Kỷ luật sa thải theo pháp luật lao động Việt Nam

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THÀNH VINH

KỶ LUẬT SA THẢI THEO PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG

VIỆT NAM

Ngành: Luật kinh tế

Mã số: 9.38.01.07

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Hữu Chí

Hà Nội, 2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu trong

luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận

án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả luận án

NGUYỄN THÀNH VINH

MỤC LỤC

MỞ ĐÀU .................................................................................................................. 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ

THUYẾT NGHIÊN CỨU..................................................................................... 11

1.1. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước ...................................................... 11

1.2. Cơ sở lý thuyết nghiên cứu .............................................................................. 28

CHƯƠNG 2. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KỶ LUẬT SA THẢI VÀ

SỰ ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG ......................................... 36

2.1. Một số vấn đề lý luận về kỷ luật sa thải........................................................... 36

2.2. Một số vấn đề lý luận về điều chỉnh pháp luật lao động đối với hình thức kỷ

luật sa thải................................................................................................................ 45

CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG

HÌNH THỨC XỬ LÝ KỶ LUẬT SA THẢI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ........ 70

3.1. Thực trạng quy định và áp dụng nguyên tắc xử lý kỷ luật sa thải ................... 70

3.2. Thực trạng quy định và áp dụng căn cứ xử lý kỷ luật sa thải .......................... 89

3.3. Thực trạng quy định và áp dụng thẩm quyền xử lý kỷ luật sa thải.................. 98

3.4. Thực trạng quy định và áp dụng trình tự, thủ tục áp dụng xử lý kỷ luật sa

thải......................................................................................................................... 101

3.5. Thực trạng quy định và áp dụng thời hiệu xử lý kỷ luật sa thải .................... 103

3.6. Hậu quả pháp lý của kỷ luật sa thải................................................................ 107

3.7. Thực trạng quy định và áp dụng giải quyết tranh chấp xử lý kỷ luật sa thải. 119

3.8. Một số nhận xét, đánh giá về thực trạng quy định và áp dụng xử lý kỷ luật

sa thải theo pháp luật Việt Nam hiện nay ............................................................. 123

CHƯƠNG 4. HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ

ÁP DỤNG HÌNH THỨC KỶ LUẬT SA THẢI Ở VIỆT NAM...................... 128

4.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật lao động Việt Nam về hình thức kỷ luật sa

thải......................................................................................................................... 128

4.2. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật lao động Việt Nam về hình thức kỷ

luật sa thải.............................................................................................................. 134

KẾT LUẬN .......................................................................................................... 147

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................... 149

1

MỞ ĐÀU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Lao động là hoạt động có mục đích, có ý thức của con người nhằm tạo

ra các sản phẩm phục vụ cho các nhu cầu của đời sống xã hội. Quá trình

này đòi hỏi phải có trật tự, nề nếp để hướng hoạt động của từng người vào

việc thực hiện kế hoạch chung để đạt được mục tiêu đã đặt ra. Yếu tố tạo

nên trật tự, nề nếp giữa một nhóm người hay một đơn vị trong quá trình lao

động chính là kỷ luật lao động. Với ý nghĩa đó, kỷ luật lao động là một nhu

cầu khách quan của các đơn vị sử dụng lao động. Đặc biệt, trong điều kiện

sản xuất ngày càng phát triển, cùng với đó là trình độ phân công, tổ chức

lao động trong xã hội ngày càng cao, thì vấn đề duy trì kỷ luật lao động

càng trở nên quan trọng hơn. Trong đó, xử lý kỷ luật sa thải là hình thức xử

lý kỷ luật lao động nghiêm khắc nhất bởi hệ quả pháp lý là làm chấm dứt

quan hệ lao động, nên đã tác động trực tiếp đến ý thức chấp hành kỷ luật

lao động của người lao động.

Kỷ luật lao động được coi là một trong những nội dung quan trọng của

quyền quản lý lao động, là vấn đề thiết yếu đối với mọi quá trình lao động.

Để đảm bảo kỷ luật lao động được thực nghiêm túc trên thực tế và có thể

trực tiếp tác động tới ý thức chấp hành kỷ luật của người lao động, pháp

luật quy định về xử lý kỷ luật lao động khi người lao động có hành vi vi

phạm kỷ luật lao động.

Kỷ luật sa thải chính là hình thức xử lý kỷ luật lao động nghiêm khắc

nhất đối với người lao động được ghi nhận trong Bộ luật Lao động nhằm bảo

vệ sự tuân thủ kỷ luật lao động, góp phần bảo đảm trật tự, kỷ cương của

doanh nghiệp, đồng thời, tạo cho người lao động tác phong làm việc công

nghiệp, là yếu tố thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Có nhiều

nguyên nhân dẫn đến việc người sử dụng lao động (NSDLĐ) áp dụng hình

2

thức xử lý kỷ luật sa thải. Đầu tiên là do ý thức chấp hành kỷ luật lao động

của người lao động còn thấp, tác phong lao động công nghiệp chưa cao, dẫn

đến số lượng hành vi vi phạm kỷ luật lao động không ngừng tăng lên ở những

mức độ khác nhau. Bên cạnh những trường hợp sa thải được áp dụng pháp

luật một cách khách quan, không ít trường hợp, người sử dụng lao động cố

tình khai thác vào những quy định chưa chặt chẽ của pháp luật để thực hiện

việc sa thải người lao động. Thực tế cũng cho thấy, một trong các vấn đề mà

các bên tranh chấp quan tâm khi đưa các vụ án lao động về kỷ luật sa thải ra

giải quyết tại cơ quan giải quyết tranh chấp là là việc giải quyết hậu quả pháp

lý của xử lý kỷ luật sa thải.

Mặc dù Bộ luật Lao động năm 2012 đã có một số nội dung tiến bộ, hiện

đại liên quan đến kỷ luật sa thải, nhưng đến thời điểm hiện tại, Bộ luật này

cũng đã bộc lộ những điểm không phù hợp, gây khó khăn trong việc thực thi

pháp luật, làm ảnh hưởng không nhỏ đến quyền và lợi ích hợp pháp của cả

người lao động và người sử dụng lao động. Điều này cũng đã gây khó khăn,

lúng túng cho chủ thể có thẩm quyền trong quá trình giải quyết tranh chấp lao

động về xử lý kỷ luật sa thải một cách triệt để và có hiệu quả. Bên cạnh đó,

Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của Tổ chức Thương mại Thế

giới (WTO) và cũng đang hoàn tất đàm phán nhiều Hiệp định thương mại tư

do thế hệ mới, vì vậy cũng đặt ra nhiều nghĩa vụ mới trong việc thực hiện các

cam kết quốc tế về kinh tế, thương mại, trong đó có các cam kết ở lĩnh vực

lao động.

Việc chấp hành kỷ luật lao động không chỉ nhằm duy trì trật tự trong

doanh nghiệp, tạo ra năng suất chất lượng làm việc hiệu quả cho quá trình lao

động, mà đó còn là điều kiện để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, xuất khẩu lao

động, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động và thực hiện

công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Từ những lý do trên, đòi hỏi chúng ta

phải có một hệ thống pháp luật phù hợp, hiệu quả, đặc biệt là trong duy trì kỷ

3

luật lao động, làm thế nào để vừa đảm bảo quyền quản lý lao động của

NSDLĐ, vừa bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động

(NLĐ) trong quan hệ lao động.

Ngày nay, rất nhiều vụ tranh chấp xảy ra đều trực tiếp hoặc gián tiếp

liên quan đến kỷ luật sa thải như các tranh chấp về kỷ luật sa thải trái pháp

luật, những cuộc đình công xảy ra mà nguyên nhân xuất phát từ việc người

lao động bị xử lý kỷ luật sa thải. Thực tiễn giải quyết tại Toà án hiện nay

cũng cho thấy, số lượng các vụ án tranh chấp về kỷ luật sa thải chiếm một

tỷ lệ khá cao và có xu hướng gia tăng. Đặc biệt, những tranh chấp này

thường có diễn biến phức tạp và mâu thuẫn giữa các chủ thể thường rất gay

gắt, bởi khi xảy ra kỷ luật sa thải, quan hệ lao động giữa các chủ thể đi đến

chấm dứt. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, mà một

trong những nguyên nhân phải kể đến chính là thể chế pháp luật về kỷ luật

sa thải hiện nay còn nhiều bất cập, hạn chế chưa phù hợp với thực tế. Vì

vậy, việc nghiên cứu, đánh giá những quy định của pháp luật hiện hành,

tiếp thu có chọn lọc những tiến bộ trong pháp luật quốc tế và các nước trên

thế giới để đưa ra định hướng hoàn thiện pháp luật Việt Nam về vấn đề xử

lý kỷ luật sa thải là hết sức cần thiết.

Từ những lý do được phân tích ở trên, nên tác giả đã mạnh dạn lựa chọn

đề tài “Kỷ luật sa thải theo pháp luật lao động Việt Nam” để nghiên cứu và

làm Luận án Tiến sĩ luật học.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích của luận án là nhằm nghiên cứu toàn diện, sâu sắc, có hệ thống

một số vấn đề lý luận về kỷ luật sa thải theo pháp luật Việt Nam. Trên cơ sở

quan điểm về lý luận được nghiên cứu, luận án tập trung phân tích thực trạng

thực hiện pháp luật về kỷ luật sa thải theo quy định của pháp luật lao động

Việt Nam. Thông qua việc đánh giá những điểm bất cập của pháp luật hiện

4

hành, luận án đưa ra các kiến nghị về định hướng và giải pháp sửa đổi, bổ

sung một số quy định pháp luật về xử lý kỷ luật sa thải ở Việt Nam theo

hướng phù hợp với sự phát triển của thị trường lao động trong bối cảnh hội

nhập sâu rộng với quốc tế và khu vực hiện nay.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Từ mục đích nghiên cứu ở trên, Luận án xác định các nhiệm vụ nghiên

cứu cụ thể như sau:

Một là, thực hiện tổng quan và đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu

các vấn đề liên quan đến đề tài luận án, từ đó, chỉ ra các vấn đề, luận điểm cần

tiếp tục triển khai làm rõ trong phạm vi và nội dung nghiên cứu của luận án;

chỉ rõ cơ sở lý thuyết nghiên cứu, các lý thuyết nghiên cứu được áp dụng, đặt

ra các câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu, làm rõ hướng tiếp cận

nghiên cứu của luận án.

Hai là, nghiên cứu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận như: Khái niệm,

đặc điểm của kỷ luật sa thải, ý nghĩa và hậu quả pháp lý của việc xử lý kỷ luật

sa thải đối với các bên trong quan hệ lao động; sự cần thiết phải điều chỉnh

bằng pháp luật và nội dung điều chỉnh pháp luật đối với kỷ luật sa thải, đánh

giá tính hợp lý của pháp luật hiện hành về xử lý kỷ luật sa thải;

Ba là, phân tích thực trạng pháp luật về kỷ luật sa thải và thực tiễn thi

hành pháp luật ở Việt Nam hiện nay, chỉ ra những điểm bất cập cũng như các

tồn tại, chưa hợp lý của các quy định hiện hành về xử lý kỷ luật sa thải cần

hoàn thiện.

Bốn là, đề xuất những phương hướng và các giải pháp nhằm hoàn thiện

pháp luật cũng như nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về kỷ luật sa thải ở

Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, giai đoạn hội nhập quốc tế.

5

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án là những vấn đề lý luận và thực tiễn

cũng như đề xuất hoàn thiện pháp luật về kỷ luật sa thải. Về vấn đề lý luận,

Luận án viện dẫn, nghiên cứu pháp luật quốc tế và pháp luật các nước trên thế

giới (Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản…), so sánh, đối chiếu với

các quy định của pháp luật lao động và pháp luật có liên quan, quy định của

pháp luật lao động một số nước trên thế giới để đưa ra những lý luận chung

nhất về kỷ luật sa thải.

Về vấn đề thực trạng, luận án nghiên cứu hệ thống các quy định pháp

luật Việt Nam về điều kiện, nguyên tắc và trình tự, thủ tục, hậu quả pháp lý

của kỷ luật sa thải, thực trạng quy định của pháp luật, thực tiễn áp dụng ở các

doanh nghiệp Việt Nam nói chung và đối chiếu với những tình huống thực tế.

Cụ thể, luận án nghiên cứu về hình thức xử lý kỷ luật sa thải của chủ thể

NSDLĐ được thực hiện trong đơn vị sử dụng lao động, từ đó có những đánh

giá về hiệu quả thi hành pháp luật đối với vấn đề này. Từ những phân tích về

thực trạng pháp luật và thi tiễn thực hiện, luận án rút ra những đánh giá và đề

xuất những phương án nhằm hoàn thiện pháp luật Việt Nam. Để làm sâu sắc

các vấn đề nghiên cứu, tùy từng nội dung và yêu cầu đặt ra, luận án tham

khảo các nghiên cứu về những đối tượng khác có liên quan đến các nội dung

nêu trên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Về nội dung, dưới góc độ pháp lý, luận án chỉ tập trung nghiên cứu

những vấn đề lý luận và thực tiễn về kỷ luật sa thải theo pháp luật với tư cách

là một nội dung của pháp luật lao động Việt Nam. Đồng thời, luận án đi sâu

vào nghiên cứu những nội dung trực tiếp đến kỷ luật sa thải như nguyên tắc,

căn cứ, thẩm quyền, trình tự thủ tục, thời hiệu, hậu quả pháp lý…

6

Còn một số vấn đề có liên quan như tranh chấp, khiếu nại, xử lý vi phạm

trong lĩnh vực lao động liên quan đến kỷ luật sa thải, luận án xin đề cập ở

mức độ nhất định, bởi những vấn đề đó hiện được giải quyết theo cơ chế giải

quyết tranh chấp nói chung nên có thể tiếp thu ở các công trình nghiên cứu

khác hoặc tiếp tục nghiên cứu ở các công trình khoa học sau này.

Về không gian và thời gian, luận án tập trung nghiên cứu về nội dung

điều chỉnh pháp luật về kỷ luật sa thải trong bối cảnh kinh tế - xã hội của

Việt Nam, kể từ khi Bộ luật Lao động năm 2012 có hiệu lực từ ngày

01/05/2013 cho đến nay.

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Công trình được thực hiện trên cơ sở áp dụng phương pháp luận duy vật

biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí

Minh, quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước về đường lối đổi mới đất

nước, tinh thần cải cách tư pháp để có thể khai thác được bản chất của vấn đề

xử lý kỷ luật sa thải một cách toàn diện và triệt để. Bên cạnh đó, Luận án

cũng sử dụng đa dạng và kết hợp những phương pháp nghiên cứu truyền

thống và có độ tin cậy cao như: Phân tích, tổng hợp, bình luận, thống kê, lịch

sử và so sánh luật học… Cụ thể:

Phương pháp lịch sử được sử dụng để tập hợp các tài liệu, công trình

nghiên cứu trong nước và nước ngoài dựa trên các mốc thời gian, lĩnh vực

pháp luật cũng như hệ thống pháp luật nhằm lựa chọn, tập hợp một cách

đầy đủ nhất các tài liệu liên quan đến đề tài luận án ở các nguồn khác nhau.

Phương pháp này được sử dụng ngay sau khi định hướng chọn đề tài và

xây dựng kế hoạch nghiên cứu đề tài, đặc biệt được sử dụng để tổng quan

tình hình nghiên cứu đề tài và được kết hợp với các phương pháp khác

trong quá trình tìm hiểu các vấn đề lý luận cũng như thực trạng pháp luật

về kỷ luật sa thải.

7

Phương pháp phân tích được sử dụng ở tất cả các nội dung của luận án

nhằm để phân tách và tìm hiểu các vấn đề lý luận, các quy định của pháp luật

cũng như thực tiễn thực hiện, các yêu cầu của việc hoàn thiện quy định của

pháp luật cũng như những đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định của pháp

luật về kỷ luật sa thải theo mục đích và nhiệm vụ mà luận án đã đặt ra.

Phương pháp tổng hợp là phương pháp liên kết, sắp xếp các tài liệu,

thông tin đã thu thập và đánh giá những tư liệu này để tạo ra một hệ thống lý

thuyết đầy đủ, sâu sắc về chủ đề nghiên cứu. Phương pháp này được sử dụng

xuyên suốt công trình. Tại Chương 2, phương pháp này được sử dụng để lý

giải sự cần thiết phải ban hành các quy định pháp luật xử lý kỷ luật sa thải và

phân tích mối quan hệ giữa vấn đề này với các vấn đề khác có liên quan. Tại

Chương 3, phương pháp này được sử dụng khi phân tích các quy định về xử

lý kỷ luật sa thải và đưa ra kết luận liên quan đến nội dung đó. Khi dùng

phương pháp này, công trình tổng quát được những điểm cơ bản là nguyên

nhân dẫn đến hạn chế của các quy định pháp luật về xử lý kỷ luật sa thải cũng

như những câu hỏi trọng tâm dẫn đến việc còn tồn tại nhiều quan điểm khác

nhau về vấn đề này.

Tại Chương 4, các giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam về xử kỷ

luật sa thải mà công trình đề cập đến cũng được xây dựng dựa trên cơ sở tổng

hợp các kinh nghiệm thực tiễn áp dụng pháp luật Việt Nam, pháp luật quốc tế

và pháp luật các nước trên thế giới; và là sự tổng hợp các giải pháp từ việc

hoàn thiện quy định của pháp luật Việt Nam đến việc đưa ra giải pháp nâng

cao hiệu quả thực hiện pháp luật lao động xử kỷ luật sa thải.

Phương pháp chứng minh được sử dụng ở hầu hết các nội dung luận án,

nhằm đưa ra các dẫn chứng (các quy định, tài liệu, số liệu, vụ việc thực tiễn...)

làm rõ các luận điểm, luận cứ trong các nội dung về lý luận ở chương 1,

chương 2, các nhận định trong các nội dung ở chương 3 và đặc biệt là các ý

kiến, quan điểm về sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật về kỷ luật sa thải

trong chương 4 của luận án.

8

Phương pháp so sánh luật học được tác giả sử dụng chủ yếu ở Chương 3

và Chương 4. Tác giả sử dụng phương pháp này để so sánh các quy định của

Bộ luật Lao động năm 1994 với Bộ luật Lao động năm 2012, đánh giá những

ưu – nhược điểm của pháp luật hiện hành để định hướng phát triển hành lang

pháp lý về xử lý kỷ luật sa thải trong tương lai được vững chắc hơn. Bên cạnh

đó, tác giả còn đặt các quy định của pháp luật Việt Nam trong mối liên hệ với

pháp luật quốc tế và pháp luật các nước trên thế giới để kết quả nghiên cứu

toàn diện và phù hợp hơn. Dựa trên nền tảng so sánh với pháp luật quốc tế và

pháp luật các nước nêu trên, công trình sẽ rút ra kinh nghiệm và đưa ra những

đề xuất phù hợp hơn với điều kiện cụ thể của Việt Nam.

5. Những đóng góp mới về khoa học của luận án

Là công trình khoa học nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn diện về

kỷ luật sa thải, luận án có những đóng góp mới chủ yếu sau đây:

Thứ nhất, Luận án làm mới hơn và nhằm diễn giải một cách thống nhất

về khái niệm kỷ luật sa thải. Đồng thời, Luận án cũng làm rõ đặc điểm và ý

nghĩa của kỷ luật sa thải, từ đó thấy được sự cần thiết phải tiếp tục nghiên cứu

về vấn đề này. Luận án góp phần xây dựng hệ thống lý luận về kỷ luật lao

động nói chung, kỷ luật sa thải nói riêng và sự điều chỉnh của pháp luật khác,

góp phần làm phong phú thêm về mặt học thuật của khoa học luật lao động.

Thứ hai, Luận án đã khái quát các nội dung của pháp luật về kỷ luật sa

thải và phân tích một cách có hệ thống các nội dung này trên cơ sở quy định

của Tổ chúc Lao động Quốc tế (ILO) và pháp luật các nước trên thế giới. Qua

đó, luận án đã lý giải khái niệm và vai trò của pháp luật về kỷ luật sa thải đối

với cơ chế quản lý nhà nước trong lĩnh vực lao động của nền kinh tế thị

trường, đối với quá trình sản xuất kinh doanh của NSDLĐ và việc làm, thu

nhập của NLĐ.

Thứ ba, Luận án đã phân tích, đánh giá một cách tương đối đầy đủ và

toàn diện về thực trạng pháp luật về kỷ luật sa thải ở Việt Nam, bao gồm

những nguyên tắc, căn cứ, thẩm quyền, trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật sa thải

và đánh giá những hệ quả pháp lý của kỷ luật sa thải đúng pháp luật và kỷ luật

9

sa thải trái pháp luật, trong đó Luận án có những nghiên cứu về kỷ luật sa thải

có liên quan đến lĩnh vực dân sự và hành chính. Từ những đánh giá pháp luật,

Luận án trình bày, phân tích tình hình thực hiện pháp luật và vi phạm pháp

luật trong xử lý kỷ luật sa thải trong những năm gần đây, đặc biệt là những vụ

việc thực tế về xử lý kỷ luật sa thải trái pháp luật và thực tiễn giải quyết tranh

chấp xử lý kỷ luật sa thải của Toà án nhân dân; từ đó, xác định một số đặc

trưng vi phạm pháp luật khác trong lĩnh vực này; nguyên nhân, điều kiện của

những vi phạm đó và phương hướng giải quyết của các cơ quan có thẩm

quyền để giải quyết những vi phạm và tranh chấp xảy ra liên quan đến kỷ luật

sa thải.

Thứ tư, Luận án đã luận giải về các yêu cầu hoàn thiện pháp luật về kỷ

luật sa thải ở Việt Nam theo hướng bảo đảm hài hòa lợi ích các bên (Nhà

nước, NSDLĐ, NLĐ) và phù hợp với pháp luật quốc tế cũng như điều kiện

nền kinh tế thị trường trong bối cảnh hội nhập hiện nay ở Việt Nam. Luận án

đã đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định của Bộ luật Lao động năm 2012

về kỷ luật sa thải nhằm hoàn thiện các quy định của Bộ luật Lao động để nâng

cao hiệu quả thực hiện pháp luật về vấn đề này trong các đơn vị sử dụng lao

động ở Việt Nam. Luận án đưa ra được những giải pháp cụ thể nhằm đảm bảo

quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động và người sử dụng lao động khi

chấm dứt quan hệ lao động, đảm bảo tính khả thi các quy định pháp luật về kỷ

luật sa thải, đảm bảo tính thống nhất của các quy định pháp luật về kỷ luật sa

thải trong mối liên hệ với các vấn đề có liên quan và đảm bảo tính tương thích

của các quy định pháp luật Việt Nam về kỷ luật sa thải với pháp luật quốc tế

và các tiêu chuẩn lao động quốc tế. Bên cạnh đó, qua phân tích các quy định

pháp luật hiện hành và khảo sát việc thực thi pháp luật trên thực tế kỷ luật sa

thải ở Việt Nam chưa được thực hiện tốt, do đó, cần bổ sung, sửa đổi những

quy định về quyền kỷ luật sa thải của người sử dụng lao động, hậu quả pháp

lý của xử lý kỷ luật sa thải và giải quyết tranh chấp xảy ra trong thực tế.

10

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án

Về phương diện lý luận, Luận án góp phần củng cố và hoàn thiện cơ sở

lý luận và quy định pháp luật về xử lý kỷ luật sa thải theo pháp luật Việt Nam

để các nhà lập pháp, các cơ quan có thẩm quyền, các cán bộ nghiên cứu,

người sử dụng lao động và người lao động tham khảo, vận dụng trong quá

trình thực hiện, giải quyết tranh chấp hay xây dựng và hoàn thiện pháp luật về

xử lý kỷ luật sa thải

Về phương diện thực tiễn, Luận án góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả

thực hiện pháp luật về xử lý kỷ luật sa thải của các bên trong quan hệ lao

động, cũng như hiệu quả quản lý của cơ quan quản lý nhà nước về lao động.

Đồng thời, kết quả nghiên cứu mà luận án đưa ra có thể được sử dụng làm tài

liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu và giảng dạy chuyên ngành luật

lao động trong các trường đào tạo về luật hay sử dụng trong công tác thực tiễn

của ngành Tòa án, ngành Lao động, Thương binh và Xã hội để giải quyết các

vụ việc cụ thể liên quan tới kỷ luật sa thải tại Việt Nam.

7. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, Luận án

được kết cấu 4 chương:

Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết nghiên

cứu

Chương 2: Những vấn đề lý luận về kỷ luật sa thải và sự điều chỉnh của

pháp luật lao động

Chương 3: Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng hình thức xử lý kỷ

luật sa thải ở Việt Nam hiện nay

Chương 4: Hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng hình thức

kỷ luật sa thải ở Việt Nam

11

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT

NGHIÊN CỨU

1.1. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước

1.1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước

Quản lý quan hệ lao động nói chung và kỷ luật sa thải nói riêng là vấn đề

được đề cập trong khá nhiều khóa luận, luận văn, luận án, tài liệu, bài viết

nghiên cứu ở những góc độ khác nhau về vấn đề liên quan. Tuy nhiên, hiện

nay ở Việt Nam vẫn chưa có nhiều đề tài, công trình nghiên cứu khoa học

pháp lý chuyên sâu về nội dung này, đặc biệt là trong bối cảnh BLLĐ 2012 ra

đời và đi vào thực tiễn quan hệ lao động.

a. Sách, giáo trình

Các vấn đề về quản lý quan hệ lao động nói chung và xử lý kỷ luật lao

động nói riêng được đề cập một cách khá khiêm tốn ở một số sách và giáo

trình như:

- Phạm Công Bảy (2002) với cuốn sách “Tìm hiểu Bộ luật lao động Việt

Nam” đăng tại Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Trong cuốn sách này, tác giả

giới thiệu các nội dung cơ bản của BLLĐ đã được sửa đổi, bổ sung năm 2002,

nhằm cung cấp những kiến thức về các quy định của Bộ luật làm cơ sở để vận

dụng vào thực tế. Bên cạnh đó tác giả đã tìm hiểu tất cả các chế định của

BLLĐ hiện hành. Đặc biệt người viết tập trung tìm hiểu sâu quá trình phân

tích các chế định hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể và kỷ luật lao

động, trách nhiệm vật chất trong quyển sách. Ngoài những mặt đạt được như

trên thì tài liệu còn tồn tại một số mặt hạn chế như chưa đề ra một số giải

pháp nhằm hoàn thiện những tồn đọng trong Bộ Luật Lao động Việt Nam,

chưa đào sâu các vấn đề có liên quan đến kỷ luật lao động.

- Nguyễn Hữu Chí (2003) với quyển sách “Pháp luật hợp đồng lao động

Việt Nam - Thực trạng và phát triển”, Nxb Lao động-Xã hội. Cuốn sách đề

12

cập đến đặc trưng quan trọng của hợp đồng lao động chính là yếu tố QLLĐ

của người sử dụng lao động đối với NLĐ. Ngoài ra, tác giả đã phân tích và

đánh giá những bất cập của một số quy định về quyền điều chuyển công việc

đối với NLĐ, quyền thỏa thuận và đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động

của người sử dụng lao động. Ví dụ, việc xác định quyền QLLĐ trong thời

gian tạm hoãn hợp đồng lao động, trách nhiệm bố trí, sắp xếp công việc cho

NLĐ khi doanh nghiệp sáp nhập, chia tách, hợp nhất, chuyển quyền sở hữu,

quyền quản lý tài sản, chưa đề cập sâu đến các vấn đề xử lý kỷ luận và sa thải

lao động trong pháp luật Việt Nam cũng như các yếu tố có liên quan.

- Vụ pháp chế, Bộ Lao động, thương binh và xã hội (2011) đã ban hành

“Tài liệu nghiên cứu cho thuê lại lao động”, Nxb Lao động-Xã hội. Trong

cuốn sách này, Bộ đã tập hợp các tài liệu nghiên cứu của chuyên gia nước

ngoài (Hàn Quốc, Nhật Bản…), các báo cáo về tình hình cho thuê lại lao động

của Bộ Lao động, thương binh và xã hội, các địa phương (Thành phố Hồ Chí

Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Cần Thơ, Đà Nẵng) và một số tài liệu đã phát

hành của ILO trong quá trình soạn thảo BLLĐ (sửa đổi). Nhằm mục đích

cung cấp các tài liệu liên quan đến hoạt động cho thuê lại lao động nhằm

nghiên cứu để hoạch định và thực thi chính sách, pháp luật về hoạt động cho

thuê lại lao động ở Việt Nam. Tuy nhiên vấn đề nổi bậc về những hạn chế

trong vấn đề cho thuê lao động là xử lý kỷ luật các loai động cho thuê lại vẫn

chưa được thể hiện rõ trong nghiên cứu này, đặc biệt trong tài liệu tác giả

chưa đề xuất được những giải pháp hữu hiệu nhằm hoàn thiện pháp luật kỷ

luật lao động trong hoạt động cho thuê lại lao động theo pháp luật Việt Nam

hiện nay.

b. Luận án, luận văn, đề tài khoa học

Trong số các luận án, luận văn và đề tài khoa học đã công bố trong thời

gian qua, một số công trình sau đây liên quan đến đề tài luận án như: