Khảo sát ảnh hưởng của một số loại chế phẩm phân vi lượng và chất điều hòa sinh trưởng thực vật lên sự sinh trưởng của cây dưa lưới (Cucumis melo L.) và dưa leo (Cucumis Sativus L.)trong điều kiện nhà lưới

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt những năm học tập tại trường em đã nhận được rất nhiều sự quan

tâm, giúp đỡ của quý Thầy Cô, gia đình và bạn bè.

Em xin chân thành gửi lời cảm ơn đến cô Bùi Thị Mỹ Hồng đã tận tình giúp

đỡ, quan tâm, trực tiếp hướng dẫn em trong suốt quá trình làm đề tài thực tập.

Em xin cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại Học Mở Thành phố Hồ Chí Minh

cùng quý Thầy Cô ở Khoa Công nghệ Sinh học trường Đại Học Mở Thành phố Hồ

Chí Minh đã truyền đạt vốn kiến thức quý báu cho chúng em trong suốt thời gian

học tập tại trường.

Em xin gửi lời cảm ơn đến Công ty TNHH Việt Hoá Nông và thầy Nguyễn

Quang Luận đã hỗ trợ em trong quá trình làm đề tài.

Em xin gửi lời cảm ơn đến Ban chủ nhiệm Khoa công nghệ sinh học, Cô

Nguyễn Thị Phương Khanh và các Thầy Cô phụ trách các phòng thí nghiệm sinh

hoá, môi trường, thực phẩm đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho em thực hiện đề tài.

Em xin gửi lời cảm ơn đến anh Nguyễn Hoàng Minh đã dành thời gian giúp

đỡ, chỉ dẫn góp ý cho em trong suốt thời gian thực tập.

Em xin cảm ơn sự giúp đỡ của các bạn Nguyễn Quang Vinh, Nguyễn Tấn

Linh, Đỗ Đức Thiện, Trần Ngọc Long, Nguyễn Thị Trà Giang và các bạn khoá

2011.

Cuối cùng với lòng biết ơn sâu sắc, con xin gửi lời cảm ơn đến ba mẹ, gia đình

đã nuôi dạy, tạo điều kiện, động viên, giúp đỡ con trong quá trình học tập và thực

hiện đề tài.

Trân trọng.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm

Sinh viên thực hiện

(Ký và ghi rõ họ tên)

Lê Thị Bích Hân

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang i

MỤC LỤC Trang

DANH MỤC HÌNH ..............................................................................................iii

DANH MỤC BẢNG............................................................................................. vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...........................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................................ 1

PHẦN 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................... 3

1.1. Cây dưa lưới.............................................................................................. 3

1.1.1. Đặc điểm cây dưa lưới........................................................................ 3

1.1.2. Yêu cầu ngoại cảnh ............................................................................ 6

1.2. Cây dưa leo ............................................................................................... 6

1.2.1. Đặc điểm cây dưa leo ......................................................................... 6

1.2.2. Yêu cầu ngoại cảnh .......................................................................... 10

1.3. Vai trò của các nguyên tố vi lượng và các sản phẩm vi lượng ............... 10

1.3.1. Vai trò của các nguyên tố vi lượng chủ yếu trong

sự sinh trưởng của thực vật .............................................................. 10

1.3.2. Sản phẩm Metalosate........................................................................ 12

1.4. Vai trò của các chất điều hòa sinh trưởng thực vật và sản phẩm Kelpak . 17

1.4.1. Vai trò của các chất điều hòa sinh trưởng thực vật .......................... 17

1.4.2. Sản phẩm Kelpak.............................................................................. 19

1.5. Khái niệm đất sạch dinh dưỡng .............................................................. 20

1.6. Các vật liệu sử dụng làm giá thể trồng rau ............................................. 20

1.7. Nhà lưới trồng rau................................................................................... 22

1.8. Một số kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của phân vi lượng

và chất điều hòa sinh trưởng thực vật ..................................................... 23

1.8.1. Phân vi lượng.................................................................................... 23

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang ii

1.8.2. Chất điều hòa sinh trưởng thực vật .................................................. 24

PHẦN 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................. 26

2.1. Vật liệu ...................................................................................................... 26

2.1.1. Địa điểm và thời gian thí nghiệm....................................................... 26

2.1.2. Vật liệu ............................................................................................. 26

2.2. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 32

2.2.1. Thí nghiệm 1: Khảo sát ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng

lên sự sinh trưởng của cây dưa lưới trong điều kiện nhà lưới.......... 32

2.2.2. Thí nghiệm 2: Khảo sát ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng

lên sự sinh trưởng của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới. .......... 36

2.2.3. Thí nghiệm 3: Khảo sát ảnh hưởng của một số chất

điều hòa sinh trưởng thực vật lên sự sinh trưởng của cây dưa leo

trong điều kiện nhà lưới.................................................................... 38

2.2.4. Cách tiến hành .................................................................................. 39

PHẦN 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................... 45

3.1. Kết quả: Khảo sát sự ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng

lên sự sinh trưởng của cây dưa lưới trong điều kiện nhà lưới ................ 45

3.2. Kết quả: Khảo sát sự ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng

lên sự sinh trưởng của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới.................. 63

3.3. Kết quả: Khảo sát ảnh hưởng của một số chất điều hòa sinh trưởng

thực vật lên sự sinh trưởng của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới.... 78

PHẦN 4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ.................................................................. 95

4.1. Kết luận ................................................................................................... 95

4.2. Đề nghị.................................................................................................... 95

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 96

PHỤ LỤC................................................................................................................I

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang iii

DANH MỤC HÌNH

Trang

Hình 2.1. Hạt giống dưa lưới Chu Phấn (a) và dưa leo Thanh Nguyên (b)..............26

Hình 2.2. Các chất ĐHSTTV dùng trong thí nghiệm ...............................................27

Hình 2.3. Men vi sinh Trichoderma..........................................................................27

Hình 2.4. Ngâm xơ dừa.............................................................................................28

Hình 2.5. Metalosate Crop – up ................................................................................28

Hình 2.6. Metalosate Tropical...................................................................................29

Hình 2.7. Metalosate Multimineral ...........................................................................30

Hình 2.8. Metalosate Calcium...................................................................................30

Hình 2.9. Metalosate NPK 0 – 0 – 24 (a) và Metalosate NPK 4 – 17 – 17 (b).........31

Hình 2.10. Phân vi lượng HVP 1601 WP 1601 30 – 15 – 10 (a)

và Đầu trâu 501 NPK 30 – 10 – 10 (b)....................................................32

Hình 2.11. Vị trí lấy mẫu ..........................................................................................34

Hình 2.12. Đo độ hấp thụ và dung dịch diệp lục tố ..................................................35

Hình 2.13. Trộn giá thể (a) và bầu trồng cây (b) ......................................................40

Hình 2.14. Thuốc tím kali permanganat (a) và

hạt giống nứt nanh sau khi ủ (b)..............................................................40

Hình 2.15. Sử dụng màng chắn khi phun phân vi lượng (a)

và thụ phấn cho cây dưa lưới (b) .............................................................42

Hình 2.16. Sử dụng màng chắn khi phun nghiệm thức (a)

và thụ phấn cho hoa dưa deo (b)..............................................................43

Hình 3.1. Hoa của cây dưa lưới ở nghiệm thức phun Metalosate.............................47

Hình 3.2. Trái dưa lưới ở nghiệm thức (a) phun Metalosate và

(b) phun HVP 1601 WP 30 – 10 – 10 + chelate......................................47

Hình 3.3. Số lá trên thân chính ở nghiệm thức phun Metalosate (a)

và nghiệm thức đối chứng (b)..................................................................49

Hình 3.4. Số lá trên thân ở nghiệm thức phun HVP 1601 WP 30 – 10 – 10

+ chelate (a) và Đầu trâu 501 NPK 30 – 15 – 10 + chelate (b) ...............50

Hình 3.5. Lá ở nghiệm thức (a) phun Metalosate và (b) đối chứng..........................50

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang iv

Hình 3.6. Cây dưa lưới 15 ngày sau khi trồng: (a) phun metalosate

và (b) đối chứng.......................................................................................52

Hình 3.7. Cây dưa lưới 7 ngày sau khi phun nghiệm thức: (a) đối chứng

và (b) phun Metalosate ............................................................................53

Hình 3.8. Dung dịch diệp lục tố ở nghiệm thức phun Metalosate (a),

HVP 1601 WP 30 – 15 – 10 + chelate (b) và đối chứng (c)....................54

Hình 3.9. Đường kính trái nghiệm thức (a) phun Metalosate và

(b) phun Đầu trâu 501 NPK 30 – 15 – 10 + chelate ................................57

Hình 3.10. Trái dưa lưới ở nghiệm thức (a) Metalosate và (b) Đối chứng...............57

Hình 3.11. Trái dưa lưới ở nghiệm thức (a) Metalosate và (b) Đối chứng...............58

Hình 3.12. Trái dưa lưới ở nghiệm thức (a) phun HVP 1601 WP 30 – 10 – 10

+ chelate và (b) phun Đầu trâu 501 NPK 30 – 15 – 10 + chelate............58

Hình 3. 13. Độ dày thịt trái dưa lưới ở nghiệm thức (a) phun Metalosate

và (b) phun HVP 1601 WP 30 – 10 – 10 + chelate .................................60

Hình 3.14. Độ dày vỏ của dưa lưới ở nghiệm thức (a) phun Metalosate

và (b) phun HVP 1601 WP 30 – 10 – 10 + chelate .................................61

Hình 3.15. Độ dày vỏ dưa lưới ở nghiệm thức (a) phun Đầu trâu 501

NPK 30 – 15 – 10 + chelate và (b) đối chứng .........................................61

Hình 3.16. Trái dưa lưới ở nghiệm thức (a) phun Metalosate và

(b) đối chứng............................................................................................62

Hình 3.17. Hoa của dưa leo.......................................................................................64

Hình 3.18. Trái dưa leo ở nghiệm thức đối chứng (a) và phun Metalosate (b) ........65

Hình 3.19. Số lá trên thân chính ở nghiệm thức phun Metalosate (a)

và phun Đầu trâu 501 NPK 30 – 15 – 10 + chelate (b) ...........................67

Hình 3.20. Diện tích lá ở nghiệm thức phun Metalosate (a) và đối chứng (b) .........68

Hình 3.21. Chiều cao cây ở nghiệm thức phun Metalosate (a)

và đối chứng (b)......................................................................................70

Hình 3.22. Dung dịch diệp lục tố của các nghiệm thức phun Metalosate (a),

HVP 1601 30 – 15 – 10 + chelate (b) và đối chứng (c)...........................71

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang v

Hình 3.23. Trọng lượng trái dưa leo ở nghiệm thức đối chứng (a)

và phun HVP 1601 WP 30 -15 – 10 +chelate (b)....................................73

Hình 3.24. Đường kính trái dưa leo ở nghiệm thức phun Metalosate (a)

và đối chứng (b)......................................................................................75

Hình 3.25. Trái dưa leo ở nghiệm thức phun Metalosate (a) và đối chứng (b) ........75

Hình 3.26. Chiều dài trái dưa leo ở nghiệm thức đối chứng (a)

và phun Metalosate (b) ............................................................................76

Hình 3.27. Hoa của cây dưa leo ................................................................................80

Hình 3.28. Trái dưa leo ở nghiệm thức phun Kelpak 1,25 ml/L (a)

và NAA 10 mg/L (b)................................................................................81

Hình 3.29. Số lá trên thân chính ở nghiệm thức phun NAA 10 mg/L (a)

và Kelpak 1,25 ml/L (b)...........................................................................83

Hình 3.30. Lá cây dưa leo ở nghiệm thức phun Kelpak 1,25 ml/L(a)

và đối chứng (b).......................................................................................83

Hình 3.31. Chiều cao cây ở nghiệm thức phun Kelpak 1,25 ml/L (a)

và đối chứng (b).......................................................................................85

Hình 3.32. Dung dịch diệp lục tố của nghiệm thức phun Kelpak 1,25 ml/L (a),

NAA 10 mg/L (b), NAA 5 mg/L (c) và đối chứng (d)............................87

Hình 3.33. Trọng lượng trái dưa leo ở nghiệm thức phun Kelpak 1,25 ml/L (a)

và đối chứng (b).......................................................................................88

Hình 3.34. Đường kính trái dưa leo ở nghiệm thức phun Kelpak 1,25 ml/L (a)

và đối chứng (b).......................................................................................91

Hình 3.35. Trái dưa leo ở nghiệm thức phun Kelpak 1,25 ml/L (a) và

phun NAA 5 mg/L (b) .............................................................................91

Hình 3.36. Chiều dài trái dưa leo ở nghiệm thức phun Kelpak 1,25 ml/L (a)

và đối chứng (b).......................................................................................92

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang vi

DANH MỤC BẢNG

Trang

Bảng 2.1. Bảng nghiệm thức.....................................................................................32

Bảng 2.2. Bảng nghiệm thức.....................................................................................37

Bảng 2.3. Bảng nghiệm thức.....................................................................................38

Bảng 3.1. Ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến thời gian ra hoa (ngày),

thời gian đậu trái (ngày) của cây dưa lưới trong điều kiện nhà lưới .........46

Bảng 3.2. Ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến số lá trên thân chính,

diện tích lá (cm2

) của cây dưa lưới trong điều kiện nhà lưới.....................48

Bảng 3.3. Ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến chiều cao cây (cm),

tổng hàm lượng diệp lục tố (mg/g) của cây dưa lưới

trong điều kiện nhà lưới.............................................................................52

Bảng 3.4. Khảo sát ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến trọng lượng trái

(g), đường kính trái (mm), chiều dài trái (mm) của cây dưa lưới

trong điều kiện nhà lưới.............................................................................56

Bảng 3.5. Khảo sát ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến độ dày thịt trái

(mm), độ dày vỏ trái (mm), độ Brix (%) của cây dưa lưới

trong điều kiện nhà lưới.............................................................................60

Bảng 3.6. Ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến thời gian ra hoa (ngày),

thời gian đậu trái (ngày) của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới...........64

Bảng 3.7. Ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến số lá/thân chính,

diện tích lá (cm2

) của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới. .....................66

Bảng 3.8. Ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến chiều cao cây (mm)

của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới...................................................69

Bảng 3.9. Ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến số trái trên cây,

trọng lượng trái (g) của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới. ..................72

Bảng 3.10. Khảo sát ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng đến

đường kính trái (mm), chiều dài trái (mm), độ Brix (%)

của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới..................................................74

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang vii

Bảng 3.11. Ảnh hưởng của một số loại phân vi lượng lên năng suất lý thuyết

(g/cây), năng suất thực tế (g/cây) của dưa leo trong điều kiện nhà lưới....77

Bảng 3.12. Ảnh hưởng của một số chất điều hoà sinh trưởng thực vật

đến thời gian ra hoa (ngày), thời gian đậu trái (ngày)

của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới..................................................79

Bảng 3.13. Ảnh hưởng của một số chất điều hoà sinh trưởng thực vật

đến số lá trên thân chính, diện tích lá (cm2

) của cây dưa leo

trong điều kiện nhà lưới.............................................................................82

Bảng 3.14. Ảnh hưởng của một số chất điều hoà sinh trưởng thực vật

đến chiều cao (cm), tổng hàm lượng diệp lục tố (mg/g)

của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới..................................................85

Bảng 3.15. Ảnh hưởng của một số chất điều hoà sinh trưởng thực vật

đến số trái trên cây, trọng lượng trái (g) của cây dưa leo

trong điều kiện nhà lưới.............................................................................88

Bảng 3.16. Ảnh hưởng của một số chất điều hoà sinh trưởng thực vật

đến đường kính trái (mm), chiều dài trái (mm), độ Brix (%)

của cây dưa leo trong điều kiện nhà lưới..................................................90

Bảng 3.17. Ảnh hưởng của một số chất điều hoà sinh trưởng thực vật

đến năng suất lý thuyết, năng suất thực tế của cây dưa leo

trong điều kiện nhà lưới.............................................................................93

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

ĐHSTTV : Điều hoà sinh trưởng thực vật

EC : Electrical conductivity

GA : Gibberellic acid

IAA : �� - Indoleacetic acid

NAA : �� - Naphthylacetic acid

RCBD : Randomized complete block design

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn

Tp. HCM : Thành phố Hồ Chí Minh

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang 1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Khi vấn đề sức khỏe và tác động của các hóa chất nông nghiệp đến sinh thái

ngày càng được mọi người quan tâm nhiều hơn, người tiêu dùng đòi hỏi phải có các

tiêu chuẩn cao hơn đối với các thực phẩm sạch [5]. Vì vậy việc trồng rau ăn trái trên

giá thể hữu cơ vừa góp phần làm sạch môi trường đồng thời giảm thiểu tình trạng ô

nhiễm và đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng [28].

Với cây dưa lưới và dưa leo ngoài việc sử dụng giá thể hữu cơ sinh học là chưa đủ,

để tăng năng suất và phẩm chất cho cây thì việc xử lý vi lượng và các chất điều hòa

sinh trưởng thực vật cũng là một biện pháp quan trọng. Trong hoạt động sống của

thực vật rất cần thiết đến các chất điều hoà sinh trưởng vì nó có vai trò quan trọng

trong việc điều chỉnh quá trình sinh trưởng, phát triển rễ và các hoạt động sinh lý.

Các chất điều hòa sinh trưởng giúp cây tiến hành các giai đoạn phát triển một cách

cân đối, hài hòa theo đặc tính và quy luật phát triển của cây với liều lượng rất thấp

[13][34].

Các nguyên tố vi lượng đóng một vai trò quan trọng trong đời sống cây trồng.

Trong đó các nguyên tố bo (B), kẽm (Zn), đồng (Cu), sắt (Fe), molypden (Mo)….

Hầu hết các quá trình tổng hợp và chuyển hoá các chất được thực hiện nhờ các

enzyme, mà trong thành phần của các enzyme đó đều có các nguyên tố vi lượng.

Các nguyên tố vi lượng có tác dụng sâu sắc và nhiều mặt đối với quá trình quang

hợp. Sinh tổng hợp chlorophyl không những cần có sắt, magiê mà còn cần cả

mangan, đồng. Các nguyên tố coban, đồng, kẽm, molypden có ảnh hưởng tốt đến độ

bền vững của chlorophyl. Ngoài ra các nguyên tố vi lượng còn ảnh hưởng mạnh mẽ

đến quá trình hấp thụ nước, thoát hơi nước và vận chuyển nước trong cây. Bo,

nhôm, coban, mangan, kẽm, đồng molypden có tác dụng làm tăng khả năng giữ

nước của mô. Các nguyên tố vi lượng tuy được dùng với liều lượng rất nhỏ (phân

bón vi lượng) nhưng lại cần cho cây tồn tại và phát triển. Hiện nay trên thị trường

có nhiều chế phẩm chứa các nguyên tố vi lượng sử dụng cho cây trồng vì vậy việc

tìm ra chế phẩm thích hợp cho cây dưa leo và dưa lưới là cần thiết [35].

Trong suốt đời sống, cây phải trải qua nhiều giai đoạn phát triển như nảy mầm,

lớn lên, ra hoa, kết trái. Các chất điều hòa sinh trưởng giúp cây tiến hành các giai

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang 2

đoạn này một cách cân đối hài hòa theo đặc tính và quy luật phát triển của cây với

liều lượng rất thấp. Mỗi giai đoạn được điều khiển bởi một nhóm chất nhất định. Ở

thời kỳ sinh trưởng lớn lên có nhóm chất kích thích sinh trưởng. Tới mức độ nhất

định cây tạm ngừng sinh trưởng để chuyển sang thời kỳ phát triển ra hoa, kết trái thì

có nhóm chất ức chế sinh trưởng được hình thành. Hiện nay người ta đã xác định

được cấu tạo hóa học của các chất này và đã có nhiều chế phẩm chất điều hoà sinh

trưởng thực vật. Ngày nay, các chất điều hòa sinh trưởng thực vật tổng hợp được

ứng dụng trong nông nghiệp ngày càng phổ biến với rất nhiều mục đích. Một số

mục đích chính thường được ứng dụng như sau: kích thích hạt giống nẩy mầm, kích

thích ra rễ cho cành chiết, cành giâm, kích thích nhanh sự sinh trưởng của cây, kích

thích ra hoa....Ngoài ra, còn được ứng dụng với nhiều mục đích khác như kích thích

hoặc kìm hãm nẩy mầm của củ giống (khoai, hành, tỏi), tạo trái ít hoặc không hạt

(nho, cam, chanh, cà chua, dưa)…[35].

Bên cạnh đó, một trong những biện pháp canh tác rau ăn trái an toàn được

triển khai hiện nay là trồng rau ăn trái trong nhà lưới. Nông sản được sản xuất trong

nhà kính, nhà lưới đem lại hiệu quả rõ nét về mặt năng suất cũng như chất lượng

sản phẩm, tăng cường sức cạnh tranh cho sản phẩm, đồng thời có thể ngăn ngừa

được côn trùng phá hoại nên giảm được tối đa lượng thuốc trừ sâu sử dụng, sản

phẩm rau ăn trái an toàn hơn [16].

Do đó đề tài: “Khảo sát ảnh hưởng của một số loại chế phẩm phân vi lượng

và chất điều hòa sinh trưởng thực vật lên sự sinh trưởng của cây dưa lưới

(Cucumis melo L. ) và dưa leo (Cucumis sativus L.) trong điều kiện nhà lưới”

cần được thực hiện. Từ đó xác định được loại phân vi lượng và chất điều hòa sinh

trưởng thực vật thích hợp cho sự sinh trưởng của cây dưa lưới và dưa leo, làm tiền

đề cho việc xây dựng mô hình trồng rau ăn trái trong nhà lưới an toàn và hiệu quả.

Mục tiêu đề tài:

Xác định một số chế phẩm phân vi lượng và chất điều hòa sinh trưởng thực

vật thích hợp cho sự sinh trưởng của cây lưới và dưa leo trong điều kiện nhà lưới.

Các kết quả này sẽ làm cơ sở cho việc xây dựng mô hình trồng rau ăn trái trong nhà

lưới.

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang 3

PHẦN 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Cây dưa lưới

1.1.1. Đặc điểm cây dưa lưới

1.1.1.1. Phân loại thực vật và nguồn gốc cây dưa lưới

a. Phân loại thực vật

Giới: Plantae

Ngành: Hạt kín (Angiospermatophyta)

Lớp: Hai lá mầm (Dicotyledoneae)

Bộ: Bầu bí (Cucurbitales)

Họ: Bầu bí (Cucurbitaceae)

Chi: Cucumis

Loài: Cucumis melo L. [44].

b. Nguồn gốc

Giống dưa lưới được thuần hóa đầu tiên ở phía Tây Bắc Châu Phi (chủ yếu là

ở Ai Cập) [38]. Trong các tài liệu cổ xưa nhất việc trồng dưa lưới xuất hiện trong

các bức bích họa Ai Cập [40].

Vùng thứ hai thuần hóa loại dưa này là ở Trung Đông (chủ yếu là Afghanistan

và Iran). Cho đến nay, tổ tiên hoang dã của loài này vẫn không xác định được, mặc

dù một số loài hoang dã không ăn được đã được ghi nhận ở phía Tây Nam châu Á.

Hầu hết các loại dưa lưới ruột dày ngày nay đã được phát triển từ những năm 1600

và sau đó phân phối trên toàn thế giới cùng tuyến đường thương mại [38]. Cây dưa

lưới có tên khoa học là Cucumis melo L. thuộc họ bầu bí – Cucurbitaceae [36]. Trái

dưa lưới có khối lượng từ 0,5 kg đến 5 kg. Trong 100 g thịt dưa lưới tươi chứa:

Năng lượng 34 kcal, cacbohydrat 8,16 g, đường 7,86 g, chất xơ thực phẩm 0,9 g,

chất béo 0,19 g, protein 1,84 g, nước 90,15 g, vitamin A 169 µg, β – carotene

2020 µg, acid folic 21 µg, vitamin K 2,5 µg, thiamin 0,041 mg, riboflavin

0,019 mg, niacin 0,734 mg, acid pantothenic 0,105 mg, vitamin B6 0,072 mg,

vitamin C 36,7 mg, vitamin E 0,05 mg, canxi 9 mg, sắt 0,21 mg, magiê 12 mg,

phosphor 15 mg, kẽm 0,18 mg [48].

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang 4

1.1.1.2. Đặc điểm thực vật học của cây dưa lưới

a. Rễ

Rễ cây dưa lưới ưa ẩm, không chịu khô hạn, ngập úng. Gồm có một rễ chính

và nhiều rễ phụ. Rễ dưa lưới phát triển mạnh lan rộng theo chiều ngang và nông hơn

bộ rễ của dưa leo. Rễ chính và các rễ phụ có màu trắng phát triển tùy theo điều kiện

đất đai. Khi thân dài khoảng 60 cm thì rễ chính chỉ sâu khoảng 45 cm nhưng các rễ

phụ lan rộng theo chiều ngang lớn nhất lên đến khoảng 91 cm. Điều này giúp tăng

diện tích hấp thụ của rễ [2][38][39].

b. Thân

Thân thảo hằng năm, thân dài có nhiều tua cuốn để bám khi bò, tua cuốn dài từ

8 – 10 cm, thân và tua cuốn có lông cứng màu trắng. Trên thân chính có khả năng

phân nhánh. Chiều dài thân tùy vào điều kiện canh tác [2][43].

c. Lá

Gồm lá mầm và lá thật. Lá mầm mọc đối xứng qua trục thân.

Lá thật là lá đơn, to, mọc cách trên thân. Sự ra lá và phát triển diện tích lá thật

của dưa lưới ở thời kỳ cây con rất chậm, sau đó tăng dần. Lá có màu xanh lục đậm ở

mặt trên và nhạt ở mặt dưới. Gân lá chân vịt với 5 – 7 gân chính nổi rõ ở mặt dưới

và gân phụ tạo thành hình mạng. Cuống lá có tiết diện đa giác, màu xanh lục, dài

8 – 20 cm. Trên cuống lá và hai mặt phiến lá phủ đầy lông cứng màu trắng. Ở nách

lá có một hệ thống đặc biệt gồm có: 1 tua cuốn và 1 – 2 hoa cái riêng lẻ hay 1 tua

cuốn và 1 cụm 5 – 6 hoa đực [42][55][59].

d. Hoa

Cụm hoa: hoa đực mọc thành cụm 5 – 6 hoa ở nách lá. Hoa cái mọc riêng lẻ ở

nách lá. Hoa đều, đơn tính. Những bông hoa đực thường xuất hiện khoảng 10 ngày

trước những bông hoa cái đầu tiên. Tỉ lệ hoa được ảnh hưởng mạnh bởi độ dài ngày.

Hoa có màu vàng, đường kính từ 2 – 3 cm.

- Hoa đực: cuống hoa dạng sợi màu xanh lục dài 1 – 2 cm, phủ đầy lông tơ

trắng. Cánh hoa, mặt trên vàng đậm, mặt dưới vàng nhạt.

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: TS. BÙI THỊ MỸ HỒNG

SVTH: Lê Thị Bích Hân Trang 5

- Hoa cái: cuống hoa dạng sợi, màu xanh lục, phủ đầy lông trắng ngắn, dài

4 – 7,5 cm. Lá đài và cánh hoa như hoa đực. Thụ phấn nhờ côn trùng chủ yếu là ong

và thụ phấn nhân tạo [38][43][55].

e. Trái

Trái hình oval, da trái màu xanh có các đường gân trắng đan xen như lưới.

Thịt trái màu vàng cam nghiêng vàng đỏ như đu đủ, có mùi thơm, rất hấp dẫn và

giàu carotene, ăn giòn, mát, ngọt, hàm lượng đường cao. Vỏ trái dày rất dễ vận

chuyển không sợ giập nát [45][51].

1.1.1.3. Thời gian sinh trưởng

Giai đoạn cây con: đặc điểm của thời kỳ này là bộ phận trên mặt đất – thân lá

phát triển chậm, lá nhỏ, lóng cây nhỏ và ngắn. Thân ở trạng thái đứng, thân thẳng

chưa phân nhánh. Đây cũng là thời kỳ cây bắt đầu xuất hiện 3 – 4 lá thật, khả năng

quang hợp để tổng hợp chất hữu cơ còn thấp, chủ yếu là nhờ 2 lá mầm. Bộ phận

dưới mặt đất phát triển tương đối nhanh cả về độ sâu và chiều rộng, khả năng ra rễ

phụ nhanh. Cây bắt đầu chuyển dinh dưỡng nhờ hạt sang dinh dưỡng nhờ rễ. Cây

sinh trưởng yếu, mẫn cảm với điều kiện ngoại cảnh, khả năng chống chịu với sâu

bệnh hại rất kém.

Giai đoạn tăng trưởng: sự phát triển của bộ phận trên mặt đất tương đối nhanh.

Cây lấy dinh dưỡng từ đất qua bộ rễ và khả năng tổng hợp chất hữu cơ của cây tăng

dần do diện tích lá cũng như số lá trên cây tăng.

Giai đoạn phân nhánh: sự phát triển hoàn thiện của bộ rễ cộng với sự tăng

nhanh về số lá trên cây trong thời kỳ này đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển

nhanh của chiều cao cây. Đây cũng là thời gian cây đang ở giai đoạn phân nhánh.

Giai đoạn ra hoa: đồng thời cũng là giai đoạn có tốc độ tăng trưởng chiều cao

nhanh nhất.

Giai đoạn tạo trái: chiều cao thân chính trong giai đoạn này gần đạt đến chiều

cao tối đa, cây tập trung dinh dưỡng cho sự sinh trưởng của trái, tuy chiều cao vẫn

tăng nhưng tốc độ tăng trưởng có phần giảm xuống.