Khai thác tính trực quan, tính động của phần mềm hình học động hỗ trợ học sinh dân tộc, miền núi giải bài tập hình học

PGS.TS. TRỊNH T H A N H H Ả I* - TS. TRỊNH THỊ P H Ư Ơ N G T H Ả O **

Abstract: This article presents the exploitation of visual elements and dynamic geom￾etry software to support teaching plane geometry for students of ethnic and mountainous

areas are entitled to priority under Resolution No.30a/2008/NQ-CP dated 27 /1 2 /2 0 0 8 of

the Prime Minister.

Keywords: Applied M athematics teaching software; Teaching geometry for ethnic and

m ountainous students.

Đ

a Số học sinh (HS) thuộc diện được hưởng

chếđộ ưu tiên theo Nghị quyết số30a/2008/

NQ-CP đều có biểu hiện hổng kiến thức vả

gập nhiều “rảo cản” về mặt tư duy, về khả năng nhận

dạng trong học tập các nội dung hình học... Biểu

hiện thường gặp của các em lả: không nhớ hoặc

nhớkhông chính xác các khái niệm, định lí, tính chất;

không nhận dạng được khái niệm , tính chất tiềm ẩn

trong giả thiết của các bài toán (BT); không biết vận

dụng hoặc vận dụng không đúng các khái niệm, tính

chất vảo chứng minh hình học; khả năng tính toán

hạn chế; không nắm được các phép dựng hỉnh cơ

bản; kĩ năng vẽ hình hạn chế; thường xuyên ngộ

nhận các tính chất của hình vẽ thành tính chất của

hình nên đưa ra lời giải thiếu chính xác... Đ ể giúp

HS vượt qua các “rảo cản” nảy vả đạt được các mục

tiêu dạy học, một trong những biện pháp sư phạm

khả thi là khai ỉhác yếu tố trực quan, tính động của

phẩn mềm hình học động.

1. Sử dụng phần mềm hình học dộng giúp

HS dân tộc, miền núi giải bài tập hình học

1.1. Định hướng chung

Đ ể giải các bài tập hình học, trước hết, HS cần

đưa ra được hỉnh vẽ chính xác, trực quan. Tiếp theo,

các em tìm được các tính chất, mối liên hệthông qua

hình vẽ (ở dạng tường minh hay tàng ẩn); tử đó, dự

đoán kết quả và hướng giải quyết BT. Nhằm giúp H s

hoàn thành nhiệm vụ học tập, giáo viên (G V) cóthểtổ

chức các hoạt động sau với sự hỗ trợ của phần mềm

hình học động:

Hoạtđộng 1:Vẽhìnhvớiphần mềm hìnhhọcđộng.

Hoạt động 2: Tác động vào hình vẽ để chọn ra

những góc độ trực quan nhất, giúp HS có thể phát

hiện bằng mắt thường mối quan hệ ẩn chứa trong

hình vẽ.

/foạ/ơọ/7(73;Sửdụng m ộ tsố cô n g cụ của phần

mềm để tìm mối quan hệ, những yếu tố đặc biệt ẩn

chứa trong hình vẽ; từ đó, đưa ra cách giải BT.

Hoạt động 4:M\nh họa kết quả lời giải.

sửdụng phần mềm hình học động minh họa một

cách trực quan kết quả lời giải nhằm giúp HS hứng thú

học tập vả tiếp tục nghiên cứu lời giải, mở rộng BT...

1.2. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Cho hình thang ABCD, có đáy lớn BC vả

nội tiếp đường tròn (0), tâm 0 . Gọi p lả một điểm thay

đổi trên đường thăng BC vả năm ngoài đoạn BC, sao

cho PA không phải là tiếp tuyến của đường tròn (0).

Đường tròn đường kính P D cắt (O )tạiE (E ^D ).G ọ i

M lả giao điểm của BC với D E, N lả giao điểm khác A

của PA với (0). Chứna m inh đường thẳng MN đi qua

một điểm cố định.

ĐểgiảiBT này, có hai vấn đề HS cần giải quyết, đó

là: dự đoán điểm cốđịnhyầ tìm hướng chứng minh

điểm đó cố định. Với sự hỗ trợ của phần m ềm, G V có

thểtổchức các hoạt động hỗ trợHS giải BTnhưsau:

Hoạtđộng /;G V vẽ hình thể hiện rõcácyếu tốđã

cho của BT cho HS quan sáì(hình 1).

Hoạt động 2 :G V cho hình vẽ thay đổi, giúp HS

nhận dạng chính xác các yếu tố c ố định, yếu tố thay

đổi của BT.

Hoạt động 3:G V cóthểsửdụng hệỉhống các câu hỏi

manq tính gợi mở, kết hợp vớ sựhỗtrợcủa phần mềm

hình học động đểtìm hướng giải quyết BT như sau:

‘ Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên

* * Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên

32 Tạp chí Giáo dục sô 372 rioì 9 . 10 lomZ)