Khoảng cách kỳ vọng kiểm toán trong nhận thức của các nhà đầu tư khi Việt Nam gia nhập TPP :Báo cáo tổng kết đề tài Khoa học và Công nghệ cấp trường

i

BỘ CÔNG THƢƠNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP TRƢỜNG

KHOẢNG CÁCH KỲ VỌNG KIỂM TOÁN

TRONG NHẬN THỨC CỦA CÁC NHÀ ĐẦU TƢ

KHI VIỆT NAM GIA NHẬP TPP

Mã số: 042014

NGƢỜI THỰC HIỆN KHOA HỌC

Chủ nhiệm: Nguyễn Ngọc Khánh Dung

Thành viên: Nguyễn Thị Thúy Hạnh

Lê Thủy Ngọc Sang

Nguyễn Thị Thanh Thủy

Đặng Anh Tuấn

TP. HỒ CHÍ MINH THÁNG 3 NĂM 2015

i

DANH MỤC BẢNG.................................................................................................. iv

DANH MỤC HÌNH ................................................................................................... iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................. iv

PHẦN GIỚI THIỆU ................................................................................................... 1

1. Vấn đề nghiên cứu................................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 2

3. Câu hỏi nghiên cứu. ................................................................................................ 2

4. Mô hình nghiên cứu của Porter............................................................................... 3

5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu........................................................................... 3

6. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................... 3

7. Đóng góp mới của Đề tài ........................................................................................ 4

8. Cấu trúc của Đề tài.................................................................................................. 5

CHƢƠNG 1: ............................................................................................................... 6

TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC VỀ KHOẢNG CÁCH KỲ VỌNG

KIỂM TOÁN .............................................................................................................. 6

1.1. Giới thiệu.............................................................................................................. 6

1.2. Lý thuyết về khoảng cách kỳ vọng trong kiểm toán............................................ 6

1.2.1. Khái niệm khoảng cách kỳ vọng kiểm toán .................................................. 6

1.2.2. Mô hình cấu trúc của AEG ............................................................................ 8

1.3. Các nghiên cứu trƣớc về khoảng cách kỳ vọng kiểm toán. ............................... 10

1.3.1. Các nghiên cứu trên thế giới về khoảng cách kỳ vọng................................ 10

1.3.2. Các nghiên cứu trƣớc ở Việt Nam............................................................... 19

1.4. Kết quả và những hạn chế từ nghiên cứu trƣớc ................................................. 20

1.4.1. Kết quả khảo sát khoảng cách kỳ vọng ....................................................... 20

1.4.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu ........................................................ 22

CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN VỀ TRÁCH NHIỆM KIỂM TOÁN VIÊN TRONG

KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH .................................................................... 23

2.1. Giới thiệu............................................................................................................ 23

ii

2.2. Lịch sử phát triển kiểm toán và trách nhiệm kiểm toán viên............................. 23

2.2.1. Lịch sử phát triển kiểm toán và trách nhiệm của kiểm toán viên trên bình

diện quốc tế............................................................................................................ 23

2.2.1.1. Giai đoạn trƣớc năm 1840..................................................................... 23

2.2.1.2. Giai đoạn từ năm 1840 -1920................................................................ 23

2.2.1.3. Giai đoạn từ năm 1920 -1960................................................................ 25

2.2.1.4. Giai đoạn từ năm 1960 -1990................................................................ 26

2.2.1.5. Giai đoạn từ cuối thập niên 1990 đến nay............................................. 28

2.2.2. Lịch sử phát triển kiểm toán độc lập và những thay đổi trách nhiệm kiểm

toán viên tại Việt Nam........................................................................................... 32

2.2.2.1. Giai đoạn năm 1994-2011 ..................................................................... 32

2.2.2.2. Giai đoạn từ năm 2012 đến nay............................................................. 35

2.3. Thực trạng AEG ở Việt Nam............................................................................. 41

2.3.1. Khoảng cách kỳ vọng hợp lý tại Việt Nam ................................................. 41

2.3.2. Khoảng cách hoàn thiện chuẩn mực kiểm toán........................................... 43

2.3.3. Khoảng cách chất lƣợng hoạt động kiểm toán. ........................................... 44

2.4. Khái quát về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dƣơng (TPP)........................ 45

2.4.1. Lịch sử hình thành Hiệp định TPP .............................................................. 45

2.4.2 Những nội dung cơ bản của Hiệp định TPP................................................. 47

2.4.3. Tác động của TPP đến đến nhận thức của nhà đầu tƣ đối với nghề nghiệp

kiểm toán................................................................................................................ 49

2.5. Kết luận .............................................................................................................. 50

CHƢƠNG 3 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 50

3.1. Giới thiệu............................................................................................................ 50

3.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................... 50

3.3. Quy trình nghiên cứu. ........................................................................................ 50

3.3.1. Thiết kế bảng khảo sát ................................................................................. 50

3.3.2. Đối tƣợng khảo sát....................................................................................... 56

3.3.3. Khung chọn mẫu và kích thƣớc mẫu ........................................................... 56

iii

3.3.4. Phƣơng pháp chọn mẫu ............................................................................... 57

3.4.5. Thực hiện khảo sát....................................................................................... 57

3.4.6. Quy trình phân tích dữ liệu.......................................................................... 58

3.5. Kết luận .............................................................................................................. 61

CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH VÀ THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........... 62

4.1. Giới thiệu............................................................................................................ 62

4.2. Xác định trách nhiệm KTV cấu thành nên khoảng cách kỳ vọng-hiện thực ..... 62

4.2.1. Trách nhiệm KTV - Thành phần khoảng cách hợp lý................................. 62

4.2.1.1. Trách nhiệm KTV nên thực hiện........................................................... 62

4.2.1.2. Trách nhiệm hợp lý của KTV................................................................ 67

4.2.2. Trách nhiệm KTV - Thành phần khoảng cách hiện thực. ........................... 72

4.2.2.1. Trách nhiệm hiện hành của KTV .......................................................... 72

4.2.2.2. Đánh giá kết quả công việc của kiểm toán viên.................................... 78

4.3. Xác định tồn tại các thành phần cấu thành AEG ............................................... 81

4.3.1. Khoảng cách kỳ vọng hợp lý. ...................................................................... 82

4.3.2. Khoảng cách hoàn thiện chuẩn mực............................................................ 84

4.3.3. Khoảng cách tăng cƣờng trách nhiệm của KTV.......................................... 86

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý...................................................................... 88

5.1. Giới thiệu............................................................................................................ 88

5.2. Kết quả chính ..................................................................................................... 88

5.2.1. Kết quả xác định trách nhiệm kiểm toán viên cấu thành AEG ................... 88

5.2.2. Kết quả phân tích sự khác biệt giữa các nhóm khảo sát đối với các TNKT

cấu thành nên AEG. ............................................................................................... 89

5.3. Kết luận và hàm ý .............................................................................................. 89

5.4. Hạn chế và hƣớng nghiên cứu tiếp theo............................................................. 91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................. 92

iv

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Quy định trách nhiệm của kiểm toán viên độc lập. ....................... 33

Bảng 2.2. Trách nhiệm kiểm toán viên độc lập giai đoạn hiện nay............. 39

Bảng 3.1. Câu hỏi khảo sát AEG ................................................................... 52

Bảng 3.2. Nội dung và thang đo khảo sát ...................................................... 55

Bảng 3.3. Tiêu chuẩn và phƣơng pháp đánh giá............................................ 60

Bảng 4.1. Kỳ vọng về trách nhiệm kiểm toán đối với kiểm toán viên .......... 64

Bảng 4.2. Kết quả nhận thức trách nhiệm hiện hành ..................................... 73

Bảng 4.3. Trách nhiệm KTV cấu thành khoảng cách hoàn thiện chuẩn mực 77

Bảng 4.4. Mức độ hoàn thành trách nhiệm cấu thành khoảng cách tăng cƣờng

trách nhiệm................................................................................................................ 80

Bảng 4.5. Phân tích Mean Witney U sự khác biệt trong kỳ vọng giữa hai

nhóm về trách nhiệm kiểm toán kiểm toán viên cấu thành nên khoảng cách kỳ vọng

hợp lý......................................................................................................................... 83

Bảng 4.6. Phân tích Mean Witney U sự khác biệt trong đánh giá các trách

nhiệm kiểm toán cấu thành nên khoảng cách hoàn thiện chuẩn mực....................... 85

Bảng 4.7. Phân tích Mean Witney U sự khác biệt trong nhận thức các trách

nhiệm kiểm toán cấu thành nên khoảng cách tăng cƣờng trách nhiệm. ................... 87

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1. Mô hình cấu trúc khoảng cách kỳ vọng của Porter.......................... 9

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

AEG: Khoảng cách kỳ vọng kiểm toán hoặc khoảng cách kỳ vọng – hiện thực

BCTC: Báo cáo tài chính

BCKT: Báo cáo kiểm toán

KTV: Kiểm toán viên

NĐT: Nhà đầu tƣ

TNKT: Trách nhiệm kiểm toán

v

VSA: Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam

ISA: Chuẩn mực kiểm toán quốc tế.