Kỹ thuật đàm phán thương mại quốc tế

1 NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

TRUNG TÊM THÖNG TIN THÛ VIÏÅN

ÀAÅI HOÅC QUÖËC GIA HAÂ NÖÅI

Haâ Nöåi - 2001

NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

2 KYÄ THUÊÅT ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI QUÖËC TÏË

Muïc luïc

Lôøi noùi ñaàu

Chöông 1

GIÔÙI THIEÄU CHUNG VEÀ ÑAØM PHAÙN

1 Khaùi nieäm

2 Baûn chaát cuûa quaù trình ñaøm phaùn

2.1. Ñaøm phaùn laø moät khoa hoïc

2.2 Ñaøm phaùn laø moät ngheä thuaät

2.3 Ñaøm phaùn laø quaù trình thoaû hieäp veà lôïi ích vaø thoáng nhaát

giöõa caùc maët ñoái laäp

3 Nhöõng ñeà xuaát nghieân cöùu vaø ñaøo taïo

Chöông 2

CHUAÅN BÒ ÑAØM PHAÙN

1. Chuaån bò chieán löôïc

1.1 Chuaån bò tö duy chieán löôïc

1.2 Chuaån bò thaùi ñoä chieán löôïc

1.3 Chuaån bò bieän phaùp chieán löôïc

2. Chuaån bò keá hoaïch

2.1 Thu thaäp soá lieäu, döõ lieäu thoâng tin

2.2 Ñöa ra giaû thieát

2.3 Xaây döïng caùc muïc tieâu ñaøm phaùn

2.4 Chuaån bò nhaân söï vaø ñòa ñieåm ñaøm phaùn

3 NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

2.5 Töï ñaùnh giaù mình vaø ñoái phöông

Chöông3

CAÙC KÓ THUAÄT CAÊN BAÛN TRONG ÑAØM PHAÙN THÖÔNG

MAÏI

1. Kó thuaät ñaøm phaùn giaù

1.1 Taïi sao laïi phaûi ñaøm phaùn giaù

1.2 Caùc giai ñoaïn tính giaù

1.3 Phaân tích ñoä nhaïy caûm cuûa ñoái phöông

1.4 Ña daïng hoaù phöông thöùc ñaøm phaùn giaù

1.5 Kó thuaät thuyeát phuïc trong ñaøm phaùn giaù

1.6 Kó thuaät ñeà nghò troïn goùi

1.7 Kó thuaät soá leû

1.8 Kó thuaät ñoái phoù vôùi söï khaùng giaù cuûa ñoái phöông

2. Caùc kyõ thuaät trieån khai cô baûn

2.1 Khi ta gaëp moät ñoái phöông baát trò

2.2 Tìm phöông thöùc ñeå buoäc ñoái phöông ñöa ra ñeà nghò tröôùc

2.3 Ñöa ñeà nghò vaø kieân trì baûo veä ñeà nghò ñaõ ñöa ra

2.4 Tìm phöông thöùc tieát kieäm thôøi gian ñaøm phaùn

2.5 Ñoái phoù vôùi thuû thuaät ñöa ñeà nghò choùt cuûa ñoái phöông

2.6 Kó thuaät laïc ñeà

2.7 Kó thuaät ruùt ñeà nghò

2.8 Kó thuaät chænh lí muïc tieâu ban ñaàu khi tieán haønh ñaøm phaùn

4 KYÄ THUÊÅT ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI QUÖËC TÏË

2.9. Kyõ thuaät xöû lyù huø doaï trong ñaøm phaùn

2.10. Kyõ thuaät xöû lyù nhöôïng boä

3. Kyõ thuaät choáng xaáu chôi trong ñaøm phaùn

3.1. Kyõ thuaät choáng thaùi ñoä laûng traùnh trong ñaøm phaùn

3.2. Kyõ thuaät choáng thaùi ñoä ñe doaï trong ñaøm phaùn

3.3. Kyõ thuaät choáng phaûn baùc cuûa ñoái phöông

3.4. Kyõ thuaät choáng söï laán tôùi cuûa ñoái phöông

3.5. Kyõ thuaät choáng “oàn aøo maø khoâng coù thoaû thuaän”

4. Kyõ thuaät giao tieáp trong ñaøm phaùn thöông maïi

4.1. Caùc chöùc naêng vaø ñaëc ñieåm cuûa giao tieáp ñaøm phaùn

thöông maïi

4.2. Caùc kyõ thuaät giao tieáp caên baûn

4.3. Vai troø cuûa phieân dòch trong ñaøm phaùn thöông maïi

5. Kyõ thuaät keát thuùc ñaøm phaùn

5.1. Khi naøo ta neân boû ñaøm phaùn

5.2. Kyõ thuaät keát thuùc ñaøm phaùn khi ñaït ñöôïc thoaû thuaän

5.3. Nhöõng ñieàu khoaûn thoaû thuaän neân coù

5.4. Nhöõng kyõ thuaät keát thuùc ñaøm phaùn khi khoâng ñaït ñöôïc

thoaû thuaän

Chöông IV

VAÊN HOAÙ TRONG ÑAØM PHAÙN THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ

1. Nhöõng khaùc bieät veà vaên hoaù: Phöông Ñoâng vaø Phöông Taây

ñoái chieáu.

5 NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

1.1. Chuû nghóa caù nhaân vaø chuû nghóa taäp theå.

1.2. Cô cheá taàng baäc.

1.3. Tính kyû luaät vaø thôøi gian ra quyeát ñònh

1.4. Vai troø cuûa Chính phuû

2. Trung Quoác

2.1. Guanxi

2.2. Theå dieän

2.3. Söï kính troïng ñoái vôùi ngöôøi cao tuoåi

2.4. Nhöõng löu yù khaùc

3. Nhaät Baûn

3.1. Tateshakai

3.2. Amae

3.3. Wa

3.4. Honne vaø Tatame

3.5. Naniwabushi

3.6. No Tataki Uri

3.7. Inshin Denshin

3.8. Nemawashi

3.9. Shinyo

4. Hoa Kyø

4.1. Sô khaûo nhöõng nghieân cöùu veà ñaøm phaùn trong nhöõng naêm

gaàn ñaây ôû Myõ.

6 KYÄ THUÊÅT ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI QUÖËC TÏË

4.2. Nhöõng giaù trò vaên hoaù Myõ

Chöông V

ÑAØM PHAÙN THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM TRONG NHÖÕNG

NAÊM ÑOÅI MÔÙI

1. Ñaøm phaùn thöông maïi ôû Vieät Nam trong nhöõng naêm tieàn ñoåi

môùi

2. Ñaøm phaùn thöông maïi ôû Vieät Nam sau ñoåi môùi

7 NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

Giôùi thieäu

Nhöõng naêm thaùng cuoái cuøng cuûa theá kyû XX vôùi nhöõng

thaønh töïu to lôùn cuûa cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä

hieän ñaïi ñaõ vaø ñang ñaåy nhanh söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn

xuaát, naâng cao naêng suaát lao ñoäng, laøm chuyeån bieán maïnh meõ

cô caáu kinh teá cuûa caùc quoác gia vaø laøm thay ñoåi saâu saéc moïi maët

ñôøi soáng xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Vieäc truyeàn baù nhanh choùng coâng

ngheä cao, söï buøng noå giao thoâng vaän taûi vaø thöông maïi quoác teá,

khaû naêng thoâng tin töùc khaéc, taát caû nhöõng caùi ñoù khieán cho caùc

doanh nghieäp ñang ngaøy caøng chòu nhieàu söùc eùp caïnh tranh

tröôùc ñaây chöa töøng coù vaø caøng ngaøy söùc eùp ñoù caøng taêng, ñe

doaï söï soáng coøn cuûa doanh nghieäp, ñaëc bieät khi söùc eùp khoâng

chæ mang tính khu vöïc maø môû roäng treân phaïm vi toaøn caàu. Ñeå

thoaùt khoûi nguy cô bò dieät vong, caùc doanh nghieäp, nhaát laø caùc

doanh nghieäp hoaït ñoäng treân thöông tröôøng quoác teá, phaûi hoaïch

ñònh chieán löôïc phaùt trieån höõu hieäu cuûa mình, xaây döïng haøng

loaït caùc bieän phaùp, trong ñoù coù ñaøm phaùn thöông maïi, nhaèm

tieán haønh caùc hoaït ñoäng thöông maïi coù hieäu quaû nhaát.

Vôùi kinh nghieäm treân ba möôi naêm phaùt trieån ngaønh

ngoaïi thöông, vôùi söï keá thöøa cuûa nhöõng thaønh töïu baát khaû chieán

baïi cuûa ñaøm phaùn ngoaïi giao Vieät Nam treân tröôøng quoác teá, caùc

cô quan quaûn lyù, caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñaõ goùp phaàn nhaát

ñònh trong vieäc phaùt trieån neàn kinh teá, phaùt trieån ngaønh ngoaïi

thöông vaø môû roäng caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Tuy

nhieân, ñaøm phaùn thöông maïi quoác teá vôùi nhöõng kyõ naêng vaø tö

duy ñaëc thuø vôùi nhöõng kyõ xaûo vaø ngheä thuaät rieâng ,vôùi nhöõng

qui trình vaø thuû phaùp nhaát ñònh quaû thaät coøn quaù xa laï ñoái vôùi

caùc toå chöùc vaø doanh nghieäp Vieät Nam. Ñaõ coù nhieàu cuoäc hoäi

thaûo quoác teá vaø Vieät Nam, ñaõ coù nhöõng coâng trình, chuyeân ñeà

nghieân cöùu haøm chöùa nhöõng noäi dung khaùc nhau veà ñaøm phaùn

8 KYÄ THUÊÅT ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI QUÖËC TÏË

thöông maïi quoác teá vôùi muïc ñích giuùp caùc nhaø quaûn lyù, caùc

doanh nghieäp Vieät Nam coù quan heä kinh doanh vôùi nöôùc ngoaøi

khoûi bôõ ngôõ trong nhöõng böôùc ñi ban ñaàu cuûa quaù trình hoäi

nhaäp neàn kinh teá theá giôùi. Khoâng ngoaøi muïc ñích ñoù, cuoán saùch

coù töïa ñeà “kyõ thuaät ñaøm phaùn thöông maïi quoác teá” laø coâng trình

nghieân cöùu töông ñoái daøi hôi, heä thoáng vôùi nhöõng tö lieäu khaù

phong phuù vaø soáng ñoäng seõ laø taøi lieäu boå ích.

Moät ñieàu ñaùng chuù yù laø caùc taùc giaû ñeà laø caùc caùn boä

giaûng daïy ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc, nôi maø ñaøm phaùn thöông maïi

quoác teá ñang ñöôïc xaây döïng vôùi yù nghóa khoâng chæ laø moät phaàn

maø seõ laø moät moân hoïc ñoäc laäp trong töông lai. Caùc taùc giaû môùi

ñöôïc tu nghieäp vaø ñöôïc caáp baèng thaïc syõ (MBA) ôû nöôùc ngoaøi.

Ñieàu naøy laøm cho cuoán saùch vöøa mang tính lyù luaän hieän ñaïi coù

keát hôïp vôùi thöïc tieãn Vieät Nam vöøa mang tính “tröôøng hoïc”. Laø

moät coâng trình coù tính chaát nghieân cöùu, caùc taùc giaû chaéc chaén

seõ khoâng theå traùnh khoûi nhöõng khieám khuyeát nhaát ñònh veà noäi

dung cuõng nhö hình thöùc. Song chuùng toâi cho raèng ñaây laø cuoán

saùch raát ñaùng traân troïng. Noù raát boå ích vaø laø taøi lieäu tham khaûo

thieát thöïc khoâng chæ ñoái vôùi sinh vieân, giaùo vieân maø coøn ñoái vôùi

nhöõng nhaø nghieân cöùu, quaûn lyù, caùc doanh nghieäp vaø cho taát caû

nhöõng ai quan taâm.

Vôùi tinh thaàn ñoù, xin traân troïng giôùi thieäu cuøng ñoäc giaû

cuoán saùch naøy

Haø Noäi, thaùng 10 naêm 1997

PGS. PTS Nguyeãn Thò Mô

Phoù hieäu tröôûng tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông

9 NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

Lôøi taùc giaû

Khu vöïc hoùa vaø toaøn caàu hoaù kinh teá, nghieân cöùu khuynh

höôùng noåi baät cuûa neàn kinh teá theá giôùi trong nhöõng thaäp kyû choùt

cuûa theá kyû XX, laø söï theå hieän cuûa quaù trình phaùt trieån coù tính quy

luaät cuûa xaõ hoäi loaïi ngöôøi. Tröôùc boái caûnh ñoù, caùc doanh nghieäp

duø laø ôû lónh vöïc naøo, ôû khu vöïc naøo ñeàu phaûi tieán haønh caùc hoaït

ñoäng caïnh tranh coù tính khu vöïc, tính toaøn caàu. Ñaëc bieät laø ñoái

vôùi caùc doanh nghieäp tham gia vaøo thò tröôøng theá giôùi, moät khi

muoán toàn taïi vaø phaùt trieån, khoâng theå khoâng xaây döïng vaø phaùt

trieån moät loaït caùc bieän phaùp cnaïh trnah mang tính chieán löôïc vaø

chieán thuaät. Trong heä thoáng caùc bieän phaùp ñoù, ñaøm phaùn, moät

thao taùc bao goàm trong noù caùc ñaëc tính vöøa mang tính kyõ thuaät,

vöøa mang tính khoa hoïc vaø ngheä thuaät, ñoùng vai troø quan troïng

trong quaù trình hoaïch ñònh vaø tieán haønh caù hoaït ñoäng kinh doanh

coù hieäu quaû. Vì vaäy, moät loaït caùc tröôøng kinh doanh treân theá giôùi

ñaõ coi ñaøm phaùn thöông maïi nhö moät moân hoïc ñoäc laäp trong

chöông trình chuyeân ngaønh cuûa mình (nhö: quaûn trò kinh doanh,

thöông maïi quoác teá, quaûn trò thoâng tin...). Ngoaøi ra, ñaøm phaùn

coøn laø chuyeân ñeà cuûa nhieàu taïp chí vaø baùo treân theá giôùi. ôû Vieät

Nam, ñaøm phaùn thöông maïi laø moät phaàn trong moân hoïc Kyõ thuaät

nghieäp vuï Ngoaïi thöông.

Ñeå goùp phaàn mình vaøo vieäc nghieân cöùu vaán ñeà naøy, chuùng

toâi bieân soaïn vaø giôùi thieäu vôùi quyù ñoäc giaû cuoán saùch “Kyõ thuaät

Ñaøm phaùn Thöông maïi Quoác teá” nhaèm trình baøy moät soá kieán

thöùc cô baûn coù lieân quan tôùi ñaøm phaùn thöông maïi quoác teá coù

tính tôùi söï khaùc nhau veà moâi tröôøng vaên hoaù, phaùp luaät.

Trong khi thu thaäp taøi lieäu vaø hoaøn thieän baûn thaûo cuoán

saùch, caùc taùc giaû ñaõ nhaän ñöôïc söï coå vuõ vaø ñoùng goùp yù kieán cuûa

caùc thaày, caùc coâ, cuøng ñoâng ñaûo caùc ñoàng nghieäp taïi Ñaïi hoïc

10 KYÄ THUÊÅT ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI QUÖËC TÏË

Ngoaïi thöông Haø noäi vaø Ñaïi hoïc Quoác gia Haø noäi. Caùc taùc giaû

nhaân dòp naøy ñöôïc baøy toû loøng bieát ôn chaân thaønh ñoái vôùi taäp theå

caùc giaùo sö tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông: PGS. PTS. Nguyeãn Thò

Mô, Phoù Hieäu tröôûng tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông, PGS, NGÖT

Ñinh Xuaân Trình, Chuû nhieäm Khoa Kinh teá Ngoaïi thöông, Ñaïi

hoïc Ngoaïi thöông, PGS. PTS. NGÖT Nguyeãn Hoàng Ñaøm, Phoù

Hieäu tröôûng tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông, Giaùm ñoác Cô sôû II Ñaïi

hoïc Ngoaïi thöông taïi TP. Hoà Chí Minh; PGS, PTS Leâ Ñình Töôøng,

Phoù Chuû nhieäm Khoa Kinh teá Ngoaïi thöông, Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông;

PGS, NGÖT Vuõ Höõu Töûu, Chuû nhieäm Boä moân Kyõ thuaät Nghieäp vuï

Ngoaïi thöông, Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông; PGS. PTS. Phaïm Ngoïc Thieát,

Phoù Chuû nhieäm Khoa Kinh teá Ngoaïi thöông, Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông,

GS. PTS. Nguyeãn Ñöùc Chính, Phoù Giaùm ñoác Ñaïi hoïc Quoác Gia

Haø noäi, vaø taäp theå caùc giaùo sö tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø

Nhaân vaên, Ñaïi hoïc Quoác gia Haø noäi; GS. TS. Nguyeãn Lai; GS.

PTS. Ñinh Vaên Ñöùc; GS. PTS. Nguyeãn Thieän Giaùp; GS. PTS. Leâ

Quang Thieâm; PTS. Nguyeãn Höõu Ñaït; PGS. PTS. Traàn Khuyeán;

PTS. Leâ Ñoâng; caùc ñoàng nghieäp Khoa Ngoân ngöõ vaø Vaên hoaù Anh￾Myõ, THS. Phaïm Phöông Luyeän, Chuû nhieäm Khoa NN&VH Anh￾Myõ; THS. Leâ Huøng Tieán, Phoù Chuû nhieäm Khoa NN&VH Anh-Myõ,

Ñaïi hoïc Ngoaïi ngöõ, Ñaïi hoïc Quoác gia Haø noäi.

Caùc taùc giaû cuõng xin nhaân dòp naøy baøy toû loøng caûm ôn

chaân thaønh ñoái vôùi GS.TS. Patricia Oyler, THS. Phaïm Hoàng Lónh,

THS. Nguyeãn Huy Chöông, PGS. PTS. Phan Vaên, THS. Traàn Thò

Phöôïng, LS. Nguyeãn Ñöùc Hanh, THS. Tröông Thò Ñaéc, LS. Tröông

Anh Tuaán, nhöõng ngöôøi taïo ñieàu kieän veà taøi lieäu cho caùc taùc giaû

trong khi chuaån bò baûn thaûo vaø luoân mong muoán caùc taùc giaû coù

moät coâng trình nghieân cöùu xöùng ñaùng.

Tuy nhieân, tröôùc nhöõng yeâu caàu ña daïng cuûa ñoäc giaû, vôùi

trình ñoä coøn haïn cheá cuûa caùc taùc giaû, cuoán saùch naøy khoâng traùnh

khoûi coøn coù nhöõng khieám khuyeát. Caùc taùc giaû cuûa cuoán saùch raát

11 NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa quyù ñoäc giaû nhaèm hoaøn

thieän hôn nöõa veà noäi dung vaø hình thöùc cuoán saùch trong nhöõng

laàn xuaát baûn sau.

Xin chaân thaønh caûm ôn.

Haø Noäi Muøa thu naêm 1997

Caùc taùc giaû

12 KYÄ THUÊÅT ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI QUÖËC TÏË

Chöông I

Giôùi thieäu chung veà ñaøm phaùn

1. Khaùi nieäm

Ñaøm phaùn laø moät hieän töôïng xaõ hoäi, moät hình thöùc giao

tieáp mang tính muïc ñích cao nhaèm giaûi quyeát thoûa ñaùng caùc

hoaøn caûnh coù vaán ñeà giöõa caùc taäp theå hoaëc caù nhaân vôùi nhau

trong sinh hoaït xaõ hoäi hoaëc coäng ñoàng. “Baây giôø Maän môùi hoûi

Ñaøo: Vöôøn hoàng ñaõ coù ai vaøo hay chöa? Maän hoûi thì Ñaøo xin

thöa: Vöôøn hoàng coù loái, ...”. Caâu ca dao treân coù theå coi laø mieâu

taû phaàn ñaàu cuûa moät cuoäc “ñaøm phaùn” ñeå ñi ñeán “thoaû thuaän”.

Ñaøm phaùn laø moät nhu caàu ñoái vôùi cuoäc soáng xaõ hoäi cuûa con

ngöôøi, caàn thieát nhö côm aên nöôùc uoáng, nhö khao khaùt tìm hieåu.

Ñieàu kieän ñeå coù ñaøm phaùn phaûi laø coäng ñoàng, qui moâ nhoû nhö

moät caëp tình nhaân, qui moâ lôùn nhö moät xaõ hoäi, moät khu vöïc, moät

chaâu luïc, vaø lôùn hôn nöõa, bieát ñaâu sau naøy seõ coù ñaøm phaùn giöõa

caùc haønh tinh. Khoâng coù coäng ñoàng, nghóa laø khi soáng ñôn ñoäc

treân hoang ñaûo nhö Robinson Crusoe, ngöôøi ta khoâng theå vaø cuõng

khoâng caàn ñaøm phaùn.

Ñaøm phaùn laø moät khaùi nieäm roäng. Xeùt veà maët töø nguyeân

trong tieáng Vieät, ñaøm phaùn coù nghóa laø thaûo luaän (ñaøm) vaø ra

quyeát ñònh chung (phaùn). Trong tieáng Anh, töø ñaøm phaùn

(negotiation) laø moät töø goác La tinh (negotium), coù nghóa laø trao ñoåi

kinh doanh. Baùch khoa toaøn thö Encarta ’96 (Hoa Kyø) ñònh nghóa

ñaøm phaùn laø haønh ñoäng:

1/ Hoäi ñaøm vôùi moät hoaëc nhieàu beân ñeå ñi ñeán caùc

thoaû thuaän;

2/ Daøn xeáp phöông thöùc trao ñoåi thoâng qua hôïp ñoàng;

13 NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

3/ Chuyeån giao quyeàn sôû höõu theo luaät ñònh vaø treân

thöïc teá cho moät hoaëc nhieàu beân khaùc ñeå ñoåi laáy caùc giaù trò seõ

nhaän ñöôïc

4/ Hoaøn thieän vaø giaûi quyeát thaønh coâng caùc toàn taïi cuûa

quaù trình.

Nhö vaäy, theo Encarta ’96, ñaøm phaùn laø moät quaù trình

goàm nhieàu khaâu, baét ñaàu baèng hoäi ñaøm vaø keát thuùc baèng giaûi

quyeát troïn ven treân thöïc teá caùc vaán ñeà ñaõ ñöôïc hoäi ñaøm. Ñieàu naøy

coù nghóa, neáu caùc vaán ñeà hoäi ñaøm coøn chöa ñöôïc giaûi quyeát

thaønh coâng treân thöïc teá thì quaù trình ñaøm phaùn chöa chaám döùt.

Ñònh nghóa cuûa Baùch khoa toaøn thö Encarta ’96 coù veû raát phuø

hôïp vôùi goác töø nguyeân tieáng Anh cuûa töø ñaøm phaùn (negotium: trao

ñoåi kinh doanh).

Trong caùc tö lieäu nghieân cöùu veà ñaøm phaùn, caùc nhaø lyù

thuyeát ñeàu thöøa nhaän moät ñieàu ñaøm phaùn laø moät thöïc teá cuoäc

soáng coù maët ôû khaép nôi chöù khoâng rieâng gì trong lónh vöïc trao

ñoåi kinh doanh. Duø muoán hay khoâng, ai ai cuõng phaûi ñaøm

phaùn. Ñoù cuûa theå laø ñöùa treû beù boûng noùi chuyeän voùi ba noù veà

vieäc baét noù ñi nguû luùc taùm giôø goái laø ñaõ hôïp lyù chöa, coù theå laø

caùc chuû caên hoä baøn baïc vôùi ban thanh lyù nhaø cöûa veà giaù trò coøn

laïi cuûa ngoâi nhaø, coù theå laø vò tröôûng phoøng baøn baïc vôùi caáp

treân veà keá hoaïch taêng löông cho nhaân vieân döôùi quyeàn. Duø

hình thöùc coù theå khaùc nhau nhöng baûn chaát cuûa caùc quaù trình

ñeàu gioáng nhau, ñeàu laø thuyeát phuïc. Vaø quaù trình ñoù ñöôïc goïi

laø ñaøm phaùn. Nhö vaäy, khaùi nieäm ñaøm phaùn caàn ñöôïc môû roäng

ñeå bao haøm caû caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán söï thuyeát phuïc

trong cuoäc soáng haøng ngaøy.

Trong khi ñaøm phaùn laø moät quaù trình phoå bieán coù yù nghóa

quan troïng trong phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng phaán ñaáu cuûa con ngöôøi,

14 KYÄ THUÊÅT ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI QUÖËC TÏË

hoaït ñoäng naøy vaãn ít nhieàu mang maøu saéc bí hieåm. Coù raát nhieàu

coâng trình daønh cho ñoäc giaû phoå thoâng vaø cho caùc nhaø nghieân

cöùu, ñaõ coá gaéng laøm saùng toû nhöõng bí hieåm cuûa hieän töôïng ñaøm

phaùn. Song nhöõng ngöôøi quan taâm ñeán ñaøm phaùn - khoâng phaûi

vôùi tö caùch moät ngheà - maø laø vôùi tö caùch moät hoaït ñoäng hoï thöôøng

gaëp trong cuoäc soáng - ñeàu thaáy raèng thaät khoù ñeå coù theå naém ñöôïc

nhöõng tinh tuyù coát loõi cuûa hieän töôïng naøy.

Ñaøm phaùn laø gì? Baûn thaân khaùi nieäm naøy chöa coù ñònh

nghóa nhaát quaùn. Joseph Burnes (1993) coi ñaøm phaùn laø moät

cuoäc thaûo luaän giöõa hai hay nhieàu ngöôøi ñeà ñi ñeán moät muïc

ñích chung laø ñaït ñöôïc thoaû thuaän veà nhöõng vaán ñeà ngaên caùch

caùc beân maø khoâng beân naøo coù ñuû söùc maïnh - hoaëc coù söùc maïnh

nhöng khoâng muoán söû duïng - ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà ngaên

caùch ñoù. Roõ raøng ñònh nghóa ñaøm phaùn cuûa Burnes coi nguyeân

nhaân cuûa ñaøm phaùn laø xung ñoät vaø muïc ñích cuûa ñaøm phaùn laø

giaûi quyeát caùc xung ñoät baèng phöông phaùp traùnh söû duïng vuõ löïc.

Khi noùi ñeán xung ñoät, ngöôøi ta hay nghó ñeán xung ñoät chính trò

hoaëc vuõ trang (kieåu nhö ñang dieãn tra ôû Afghanistan hieän nay).

Treân thöïc teá, xung ñoät laø moät khaùi nieäm chæ söï dò bieät veà quan

ñieåm hay lôïi ích giöõa caùc caù nhaân hay taäp theå.

Roger Fisher & Willam Ury (1991) laïi nhìn ñaøm phaùn ôû

goùc ñoä khaùc, coi ñaøm phaùn laø phöông tieän cô baûn ñeå ñaït ñöôïc

caùi ta mong muoán töø ngöôøi khaùc. Ñoù laø quaù trình giao tieáp coù ñi

coù laïi ñöôïc thieát keá nhaèm ñaït ñöôïc thoaû thuaän trong khi giöõa ta

vaø phía beân kia coù nhöõng quyeàn lôïi coù theå chia seû vaø nhöõng

quyeàn lôïi ñoái khaùng. Nhö vaäy, theo Roger Fisher vaø Willam Ury,

nguyeân nhaân cuûa ñaøm phaùn laø ñoäng cô quyeàn lôïi hoái thuùc vaø muïc

ñích cuûa ñaøm phaùn laø chia seû quyeàn lôïi trong khi coù nhöõng baát

ñoàng.

Trong suoát cuoán saùch naøy, ñaøm phaùn ñöôïc hieåu laø quaù

15 NGUYÏN XUÊN THÚM (CHU Î BIÏN) - NGUYÏ Ã N VÙN HÖ Î NGÌ

trình maëc caû vaø thuyeát phuïc thoâng qua giao tieáp, trao ñoåi thoâng

tin tröïc dieän vaø thuyeát phuïc thoâng qua giao tieáp, trao ñoåi thoâng

itn tröïc dieän hoaëc vaên baûn vì muïc tieâu lôïi nhuaän kinh teá giöõa

caùc beân coù quan heä mua baùn vôùi nhau nhaèm ñaït ñöôïc nhöõng

cam keát baèng vaên baûn döôùi hình thöùc hôïp ñoàng döïa treân cô sôû

bình ñaúng vaø töï nguyeän giöõa caùc beân. Nhö seõ trình baøy ñaøm

phaùn vöøa laø khoa hoïc, vöøa laø ngheä thuaät, vöøa laø quaù trình thoáng

nhaát caùc maët ñoái laäp, ñaøm phaùn laø moät ngaønh nghieân cöùu raát

roäng. Cuoán saùch naøy chæ taäp trung vaøo caùc vaán ñeà kyõ thuaät cô baûn

nhaát trong moät phaïm vi cuï theå: Ñaøm phaùn thöông maïi quoác teá.

Trong tieâu ñeà treân, thuaät ngöõ cô baûn laø thuaät ngöõ thöông maïi.

Thuaät ngöõ naøy ôû ñaây ñöôïc hieåu laø vieäc mua baùn, trao ñoåi haøng

hoaù giöõa hai beân treân cô sôû thoaû thuaän moät caùch bình ñaúng töï

nguyeän.

Veà cô baûn, hoaït ñoäng thöông maïi ôû taát caû moïi quoác gia

ñeàu dieãn ra döôùi hai hình thöùc: mua ban noäi ñòa vaø mua baùn quoác

teá. Mua baùn noäi ñòa vaø mua baùn quoác teá, veà baûn chaát, ñeàu laø

nhöõng hoaït ñoäng maø trong ñoù ngöôøi baùn coù nghóa vuï chuyeån giao

haøng hoaù, dòch vuï cho ngöôøi mua. Coøn ngöôøi mua coù nghóa vuï

chuyeån cho ngöôøi baùn moät khoaûn giaù trò ngang vôùi giaù trò haøng

hoaù, dòch vuï ñöôïc trao ñoåi. Tuy vaäy, khaùc vôùi mua baùn noäi ñòa,

mua baùn quoác teá laø hoaït ñoäng:

(1) mua baùn xuyeân bieân giôùi, nghóa laø, hoaït ñoäng giöõa caùc

beân kinh doanh haøng hoaù vaø dòch vuï thuoäc caùc quoác gia khaùc

nhau.;

(2) mua baùn coù ñieàu tieát, coù ñieàu chænh, nghóa laø, noù chæ ñöôïc

trieån khai khi coù söï cho pheùp cuûa chính phuû caùc quoác gia höõu

quan;