Khảo sát phương thức liên kết trong Văn bản tin tiếng Nga đối chiếu với tiếng Việt

Nguyễn Ngọc Chinh Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 64(02): 27 - 34

27

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

KHẢO SÁT PHƢƠNG THỨC LIÊN KẾT TRONG VĂN BẢN TIN

TIẾNG NGA ĐỐI CHIẾU VỚI TIẾNG VIỆT

Nguyễn Ngọc Chinh

Đại học Đà Nẵng

TÓM TẮT

Phƣơng thức liên kết hiện diện không những trên cấp độ cụm từ mà còn hiện diện trên cấp độ câu

và văn bản tin (VBT). Việc nghiên cứu phƣơng thức của văn bản tin của hai ngôn ngữ Nga và Việt

trên bình diện đối chiếu là một công việc cần thiết, thú vị và chƣa có nhiều công trình xem xét

nghiên cứu trong cả hai ngôn ngữ. Việc khảo sát một số phƣơng thức liên kết trong văn bản tin, cụ

thể là xem xét các phƣơng thức từ vựng, phƣơng thức ngữ pháp trong cả hai ngôn ngữ Nga và

Việt trên bình diện đối chiếu chắc chắn giúp ngƣời Việt học tiếng Nga và ngƣợc lại, ngƣời Nga

học tiếng Việt có thể vận dụng kỹ năng đọc văn bản tin trên một số loại báo in nhanh và hiệu quả

hơn nhờ sự hiểu biết và nắm vững cách sử dụng một số phƣơng thức liên kết trong văn bản tin

trong hai ngôn ngữ Nga và Việt.

Từ khóa: văn bản tin, phương thức liên kết, bình diện đối chiếu, khảo sát, ngôn ngữ

*MỞ ĐẦU

Tin tức là những sự kiện mới, đã và đang

hoặc sẽ xảy ra, liên quan đến nhiều ngƣời

hoặc đƣợc nhiều ngƣời quan tâm (yếu tố liên

quan, quan tâm càng lớn thì tin tức càng có

giá trị) [3]. Tin trong tiếng Anh là News,

Tiếng Nga là Nô-vơ-xt, còn ngƣời Trung

Quốc gọi Tin là Tân văn... Những từ đó đều

bắt nguồn từ nghĩa đen là "mới". Điều đó

khẳng định thông tin trên báo chí gắn liền với

cái mới, với yêu cầu thông tin thời sự. Tất

nhiên yếu tố mới trong Tin chính là yếu tố mới

(news-новость) phát triển trên nền tảng cái cũ

và có yếu tố lôgích liên quan để có cái mới.

Các sự kiện trong một VBT đƣợc xâu chuỗi

với nhau bằng những phƣơng thức liên kết

nhất định, liên kết đó có thể là liên kết từ vựng,

có thể là liên kết ngữ pháp. Dƣới đây chúng ta

cùng xem xét, khảo sát các phƣơng thức đó.

CÁC PHƢƠNG THỨC LIÊN KẾT TRONG

VBT TIẾNG NGA

Cũng nhƣ các ngôn ngữ khác, trong

VBT tiếng Nga có nhiều phƣơng thức có thể

biểu thị mối liên kết, và làm VBT tiếng Nga

chặt chẽ, thực hiện tốt chức năng của mình là

thông báo những sự kiện đã, đang và sẽ xảy ra

trong đời sống hàng ngày. Khảo sát trên 500

bản tin thu thập từ một số báo in phổ biến ở

*

Tel: 0983 200 756, Email: [email protected],

nƣớc Nga, chúng tôi nhận thấy có một số

phƣơng thức liên kết chủ yếu nhƣ sau:

Phép thế bằng đại từ

Очередным тринадцатым Верховным

правителем Малайзии избран султан

северо-восточного штата Тренггану.

Полное имя нового главы государства -

Мизан Зайнал Абидин... . Он примет

полномочия 13 декабря, и будет занимать

этот пост в течение ближайших пяти лет.

(Izvestia, 11.11.2006) (Thủ lĩnh bang đông

bắc Treganu đƣợc bầu là thủ tƣớng thứ mƣời

ba của Malaisia. Tên đầy đủ của nhà lãnh đạo

mới của nhà nƣớc là Mizan Dainal Abidin...

Ông sẽ nhậm chức vào ngày 13 tháng 12 và

sẽ giữ chức vụ trong thời hạn 5 năm).

Trong ví dụ trên, phép thế đại từ đƣợc sử

dụng, Он là đại từ trong tiếng Nga thay thế

cho tên ngƣời Мизан Зайнал Абидин. Trong

ngôn ngữ, phép thế đại từ còn đƣợc gọi là

phép quy chiếu [4].

Tỉnh lƣợc và thay thế

Tỉnh lƣợc và thay thế là một phƣơng thức tiêu

biểu nối các yếu tố trong câu, trong văn bản

lại với nhau. Đây là một hình thức tiết kiệm

trong ngôn ngữ. Và tất nhiên hiện tƣợng tỉnh

lƣợc phổ biến trong các tít (title) của VBT,

sau đó mới tới VBT.

Ví dụ:

В Стокгольме награды — золотую медаль

и почетный диплом — вручал король

Швеции. Премию в области литературы

получил писатель Орхан Памук (Турция)