Khoá định loại đến tộc thuộc học cuốn chiếu Paradoxosomatidae (Diplopoda: Polydesmida: Paradoxosomatidae) ở Việt Nam

31(3): 46-51 Tap chf SINH HOC 9-2009

KHOA DINH LOAI DEN TO C THUOC HO CUON CHIEU

PARADOXOSOIMATIDAE (DIPLOPODA: POLYDESIVIIDA:

PARADOXOSOMATIDAE) 6 VIET NAIM

NGUYE N Dtrc ANH

Vien Sinh thdi vd Tdi nguyen sinh vdt

Hg Paradoxosomatidae thudc bd Cudn chie'u

mai (Polydesmida), ldp Chan kep (Diplopoda) la

mdt hg ldn vdi tren 650 loai da dugc ghi nhan va

udc tinh khoang 4.000 loai cd trong tir nhien [8,

10, 12]. d Viet Nam, hg Paradoxomatidae da

ghi nhan dugc 55 loai thudc 20 gid'ng, 7 tdc [1].

Tie'p theo khda dinh loai cac bg thudc bd cudn

chie'u mai (Polydesmida) d Viet Nam [2], khda

dinh loai cac tdc thudc hg Paradoxosomatidae d

Viet Nam dugc gidi thieu trong bai bao nay.

Khda dinb loai dudi day dugc xay dung dua

tren cac mlu vat luu giu tai Vien Sinb thai va

Tai nguyen sinh vat va cac tai lieu Engboff va

cs. (2004), Nguydn DQc Anh (2007) [1, 5]. He

thd'ng pban loai cudn chie'u theo Hoffman

(1980); Shelley (2003) [8, 12]. Cac dac diem

chin loai md ta trong khda dinh loai chu yeu la

dac diem cua chan giao phd'i ca thd due.

Cac thuat ngQ dung trong phan loai cudn

chie'u sQ dung theo Hoffman, 1963; 1980;

Jeekel 1953^ 1980 [7-9, 11]. Dudi day la phln

giai thfch mdt sd thuat ngu dung trong khda

dinb loai.

Telopodite: pban chan chfnh cua chan giao

phdi, bao gdm: dot trudc dui, dot dui, dd't sau

dui, tibiotarsus; Solenomere: phln cud'i cua chan

giao phd'i cd chQa tuye'n tinh, tach ra khdi chan

chinh d dd't sau dui hoac dd't trudc dui;

Tibiotarsus = Solenophore: phln cud'i cua chan

chinh, bao gdm dd't dn g (tibio) va dd't ban

(tarsus); Lamina medialis: phie'n mdng xult hien

d mat trong (mat giua) cua tibiotarsus; Lamina

lateralis: phie'n mdng xult hien d mat ngoai (mat

ben) cua tibiotarsus.

Khoa dinh loai den tpe thuoc hp cuon chieu Paradoxosomatidae a Viet Nam

1. - Dot dui cua chan giao phd'i tieu giam manh. Solenomere tach khdi telopodite d ngay dot trudc

dui (hinh 1-2) Alogolykini

- Dd't dui cua chan giao phd'i dang binh thudng, khdng tieu gilm. Solenomere thudng tach khdi

telopodite d dot sau dQi 2

2. - Lamina medialis va lamina lateralis cua tibiotarsus ddu xult hien hoac rat phat tridn. Tibiotarsus

khdng xoln vdng (hinh 4-12) 3

- Chi cd lamina medialis, cdn lamina lateralis thudng tieu giam manh. Solenomere ep sat vao

tibiotarsus dmat ben. Tibiotarsus xoln vdng (hinh 3) Tectoporlni

3. - Telopodite cua chan giao phd'i thudng md rdng ve phfa mat lung. Khdng cd ranh phan chia dot

dui va dot sau dui. Tuye'n tinh chay dgc d mat ngoai cua dd't dui (binh 4-5) Nedyopodini

- Telopodite khdng md rdng vd phfa mat lung. Cd hoac khdng cd ranh phan chia dot dui va dd't

sau dui. Tuyen tinh chi chay dgc d mat trong cua dot dui (hinh 6-12) 4

4. - Dd't dui cua chan giao phd'i thudng nd rdng. Tibiotarsus rat phat tridn, ud'n cong xudng dudi tao

thanh mdt vdng trdn hoac gin trdn vdi dd't dui (hinh 6-7) Tonkinosoma«ini

46