Kĩ năng nghe tích cực trong giao tiếp cha mẹ - con cái

Khoa hpc Gido due

K I NRN G NGH € TIC H CITC

TRON G GIR O TI€ P CH R M € - CO N CR I

Hau het cac chu the giao tiep nhu giao vien,

cha me va cac nha quan li deu thda nhan

rang hp rat kho co the kim nen de giu im lang

dupe lau trong tuong tac vdi hpc sinh, con cai va

cap dudi. Truyen dat thong tin, trao doi quan

diem, each nhin nhan la phan quan trong cua

giao tiep, nhung ndi, truyen dat nhd the nao lai

con quan trong hon. Trong mdi quan he gida cha

me - con cai, hau het cac bac cha me luon dat

minh d vi the cua ngddi be tren va thdng diep ma

hp gdi den con cai thddng la menh lenh, sdcanh

bao, huan thi, kiem soat, khuyen bao, len Idp,

phe phan tham chi lang ma. Nhdng phan Ung

kieu nay dat tre em vao vi the cua ngddi nghe

thu dpng, co cum, sp hai, hay phan Ung gay gat.

Khi dd cha me khong con cd hpi chia se, thau

hieu con cai nhu mpt chu the giao tiep tich cdc

de tac dpng theo chieu hddng tich cdc va phu

hpp. Khi tre than phien rang chung khong thich

hpc, khdng thich den trddng, sd phan Ung tu

nhien cua nhieu bac cha me la la mang, quy ket;

nhdng cha me khac cd the lai cho rang mpi

ngudi ai cung cd luc chan hpc, mpi chuyen rdi se

qua di theo thdi gian. Tuy nhien, van de thi vln

con dd, don gian vi chung chda dddc giai quyet.

Nghe tich cdc se giup cha me thau hieu van de

cua tre va giup chung td giai quyet van de cua

minh. Bai viet nay trinh bay nghien cdu ve kT

nang nghe tich cut va tac dpng cua nd ddi vdi

giao tiep gida cha me va con cai.

1. Nhurng loi cha me mac phai trong giao

tiep vdi con cai

Khi con tre cd van de thi hau het cha me

deu phan dng ngay tdc thi va dieu dd tao ra

nhdng rao chin ngan can viec cung cap thong

tin td tre va gay khd khan cho viec giup tre giai

quyet van de. Thomas Gordon (1976, 1991) da

nghien cdu phan dng cua cha me khi tre thdng

• PGS.TS. PHAM THANH NGHI

Vien nghien cuu Con nguoi

bao van de hay nhung bde xuc cua chung d

trudng hpc hay trong cupc song ndi chung. Ong

da chia ra 12 loai rao can dac thu ma cha me

thudng tao ra trong giao tiep vdi con cai va theo

ong, cd khoang 90% cha me thupc loai ngUdi cd

phan Ung dac thu nay.

(1) Ra lenh la yeu cau tre lam gi dd, y nghTa

cua thong diep la cho tre biet chung khong dupe

chap nhan, Tre cd cam giac uat Uc, tdc gian vdi

nhdng menh lenh: "Khong dupe ndi vdi vdi tdi

nhu vay". "DUng keu ca di" hay "Quay lai lam bai

ngay di".

(2) Canh bao la thong bao cho tre nhdng

hau qua khi chung lam gi dd, lam cho tre sp hai,

quy phuc: "Neu lam dieu dd, con se phai an han

day". "Neu con ndi them mpt cau nda, bd/me se

cho ra khdi nha."

(3) Ho hao, thuyet giao la dung quyen luc

ben ngoai de cho tre biet can phai lam gi, lam tre

nhan thay cam giac thieu tin cay: "Can phai lam

nhu the nay" hay "Can phai ton trong ngudi ndi

chuyen vdi con".

(4) Khuyen nhu la dda ra giai phap cho van

de lam tre cd cam giac rang chung khdng dddc

tin tudng, chung thap kem, bde bpi: "Tai sao

khong ndi vdi thay giao?", "Tai sao khong yeu

cau cac ban choi vdi minh?".

(5) Len Idp, dua ra li le lam tre cam thay

thap kem, khdng phu hpp: "Khi d tudi con, bd/me

da..." hay "Tre con can phai hpc each chia se".

(6) Phan xet, phe phan la dua y kien phe

phan lam tre cam thay thap kem, ngu dot: "Con

tu duy khdng ro rang", "Con sai rdi".

(7) Khen ngai, dong tinh la dua ra Idi khen

giup cung cd long tin vao hanh dpng nhdng cung

cd luc mang den tac dpng tieu cdc; neu khen

ngdi khdng phu hdp se tao ra hinh anh cua cha

me ve chung sai lech vdi hinh anh chung cd ve

KHGD so 52, thdng 1 - 2010 31