Khóa Luận Tốt Nghiệp Quy Trình Kiểm Toán Các Khoản Ước Tính Kế Toán Tại Công Ty Kiểm Toán

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP. HỒ CHÍ MINH

CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO ĐẶC BIỆT

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

NGÀNH KẾ TOÁN

QUY TRÌNH KIỂM TOÁN

CÁC KHOẢN ƯỚC TÍNH KẾ TOÁN

TẠI CÔNG TY KIỂM TOÁN

IMMANUEL

SVTH : TRẦN THỊ ĐOAN TRÂM

MSSV : 0854042417

NGÀNH : KẾ TOÁN

GVHD : NGÔ NGỌC LINH

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2012

i

LỜI CẢM ƠN

Bốn năm tuy không phải là dài, nhưng là khỏang thời gian vô cùng ý nghĩa

riêng đối với bản thân em. Từ lúc bắt đầu bước chân vào giảng đường đại học cho

đến giây phút này, được sự chỉ bảo, truyền dạy nhiệt tình của quý thầy cô. Em đã

trưởng thành hơn rất nhiều, hơn cả là tiếp thu được những kiến thức quý báu. Nên

đầu tiên, em xin gửi lời cám ơn chân thành đến quý thầy cô .

Qua thời gian hơn hai tháng được thực tập tại công ty TNHH Kiểm toán

Immanuel . Tuy chỉ trong thời gian ngắn, nhưng được sự chỉ bảo nhiệt tình của các

anh chị tại công ty, em đã có thêm nhiều kinh nghiệm, những kiến thức chuyên môn

thực tế quý giá. Em xin gửi lời cám ơn chân thành đến các anh chị tại công ty TNHH

Kiểm toán Immanuel . Đặc biệt anh Bùi Minh Khoa, và anh Nguyễn Thanh Tùng là

những người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo những kinh nghiệm thực tế công việc

cho em trong suốt thời gian thực tập tại quý công ty.

Em xin cám ơn cô Ngô Ngọc Linh, người đã giúp đỡ em trong suốt thời gian

thực hiện đề tại này.

Do đây là lần đầu tiên thực hiện đề tài, những hạn chế về mặt thời gian và

đặc biệt là những hạn chế về mặt kiến thức bản thân nên đề tài sẽ không tránh khỏi

những sai sót. Em rất mong nhận được những lời góp ý quý báu của quý thầy cô,

cùng các anh chị trong công ty Kiểm toán để hoàn thiện đề tài hơn. Đó cũng là hành

trang quý giá giúp em vững bước hơn trong tương lai.

Trân trọng cám ơn và kính chào!

Sinh viên thực hiện

Trần Thị Đoan Trâm

ii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Từ đầy đủ

BCKT Báo cáo kiểm toán

BCTC Báo cáo tài chính

CTKT Chương trình kiểm toán

DN Doanh nghiệp

KSNB Kiểm soát nội bộ

KTV Kiểm toán viên

ƯTKT Ước tính kế toán

TSCĐ Tài sản cố định

BCĐSPS Bảng cân đối số phát sinh

iii

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ......................................................................................... 1

1.1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................... 1

1.2 Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1

1.3 Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................... 2

1.4 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 2

1.4.1 Nguồn số liệu sử dụng ............................................................................. 2

1.4.2 Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 3

1.5 Giới hạn phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 3

1.5.1 Giới hạn về thời gian .................................................................................. 3

1.5.2 Giới hạn về không gian .............................................................................. 3

1.5.3 Giới hạn về đối tượng nghiên cứu .......................................................... 3

1.6 Kết cấu của khóa luận tốt nghiệp ................................................................... 3

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN CÁC ƯỚC TÍNH KẾ TOÁN

TRONG KIỂM TOÁN BCTC ..................................................................................... 4

2.1 Tổng quan về các ước tính kế toán ................................................................. 4

2.1.1 Khái niệm về các ước tính kế toán .......................................................... 4

2.1.2 Phân loại .................................................................................................. 4

2.1.3 Tính chất của các ước tính kế toán .......................................................... 4

2.1.4 Phân tích nội dung cơ bản, phương pháp ghi nhận, hoạch toán các

ƯTKT được nghiên cứu trong đề .................................................................... 5

2.1.5 Rủi ro tiềm tàng đối với các ƯTKT ...................................................... 10

2.1.6 Trọng yếu và các ƯTKT ....................................................................... 11

2.2 Quy trình kiểm toán các ƯTKT trong kiểm toán BCTC .............................. 11

2.2.1 Mục tiêu kiểm toán ................................................................................ 11

2.2.2 Tìm hiểu và đánh giá sơ bộ rủi ro hệ thống kiểm soát nội bộ ............... 12

2.2.3 Quy trình áp dụng kiểm toán các ƯTKT .............................................. 12

CHƯƠNG 3: CHƯƠNG TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC ƯỚC TÍNH KẾ TOÁN TẠI

CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN IMMANUEL ...................................................... 19

3.1 Giới thiệu về công ty kiểm toán IMMANUEL ............................................ 19

3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển ......................................................... 19

iv

3.1.2 Các hoạt động chính của công ty .......................................................... 20

3.2 Khái quát về chương trình kiểm toán chung cho các khoản ước tính kế toán

của công ty ......................................................................................................... 22

3.2.1 Khái quát về chương trình kiểm toán mẫu của VACPA ...................... 22

3.2.2 Chương trình kiểm toán mẫu các khoản ước tính kế toán ................... 23

3.3 Quy trình kiểm toán các khoản ƯTKT trong thực tế kiểm toán BCTC tại

công ty khách hàng của Immanuel .................................................................... 25

3.3.1 Chương trình kiểm toán thực tế cho các khoản ƯTKT tại khách hàng

của Immanuel ................................................................................................ 25

™ Chương trình kiểm toán dự phòng nợ phải thu khó đòi ...................... 26

™ Chương trình kiểm toán chi phí phải trả ............................................ 30

™ Chương trình kiểm toán chi phí khấu hao TSCĐ ................................ 33

™ Chương trình kiểm toán chi phí trích trước ......................................... 37

™ Chương trình kiểm toán dự phòng giảm giá hàng tồn kho ................. 44

3.3.2 Bảng khảo sát việc thực hiện CTKT các khoản ƯTKT trong một số

HĐKT của công ty Kiểm toán Immanuel. ..................................................... 48

CHƯƠNG 4: NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................. 53

4.1 Nhận xét ....................................................................................................... 53

4.1.1 Nhận xét chung ..................................................................................... 53

4.1.2. Nhận xét về quy trình kiểm toán các khoản ƯTKT tại công ty TNHH

Kiểm toán Immanuel ...................................................................................... 54

4.2 Một vài kiến nghị nhằm hoàn thiên quy trình kiểm toán các khoản ƯTKT tại

công ty Kiểm toán Immanuel ............................................................................. 58

4.2.1 Trong giai đoạn lập kế hoạch ............................................................... 58

4.2.2 Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán ................................................... 60

KẾT LUẬN .................................................................................................................. 64

Phụ lục 1 ........................................................................................................................ 66

Phụ lục 2 ........................................................................................................................ 69

Phụ lục 3 ........................................................................................................................ 73

Phụ lục 4 ........................................................................................................................ 76

Phụ lục 5 ........................................................................................................................ 79

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 81

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ngô Ngọc Linh

SVTH: Trần Thị Đoan Trâm 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN

1.1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Ngày nay, khi nền kinh tế thị trường ngày một mở cửa, vấn đề minh bạch tài chính

lại càng được quan tâm và chú trọng hơn nữa. Để nắm bắt được tình hình tài chính,

kinh doanh của bất cứ một doanh nghiệp (DN) nào đó, thì báo cáo tài chính (BCTC) có

lẽ là chiếc cầu nối tốt nhất. Tuy nhiên, để đảm bảo được điều này, đòi hỏi BCTC cần

phải phản ánh khách quan, trung thực, mô tả chính xác nhất tình hình kinh doanh của

DN. Nhưng không phải bất cứ chỉ tiêu nào trên BCTC cũng được đo lường chính xác

như các chỉ tiêu tiền mặt, tiền gửi ngân hàng... Bên cạnh đó, còn có những chỉ tiêu mà

giá trị của chúng không thể đo lường được một cách chính xác như dự phòng giảm giá

đầu tư, giảm giá hàng tồn kho...Hầu như các chỉ tiêu này đều được lập trên các cơ sở

mang nặng tính chủ quan. Đây chính là khe hở, tạo cơ hội cho việc gian lận. Ví dụ như

chi phí sản xuất có thể không được phân bổ đủ vào thành phẩm mà treo tại chi phí sản

phẩm dở dang, dẫn đến giá vốn giảm và lợi nhuận tăng lên... Vì vậy mà tính tin cậy của

các khoản ước tính kế toán (ƯTKT) luôn là vấn đề được người sử dụng BCTC đặc biệt

quan tâm.

Mặt dù đã có những quy định khá cụ thể từ bộ tài chính về việc trích lập dự phòng.

Cũng như các chuẩn mực kế toán kiểm toán liên quan đến vấn đề này. Nhưng do tính

chất của các ƯTKT, nên hầu như chúng vẫn mang nặng tính chủ quan của người lập

nhằm che đậy các yếu kém về tình hình tài chính của công ty. Đây thật sự là một rào

cản khó khăn cho các kiểm toán viên (KTV) trong quá trình thực hiện công việc của

mình.

1.2 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Khái niệm “ước tính kế toán” thường đề cập tới các khoản mục trên BCTC mà giá

trị của chúng được ước tính chứ không thể đo lường một cách chính xác bằng các công

thức toán học”.

(Trần Đức Nam, “Đôi điều về các ƯTKT trong BCTC”, “Kế Toán Doanh Nghiệp

online, truy cập tại địa chỉ http://www.ketoandoanhnghiep.com/ke-toan-tong-hop/111-

doi-dieu-ve-cac-uoc-tinh-ke-toan-trong-bao-cao-tai-chinh.html vào ngày 10/3/2012).

Chính vì không thể đo lường được một cách cụ thể, nên KTV chủ yếu dựa vào các

“ xét đoán nghề nghiệp”. Vì vậy mà mức độ tin cậy các ƯTKT là một vấn đề rất được

người sử dụng BCTC đặc biệt quan tâm. Vì trên thực tế tồn tại một quan điểm cho rằng

việc cho phép người lập BCTC sử dụng các xét đoán chủ quan khi lập báo cáo sẽ làm

giảm độ tin cậy của thông tin tài chính. Tuy nhiên, ta không thể loại bỏ việc sử dụng các

ƯTKT, vì những lợi ích nhất định mà chúng mang lại. Hãy thử hình dung, nếu các

doanh nghiệp (DN) không được tự xác định tỷ lệ khấu hao cho tài sản của mình, thay

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ngô Ngọc Linh

SVTH: Trần Thị Đoan Trâm 2

vào đó ta phải xây dựng một chuẩn mực thật chi tiết, điều này sẽ rất khó cho các DN

trong việc áp dụng. Kinh doanh luôn tiềm ẩn yếu tố bất định, vì vậy đòi hỏi sự linh hoạt

của những nhà quản trị. Một chế độ kế toán quá cứng nhắc và máy móc, sẽ làm hạn chế

đi sự linh hoạt cần thiết này.

Bên cạnh đó, việc cho phép DN sử dụng các xét đóan chủ quan trong lập BCTC

cũng mang lại nhiều lợi ích. Hiện nay, tình trạng thông tin bất cân xứng giữa nhà đầu tư

và các DN khiến cho rủi ro thông tin lại càng tăng lên. Và việc cho phép các nhà quản

lý sử dụng những xét đoán nghề nghiệp một cách linh hoạt, sẽ giúp BCTC cung cấp

những thông tin cần thiết về triển vọng phát triển để các nhà đầu tư có thể đánh giá

chính xác hơn giá trị của DN.

Cuối cùng, ngay cả khi có thể xây dựng một chế độ kế toán chi tiết đến mức không

còn có chỗ cho xét đoán chủ quan nữa, thì điều đó cũng không bảo đảm sẽ không có kẻ

hở để “lách luật”. ( Nguyễn Trần Nam,1998)

Tóm lại, việc cho phép DN sử dụng các xét đoán chủ quan trong việc lập BCTC

không phải là một giải pháp hoàn hảo để nâng cao chất lượng thông tin tài chính. Chắc

chắn sẽ vẫn còn đó những lo ngại về độ tin cậy của thông tin được đưa ra. Tuy nhiên,

chúng ta có thể thấy rằng việc loại bỏ hoàn toàn yếu tố xét đoán chủ quan của DN trong

lập BCTC sẽ không giải quyết được vấn dề.

Giải pháp khả thi hơn là chúng ta cần phải nâng cao vai trò, cũng như chất lượng

của kiểm toán độc lập, kiểm toán nội bộ...Đây chính là lý do mà em thực hiện đề tài:

“Quy trình kiểm toán các khoản ước tính kế toán trong kiểm toán BCTC tại công ty

TNHH Kiểm toán Immanuel”.

1.3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

- Nghiên cứu và tìm hiểu các chuẩn mực, chế độ, cùng như những quy định pháp

luật liên quan đến CTKT các ƯTKT trên BCTC.

- Tìm hiểu quy trình kiểm toán các ƯTKT tại công ty TNHH Kiểm toán

Immanuel.

- So sánh CTKT các ƯTKT thực tế và CTKT theo quy định của bộ tài chính

- Đánh giá CTKT cũng như các thủ tục kiểm toán được áp dụng thực tế tại

Immanuel có phù hợp với thực tế của từng đơn vị được kiểm toán hay không. Từ đó đưa

ra kết luận và những kiến nghị thích hợp nhằm hoàn thiện chương trình kiểm toán các

khoản ƯTKT tại Immanuel.

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ngô Ngọc Linh

SVTH: Trần Thị Đoan Trâm 3

1.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.4.1 Nguồn số liệu sử dụng

a) Dữ liệu thứ cấp: Lý thuyết kiểm toán các ƯTKT

- Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS), chế độ kế toán (theo quyết định

15 và Thông tư 244/2009 của Bộ Tài Chính) và các thông tư liên quan về các ƯTKT

- Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VSA) về CTKT các ƯTKT

- CTKT các ƯTKT tại công ty TNHH Kiểm toán Immanuel

b) Dữ liệu sơ cấp: Số liệu từ một số khách hàng của công ty TNHH Kiểm

toán Immanuel.

1.4.2 Phương pháp nghiên cứu

a) Giai đoạn 1: Tìm hiểu, nghiên cứu và thu thập các tài liệu về cơ sở lý

thuyết liên quan chương trình kiểm toán các khoản ƯTKT.

b) Giai đoạn 2: Tìm hiểu chương trình kiểm toán các khoản ƯTKT tại các

khách hàng của Immanuel. Từ đó đưa ra nhận xét và kiến nghị để góp phần hoàn thiện hơn.

1.5 GIỚI HẠN VỀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1.5.1 Giới hạn về thời gian

Thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài trong tám tuần. Số liệu thu thập từ thực

tế đi kiểm toán cho niên độ kết thúc ngày 31/12/2011 và hồ sơ kiểm toán năm 2011 cho

các khách hàng cuả công ty TNHH Kiểm toán Immanuel.

1.5.2 Giới hạn về không gian

Đề tài được thực hiện khi đi thực tế kiểm toán tại các khách hàng được kiểm toán

và tại công ty TNHH Kiểm toán Immanuel. Số liệu bài viết được tổng hợp từ các cuộc

kiểm toán BCTC tại các khách hàng của công ty TNHH Kiểm toán Immanuel.

1.5.3 Giới hạn về đối tượng nghiên cứu

Do giới hạn về thời gian nghiên cứu và đặc thù ngành nghề kinh doanh của công

ty được kiểm toán nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu sâu quy trình kiểm toán một số

ước tính cơ bản : Chi phí phải trả, chi phí trả trước, chi phí khấu hao,dự phòng nợ phải

thu khó đòi và dự phòng giảm giá hàng tồn kho trong kiểm toán BCTC tại các khách

hàng .