Kiểm định mối quan hệ giữa hiệu quả tài chính và mức độ công bố thông tin kế toán trách nhiệm xã hội của các ngân hàng niêm yết Việt Nam :Luận văn Thạc sĩ - Chuyên ngành : Kế toán

BỘ CÔNG THƢƠNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

VÕ THỊ DỊU

KIỂM ĐỊNH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ

TÀI CHÍNH VÀ MỨC ĐỘ CÔNG BỐ THÔNG

TIN KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA

CÁC NGÂN HÀNG NIÊM YẾT VIỆT NAM

Chuyên ngành: KẾ TOÁN

Mã chuyên ngành: 8340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

BỘ CÔNG THƢƠNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

VÕ THỊ DỊU

KIỂM ĐỊNH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ

TÀI CHÍNH VÀ MỨC ĐỘ CÔNG BỐ THÔNG

TIN KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA

CÁC NGÂN HÀNG NIÊM YẾT VIỆT NAM

Chuyên ngành: KẾ TOÁN

Mã chuyên ngành: 8340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

Công trình đƣợc hoàn thành tại Trƣờng Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh.

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS,TS. Trần Quốc Thịnh

Luận v n thạc s đƣợc ảo vệ tại Hội đồng ch m ảo vệ Luận v n thạc s Trƣờng

Đại học Công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh ngày 12 tháng 05 n m 2022.

Thành phần Hội đồng đánh giá luận v n thạc s gồm:

1. TS. Nguyễn Thị Thu Hiền ..............................- Chủ tịch Hội đồng

2. PGS.TS. Võ V n Nhị ......................................- Phản iện 1

3. TS. Ngô Nhật Phƣơng Diễm...........................- Phản iện 2

4. TS. Nguyễn Thị Thu Hoàn..............................- Ủy viên

5. TS. Nguyễn Ngọc Khánh Dung ......................- Thƣ ký

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƢỞNG KHOA/VIỆN: KẾ TOÁN

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ

Họ tên học viên: Võ Thị Dịu ..................................... MSHV: 18104741...................

Ngày, tháng, n m sinh: 14/12/1988 ........................... Nơi sinh: Quảng Ngãi .............

Chuyên ngành: Kế toán.............................................. Mã chuyên ngành: 8340301

I. TÊN ĐỀ TÀI:

Kiểm định mối quan hệ giữa hiệu quả tài chính và mức độ công ố thông tin kế

toán trách nhiệm xã hội của các ngân hàng niêm yết Việt Nam.

NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG:

Đề tài tiến hành kiểm định mối quan hệ giữa hiệu quả tài chính và mức độ công

ố thông tin kế toán trách nhiệm xã hội của các ngân hàng niêm yết Việt Nam

trong giai đoạn từ 2015-2019. Qua đó, xác định sự ảnh hƣởng của từng nhân tố

đến iến phụ thuộc.

II. NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: 27/01/2021

III. NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: 26/07/2021

IV. NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: Phó Giáo sƣ, Tiến s Trần Quốc Thịnh

Tp. Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2022

NGƢỜI HƢỚNG DẪN

(Họ tên và chữ ký)

CHỦ NHIỆM BỘ MÔN ĐÀO TẠO

(Họ tên và chữ ký)

TRƢỞNG KHOA/VIỆN: KẾ TOÁN

BỘ CÔNG THƢƠNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài nghiên cứu “Kiểm định mối quan hệ giữa hiệu quả tài

chính và mức độ công bố thông tin kế toán trách nhiệm xã hội của các ngân

hàng niêm yết Việt Nam”. Trƣớc hết, tôi xin ày tỏ sự kính trọng và lòng iết

ơn sâu sắc đến Thầy PGS,TS. Trần Quốc Thịnh, ngƣời đã hết lòng hƣớng dẫn,

chỉ dạy và động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.

Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô khoa Kế toán- Kiểm toán

trƣờng Đại Học Công Nghiệp Thành Phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt cho tôi

những kiến thức chuyên ngành ổ ích trong suốt thời gian học tập để tôi có đƣợc

nền tảng kiến thức cần thiết hỗ trợ cho quá trình thực hiện đề tài.

Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến cha mẹ, ngƣời thân và ạn è đã luôn ên

cạnh ủng hộ, động viên tôi trong trong suốt thời gian hoàn thành đề tài.

ii

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

Đề tài nghiên cứu mối quan hệ giữa hiệu quả tài chính (FP) và mức độ công ố

thông tin kế toán trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSRD) của 18 ngân hàng

niêm yết Việt Nam (NHNY) trong giai đoạn 5 n m từ n m 2015-2019. Dữ liệu

nghiên cứu đƣợc thu thập từ áo cáo thƣờng niên (BCTN) và áo cáo tài chính

(BCTC). Các lý thuyết cơ sở đƣợc đề tài sử dụng để phân tích gồm lý thuyết đại

diện, lý thuyết các ên liên quan và lý thuyết tính hợp pháp. Phƣơng pháp ình

phƣơng é nh t (OLS) đƣợc đề tài áp dụng để đánh giá mối quan hệ và mức độ

ảnh hƣởng của từng nhân tố đến CSRD và FP. Trong mô hình có iến phụ thuộc

CSRD, kết quả cho th y nhân tố tỷ su t sinh lời trên tài sản (ROA) và iên độ lãi

ròng (NIM) có ảnh hƣởng ngƣợc chiều, nhân tố tỷ su t sinh lời trên vốn chủ sở

hữu (ROE) không có mối quan hệ đến CSRD. Đối với mô hình có iến phụ thuộc

FP, kết quả chỉ ra rằng CSRD thể hiện mối quan hệ nghịch chiều với các iến

phụ thuộc ROA, ROE và NIM. Do đó, để hài hòa lợi ích giữa CSRD và FP, các

NHNY cần tuân thủ các quy định về CSRD cũng nhƣ thể hiện trách nhiệm với

cộng đồng và xã hội. Các nhà quản lý cần đƣa ra chính sách và chiến lƣợc phát

triển rõ ràng để đảm ảo lợi nhuận và trách nhiệm liên quan đến các hoạt động xã

hội và cộng đồng. Đối với các ên liên quan, Ủy an chứng khoán nhà nƣớc Việt

Nam (UBCKNN) nên có những chế tài nghiêm khắc, thực hiện các cuộc kiểm tra

và cần hoàn thiện các tiêu chí đánh giá cho các NHNY. Riêng nhà đầu tƣ cần

xem xét CSRD để đƣa ra quyết định đầu tƣ nhằm ảo vệ lợi ích cho cộng đồng.

Từ khóa: Môi trƣờng, Công ố thông tin, Khả n ng sinh lời, Trách nhiệm xã hội

doanh nghiệp

iii

ABSTRACT

The study examines the relationship between Financial Performance (FP) and

Corporate Social Responsibility Accounting Disclosure (CSRD) of 18

Vietnamese Listed banks (NHNY) for a period of 5 years from 2015 to 2019.

Research data is collected from Annual report (BCTN) and Financial Statement

(BCTC). This research applied theories such as Agency theory, Stakeholder

theory and Legitimacy theory. The study uses the ordinary least square (OLS)

method to examine this relationship and determine the influence of each factor

that impacts on CSRD and FP. The results show that, with the CSRD dependent

variable, return on assets (ROA) and net interest margin (NIM) have an opposite

influence, but return on equity (ROE) has no effect on CSRD, while on the FP

dependent variable, CSRD has a different influence from ROA, ROE, and NIM.

Therefore, to enhance the relationship between CSRD and profitability, NHNY

need to comply with CSRD as well as demonstrate responsibility to the

community and society. Managers need to have clear development policies and

strategies to ensure both profitability and responsibility regarding social and

community activities. In regards to the stakeholders, the State Securities

Commission of Vietnam (UBCKNN) should enforce strict sanctions, conduct

inspection, and improve evaluation criteria for NHNY. The investors need to

consider CSRD to make investment decision to protect the interests of the

community.

Keywords: Environment, Information Disclosure, Profitability, Corporate Social

Responsibility

iv

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài thạc s “Kiểm định mối quan hệ giữa hiệu quả tài

chính và mức độ công bố thông tin kế toán trách nhiệm xã hội của các ngân

hàng niêm yết Việt Nam” là kết quả của quá trình học tập và nghiên cứu độc lập

của tôi.

Các nội dung đƣợc tham khảo, kế thừa của các nghiên cứu trƣớc đƣợc trích dẫn

đầy đủ tại danh mục tài liệu tham khảo. Kết quả nghiên cứu trong đề tài là trung

thực và chƣa đƣợc công ố trong t kỳ công trình nào khác ở Việt Nam.

Học viên

Võ Thị Dịu

v

MỤC LỤC

MỤC LỤC ........................................................................................................................ v

DANH MỤC HÌNH ẢNH ............................................................................................. viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................. ix

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................................... x

MỞ ĐẦU GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI VỀ KIỂM ĐỊNH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU

QUẢ TÀI CHÍNH VÀ MỨC ĐỘ CÔNG BỐ THÔNG TIN KẾ TOÁN TRÁCH

NHIỆM XÃ HỘI DOANH NGHIỆP CỦA CÁC NGÂN HÀNG NIÊM YẾT VIỆT

NAM .................................................................................................................... 1

1. Sự cần thiết của đề tài .................................................................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................................... 4

3. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................................... 4

4. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................................. 4

5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................................................................................ 5

6. Những đóng góp của đề tài .......................................................................................... 5

7. Kết c u của đề tài ......................................................................................................... 5

Kết luận......................................................................................................................... 6

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC VỀ MỐI QUAN HỆ

GIỮA HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH VÀ MỨC ĐỘ CÔNG BỐ THÔNG TIN KẾ TOÁN

TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI DOANH NGHIỆP................................................................. 7

1.1 Tổng quan các nghiên cứu trên thế giới ................................................................. 7

1.2 Các nghiên cứu tại Việt Nam ............................................................................... 10

1.3 Nhận xét và xác định khe hổng nghiên cứu ......................................................... 11

Kết luận chƣơng 1....................................................................................................... 11

CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH

VÀ MỨC ĐỘ CÔNG BỐ THÔNG TIN KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI

DOANH NGHIỆP .......................................................................................................... 12

2.1 Các khái niệm....................................................................................................... 12

2.1.1 Hiệu quả tài chính ...................................................................................... 12

2.1.2 Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp.............................................................. 12

vi

2.2 Những v n đề cơ ản về mối quan hệ giữa hiệu quả tài chính và mức độ công ố

thông tin kế toán trách nhiệm xã hội doanh nghiệp.................................................... 14

2.2.1 Mối quan hệ giữa hiệu quả tài chính và mức độ công ố thông tin kế toán

trách nhiệm xã hội doanh nghiệp............................................................................ 14

2.2.2 Ảnh hƣởng của hiệu quả tài chính đến mức độ công ố thông tin kế toán

trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và ngƣợc lại ....................................................... 15

2.3 Các lý thuyết nền tảng.......................................................................................... 16

2.3.1 Lý thuyết đại diện (Agency theory)........................................................... 16

2.3.2 Lý thuyết các ên liên quan (Stakeholder theory) ..................................... 17

2.3.3 Lý thuyết tính hợp pháp (Legitimacy theory)............................................ 18

Kết luận chƣơng 2....................................................................................................... 19

CHƢƠNG 3 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................... 20

3.1 Quy trình và phƣơng pháp nghiên cứu................................................................. 20

3.1.1 Quy trình nghiên cứu ................................................................................. 20

3.1.2 Phƣơng pháp nghiên cứu. .......................................................................... 22

3.2 Mẫu nghiên cứu.................................................................................................... 22

3.3 Giả thuyết nghiên cứu và đo lƣờng các iến........................................................ 23

3.3.1 Giả thuyết nghiên cứu................................................................................ 23

3.3.1.1 Mức độ công ố thông tin kế toán trách nhiệm xã hội doanh nghiệp

(CSRD) ................................................................................................................... 23

3.3.1.2 Các iến hiệu quả tài chính (FP)................................................................ 23

3.3.1.3 Các iến kiểm soát..................................................................................... 24

3.3.2 Đo lƣờng các iến trong mô hình .............................................................. 27

3.3.2.1 Mức độ công ố thông tin kế toán trách nhiệm xã hội doanh nghiệp

(CSRD) ................................................................................................................... 27

3.3.2.2 Hiệu quả tài chính (FP).............................................................................. 30

3.3.2.3 Các iến kiểm soát..................................................................................... 31

3.4 Mô hình nghiên cứu ............................................................................................. 32

Kết luận chƣơng 3....................................................................................................... 36

CHƢƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ

GIỮA HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH VÀ MỨC ĐỘ CÔNG BỐ THÔNG TIN KẾ TOÁN

vii

TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI DOANH NGHIỆP CỦA CÁC NGÂN HÀNG NIÊM YẾT

VIỆT NAM ............................................................................................................... 37

4.1 Kiểm định mối quan hệ giữa hiệu quả tài chính và mức độ công ố thông tin kế

toán trách nhiệm xã hội doanh nghiệp của các ngân hàng niêm yết Việt Nam.......... 37

4.1.1 Thống kê mô tả các iến trong mô hình .................................................... 37

4.1.2 Phân tích ma trận tƣơng quan .................................................................... 39

4.1.2.1 Mô hình iến phụ thuộc CSRD.................................................................. 39

4.1.2.2 Mô hình iến phụ thuộc FP........................................................................ 40

4.1.3 Đánh giá sự phù hợp của mô hình ............................................................. 42

4.1.3.1 Mô hình iến phụ thuộc CSRD.................................................................. 43

4.1.3.2 Mô hình iến phụ thuộc FP........................................................................ 43

4.1.4 Kết quả hồi quy.......................................................................................... 44

4.1.4.1 Biến phụ thuộc CSRD................................................................................ 45

4.1.4.2 Biến phụ thuộc FP...................................................................................... 47

4.1.5 Kiểm định khuyết tật của mô hình ằng phân phối chuẩn của phần dƣ .... 53

4.2 Bàn luận kết quả nghiên cứu ................................................................................ 57

4.2.1 Nhân tố FP ảnh hƣởng đến CSRD............................................................. 58

4.2.2 Nhân tố CSRD ảnh hƣởng đến FP............................................................. 61

Kết luận chƣơng 4....................................................................................................... 63

CHƢƠNG 5 CHƢƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH NHẰM NÂNG

CAO HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH VÀ MỨC ĐỘ CÔNG BỐ THÔNG TIN KẾ TOÁN

TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI DOANH NGHIỆP CỦA CÁC NGÂN HÀNG NIÊM YẾT

VIỆT NAM 64

5.1 Kết luận ................................................................................................................ 64

5.2 Gợi ý chính sách................................................................................................... 65

5.2.1 Đối với các ngân hàng niêm yết ................................................................ 65

5.2.2 Đối với các tổ chức có liên quan ............................................................... 68

5.3 Hạn chế của đề tài và hƣớng nghiên cứu trong tƣơng lai..................................... 69

TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 71

PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 91

LÝ LỊCH TRÍCH NGANG CỦA HỌC VIÊN............................................................. 101