÆC §IÓM GHÐP C¢Y ¡N Qu¶ vµ øNG DôNG

Tõ h¬n 100 n¨m nay, viÖc ghÐp c©y ®−îc sö dông réng r·i trong s¶n xuÊt vµ trong nghiªn cøu

khoa häc. GhÐp c©y cã c¸c t¸c dông nh− c¶i thiÖn chÊt l−îng gièng, n©ng cao tÝnh thÝch øng

cña c¸c gièng tèt, ®iÒu chØnh thÕ c©y... Nhê cã kü thuËt ghÐp, nhiÒu lÜnh vùc khoa häc nh− lai

t¹o gièng, sinh lý thùc vËt, bÖnh c©y v.v... còng ®¹t nhiÒu thµnh qu¶ trong c¸c n¨m qua.

1 - Nh÷ng kh¸i niÖm chung

- GhÐp c©y lµ ph−¬ng ph¸p nh©n gièng, theo ®ã, ng−êi ta lÊy tõ 1 hoÆc nhiÒu c©y mÑ, gièng

tèt, ®ang sinh tr−ëng, nh÷ng phÇn nh− ®o¹n cµnh, khóc rÔ, mÇm ngñ... råi nhanh chãng vµ

khÐo lÐo l¾p ®Æt vµo vÞ trÝ thÝch hîp trªn c©y kh¸c, gäi lµ c©y gèc ghÐp; sau ®ã ch¨m sãc ®Ó

phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp liÒn l¹i víi nhau, t¹o ra mét c©y míi; trong ®ã c©y gèc ghÐp th«ng qua

bé rÔ, cã chøc n¨ng lÊy dinh d−ìng trong ®Êt ®Ó nu«i toµn bé c©y míi, cßn phÇn ghÐp cã chøc

n¨ng sinh tr−ëng vµ t¹o s¶n phÈm.

Ng−êi ta th−êng biÓu thÞ c©y ghÐp b»ng 2 c¸ch c©y gèc ghÐp + phÇn ghÐp hoÆc phÇn ghÐp/c©y

gèc ghÐp. VÝ dô: quÝt ¤n Ch©u ghÐp trªn b−ëi ®¾ng, biÓu thÞ: b−ëi ®¾ng + quÝt ¤n Ch©u hoÆc

quÝt ¤n Ch©u/b−ëi ®¾ng (xem h×nh 1).

2 - Nh÷ng lo¹i h×nh ghÐp c©y

Cã rÊt nhiÒu d¹ng ghÐp

Theo mïa vô.

(Thêi gian ghÐp) ng−êi ta cã thÓ ghÐp c©y trong mïa c©y sinh tr−ëng (tõ mïa xu©n ®Õn cuèi

thu) hoÆc khi c©y ngñ nghØ (mïa ®«ng).

Theo ®Þa ®iÓm, ng−êi ta ghÐp c©y trong v−ên −¬m hoÆc ®−a c©y gèc ghÐp vµo trong phßng ®Ó

ghÐp.