Khảo sát chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân ung thư thanh quản đã xạ trị sau phẫu thuật cắt thanh quản

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------------------------

TRẦN DUY HUÂN

KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG

Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ THANH QUẢN ĐÃ XẠ TRỊ

SAU PHẪU THUẬT CẮT THANH QUẢN TOÀN PHẦN

TẠI BỆNH VIỆN UNG BƯỚU 2019 - 2020

LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------------------------

TRẦN DUY HUÂN

KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG

Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ THANH QUẢN ĐÃ XẠ TRỊ

SAU PHẪU THUẬT CẮT THANH QUẢN TOÀN PHẦN

TẠI BỆNH VIỆN UNG BƯỚU 2019 - 2020

LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II

Chuyên Ngành: Tai Mũi Họng

Mã số: CK 62 72 53 05

Người hướng dẫn 1: BSCK2 Hoàng Bá Dũng

Người hướng dẫn 2: PGS.TS Trần Minh Trường

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

.

.

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nguyên văn Nghĩa tiếng việt

AJCC American Joint Committee on

Cancer

Hiệp hội phòng chống

ung thư Hoa Kì

EORTC European Organization for

Research and Treatment of

Cancer

Tổ chức nghiên cứu và

điều trị ung thư Châu Âu

EORTC-C30 European Organization for

Research and Treatment of

Cancer Quality of Life

Questionnaire, Core Module

Bộ câu hỏi chất lượng

cuộc sống của Tổ chức

nghiên cứu và điều trị ung

thư Châu Âu, module

chung

EORTC

H&N35

European Organization for

Research and Treatment of

Cancer Quality of Life

Questionnaire, Head and Neck

Module

Bộ câu hỏi chất lượng

cuộc sống của Tổ chức

nghiên cứu và điều trị ung

thư Châu Âu, module

Đầu và Cổ

FACIT Functional Assessment of

Chronic Illnesses Therapy

Đánh giá chức năng của

liệu pháp trị liệu bệnh

mãn tính

BN Bệnh nhân

CLCS Chất lượng cuộc sống

CTV Cộng tác viên

UTTQ Ung thư thanh quản

.

.

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................... 3

1.1. Giải phẫu và sinh lý thanh quản:............................................................ 3

1.2. Điều trị ung thư thanh quản ................................................................... 9

1.3. Khái niệm về “chất lượng cuộc sống” và “chất lượng cuộc sống liên

quan đến sức khỏe” ..................................................................................... 22

1.4. Các công cụ đánh giá chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung thư thanh

quản ............................................................................................................. 24

1.5. Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung thư thanh quản sau điều trị

phẫu thuật.................................................................................................... 26

1.6. Các thông tin cần thiết về chất lượng cuộc sống dành cho bệnh nhân ung

thư thanh quản sau điều trị.......................................................................... 33

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............. 34

2.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 34

2.2. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 34

2.3. Đạo đức trong nghiên cứu.................................................................... 48

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ................................................................................ 49

3.1. Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân cắt thanh quản toàn phần sau xạ trị

bổ túc ........................................................................................................... 49

3.2. Biến đổi chất lượng cuộc sống của bệnh nhân cắt thanh quản toàn phần

sau xạ trị bổ túc và một số yếu tố liên quan................................................ 54

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN............................................................................. 69

4.1. Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân cắt thanh quản toàn phần sau xạ trị

bổ túc ........................................................................................................... 69

.

.

4.2. Biến đổi chất lượng cuộc sống của bệnh nhân cắt thanh quản toàn phần

sau xạ trị bổ túc và một số yếu tố liên quan................................................ 83

KẾT LUẬN.................................................................................................... 96

KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 99

TÀI LIỆU THAM KHẢO

.

.

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Phân nhóm ung thư nguyên phát của thanh quản theo vị trí tổn thương

........................................................................................................................... 9

Bảng 2.1: Các chỉ số để đánh giá chất lượng cuộc sống................................. 42

Bảng 2.2: Mô tả bố cục của Bộ câu hỏi EORTC-C30.................................... 43

Bảng 2.3: Mô tả bố cục của Bộ câu hỏi EORTC-H&N35.............................. 43

Bảng 3.1: Phân bố bệnh nhân theo tuổi .......................................................... 49

Bảng 3.2: Phân bố bệnh nhân theo giới .......................................................... 50

Bảng 3.3: Phân bố bệnh nhân theo địa dư....................................................... 50

Bảng 3.4: Phân bố bệnh nhân theo nghề nghiệp............................................. 51

Bảng 3.5: Phân bố bệnh nhân theo liều chiếu xạ ............................................ 51

Bảng 3.6: Khía cạnh chức năng trong bộ câu hỏi EORTC-C30..................... 52

Bảng 3.7: Khía cạnh triệu chứng trong bộ câu hỏi EORTC-C30................... 53

Bảng 3.8: Khía cạnh triệu chứng trong bộ câu hỏi EORTC-H&N35............. 53

Bảng 3.9: Sự liên quan giữa nhóm tuổi với khía cạnh chức năng trong bộ câu

hỏi EORTC-C30.............................................................................................. 55

Bảng 3.10: Sự liên quan giữa nhóm tuổi với khía cạnh triệu chứng trong bộ câu

hỏi EORTC-C30.............................................................................................. 56

Bảng 3.11: Sự liên quan giữa nhóm tuỏi với khía cạnh triệu chứng trong bộ

câu hỏi EORTC-H&N35................................................................................. 57

Bảng 3.12: Sự liên quan giữa giới tính với khía cạnh chức năng trong bộ câu

hỏi EORTC-C30.............................................................................................. 59

Bảng 3.13: Sự liên quan giữa giới tính với khía cạnh triệu chứng trong bộ câu

hỏi EORTC-C30.............................................................................................. 61

Bảng 3.14: Sự liên quan giữa giới tính với khía cạnh triệu chứng trong bộ câu

hỏi EORTC-H&N35 ....................................................................................... 62

.

.

Bảng 3.15: Sự liên quan giữa liều xạ trị bổ túc với khía cạnh chức năng trong

bộ câu hỏi EORTC-C30.................................................................................. 64

Bảng 3.16: Sự liên quan giữa liều xạ trị bổ túc với khía cạnh triệu chứng trong

bộ câu hỏi EORTC-C30.................................................................................. 65

Bảng 3.17: Sự liên quan giữa liều xạ trị bổ túc với khía cạnh triệu chứng trong

bộ câu hỏi EORTC-H&N35............................................................................ 66

.

.

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH

Hình 1.1: Phân tầng thanh quản [9]. ................................................................. 4

Hình 1.2: Các khoang cạnh thanh môn và khoang trước thượng thiệt ............. 5

Hình 1.3: Phương tiện cố định BN [7]............................................................ 15

Hình 1.4: Trường chiếu cổ bên ....................................................................... 16

Hình 1.5: Trường chiếu cổ thấp ...................................................................... 16

Hình 1.6: Trường chiếu cổ bên tránh tủy........................................................ 16

Hình 1.7: Trường chiếu cổ bên bằng electron................................................. 16

Hình 1.8: Hạch bạch huyết vùng cổ................................................................ 21

Hình 1.9: Minh họa các kiểu phục hồi giọng nói sau cắt thanh quản toàn phần

[11] .................................................................................................................. 29

Biểu đồ 3.1: Phân bố bệnh nhân theo tuổi ...................................................... 49

Biểu đồ 3.2: Phân bố bệnh nhân theo giới ...................................................... 50

Biểu đồ 3.3: Phân bố bệnh nhân theo liều chiếu xạ ........................................ 51

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả

trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình

nào khác.

Tác giả

Trần Duy Huân

.

.

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Tại Việt Nam hiện nay vấn đề chất lượng cuộc sống ngày càng được chú

trọng, chính vì thế rất nhiều nghiên cứu khảo sát nhằm đưa ra cái nhìn tổng

quan về chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung thư tại nước ta, chất lượng

cuộc sống được đề cập ngày càng phổ biến trong nhiều lĩnh vực, trong y khoa,

khái niệm này được cụ thể hóa thành chất lượng cuộc sống liên quan đến sức

khỏe. Theo tổ chức y tế thế giới định nghĩa “chất lượng cuộc sống liên quan

đến sức khỏe” là những ảnh hưởng do một bệnh, tật hay rối loạn sức khỏe của

cá nhân đến sự thoải mái và khả năng hưởng thụ cuộc sống của cá nhân đó,

trong đó chất lượng cuộc sống (CLCS) cũng là một kết cục của một kết quả

điều trị, Trong các bệnh lý ung thư việc điều trị ung thư tuy có thể loại bỏ khối

u nhưng đều ít nhiều đã gây ảnh hưởng lên CLCS của bệnh nhân (BN). Việc

nghiên cứu về CLCS cung cấp thêm thông tin về tình trạng sức khỏe sau điều

trị, diễn tiến bệnh trọng và sau khi điều trị, qua đó giúp cho bệnh nhân có cái

nhìn tổng quan để tự cân nhắc giữa các phương pháp điều trị và giúp BN cải

thiện khả năng thích nghi và hòa nhập với đời sống sau khi điều trị, đồng thời

cũng giúp nhân viên y tế lập kế hoạch tư vấn tâm lý và phục hồi chức năng cho

BN sau điều trị

Ung thư thanh quản (UTTQ) là một u ác tính xuất phát từ các tế bào

thuộc cấu trúc thanh quản. Điều trị UTTQ chủ yếu là phẫu thuật, việc sử dụng

hóa xạ trị bổ trợ có thể được sử dụng cho phẫu thuật. Các tiến bộ về phương

pháp điều trị giúp tăng tỷ lệ sống thêm cho BN, hiện nay tỷ lệ sống thêm toàn

bộ sau 5 năm của UTTQ đạt khoảng 60%. Tuy nhiên sau phẫu thuật cắt thanh

quản toàn phần từ đó chức năng của thanh quản cũng bị ảnh hưởng rất nhiều,

bên cạnh đó cũng làm gây biến đổi vẻ bề ngoài của BN làm ảnh hưởng nhiều

về mặt thẩm mĩ. Những biến đổi về cấu trúc giải phẫu, về chức năng cũng như

về thẩm mĩ có thể ảnh hưởng đến CLCS của BN UTTQ trong thời gian sau điều

.

.

2

trị ở các khía cạnh thể lực, tâm lý cảm xúc và giao tiếp xã hội (rối loạn giọng

nói, rối loạn nuốt, ho, mất khả năng giao tiếp bằng lời nói, giảm khả năng ăn

uống, giảm khả năng cảm nhận khứu giác - vị giác, khó thở, giảm khả năng hòa

nhập xã hội, ảnh hưởng công việc hoặc phải thay đổi công việc, dễ bị sang chấn

tâm lý, tăng nguy cơ trầm cảm.

Nhận thấy việc điều trị cho bệnh nhân ung thư thanh quản có khả năng

để lại nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Câu

hỏi đặt ra là những khía cạnh nào bị ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng ra sao.

Với mong muốn được hiểu rõ tác động của việc điều trị bệnh nhân ung

thư thanh quản với phẫu thuật cắt thanh quản toàn phần và xạ trị bổ túc sau

phẫu thuật, để có định hướng chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân. chúng tôi tiến

hành nghiên cứu “Khảo sát chất lượng cuộc sốngở bệnh nhân ung thư thanh

quản đã xạ trị sau phẫu thuật cắt thanh quản toàn phần tại Bệnh viện Ung

Bướu Thành phố Hồ Chí Minh năm 2019 - 2020”

, Với hai mục tiêu sau:

1. Khảo sát các khía cạnh của chất lượng sống và mức độ bị ảnh hưởng

ở bệnh nhân ung thư thanh quản sau phẫu thuật cắt thanh quản toàn phần và xạ

trị bổ túc sau phẫu thuật.

2. Tìm hiểu mối tương quan giữa những yếu tố liên quan bệnh lý và các

khía cạnh bị ảnh hưởng.

.

.