Kinh nghiệm ứng phó với biến đổi khí hậu ở vùng tự trị Ca-ta-lo-ni-a, Tây Ban Nha

NHIN RA NUOC NGOAI

KINH NGHIEM 0NG PHO V6l BIEN DOI KHI HA U

Oi VUNG TIJ TR! CA-TA-LO-NI-A, TAY BAN NHA

TS. TRU'ONG THI MY NHAN*

1. Tic ddng cua bifin ddi khi hiu dfin

kmh tfi - m hiOi vtog Ca-ta-lo-nl-a

Ca-ta-lo-ni-a hay Ca-ta-lan li vung tg

tri cua Tay Ban Nha. Dan so khoang 7,5

tri$u dan (chifim 18% din sn Tiy Ban Nha)

vi 32.000 km^ (6% dien tich). Ca-ta-lo-ni-a

li mpt trcng nhirng vimg phit trifin nhit

cua Tiy Ban Nba. Bic-xe-lo-na la thu phii

cHa khu tu tri Ca-ta-lo-ni-a giiu co nhSt

Tay Ban Nha.

Voi dia hinh go ghfi, khong bing phing

cila Tiy Ban Nha, bifin dfii khi hiu (BDKH)

da CO sir tic dgng ding ke dfin vilng dit

nay. Phin ticb xu huong nhifit do chn thay,

cfi su gia ting nhiet do trung binh hing

nam kfi til giiia nhiing nim 70 thfi k^ XX vol

su nong len trong mua dfing. Nhiet dp nunc

bifin Ca-ta-lan da tang khoing 1,FC 6 cic

vdng bifin cao nhat (tu 0 - 50 m) va khoang

0,7''C 6 viing bifin cfi dp siu 80 m trong

vfing 35 nam qua (1974-2008). Ngunhi?t

dp Cli tang nhu liien nay tlii dfin nam 2080,

nhifit dp oTay Ban Nha se tang khpang 4°C.

Theo kich ban pbit thai cap iihiet dp 6 Tiy

Ban Nha duoc du bio se tang dfiu dan

khoing 0,4°C/thap k^ trpng mua dfing va

khoang tit 0,6°C - 0,7°C vio miia he. Nhiet

dp tren bn' bifin se tang khpang 2"C, thip

ban 6 npi dia. Sir gia tang nhifit dp dtt kifin

vio cuni the ky XXI chenh lech khpang 3°C

chp cic kich ban pbat thai cao vi kich bin

pbat thai thip.

Xam thlic man cic dong song 6 Ca-ta￾lan: tang dp man ciia sfing la mpt van di

tpan ciu xay ra d hiu hfit cac quoc gia tren

tpin thfi gim, song mirc dp khnng gifing

nhau. BDKH vi gia tang tifiu thu nuoc tra

thinh van dfi nan giii 6 Ca-ta-lan. Mpt so

nghien cliu vfi dp nbiim man ciia cac con

song vi dinh gii 24 tac dpng ro ret vi 19 tac

d0ng tifim tang cua BDKH dfin cic nganh,

viing kinh tfi o Ca-ta-lan da chn thay: vol

nhiing thay ddi tnin ciu (nhu dan sfi tang,

sin xuat tang, tieu ditng tang...) tic dpng

ciia BDKH sfi phiic tap vfi ci quy mo va

miic dp. Cu thfi:

- Nunc bifin dang, xam nhap man, nhiet

dp tang cao da anh hu6ng dfin kinh tfi - xa

hpi a vimg Ca-ta-lan, dac bifit la cac nganh

kinh tfi, lam thay ddi co ciu cay trfing, vat

nufii. BDKH di anh huong dfin ngudn

nuoc, tit dd anh huong dfin nong nghiep vi

da dang sinh bpc trpng vting. Xam nhip

mjn a cac dong snng gay ra tinh trang thifiu

nufic sinh hpat vi tii6i tieu chp dpng rupng.

- Nhiet dp tang lim cbn tinb trang chay

rimg lifin tifip xiy ra tren toan lanh thd Tiy

Ban Nha, trong do co vilng Ca-ta-lan.

- Vfi nang Iirpng, nhift dp tang Ifin cQng

gay ra ip luc lorn hon vfi nSng lupng chp cic

* Hoc vipi Chinh tri qii& gia Hi Chi Minh

n T«P rHi OUAN L* NHA Nl/(SC - S6 238 (11/Joi ei