Kỹ năng dạy học nêu vấn đề

Đỗ Thị Tám Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 112(12)/1: 237 - 240

237

KỸ NĂNG DẠY HỌC NÊU VẤN ĐỀ

Đỗ Thị Tám*

Trường ĐH Kỹ thuật Công nghiệp – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Phương pháp dạy học nêu vấn đề là phương pháp dạy học phù hợp với quan điểm dạy học hiện

đại. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp này có một số khó khăn trong việc lựa chọn và triển

khai “vấn đề” dạy học. Bài viết sẽ đề cập đến một số các kỹ năng để người giáo viên có thể vận

dụng phương pháp này trong dạy học đại học.

Từ khóa: Vấn đề, hiện đại, kỹ năng, phương pháp dạy học, quá trình giảng dạy.

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Trong phương pháp dạy học nêu vấn đề,

nhiệm vụ học tập trở thành các “vấn đề học

tập”, người học sẽ tự giác, chủ động giải

quyết nhiệm vụ học tập dưới sự trợ giúp của

giáo viên [1,2]. Tuy nhiên, thực hiện phương

pháp học tập này tương đối khó khăn với cả

người dạy và người học vì người dạy phải

phát hiện ra “vấn đề” trong dạy học và điều

khiển quá trình nhận thức của người học, còn

sinh viên - để giải quyết một “vấn đề học tập”

phải tự mình trải qua một “công trình nghiên

cứu” nhỏ. Một quá trình dạy học sử dụng

phương pháp nêu vấn đề diễn ra rất giống với

quá trình thực hiện một đề tài nghiên cứu

khoa học. Nó chỉ khác với quá trình nghiên

cứu khoa học ở chỗ, người học không tự mình

độc lập phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề

như một nhà khoa học mà mọi bước đi của

quá trình nhận thức của người học đều có sự

dẫn dắt, chỉ đạo của giáo viên.

LÝ THUYẾT VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY

HỌC NÊU VẤN ĐỀ

Bản chất của dạy học nêu vấn đề là giáo viên

đặt ra trước người học các vấn đề của khoa

học (nhiệm vụ nhận thức) và mở ra cho họ

những con đường giải quyết các vấn đề đó;

việc điều khiển quá trình tiếp thu kiến thức

của người ở đây được thực hiện theo phương

pháp tạo ra một hệ thống những tình huống có

vấn đề, những điều kiện bảo đảm việc giải

quyết những tình huống đó và những chỉ dẫn

* ĐT: 0915208062; Email: [email protected]

cụ thể cho người học trong quá trình giải

quyết các vấn đề [3].

Quá trình dạy học giải quyết vấn đề là quá

trình giáo viên tổ chức, hướng dẫn sự nghiên

cứu tự lực, tự phát hiện tích cực và sáng tạo

các chân lí khoa học ở người học. Có thể nói

đó là sự nghiên cứu khoa học thu hẹp trong

khuôn khổ của sự dạy học.

Dạy học đặt và giải quyết vấn đề có ba đặc

trưng cơ bản sau:

1. Giáo viên đặt ra trước người học một loạt

những bài toán nhận thức có chứa đựng mâu

thuẫn giữa cái đã biết và cái phải tìm, nhưng

chúng được cấu trúc lại một cách sư phạm,

gọi là những bài tập nêu vấn đề ơrixtic

(những bài toán nêu vấn đề nhận thức và yêu

cầu phải tìm tòi - phát hiện).

2. Người học tiếp nhận mâu thuẫn của bài

toán ơrixtic như mâu thuẫn của bản thân mình

và được đặt vào hình huống có vấn đề, tức là

trạng thái có nhu cầu bên trong bức thiết

muốn giải quyết bằng được bài toán đó.

3. Bằng cách tổ chức giải bài toán ơrixtic mà

người học lĩnh hội một cách tự giác và tích

cực cả kiến thức, cả cách thức giải và do đó

có được niềm vui sướng của sự nhận thức

sáng tạo.

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

NÊU VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC ĐẠI HỌC

Kỹ năng xác định vấn đề trong dạy học

Vấn đề học tập là những tình huống về lí

thuyết hay thực tiễn có chứa đựng mâu thuẫn

biện chứng giữa cái (kiến thức, kỹ năng, kĩ