Khảo sát giải phẫu của động mạch hàm trong hố dưới thái dương trên xác tại bộ môn giải phẫu đại học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---oOo---

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2021

LÊ THÙY DUNG

KHẢO SÁT GIẢI PHẪU CỦA ĐỘNG MẠCH HÀM

TRONG HỐ DƢỚI THÁI DƢƠNG TRÊN XÁC

TẠI BỘ MÔN GIẢI PHẪU ĐẠI HỌC Y DƢỢC TP.HCM

TỪ NĂM 2020 ĐẾN NĂM 2021

LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ

CHUYÊN NGÀNH TAI MŨI HỌNG

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---oOo---

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2021

LÊ THÙY DUNG

KHẢO SÁT GIẢI PHẪU CỦA ĐỘNG MẠCH HÀM

TRONG HỐ DƢỚI THÁI DƢƠNG TRÊN XÁC

TẠI BỘ MÔN GIẢI PHẪU ĐẠI HỌC Y DƢỢC TP.HCM

TỪ NĂM 2020 ĐẾN NĂM 2021

CHUYÊN NGÀNH: TAI MŨI HỌNG

MÃ SỐ: NT 62 72 53 01

LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. TS.BS. NGÔ VĂN CÔNG

2. PGS.TS.BS. TRẦN MINH TRƢỜNG

.

.

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung

thực và do chính tôi thu thập, dưới sự hướng dẫn của nhóm nghiên cứu đề tài

cấp Sở Khoa Học Công Nghệ TP Hồ Chí Minh. Các số liệu này chưa từng

được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào khác.

Nghiên cứu được Sở Khoa Học Công Nghệ TP Hồ Chí Minh hỗ trợ về

mặt kinh phí. Các số liệu sau đó sẽ được bàn giao lại để hoàn thành công trình

nghiên cứu của Sở.

Người thực hiện đề tài

LÊ THÙY DUNG

.

.

ii

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.........................................................................iv

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT......................................................... v

DANH MỤC BẢNG......................................................................................vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ..................................................................................ix

DANH MỤC CÔNG THỨC........................................................................... x

DANH MỤC SƠ ĐỒ......................................................................................xi

DANH MỤC HÌNH.......................................................................................xii

ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................ 3

1.1. Đặc điểm giải phẫu hố dưới thái dương..................................................... 3

1.2. Động mạch hàm ....................................................................................... 12

1.3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước.............................................. 19

CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 23

2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 23

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 23

2.3. Y Đức trong nghiên cứu........................................................................... 41

CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................... 42

3.1. Đặc điểm dịch tễ của mẫu nghiên cứu ..................................................... 42

3.2. Khảo sát đặc điểm giải phẫu của động mạch hàm................................... 43

3.3. Khảo sát đặc điểm giải phẫu một số nhánh của động mạch hàm ............ 51

3.4. Khoảng cách giữa lỗ gai và lỗ bầu dục .................................................... 61

CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN ............................................................................ 63

4.1. Về cơ sở nghiên cứu................................................................................. 63

4.2. Về dịch tễ mẫu nghiên cứu....................................................................... 67

4.3. Về đặc điểm giải phẫu của động mạch hàm ............................................ 67

4.4. Về đặc điểm một số nhánh chính của động mạch hàm............................ 75

4.5. Về đặc điểm của một số mốc giải phẫu ................................................... 82

KẾT LUẬN.................................................................................................... 86

.

.

iii

KIẾN NGHỊ................................................................................................... 87

.

.

iv

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ĐM Động mạch

TM Tĩnh mạch

TK Thần kinh

CCBN Cơ chân bướm ngoài

ĐMH Động mạch hàm

ĐMHRD Động mạch huyệt răng dưới

ĐMMNG Động mạch màng não giữa

ĐMCC Động mạch cơ cắn

ĐMTDN Động mạch thái dương nông

mm Milimet

.

.

v

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT

TÊN TIẾNG ANH TÊN TIẾNG VIỆT

Foramen spinosum Lỗ gai

Foramen ovale Lỗ bầu dục

Sphenoid bone Xương bướm

Greater wing of sphenoid

bone

Cánh lớn xương bướm

Temporal bone Xương thái dương

Lateral pterygoid plate Mảnh ngoài mỏm chân bướm

Medial pterygoid plate Mảnh trong mỏm chân bướm

Infratemporal fossae Hố dưới thái dương

Temporal fossae Hố thái dương

Pterygomaxillary fissure Khe chân bướm hàm

Pterygopalatine fossae Hố chân bướm khẩu cái

Lateral pterygoid muscle Cơ chân bướm ngoài

Medial pterygoid muscle Cơ chân bướm trong

Masseter muscle Cơ cắn

Buccinator muscle Cơ mút

Parotid gland Tuyến mang tai

Facial nerve Dây thần kinh mặt

Tragal pointer Sụn chỉ

Maxillary artery Động mạch hàm

Middle menigeal artery Động mạch màng não giữa

.

.

vi

Inferior alveolar artery Động mạch huyệt răng dưới

Superficial temporal artery Động mạch thái dương nông

.

.

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Phân đoạn động mạch hàm................................................... 14

Bảng 2.1. Biến số dịch tễ của mẫu nghiên cứu..................................... 34

Bảng 2.2. Các biến số liên quan đặc điểm giải phẫu của động mạch

hàm ........................................................................................ 36

Bảng 3.1. Vị trí động mạch hàm so với cơ chân bướm ngoài ở 2 bên . 43

Bảng 3.2. Đường kính ĐMH tại nguyên ủy ......................................... 45

Bảng 3.3. Đường kính ĐMH tại chỗ giao nhau với cơ chân bướm ngoài

............................................................................................... 45

Bảng 3.4. Chiều dài thẳng của động mạch hàm ................................... 46

Bảng 3.5. Chiều dài lượn của động mạch hàm..................................... 47

Bảng 3.6. Chiều dài động mạch hàm.................................................... 47

Bảng 3.7. Khoảng cách từ nguyên ủy động mạch hàm đến góc hàm... 48

Bảng 3.8. Khoảng cách từ nguyên ủy động mạch hàm đến sụn chỉ..... 48

Bảng 3.9. Khoảng cách từ nguyên ủy động mạch hàm đến lỗ gai ....... 49

Bảng 3.10. Tỉ lệ xuất hiện một số nhánh của động mạch hàm trong

đoạn hố dưới thái dương..................................................... 50

Bảng 3.11. Khoảng cách từ nguyên ủy động mạch hàm đến động mạch

màng não giữa..................................................................... 51

Bảng 3.12 Đường kính động mạch màng não giữa .............................. 53

Bảng 3.13. Đường kính động mạch hàm tại lỗ gai............................... 54

Bảng 3.14. Chiều dài động mạch màng não giữa................................. 56

.

.

viii

Bảng 3.15. Khoảng cách từ nguyên ủy động mạch màng não giữa đến

góc hàm ................................................................................. 56

Bảng 3.16. Khoảng cách từ động mạch hàm đến động mạch huyệt răng

dưới........................................................................................ 57

Bảng 3.17. Khoảng cách từ nguyên ủy động mạch huyệt răng dưới đến

góc hàm............................................................................... 58

Bảng 3.18. Đường kính động mạch huyệt răng dưới tại nguyên ủy..... 59

Bảng 3.19. Khoảng cách từ nguyên ủy động mạch cơ cắn đến góc hàm

............................................................................................... 61

Bảng 3.20. Đường kính động mạch cơ cắn tại nguyên ủy.................... 61

Bảng 3.21. Khoảng cách giữa lỗ gai và lỗ bầu dục. ............................. 62

Bảng 4.1. Bảng so sánh hai kĩ thuật tiếp cận hố dưới thái dương ........ 66

Bảng 4.2. Bảng so sánh đường kính động mạch hàm .......................... 71

Bảng 4.3. Bảng so sánh chiều dài động mạch hàm .............................. 73

Bảng 4.4. Bảng so sánh đường kính một số nhánh của động mạch hàm

............................................................................................... 76

Bảng 4.5 .Bảng so sánh khoảng cách từ nguyên ủy động mạch hàm đến

các nhánh............................................................................... 77

Bảng 4.6. Bảng so sánh khoảng cách từ các nhánh đến góc hàm ........ 81

Bảng 4.7. Bảng so sánh khoảng cách từ lỗ bầu dục đến lỗ gai............. 84

.

.

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Phân bố giới tính của mẫu nghiên cứu............................. 42

Biểu đồ 3.2. Phân bố tuổi của mẫu nghiên cứu .................................... 43

Biểu đồ 4.1. Tỉ lệ động mạch hàm nằm ngoài cơ chân bướm ngoài.... 68

.

.