KHI NÀO VIỆC TÍNH TOÁN GIÁ TRỊ HIỆN TẠI RÒNG (NPV) KHÔNG CÒN THÍCH HỢP ĐỂ RA QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƯ? pot

Giả sử một công ty cần ra quyết định liên quan đến dự án

đầu tư xây dựng một nhà máy sản xuất ra một loại sản phẩm

nào đó. Các thông tin liên quan đến dự án như sau:

- Chi phí đầu tư, có thể thực hiện ngay và khi đã đầu tư thì

không thể thu hoàn (ìrreversible), là I=1600$.

- Giá đơn vị sản phẩm ở thời điểm hiện tại t=0 là P0

=200$. Tính không chắc chắn của dự án đầu tư này, duy

nhất là do sự biến động giá sản phẩm trong tương lai. Ở

thời điểm kế tiếp (t=1), giá có thể tăng lên 300$ và cũng có

thể giảm xuống còn 100$ với xác suất 50-50 và sau đó thì

duy trì ở mức giá đã đạt được. Sự biến động giá sản phẩm

không tương quan với những gì xảy ra cho toàn bộ nền kinh

tế, hay nói cách khác, rủi ro trong sự dao động giá cả là

hoàn toàn có thể đa dạng hóa (diversifiable). Như vậy, mức

giá kỳ vọng của sản phẩm trong tương lai vẫn là 200$=(0.5).

(300$)+(0.5).(100$). Giả sử mỗi năm, nhà máy chỉ sản xuất

một đơn vị sản phẩm.

- Lãi suất ngân hàng (không rủi ro) là 10%.

Công ty nên hay không nên thực hiện dự án đầu tư này?

- Nếu dự án được thực hiện ngay ở thời điểm hiện tại

(t=0) thì giá trị hiện tại ròng của dự án NPV sẽ là:

1600 2200 600$ 0

1.1

1 1

1 1600 200. 1.1

200 1600 0

1

 −   

−  − ∑  − 

∞

t

t NPV

Như vậy theo quy tắc thông thường, giá trị kỳ vọng hiện

tại ròng của dự án là số dương (dòng tiền thu về lớn hơn chi

phí đầu tư) nên công ty quyết định sẽ thực hiện dự án đầu

tư ngay.

Tuy nhiên, công ty có thể thực hiện một chiến lược ra

quyết định khác, đó là chờ để có thêm thông tin về sự biến

động giá sản phẩm. Ở thời điểm kế tiếp (t =1):

1/ Nếu giá sản phẩm tăng lên P1 =300$, thì công ty

quyết định đầu tư, khi đó giá trị hiện tại ròng ở thời điểm t

=1 sẽ là:

 

1600 3300 1700$

1.1

1 1

1 1600 300. 1.1

300 1 1600 0

 −  

−   − ∑  − 

∞

t

t NPV t

Giá trị này quy về thời điểm hiện tại t =0 sẽ là:

  1545.45$

1.1

1700 NPV t  0  

2/ Nếu giá sản phẩm giảm xuống P1 =100$, thì công

ty quyết định không thực hiện dự án, khi đó giá trị hiện tại

ròng của dự án quy về thời điểm hiện tại là 0.

Vì xác suất giá tăng-giảm là 50-50 nên giá trị kỳ vọng

hiện tại ròng của dự án tính ở thời điểm hiện tại t =0, sẽ là:

Rõ ràng NPV2 > NPV1 , và công ty nên thực hiện chiến

lược chờ để có thêm thông tin trước khi ra quyết định đầu

tư, hơn là thực hiện dự án đầu tư ngay ở thời điểm hiện tại.

Điều này cũng có nghĩa là việc ra quyết định đầu tư chỉ đơn

thuần dựa vào tính toán NPV thông thường không còn

thích hợp. Sự khác biệt giữa hai giá trị NPV chính là chi phí

cơ hội đầu tư.

Có ba yếu tố quan trọng khiến cho việc đưa chi phí cơ

hội vào trong việc tính toán NPV trở nên cần thiết và có ý

nghĩa, đó là:

1/ Tính không chắc chắn. Trong tình huống trình bày ở

trên, tính không chắc chắn liên quan đến sự biến động giá

sản phẩm. Khi chờ đợi để có thêm thông tin, có nghĩa là ta

muốn giảm thiểu rủi ro liên quan đến tính không chắc chắn,

KHI NÀO VIỆC TÍNH TOÁN

GIÁ TRỊ HIỆN TẠI RÒNG (NPV)

KHÔNG CÒN THÍCH HỢP ĐỂ RA

QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƯ?

Tóm tắt: Bài viết minh họa tình huống theo đó việc quyết định thực hiện dự án đầu tư dựa trên

cơ sở tính toán giá trị hiện tại ròng NPV (Net Present Value) thông thường không còn là công cụ

thích hợp. Thay vào đó, giá trị hiện tại của dự án phải được bổ sung thêm chi phí cơ hội đầu tư.

Bài viết cũng trình bày khái niệm quyền chọn thực (real option), một khái niệm gần giống với khái

niệm về quyền chọn (option) trên thị trường tài chính.

ThS. Vũ Minh Châu (*)

58 Khoa học & Ứng dụng Số 12 - 2010