Khảo sát kiến thức, thái độ và thực hành của thai phụ có tuổi thai từ 35 đến 37 tuần về tầm soát

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----

PHẠM THỊ BẢO CHÂU

KHẢO SÁT KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH

CỦA THAI PHỤ CÓ TUỔI THAI TỪ 35 ĐẾN 37 TUẦN

VỀ TẦM SOÁT NHIỄM STREPTOCOCCUS NHÓM B

TẠI BỆNH VIỆN TỪ DŨ

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

.

.

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----

PHẠM THỊ BẢO CHÂU

KHẢO SÁT KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH

CỦA THAI PHỤ CÓ TUỔI THAI TỪ 35 ĐẾN 37 TUẦN

VỀ TẦM SOÁT NHIỄM STREPTOCOCCUS NHÓM B

TẠI BỆNH VIỆN TỪ DŨ

NGÀNH: SẢN PHỤ KHOA

MÃ SỐ: 87 20 105

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. BS. BÙI CHÍ THƢƠNG

TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

.

.

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công

trình nghiên cứu nào khác.

Ký tên

Phạm Thị Bảo Châu

.

.

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..................................................................................................... i

THUẬT NGỮ VIẾT TẮT...................................................................................... iv

CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................................... iv

ĐỐI CHIẾU ANH – VIỆT.......................................................................................v

DANH SÁCH HÌNH............................................................................................. vii

DANH SÁCH BẢNG ........................................................................................... vii

DANH SÁCH SƠ ĐỒ.......................................................................................... viii

ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................................10

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.....................................................................................3

Chƣơng 1. TỔNG QUAN Y VĂN......................................................................4

1.1 Sinh lí học âm hộ, âm đạo, cổ tử cung và những thay đổi trong thời kì thai

nghén .................................................................................................................. 4

1.2 Vi khuẩn Streptococcus...................................................................................... 6

1.3 Streptococcus nhóm B trên thai kì ................................................................... 10

1.4 Các phƣơng pháp dự phòng nhiễm Streptococcus nhóm B cho trẻ sơ sinh..... 16

1.5 Các chƣơng trình tầm soát Streptococcus nhóm B trên thế giới...................... 22

1.6 Hiểu biết của thai phụ về chƣơng trình tầm soát Streptococcus nhóm B ........ 25

1.7 Thái độ của sản phụ về xét nghiệm tầm soát Streptococcus nhóm B .............. 26

1.8 Thực hành của sản phụ về xét nghiệm tầm soát Streptococcus nhóm B ......... 27

1.9 Sơ lƣợc nghiên cứu tại bệnh viện Từ Dũ ......................................................... 27

Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................31

2.1 Thiết kế nghiên cứu.......................................................................................... 31

2.2 Thời gian và địa điểm nghiên cứu.................................................................... 31

2.3 Đối tƣợng nghiên cứu....................................................................................... 31

2.4 Tiêu chuẩn chọn mẫu ....................................................................................... 31

2.5 Cỡ mẫu ............................................................................................................. 32

2.6 Phƣơng pháp chọn mẫu .................................................................................... 33

2.7 Phƣơng pháp thu thập số liệu ........................................................................... 33

2.8 Tiến trình thu thập số liệu của nhóm nghiên cứu............................................. 34

.

.

2.9 Các tiêu chuẩn để đánh giá biến số .................................................................. 37

2.10 Quản lý và phân tích số liệu.......................................................................... 42

2.11 Vai trò của ngƣời nghiên cứu........................................................................ 43

2.12 Y đức trong nghiên cứu ................................................................................ 43

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................45

3.1 Đặc điểm của mẫu nghiên cứu ......................................................................... 45

3.2 Nhận thức của sản phụ về xét nghiệm tầm soát Streptococcus nhóm B.......... 47

3.3 Kiến thức sản phụ về xét nghiệm tầm soát Streptococcus nhóm B trong thai kì.

.......................................................................................................................... 48

3.4 Thái độ về xét nghiệm tầm soát Streptococcus nhóm B .................................. 50

3.5 Thực hành của sản phụ về xét nghiệm tầm soát Streptococcus nhóm B ......... 50

3.6 Đặc điểm phụ về trải nghiệm và cảm nhận của sản phụ về xét nghiệm tầm soát

Streptococcus nhóm B...................................................................................... 50

3.7 Mối liên hệ giữa nhận thức với đặc điểm dân số và đặc tính sản khoa về xét

nghiệm tầm soát Streptococcus nhóm B trong thai kì...................................... 54

3.8 Mối liên quan giữa kiến thức về GBS với đặc điểm dân số, tiền căn sản khoa,

nhận thức của sản phụ về xét nghiệm tầm soát Streptococcus nhóm B........... 57

3.9 Mối liên hệ giữa thái độ về xét nghiệm với đặc điểm dân số, đặc tính sản khoa,

điểm kiến thức về xét nghiệm tầm soát GBS trong thai kì, nhận thức về

Streptococcus nhóm B...................................................................................... 62

3.10 Mối liên hệ giữa thực hành tại thời điểm phỏng vấn và đặc điểm dân số .... 66

Chƣơng 4. BÀN LUẬN.....................................................................................71

4.1 Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................. 72

4.2 Đặc điểm cá nhân và xã hội của đối tƣợng nghiên cứu ................................... 74

4.3 Yếu tố ảnh hƣởng lên nhận thức của thai phụ.................................................. 76

4.4 Yếu tố ảnh hƣởng lên kiến thức của thai phụ................................................... 79

4.5 Yếu tố ảnh hƣởng lên thái độ của thai phụ....................................................... 81

4.6 Yếu tố ảnh hƣởng lên thực hành của thai phụ.................................................. 82

4.7 Các yếu tố liên quan tới nhận thức, kiến thức, thái độ, thực hành về xét nghiệm

tầm soát Streptococcus nhóm B bằng phân tích đa biến.................................. 84

4.8 Những điểm mạnh, điểm hạn chế của đề tài .................................................... 85

4.9 Điểm mới và tính ứng dụng của đề tài ............................................................. 87

KẾT LUẬN ............................................................................................................89

KIẾN NGHỊ............................................................................................................90

.

.

Tài liệu tham khảo..................................................................................................92

PHỤ LỤC ......................................................................................................................

CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TIẾNG VIỆT

N: số trƣờng hợp

NTSS: nhiễm trùng sơ sinh

TPHCM: thành phố Hồ Chí Minh

VN: Việt Nam

TIẾNG ANH

ACOG: American College of Obstetricians and Gynecologists

ASM: American Society for Microbiology

CDC: The Centers for Disease Control and Prevention

EOGBS: Early-onset GBS

GBS: Group B Streptococcus

IAP: Intrapartum antibiotic prophylaxis

LOGBS: Late-onset GBS

NAAT: nucleic acid amplification testing

PCR: polymerase chain reaction

PPROM: Preterm prelabor rupture of membranes

RCOG: Royal College of Obstetricians and Gynaecologists

.

.

ĐỐI CHIẾU ANH – VIỆT

Thuật ngữ Ý nghĩa

Adhesin Protein kết dính

American College of Obstetricians and

Gynecologists (ACOG)

Hiệp hội Sản phụ khoa Mỹ

American Society for Microbiology

(ASM)

Hiệp hội Vi sinh Mỹ

Antimicrobial peptides Peptide chống vi khuẩn

Early-onset GBS Bệnh GBS khởi phát sớm

Innate immunity Hệ miễn dịch tự nhiên

Intrapartum antibiotic prophylaxis Kháng sinh dự phòng khi vào

chuyển dạ

Introitus Cửa vào âm đạo

Late-onset GBS Bệnh GBS khởi phát muộn

Latex agglutination test Phản ứng ngƣng kết latex

Nucleic acid amplification test (NAAT) Phản ứng phóng đại acid nucleid

Osteomyelitis Viêm xƣơng tủy

Polymerase chain reaction Phản ứng chuỗi polymerase

Preterm prelabor rupture of membranes

(PPROM)

Vỡ ối sớm ở thai non tháng

Royal College of Obstetricians and

Gynaecologists (RCOG)

Hội Sản phụ khoa Hoàng gia Anh

Septic arthritis Viêm khớp nhiễm khuẩn

Serotype Kiểu huyết thanh

The Centers for Disease Control and

Prevention (CDC)

Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa

bệnh tật

.

.

Toxic epidermal necrolysis Hoại tử thƣợng bì nhiễm độc

.

.

DANH SÁCH HÌNH

Hình 1.1. Cấu tạo của tế bào GBS và các tác động của nó với cơ thể .....................7

Hình 1.2. Các yếu tố của vật chủ và vi khuẩn thƣờng trú góp phần cho sợ trú đóng

của GBS .............................................................................................................9

Hình 1.3. Tỉ lệ GBS khởi phát sớm và muộn thay đổi theo thời gian tại Mỹ ........13

Hình 1.4. Mô phỏng cách lấy mẫu xét nghiệm tầm soát GBS ở sản phụ ..............18

Hình 3.1. Biểu đồ mô tả phân bố điểm các câu hỏi................................................48

DANH SÁCH BẢNG

Bảng 1.1. Chỉ định của IAP trong phòng ngừa các bệnh nhiễm GBS khởi phát

sớm ở trẻ[11] ...................................................................................................19

Bảng 1.2. Phân loại mức độ nguy cơ dị ứng penicillin ..........................................20

Bảng 1.3. Các phác đồ kháng sinh dự phòng khi nhiễm GBS theo CDC 2010 [20]

..........................................................................................................................23

Bảng 1.4. Chỉ định dùng kháng sinh dự phòng GBS ở bệnh viện Từ Dũ..............29

Bảng 2.1. Các tiêu chuẩn để đánh giá biến số........................................................37

Bảng 3.1. Bảng mô tả các đặc điểm dịch tễ ...........................................................45

Bảng 3.2. Bảng mô tả các đặc điểm về tiền căn sản phụ khoa...............................46

Bảng 3.3. Bảng mô tả nhận thức về xét nghiệm tầm soát GBS .............................47

Bảng 3.4.Bảng phân bố điểm kiến thức về xét nghiệm tầm soát GBS ..................49

Bảng 3.5. Bảng mô tả tỉ lệ đạt kiến thức về xét nghiệm tầm soát GBS.................49

Bảng 3.6. Bảng mô tả thái độ về xét nghiệm tầm soát GBS..................................50

Bảng 3.7. Bảng mô tả thực hành xét nghiệm tầm soát GBS của sản phụ..............50

Bảng 3.8. Bảng mô tả trải nghiệm về xét nghiệm tầm soát GBS trƣớc đó ............50

Bảng 3.9. Bảng mô tả cảm nhận về việc tƣ vấn xét nghiệm tầm soát GBS...........52

Bảng 3.10. Bảng mô tả cảm nhận về việc thực hiện xét nghiệm tầm soát GBS....53

.

.

Bảng 3.11. Bảng liên quan giữa nhận thức với đặc điểm dân số và đặc tính sản

khoa..................................................................................................................54

Bảng 3.12. Bảng phân tích đa biến liên quan nhận thức với các yếu tố ................56

Bảng 3.13. Bảng liên quan giữa kiến thức với các đặc điểm dân số......................57

Bảng 3.14. Bảng phân tích đa biến mối liên quan kiến thức với các yếu tố..........60

Bảng 3.15. Khác biệt về trung bình điểm kiến thức của sản phụ theo nhận thức..61

Bảng 3.16. Bảng liên quan giữa thái độ với các đặc điểm dân số..........................62

Bảng 3.17. Bảng phân tích đa biến mối liên quan giữa thái độ và các yếu tố liên

quan..................................................................................................................64

Bảng 3.18. Bảng liên quan giữa thực hành tại thời điểm phỏng vấn với các đặc

điểm dân số. .....................................................................................................66

Bảng 3.19. Bảng phân tích đa biến thực hành tại thời điểm phỏng vấn với các yếu

tố liên quan.......................................................................................................69

Bảng 4.1. So sánh các nghiên cứu về xét nghiệm tầm soát GBS trƣớc đó tại Việt

Nam..................................................................................................................73

Bảng 4.2. So sánh đặc điểm đối tƣợng chọn mẫu của các y văn về nhận thức/ kiến

thức/ thái độ/ thực hành của thai phụ về xét nghiệm tầm soát GBS................73

Bảng 4.3. Tuổi trung bình của một số nghiên cứu .................................................75

Bảng 4.4. Bảng so sánh các mối liên quan với kiến thức về xét nghiệm tầm soát

GBS ở các nghiên cứu .....................................................................................80

Bảng 4.5. Bảng so sánh các mối liên quan với thái độ về xét nghiệm tầm soát GBS

ở các nghiên cứu ..............................................................................................82

Bảng 4.6. Bảng so sánh các mối liên quan với thực hành xét nghiệm tầm soát GBS

trong thai kì ở các nghiên cứu..........................................................................83

DANH SÁCH SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Các khuyến cáo kháng sinh theo ACOG 2020[11]...............................22

Sơ đồ 1.2. Quản lý kết quả GBS trên thai phụ chuyển dạ sinh non < 37 0/7 tuần

theo ACOG 2020[11].......................................................................................24

.

.