Khóa luận tốt nghiệp hoàn thiện công tác kiểm tra thuế tại chi cục thuế quận i tp hcm

Chuyên đề tốt nghiệp

TÊN ĐỀ TÀI:

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN

I, TP.HCM

LỜI MỞ ĐẦU

Thuế luôn là là vấn đề quan trọng nhạy cảm của mọi quốc gia cũng như mọi

thời kì. Thứ nhất, nhạy cảm bởi vì đây là kênh lớn nhất lấy tiền ra khỏi xã

hội của CP mà người bị lấy chính là nhân dân (trực tiếp hoặc gián tiếp). Do

đó ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của họ. Thứ hai, không phải ngẫu nhiên

mà nó trở nên quan trọng, không những là một công cụ tài khóa hiệu quả

thường xuyên được CP sử dụng để kiềm chế lạm phát mà còn là nguồn sống

của cả 1 bộ máy điều hành đất nước. Ngoài ra, khi nhìn vào số tiền và tốc độ

tăng trưởng thuế hàng năm các chuyên gia cũng có thể dự đoán được tình

trạng kinh tế của mỗi vùng. Tuy nhiên, do tính chất phức tạp của các hoạt

động đa dạng của các thành phần trong nền kinh tế thị trường còn đang non

trẻ nên trong quá trình làm luật và áp dụng luật còn rất nhiều vấn đề xảy ra.

Mà điển hình nhất là công tác kiểm tra cũng như thanh tra thuế. Đây là một

trong những vấn đề nhức nhối mà báo đài đã tốn không bao giấy mực và vô

số tranh biếm họa để đề cập đến nhằm cải thiện những vướng mắc còn tồn

đọng nhưng kết quả vẫn không đạt được như mong đợi. Các vấn đề như

doanh nghiệp ma và trốn thuế vẫn diễn ra tràn lan dẫn đến thất thu lớn cho

đất nước gây ra thiệt hại cho nền kinh tế. Với mục đích nhằm cải thiện tình

hình khó khăn đang diễn ra cũng như đóng góp sức để ngày càng hoàn thiện

luật thuế nên em đã chọn đề tài: “hoàn thiện công tác thanh tra và kiểm tra

thuế tại chi cục thuế quận 1, thành phố Hồ Chí Minh”.

1

Chuyên đề tốt nghiệp

Đề tài chắc chắn sẽ còn nhiều thiếu sót và hạn chế, em rất mong nhận được

sự góp ý và nhận xét của thầy để bài làm tốt hơn. Ngoài phần mở đầu và kết

luận, chuyên đề gồm ba chương:

Chương 1: Tổng quan về kiểm tra thuế.

Chương 2: Thực trạng kiểm tra và thanh tra thuế trên địa bàn Quận 1

năm 2010.

Chương 3: Giải pháp cho các khó khăn trong khâu kiểm tra, thanh tra

thuế tại Quận 1.

2

Chuyên đề tốt nghiệp

Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ THUẾ VÀ THANH TRA,KIỂM TRA THUẾ

1. Khái quát về thuế.

1.1. Khái niệm thuế.

Cho đến nay, trong giới các học giả và trên các sách báo kinh tế thế giới

vẫn chưa có quan điểm thống nhất về khái niệm thuế, bởi lẽ giác độ nghiên

cứu có nhiều khác biệt. Nhìn chung, các nhà kinh tế khi đưa ra khái niệm về

thuế mới chỉ nhìn nhận từ những khía cạnh khác nhau của thuế mà mình

muốn khai thác hoặc tìm hiểu, chưa phản ánh đầy đủ bản chất chung của

phạm trù thuế.

Chẳng hạn theo các nhà kinh điển thì thuế được quan niệm rất đơn giản:

" Để duy trì quyền lực công cộng, cần phải có những sự đóng góp của

những người công dân của Nhà nước đó là thuế khoá...". Và với quan điểm

này, thuế chỉ là sự đóng góp của công dân để duy trì quyền lực nhà nước.

Cũng từ luận điểm này, Mác phát triển thêm rằng trong một nhà nước có giai

cấp (một giai cấp giành được quyền thống trị) thì thuế thực ra là khoản đóng

góp bắt buộc để duy trì quyền lực của giai cấp đó. Khi những giai cấp không

phải là giai cấp cai trị, nghĩ rằng việc bắt buộc nộp thuế chỉ dùng để bảo vệ

quyền lợi cho giai cấp cai trị, thì họ sẽ không coi thuế là nghĩa vụ công dân

và sẽ bằng nhiều cách để tránh thuế và trốn thuế.

Bên cạnh đó, cũng có các quan điểm khác nhau về thuế, được nhìn nhận trên

các bình diện khác. Trong cuốn từ điển kinh tế của hai tác giả người Anh

Chrisopher Pass và Bryan Lowes, đứng trên giác độ đối tượng chịu thuế đã

cho rằng : "Thuế là một biện pháp của chính phủ đánh trên thu nhập của cải

và vốn nhận được của các cá nhân hay doanh nghiệp (thuế trực thu), trên

việc chi tiêu về hàng hoá và dịch vụ (thuế gián thu) và trên tài sản".

3

Chuyên đề tốt nghiệp

Một khái niệm khác về thuế tương đối hoàn thiện được nêu lên trong

cuốn sách "Economics" của hai nhà kinh tế Mỹ, dựa trên cơ sở đối giá như

sau: "thuế là một khoản chuyển giao bắt buộc bằng tiền (hoặc chuyển giao

bằng hàng hoá, dịch vụ) của các công ty và các hộ gia đình cho chính phủ,

mà trong sự trao đổi đó họ không nhận được trực tiếp hàng hoá, dịch vụ nào

cả, khoản nộp đó không phải là tiền phạt mà toà án tuyên phạt do hành vi vi

phạm pháp luật". Trong các quan điểm này, người ta chỉ nhìn nhận thuế trên

giác độ các đối tượng nộp thuế và đối tượng chịu thuế, không nói đến việc

sử dụng tiền thuế để làm gì, chỉ thể hiện việc đánh thuế như là một nghĩa vụ

công dân của các doanh nghiệp và hộ gia đình với đất nước mà mình đang

kinh doanh hoặc đang sinh sống. Các quan điểm này cũng chỉ phù hợp với

giai đoạn phát triển của thuế trong thời đoạn lịch sử nhất định lúc đó.

Trên giác độ phân phối thu nhập, người ta định nghĩa: Thuế là hình thức

phân phối và phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân

nhằm hình thành các quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước để đáp ứng các nhu

cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước.

Trên giác độ người nộp thuế, thuế được coi là khoản đóng góp bắt

buộc mà mỗi tổ chức, cá nhân phải có nghĩa vụ đóng góp cho nhà nước theo

luật định để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng,

nhiệm vụ Nhà nước.

Trên giác độ kinh tế học, thuế là một biện pháp đặc biệt, theo đó, Nhà

nước sử dụng quyền lực của mình để chuyển một phần nguồn lực từ khu vực

tư sang khu vực công, nhằm thực hiện các chức năng kinh tế – xã hội của

Nhà nước.

Ở nước ta, đến nay cũng chưa có một khái niệm thống nhất về thuế.

Theo từ điển tiếng Việt - Trung tâm từ điển học (1998) thì thuế là khoản tiền

4

Chuyên đề tốt nghiệp

hay hiện vật mà người dân hoặc các tổ chức kinh doanh, tuỳ theo tài sản, thu

nhập, nghề nghiệp v.v. buộc phải nộp cho nhà nước theo mức quy định.

Những khái niệm về thuế nêu trên mới nhấn mạnh một chiều theo quan niệm

của từng góc độ khác nhau, nên chưa thật đầy đủ và chính xác được bản chất

của thuế. Đến nay, tuy chưa có một định nghĩa về thuế thống nhất, nhưng

các nhà kinh tế đều nhất trí cho rằng, để làm rõ được bản chất của thuế thì

định nghĩa về thuế phải nêu bật được các khía cạnh sau đây:

- Nội dung kinh tế của thuế được đặc trưng bởi các quan hệ tiền tệ giữa

nhà nước với các pháp nhân và các thể nhân, không mang tính hoàn trả trực

tiếp;

- Những mối quan hệ dưới dạng tiền tệ này được nảy sinh một cách khách

quan và có ý nghĩa xã hội đặc biệt- việc chuyển giao thu nhập có tính chất

bắt buộc theo mệnh lệnh của nhà nước;

- Các các pháp nhân và thể nhân chỉ phải nộp cho Nhà nước các khoản thuế

đã được pháp luật quy định.

- Và việc sử dụng tiền thuế phải dành cho mục đích chung.

Tuy nhiên, trong tiến trình phát triển xã hội, việc quy định thuế phải

được sử dụng chung cũng là một vấn đề cần xem xét. Có những loại thuế

được thu chỉ nhằm một mục đích định trước và trao cho một số đối tượng

quy định.

Dù trải qua nhiều giai đoạn và được nhận định trên nhiều giác độ khác

nhau, nhưng hiện nay một định nghĩa về thuế theo xu hướng cổ điển vẫn còn

đang được áp dụng phổ biến, đặc biệt trong cơ chế kinh tế thị trường, điển

hình là khái niệm về thuế của Gaston Jèze đưa ra trong Giáo trình Tài chính

công. Dựa vào định nghĩa này và các yêu cầu nêu trên, có thể đưa ra một

khái niệm tổng quát về thuế phù hợp với giai đoạn hiện nay như sau:

5

Chuyên đề tốt nghiệp

Thuế là một khoản nộp bằng tiền mà các thể nhân và pháp nhân có nghĩa

vụ bắt buộc phải thực hiện theo luật đối với nhà nước; không mang tính

chất đối khoản, không hoàn trả trực tiếp cho người nộp thuế và dùng để

trang trải cho các nhu cầu chi tiêu công cộng.

1.2. Vai trò của thuế.

Các nhà kinh tế học thường đề cập vai trò của thuế đối với ngân sách Nhà

nước và đời sống xã hội. Bởi vì trên thực tế, thông qua hoạt động thu thuế,

Nhà nước tập trung được một bộ phận của cải của xã hội từ đó hình thành

nên quỹ ngân sách Nhà nước và thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội.

Vai trò của thuế là sự biểu hiện cụ thể các chức năng của thuế trong những

điều kiện kinh tế, xã hội nhất định. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường,

với sự thay đổi phương thức can thiệp của Nhà nước vào hoạt động kinh tế,

thuế đóng vai trò hết sức quan trọng đối với quá trình phát triển kinh tế - xã

hội. Vai trò của thuế được thể hiện trên các khía cạnh sau đây:

1.2.1. Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước.

Với chức năng phân phối lại thu nhập quốc dân, thuế bằng nhiều cách hình

thành nên nguồn tài chính tập trung lớn nhất phục vụ cho chi tiêu công cộng,

đó là ngân sách nhà nước. Ngân sách nhà nước được tập hợp từ nhiều nguồn

thu khác nhau, nhằm đảm bảo yêu cầu chi tiêu chung cho nhu cầu công

cộng. Trong tất cả các nguồn, thông thường số thu về thuế chiếm tỷ trọng

cao nhất trong tổng số thu ngân sách nhà nước. Đây là nguồn thu ổn định

nhất được kế hoạch hoá tốt trên cơ sở dự báo kế hoạch và tiềm năng phát

triển kinh tế của đất nước trong một năm. Hầu như mọi khoản chi tiêu của

ngân sách nhà nước đều dựa vào sự đóng thuế của người dân. Vì vậy, xã hội

6