Khảo sát tăng bilirubin máu trên bệnh nhân viêm túi mật cấp độ ii, iii (theo tokyo guideline 2018)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP HỒ CHÍ MINH

-----------------

LÊ XUÂN NGUYÊN

KHẢO SÁT TĂNG BILIRUBIN MÁU TRÊN

BỆNH NHÂN VIÊM TÚI MẬT CẤP ĐỘ II, III

(THEO TOKYO GUIDELINE 2018)

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP HỒ CHÍ MINH

-----------------

LÊ XUÂN NGUYÊN

KHẢO SÁT TĂNG BILIRUBIN MÁU TRÊN

BỆNH NHÂN VIÊM TÚI MẬT CẤP ĐỘ II, III

(THEO TOKYO GUIDELINE 2018)

CHUYÊN NGÀNH: NGOẠI KHOA

MÃ SỐ: 8720104

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS Phan Minh Trí

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

.

.

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả

nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình

nghiên cứu nào.

Tác giả

Lê Xuân Nguyên

.

.

ii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.........................................................................................................i

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................v

ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH VIỆT.................................................................vi

DANH MỤC BẢNG................................................................................................. vii

DANH MỤC HÌNH................................................................................................... ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ.............................................................................................. x

ĐẶT VẤN ĐỀ..............................................................................................................1

CHƯƠNG 1 - TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................3

1.1. Sơ lược giải phẫu túi mật, đường mật ngoài gan, vùng tam giác gan mật...........3

1.1.1. Giải phẫu túi mật................................................................................................ 3

1.1.2. Giải phẫu ống túi mật:........................................................................................ 4

1.1.3. Giải phẫu đường mật ngoài gan......................................................................... 4

1.1.4. Tam giác gan mật:.............................................................................................. 5

1.1.5. Các biến đổi giải phẫu của túi mật liên quan đến phẫu thuật nội soi................ 6

1.2. Viêm Túi Mật Cấp...............................................................................................11

1.2.1. Định nghĩa........................................................................................................ 11

1.2.2. Dịch tễ...............................................................................................................11

1.2.3. Bệnh sinh viêm túi mật cấp:.............................................................................12

1.2.4. Triệu chứng lâm sàng:......................................................................................13

1.2.5. Cận lâm sàng:................................................................................................... 14

1.2.6. Chẩn đoán:........................................................................................................16

1.2.7. Điều trị viêm túi mật cấp do sỏi....................................................................... 19

1.2.8. Điều trị VTMC không do sỏi........................................................................... 22

1.2.9. Tai biến trong phẫu thuật nội soi cắt túi mật:.................................................. 23

1.2.10. Biến chứng sau mổ cắt túi mật nội soi:..........................................................25

1.3. Bilirubin máu trong viêm túi mật cấp................................................................. 25

1.3.1. Hình thành và chuyển hóa Bilirubin trong máu...............................................25

.

.

iii

1.3.2. Các nguyên nhân gây tăng bilirubin máu thường gặp.....................................27

1.4. Thay đổi Bilirubin máu trong viêm túi mật cấp độ II, III...................................29

CHƯƠNG 2 - ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................. 31

2.1. Đối tượng nghiên cứu..........................................................................................31

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn......................................................................................... 31

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ:...........................................................................................31

2.2. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................31

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu:.........................................................................................31

2.2.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu..................................................................31

2.3. Tiến hành nghiên cứu:.........................................................................................31

2.4. Các biến số...........................................................................................................33

2.4.1. Trước mổ ghi nhận:.......................................................................................... 33

2.4.2. Trong mổ ghi nhận........................................................................................... 33

2.4.3. Sau mổ ghi nhận............................................................................................... 34

2.5. Các biến số thu thập............................................................................................ 34

2.5.1. Giá trị các biến số............................................................................................. 34

2.5.2. Định nghĩa các biến số..................................................................................... 36

2.6. Xử lý số liệu:....................................................................................................... 38

2.6.1. Thống kê mô tả:................................................................................................38

2.6.2. Thống kê phân tích:..........................................................................................38

2.7. Đạo đức nghiên cứu.............................................................................................38

CHƯƠNG 3 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................40

3.1. Đặc điểm chung................................................................................................... 40

3.1.1. Tuổi và giới ......................................................................................................40

3.1.2. Địa dư............................................................................................................... 41

3.1.3. Tiền căn và bệnh liên quan...............................................................................42

3.1.4. Phân loại tình trạng thể chất ASA- Chỉ số bệnh đồng mắc CCI..................... 43

3.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng................................................................... 44

3.2.1. Thời gian khởi bệnh..........................................................................................44

.

.

iv

3.2.2. Triệu chứng lâm sàng....................................................................................... 44

3.2.3. Triệu chứng cận lâm sàng................................................................................ 46

3.3. Chẩn đoán và điều trị...........................................................................................52

3.4. Kết quả điều trị.................................................................................................... 54

3.5. Liên quan giữa tăng bilirubin máu trước mổ với đặc điểm lâm sàng, cận lâm

sàng, kết quả điều trị...................................................................................................58

CHƯƠNG 4 - BÀN LUẬN.......................................................................................60

4.1. Đặc điểm chung................................................................................................... 60

4.1.1. Tuổi và giới.......................................................................................................60

4.1.2. Địa dư............................................................................................................... 60

4.1.3. Tiền căn và bệnh liên quan...............................................................................62

4.1.4. Phân loại tình trạng thể chất ASA- Chỉ số bệnh đồng mắc CCI..................... 63

4.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng................................................................... 64

4.2.1.Thời gian khởi bệnh...........................................................................................64

4.2.2. Lâm sàng...........................................................................................................64

4.2.3. Cận lâm sàng.................................................................................................... 66

4.2.4. Cận lâm sàng hình ảnh..................................................................................... 68

4.3. Chẩn đoán và điều trị...........................................................................................68

4.4. Biến chứng...........................................................................................................70

4.5. Điều trị ICU sau mổ............................................................................................ 71

4.6. Thời gian nằm viện..............................................................................................71

4.7. Bilirubin máu trong viêm túi mật cấp độ II, III.................................................. 72

CHƯƠNG 5 - KẾT LUẬN.......................................................................................76

5.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng viêm túi mật cấp độ II, III............................ 76

5.2. Bilirubin máu trong viêm túi mật cấp độ II, III.................................................. 76

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................78

PHỤ LỤC...................................................................................................................86

.

.

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ASA: American society anesthesiologists physical status classification

BN: Bệnh nhân

BilTP: Bilirubin máu toàn phần

BilTT: Bilirubin máu trực tiếp

CHT: Cộng Hưởng Từ

CLVT: Cắt lớp vi tính

CT SCan: Computer Tomography Scan

CS: Cộng sự

CTMNS: Cắt túi mật nội soi

ERCP: Endoscopic Retrograde CholangioPancreatography

Hb: Hemoglobin

Hct: Hematocrit

ICU: Intensive care unit

MRI: Magnetic Resonance Imaging

PT: Phẫu thuật

PTGBD: Percutaneous Transhepatic Gallbladder Drainage

VTMC: Viêm túi mật cấp

SGOT: Serum Glutamic Oxaloactic Transaminase

SGPT: Serum Glutamic Pyruvic Transaminase

TG: Tokyo Guideline

TH : Trường hợp

TM : Túi mật

.

.

vi

ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH VIỆT

Tiếng Anh Tiếng Việt

American society anesthesiologists

physical status classification

Phân loại tình trạng thể chất của hiệp

hội bác sỹ gây mê hoa kỳ

Charlson comorbidity index Chỉ số bệnh đồng mắc Charlson

Magnetic Resonance Imaging Chụp cộng hưởng từ

Computer Tomography Scan Cắt lớp vi tính

Endoscopic Retrograde

CholangioPancreatography

Nội soi mật tụy ngược dòng

Intensive Care Unit Đơn vị hồi sức tích cực

Percutaneous Transhepatic Gallbladder

Drainage

Dẫn lưu túi mật xuyên gan qua da

.

.

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1 Tiêu chẩn chẩn đoán VTMC theo TG 2018.......................................16

Bảng 1.2 Dấu hiệu hình ảnh VTMC................................................................. 17

Bảng 1.3 Phân độ nặng của VTMC.................................................................. 17

Bảng 1.4 Bảng phân loại tình trạng thể chất của hiệp hội bác sỹ gây mê hoa kỳ

ASA-PS.......................................................................................................18

Bảng 1.5 Bảng chỉ số bệnh đồng mắc Charlson CCI....................................... 19

Bảng 1.6 Kết quả các nghiên cứu về bilirubin máu trong VTMC................... 29

Bảng 3.1 Tiền căn và bệnh nội khoa đi kèm.....................................................42

Bảng 3.2 Kết quả phân loại tình trạng thể chất theo ASA................................43

Bảng 3.3 Kết quả phân loại theo chỉ số bệnh đồng mắc...................................43

Bảng 3.4 Liên quan thời gian khởi bệnh với các yếu tố................................... 45

Bảng 3.5 Triệu chứng lâm sàng thường gặp.....................................................45

Bảng 3.6 Các giá trị công thức máu..................................................................46

Bảng 3.7 Các giá trị sinh hóa máu.................................................................... 47

Bảng 3.8 Nồng độ bilTP trước và sau mổ.........................................................48

Bảng 3.9 Nồng độ bilTT trước và sau mổ........................................................ 49

Bảng 3.10 Các dấu hiệu hình ảnh trên CLVT...................................................50

Bảng 3.11 Kết quả hình ảnh thành túi mật trên CLVT và trong lúc mổ..........51

Bảng 3.12 Kết quả chẩn đoán và chỉ định điều trị............................................52

Bảng 3.13 Liên quan giữa thời gian mổ và các yếu tố khác.............................54

Bảng 3.14 Liên quan giữa tỷ lệ biến chứng và các yếu tố khác....................... 55

Bảng 3.15 Liên quan ICU sau mổ với các yếu tố khác.................................... 56

.

.

viii

Bảng 3.16 Liên quan giữa thời gian nằm viện và các yếu tố khác...................57

Bảng 3.17 Liên quan giữa tăng bilirubin máu trước mổ với đặc điểm lâm sàng,

cận lâm sàng, kết quả điều trị.....................................................................58

Bảng 4.1 Độ tuổi trung bình theo các tác giả...................................................60

Bảng 4.2 Tỷ lệ giới tính theo các tác giả...........................................................61

Bảng 4.3 Triệu chứng lâm sàng trong viêm túi cấp của các tác giả.................65

Bảng 4.4 Tăng số lượng bạch cầu trong các nghiên cứu..................................66

Bảng 4.5 Mối liên quan giữa tăng bilirubin máu và tăng số lượng bạch cầu...67

Bảng 4.6 Thời gian mổ trung bình của các tác giả........................................... 70

Bảng 4.7 Thời gian nằm viện trong nghiên cứu của các tác giả........................72

.

.

ix

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 Giải Phẫu Túi Mật Và Đường Mật Ngoài Gan....................................3

Hình 1.2 Cấu trúc giải phẫu tam giác gan mật....................................................6

Hình 1.3 Bất thường của túi mật và ống túi mật.................................................7

Hình 1.4 Các dạng ống túi mật đổ vào ống gan chung.......................................8

Hình 1.5 Các dạng của ống túi mật.....................................................................8

Hình 1.6 Các dạng động mạch túi mật..............................................................10

Hình 1.7 Các dạng ống mật phụ........................................................................11

Hình 1.8 Phân loại chấn thương đường mật trong cắt túi mật nội soi..............24

Hình 1.9 Sơ đồ thoái hóa của bilirubin............................................................. 26

Hình 3.1 Sơ đồ điều trị...................................................................................... 52

.

.