kiểm tra khả năng chịu acid của vi khuẩn probiotics

Đồ án tốt nghiệp khóa 06-Khoa MT&CNSH GVHD : TS. Nguyễn Hoài Hương

CHƯƠNG 1 : MỞ ĐẦU

1.1 Đặt vấn đề :

Ngày nay, các vấn đề khoa học công nghệ luôn nhận được sự quan tâm

đặc biệt nhằm phát triển hơn nữa để đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của con

người. Chính vì lẽ đó, con người càng đòi hỏi khắt khe hơn về chất lượng của tất

cả những sản phẩm mà họ sử dụng trong đời sống hằng ngày, đặc biệt là đối với

sản phẩm có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của chính bản thân họ. Bởi thế, có

thể nói rằng những nhu cầu này đã tạo nên tiền đề và cũng là tác nhân trực tiếp

thúc đẩy cho khoa học trên thế giới ngày càng phát triển hơn nữa.

Một trong số thành quả của công nghệ sinh học hiện nay có thể kể đến là

Probiotics. Theo tiếng Hy Lạp thì probiotics có nghĩa là “dành cho cuộc sống” và

nó hiện đang được ứng dụng vô cùng rộng rãi trong đời sống hằng ngày của con

người. Vậy probiotics là gì, tại sao nhu cầu sử dụng nó lại trở nên phổ biến ở

khắp nơi trên thế giới như thế? Và hiệu quả mà nó mang lại liệu có giúp ích nhiều

đến việc nâng cao chất lượng sống của con người chúng ta hay không?

Quả thật, probiotics mang rất nhiều lợi ích khác bên cạnh như : hỗ trợ

việc tiêu hóa thức ăn được tốt hơn và giảm sự rối loạn trong hệ đường ruột, đẩy

mạnh sự tổng hợp vitamin B, cải thiện sự dung nạp lactose, cải thiện chức năng

miễn dịch, ngăn chặn các chứng viêm nhiễm, giảm cholesterol, ức chế các vi

khuẩn gây hại trong ruột.

Do các công dụng hữu ích trên mà probiotics đã và đang được xem là một

trong những vấn đề cần quan tâm và nghiên cứu nhiều hơn nữa để ứng dụng vào

cuộc sống của con người. Hiện trên thế giới đã có rất nhiều nghiên cứu về

probiotics và thu được những kết quả đáng kể.

SVTH : Huỳnh Đặng Hà Uyên

MSSV: 106111040 Trang 1

Đồ án tốt nghiệp khóa 06-Khoa MT&CNSH GVHD : TS. Nguyễn Hoài Hương

Hình 1.1 : Những công bố nghiên cứu về probiotics theo các năm [5]

So với những năm 90 thì số nghiên cứu về probiotics đã tăng vọt lên rất

nhiều trong thời gian gần đây (hình 1.1). Các nhà khoa học đã tìm ra hầu hết vi

khuẩn lactic được sử dụng phổ biến trong những sản phẩm lên men thông thường

để tạo ra các chế phẩm probiotic chất lượng phục vụ cho con người hằng ngày

như : sữa chua uống Yakult, men vi sinh sống hỗ trợ điều kiện bệnh rối loạn tiêu

hóa, …. Không những vậy, probiotics còn được chế biến để sử dụng cho các loài

vật nuôi khác để ứng dụng trong nông nghiệp và góp phần tác động cải thiện môi

trường. Điều hiển nhiên là do trên thực tế về mức độ an toàn sinh học và thiết

thực thì probiotics luôn ở vị trí đứng đầu so với các phương cách khác. Bởi lẽ, tác

động của probiotic xuất phát từ cơ chế điều hòa tự nhiên, không gây nên bất cứ

một sản phẩm phụ có hại nào hay một tác động xấu nào đến cơ thể sinh vật chủ.

Đối với vấn đề quan tâm trọn vẹn giữa yếu tố sức khỏe và môi trường hiện này

thì đây có thể nói là một sản phẩm khá hoàn hảo.

Một điều đáng quan tâm nữa đó là việc lạm dụng thái quá kháng sinh

trong nuôi trồng khiến cho nhiều bất cập xảy ra và các nhà khoa học đã phải lên

tiếng cảnh báo. Mặc dù, không ai phủ nhận hiệu quả kinh tế của việc sử dụng

chúng như : tăng năng suất, tăng hiệu quả sử dụng thức ăn, phòng bệnh, nâng cao

chất lượng sản phẩm, và tăng hiệu quả kinh tế cho người sử dụng.

Song, nếu sử dụng kháng sinh quá nhiều sẽ gây ra việc tồn dư trong cơ

thể động vật, sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người tiêu dùng. Ngoài ra, nếu

SVTH : Huỳnh Đặng Hà Uyên

MSSV: 106111040 Trang 2

Đồ án tốt nghiệp khóa 06-Khoa MT&CNSH GVHD : TS. Nguyễn Hoài Hương

chúng ta phối trộn với một lượng nhỏ không đúng quy cách, sẽ dẫn đến một hậu

quả nghiêm trọng hơn là vô tình làm tăng thêm hiện tượng kháng kháng sinh của

các loài vi khuẩn gây bệnh đối với người và vật nuôi. Và điều này sẽ dẫn đến kết

quả tai hại là sẽ có những dịch bệnh rộng lớn trên toàn cầu không thể nào kiểm

soát được ở trong tương lai.

Ở Việt Nam, các chế phẩm probiotic cũng đang dần trở nên phổ biến, đa

phần là được sử dụng trong chăn nuôi gia cầm và đã bắt đầu sử dụng cho các loài

thủy hải sản. Bên cạnh đó là chế phẩm dược giúp hỗ trợ rối loạn tiêu hóa trong hệ

đường ruột phù hợp cho từng đối tượng khác nhau. Các nghiên cứu về probiotic

cũng đang được quan tâm tìm hiểu dựa trên những thành tựu trong nước và trên

thế giới đã đạt được nhằm phục vụ cho nhu cầu ngày càng cao hiện nay.

Tóm lại, có thể nói rằng, việc nghiên cứu để phát triển và ứng dụng

probiotics vào cuộc sống là một vấn đề rất cần được quan tâm và đầu tư nhiều

hơn nữa để ngày càng nâng cao được hiệu quả, tính an toàn cũng như chất lượng

cuộc sống ngày càng cao của con người chúng ta. Bởi đây được xem là sự tác

động thân hữu của con người vào tự nhiên đã mở ra một chiến lược phát triển bền

vững và an toàn.

Tuy nhiên, để có được một chế phẩm probiotic thỏa mãn tất cả những yêu

cầu được đặt ra với hoạt tính cao cần thiết, nhất định phải kể đến quá trình chọn

lọc các chủng vi khuẩn để làm probiotic. Đây là bước cực kỳ quan trọng, bởi nó

được xem là yếu tố quyết định vai trò, tác dụng của chế phẩm probiotic lên đối

tượng cần quan tâm. Một chủng vi khuẩn có được xem là có khả năng làm

probiotics hay không là phụ thuộc vào kết quả của khâu tuyển chọn này. Do đó

mà tôi đã chọn đề tài đồ án tốt nghiệp nhan đề “Tuyển chọn vi khuẩn lên men

lactic có tiềm năng probiotics”.

1.2 Mục tiêu đồ án tốt nghiệp :

Tuyển chọn các chủng tiềm năng probiotics trong bộ sưu tập vi khuẩn lên

men lactic phân lập từ chế phẩm probiotic dược, thực phẩm lên men truyền thống

SVTH : Huỳnh Đặng Hà Uyên

MSSV: 106111040 Trang 3

Đồ án tốt nghiệp khóa 06-Khoa MT&CNSH GVHD : TS. Nguyễn Hoài Hương

(nem, sữa, dưa muối) và hệ vi sinh đường ruột người theo tiêu chuẩn khả năng

kháng vi sinh vật, chịu acid và chịu muối mật.

1.3 Nội dung đồ án tốt nghiệp :

_Tuyển chọn các chủng vi khuẩn lên men lactic có khả năng chịu acid.

_Tuyển chọn các chủng vi khuẩn lên men lactic có khả năng chịu muối

mật.

_Tuyển chọn các chủng vi khuẩn lên men lactic có khả năng kháng vi

sinh vật chỉ thị (Bacillus substilis, Escherichia coli, Salmonella spp.,

Pseudomonas spp.)

_Đề xuất hướng sử dụng các chủng vi khuẩn lên men lactic có các hoạt

tính trên.

1.4 Phương pháp thực hiện đồ án tốt nghiệp :

Qua nhiều tài liệu tham khảo và các bài báo cáo nghiên cứu khoa học về

probiotics, các phương pháp tuyển chọn vi khuẩn probiotic được tiến hành dựa

trên những kết quả kiểm tra của các nhà nghiên cứu một cách khá chi tiết. Cho

nên, từ các nguồn thông tin này bắt đầu tiến hành thí nghiệm trên những chủng đã

được phân lập trong bộ sưu tập vi khuẩn lên men lactic. Cuối cùng là thu nhận số

liệu, dựng đồ thị để phân tích đánh giá các chủng vi khuẩn này và đưa ra kết luận

cuối cùng.

1.5 Phương pháp xử lý số liệu :

Sử dụng phần mềm excel tính toán và vẽ đồ thị biểu diễn.

1.6 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn :

_Tìm hiểu về các phương pháp tuyển chọn vi khuẩn lên men lactic.

_Góp phần chọn lọc ra những chủng vi khuẩn lên men lactic có tiềm năng

probiotics.

CHƯƠNG 2 : TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1 Giới thiệu về Probiotics :

2.1.1 Giới thiệu chung :

Kể từ khi Alexander Fleming phát hiện ra tính chất kháng vi khuẩn của

nấm Penicillium spp. vào năm 1929 (Fleming, 1929), thế giới đã chứng kiến ưu

thế nhanh chóng của thuốc kháng sinh trong điều trị các bệnh khác nhau. Sự phát

SVTH : Huỳnh Đặng Hà Uyên

MSSV: 106111040 Trang 4

Đồ án tốt nghiệp khóa 06-Khoa MT&CNSH GVHD : TS. Nguyễn Hoài Hương

triển một cách rộng rãi và đặc hiệu cao của thuốc kháng sinh đã khiến cho ngành

y học quá tin tưởng vào phương pháp trị liệu kháng sinh như đại diện cho phương

pháp chữa trị chống lại các bệnh khác nhau. Tuy nhiên, tồn tại một số hạn chế

nhất định liên quan với phương pháp trị liệu kháng sinh. Tác động loại bỏ của

thuốc kháng sinh không phân biệt được mầm bệnh thật sự và hệ vi sinh vật có lợi

trong ruột. Vì vậy, phương pháp trị liệu kháng sinh cũng dẫn đến thay đổi hệ cân

bằng của ruột và gây ra một vài ảnh hưởng xấu mà có thể tồn tại lâu dài ngay cả

sau khi ngừng sử dụng cách điều trị này. Bên cạnh đó, sự xuất hiện nhanh của

nhiều chủng vi khuẩn kháng lại kháng sinh chẳng hạn như Enteroccus spp. kháng

vancomycin và Staphylococcus aureus kháng methicillin trong môi trường bệnh

viện cũng là một mối quan tâm ngày càng tăng đối với những người làm việc

trong nghề y. Hơn nữa, một vài bệnh lây nhiễm từng được cho rằng sẵn sàng có

thể xử lý với thuốc kháng sinh bây giờ đang bị công nhận như là mối đe dọa sức

khỏe nghiêm trọng. Ví dụ, bệnh tiêu chảy có thể do Clostridium difficile, một

mầm bệnh cơ hội, hoạt động khi có sự mất cân bằng của hệ vi sinh vật trong ruột

thông thường diễn ra trong suốt quá trình điều trị kháng sinh. Mặc dù bệnh này

nói chung được điều trị thành công với một loại thuốc kháng sinh thứ hai, tuy

nhiên một vài bệnh lây nhiễm vẫn tái diễn mặc cho các phương pháp trị liệu

kháng sinh (Sanders, 1999).

Chính vì những nguyên nhân này, mọi người đều nhận ra rằng ngăn ngừa

hoặc giảm nguy cơ bị bệnh thích hợp hơn là để đến lúc phải điều trị bệnh. Thực

tế, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo trên toàn cầu về giảm việc sử dụng

thuốc kháng sinh trong y học và đề xuất các nỗ lực để ngăn cản bệnh thông qua

sự phát triển của các vắc xin có hiệu quả hơn và an toàn hơn (Stanton et al.,

2001). Một môi trường chung đã được tạo ra mà trong đó cả bác sĩ lẫn bệnh nhân

đang tìm kiếm biện pháp phòng ngừa hơn là chữa bệnh, để hệ vi sinh vật trong

ruột cơ thể người không bị ảnh hưởng xấu. Và một cách tiếp cận nhanh chóng đạt

được sự công nhận là khái niệm probiotics, một khái niệm chung chỉ phần bổ

SVTH : Huỳnh Đặng Hà Uyên

MSSV: 106111040 Trang 5