Khai thác phần mềm microsoft encarta 2009 phục vụ dạy học địa lí 10 thpt - ban cơ bản.

1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

KHOA ĐỊA LÝ

TRẦN THỊ LINH

KHAI THÁC PHẦN MỀM MICROSOFT ENCARTA 2009

PHỤC VỤ DẠY HỌC ĐỊA LÍ 10 THPT – BAN CƠ BẢN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

CỬ NHÂN SƢ PHẠM ĐỊA LÝ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

ThS. NGUYỄN THỊ DIỆU

Đà Nẵng, năm 2015

2

LỜI CẢM ƠN

Từ khi chọn đề tài, bảo vệ đề cƣơng đến khi hoàn thành nội dung khóa luận tốt

nghiệp ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản thân, đề tài còn có sự đóng góp nhiệt tình của

quý thầy, cô giáo, các bạn sinh viên khoa Địa lí của trƣờng Đại học sƣ phạm – Đại học

Đà Nẵng cũng nhƣ các ban ngành thuộc lĩnh vực mà đề tài nghiên cứu đã giúp tôi

hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này.

Xin chân thành cảm ơn cô giáo ThS. Nguyễn Thị Diệu, giảng viên khoa Địa lí

trƣờng Đại học Sƣ phạm – Đại học Đà Nẵng, cô đã trực tiếp và tận tình hƣớng dẫn tôi

trong suốt quá trình thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô giáo cùng các bạn sinh viên khoa Địa lí đã

đóng góp ý kiến xây dựng cho khóa luận đƣợc hoàn thiện hơn.

Và cũng xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, các thầy cô giáo và toàn bộ các

em học sinh trƣờng THPT Hòa Vang và Phan Thành Tài đã đóng góp ý kiến và nhiệt

tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm

Trong quá trình nghiên cứu đề tài, mặc dù đã có nhiều cố gắng song tôi không

thể tránh khỏi những thiếu sót nên rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp từ phía

các thầy, cô giáo cùng các bạn sinh viên khoa Địa lí, trƣờng Đại học sƣ phạm – Đại

học Đà Nẵng để đề tài đƣợc hoàn thiện hơn và rút kinh nghiêm trong những lần nghiên

cứu sau này.

Lời cuối cùng cho tôi gửi lời chúc tới quý thầy cô giáo, các bạn và các em học

sinh một lời chúc sức khỏe và thành công.

Xin cảm ơn !

Đà Nẵng. Tháng 5 năm 2015

Sinh viên

Trần Thị Linh

3

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1. Phân phối chương trình SGK Địa lí 10 – ban cơ bản

Bảng 1.2. Mức độ sử dụng một số phần mềm trong dạy học Địa lí lớp 10.

Bảng 1.3. Khảo sát mức độ khai thác phần mềm Microsoft Encarta 2009

Bảng 1.4. Khảo sát việc đánh giá lợi ích của phần mềm Microsoft Encarta 2009 trong

dạy học Địa lí 10.

Bảng 1.5. Khảo sát mức độ nắm nội dung bài học của học sinh khi ứng dụng phần

mềm Microsoft Encarta 2009

Bảng 1.6. Khảo sát mức độ sử dụng phần mềm Microsoft Encarta 2009 trong giảng

dạy Địa lí 10.

Bảng 1.7. Khảo sát việc ứng dụng phần mềm Microsoft Encarta 2009 trong quá trình

giảng dạy

Bảng 1.8. Mức độ hiểu biết của học sinh về các phần mềm sử dụng trong học tập Địa

lí

Bảng 1.9. Khảo sát sự hiểu biết của học sinh về phần mềm Microsoft Encarta 2009

Bảng 1.10. Khảo sát ý kiến của học sinh khi sử dụng phần mềm Microsoft Encarta

2009 trong dạy học Địa lí 10

Bảng 1.11. Cảm nhận của học sinh khi học tập môn Địa lí có sử dụng phần mềm

Microsoft Encarta 2009

Bảng 1.12. Điều tra mức độ tiếp thu kiến thức của học sinh khi giáo viên sử dụng

phần mềm Microsoft Encarta 2009 trong quá trình dạy học

Bảng 1.13. Điều tra mức độ sử dụng phần mềm Microsoft Encarta 2009 để tự học ở

nhà của học sinh

Bảng 3.1. Danh sách các cặp lớp thực nghiệm và đối chứng

Bảng 3.2. Kết quả thực nghiệm ở trường THPT Hòa Vang (Đà Nẵng)

Bảng 3.3. Kết quả thực nghiệm ở trường THPT Phan Thành Tài (Đà Nẵng)

Bảng 3.4. Tổng hợp kết quả thực nghiệm của cả hai trường

4

DANH MỤC BẢN ĐỒ, HÌNH ẢNH

Hình 2.1. Giao diện World Atlas

Hình 2.2. Giao diện chính của phần mềm Microsoft Encarta 2009

Hình 2.3. Giao diện chính của World Atlats

Hình 2.4. Bản đồ phân bố dân cư trên thế giới

Hình 2.5. Bảng chú giải trên giao diện chính của World Atlas

Hình 2.6. Bản đồ tự nhiên thế giới

Hình 2.7. Bản đồ kênh đào Panama

Hình 2.8. Bản đồ phân bố khí hậu trên TĐ

Hình 2.9. Phân bố các kiểu thảm thực vật chính trên TG

Hình 2.10. Giao diện về hình ảnh và những thông tin liên quan đến Trái Đất

Hình 2.11. Cố đô Huế

Hình 2.12. Sông Mê Kông ở VN

Hình 2.13. Một đoạn video ngắn về thuyết kiến tạo mảng

Hình 2.14. Bản đồ thống kê tổng số lao động của các nước tên Thế giới

Hình 2.15. Bảng số liệu thống kê tổng số lao động của các nước trên TG xếp theo thứ

tự nước có số lao động lớn nhất

Hình 2.16. Bản đồ, hình ảnh copy từ Encarta

Hình 3.1. Biểu đồ thể hiện kết quả thực nghiệm sư phạm

5

DANH MỤC VIẾT TẮT

ST Chữ viết tắt Nghĩa chữ viết tắt

1 CNTT Công nghệ thông tin

2 CNH – HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

3 ĐC Đối chứng

4 ĐL Địa Lý

5 GV Giáo viên

6 HS Học sinh

7 KHKT Khoa học kĩ thuật

8 PTDH Phƣơng tiện dạy học

9 SGK Sách giáo khoa

10 THCS Trung học cơ sở

11 THPT Trung học phổ thông

12 TN Thực nghiệm

6

PHẦN A: MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Ngày nay với cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật phát triển mạnh mẽ và sự bùng

nổ thông tin trên nhiều lĩnh vực, thế giới đang bƣớc vào thời đại toàn cầu hóa thì vai

trò của giáo dục ngày càng đƣợc tăng cƣờng trong việc “Đào tạo ra những con người

lao động tự chủ, năng động, sáng tạo, có năng lực giải quyết những vấn đề thực tế”.

Định hƣớng cho phát triển giáo dục đó là “ Phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy

sáng tạo của người học, bồ dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn

lên”.

Trong nhà trƣờng phổ thông, ngƣời giáo viên vừa phải truyền đạt cho học sinh

những nội dung chính của bài học, vừa phải cập nhật những vấn đề mới của xã hội và

nội dung khoa học của bộ môn, điều này đòi hỏi phải có sự đổi mới phƣơng pháp

giảng dạy của giáo viên. Ngƣời giáo viên phải biết lựa chọn và kết hợp các phƣơng

pháp dạy học nhằm giúp học sinh khám phá tri thức, phát hiện và sáng tạo những tri

thức mới, có nhƣ vậy mới có thể đáp ứng nhu cầu của đất nƣớc trong xu thế hội nhập

hiện nay. Một trong những giải pháp tốt nhất hiện nay đó là ứng dụng CNTT, đặc biệt

sử dụng phần mềm Microsoft Encarta trong việc dạy học địa lí 10 trung học phổ

thông.

Nghị quyết TW 4 khóa VII và nghị quyết TW 2 khóa VIII đã nêu rõ: “ Đổi mới

mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn

luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học, tường bước áp dụng những phương

pháp tiên tiến và phương tiện vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gan tự

học, tự nghiên cứu của học sinh…” Nhƣ vậy việc khai thác phần mềm Microsoft

Encarta trong việc giảng dạy ngày càng phát huy đƣợc hiệu quả và đƣợc ứng dụng

rộng rãi trong nhà trƣờng phổ thông là phù hợp với xu thế thời đại.

Môn học Địa lí nói chung và chƣơng trình Địa lí 10 trung học phổ thông nói

riêng có rất nhiều điều kiện thuận lợi đề thác phần mềm Microsoft Encarta 2009 trong

việc giảng dạy, vì đây là môn học sử dụng nhiều phƣơng tiện và thiết bị dạy học, các

phƣơng tiện này không đơn thuần là công cụ dạy học mà còn là nguồn tri thức, nó có

thế mạnh rất lớn trong quá trình dạy học thông qua việc thể hiện: Bản đồ, biểu đồ tranh

ảnh, video…

Tuy nhiên hiện nay các trƣờng phổ thông nƣớc ta đặc biệt lớp 10 trên cả nƣớc,

việc ứng dụng phần mềm Microsoft Encarta trong việc giảng dạy còn ít, chƣa phát

huy đƣợc hiệu quả nên chƣa gây đƣợc hứng thú học tập ở học sinh.

7

Chính vì vậy tôi chọn đề tài: “ Khai thác phần mềm Microsoft Encarta 2009

phục vụ dạy học Địa lí 10 THPT – ban cơ bản ” nhằm phát huy các yếu tố tích cực,

gây hứng thú học tập cho học sinh, giúp quá trình dạy học môn Địa lí 10 đạt kết quả

cao.

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục tiêu:

Khai thác thông tin từ phần mềm Microsoft Encarta 2009 phục vụ cho quá trình

thiết kế bài giảng, dạy học Địa lí 10 THPT.

2.1. Nhiệm vụ nghiên cứu

Nghiên cứu cơ sở lí luận về phần mềm Microsoft Encarta 2009 .

Nghiên cứu chƣơng trình Địa lí 10 THPT để lựa chọn những bài phù hợp cho

sử dụng, khai thác thông tin từ phần mềm Microsoft Encarta 2009.

Nghiên cứu kỹ thuật sử dụng, khai thác phần mềm và hƣớng dẫn cách sử dụng

cho học sinh.

Thực nghiệm sƣ phạm: Thiết kế một số giáo án cụ thể trong chƣơng trình Địa lí

10 THPT có sử dụng, khai thác thông tin từ phần mềm Microsoft Encarta 2009.

Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm nhằm đánh giá những thuận lợi, khó khăn và

đƣa ra một số giải pháp cụ thể về việc sử dụng, khai thác phần mềm Microsoft Encarta

2009 phục vụ cho quá trình dạy học Địa lí 10 THPT.

Phân tích đánh giá kết quả thực nghiệm và rút ra kết luận.

3. Giới hạn của đề tài

Nghiên cứu cách thức sử dụng, khai thác tri thức Địa lí từ phần mềm Microsoft

Encarta 2009 phục vụ dạy học Địa lí 10 THPT.

4. Lịch sử nghiên cứu

Việc nghiên cứu để áp dụng các phần mềm vào dạy học Địa lí có rất nhiều

ngƣời quan tâm nhƣ:

+ Kiều Văn Hoan. Khai thác phần mềm Microsoft Encarta 2005 để nghiên cứu

giảng dạy Địa lí. Đại học sƣ phạm Hà Nội.

+ Phạm Hữu Khá. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học Địa lí. Cao

đẳng sƣ phạm Nha Trang.

8

+ GS.TS.Nguyễn Viết Thịnh. Sử dụng phối hợp các phần mềm khác nhau để

nâng cao hiệu quả khai thác thông tin trong Microsoft Encarta World Atlats. Đại học

Sƣ phạm Hà Nội.

Đề tài đã kế thừa những nội dung đã có và đi sâu hơn nghiên cứu, ứng dụng

phần mềm Microsoft Encarta 2009 trong dạy học Địa lí 10 – ban cơ bản.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

5.1. Phƣơng pháp thu thập tài liệu

Dựa vào mục đích và nhiệm vụ của đề tài, việc thu thập tài liệu đƣợc tiến hành

từ nhiều nguồn khác nhau nhƣ sách, báo, tạp chí chuyên ngành, các công trình, đề tài

nghiên cứu khoa học, các phần mềm nghiên cứu ứng dụng dạy học có nội dung liên

quan. Để việc thiết kế bài giảng đảm bảo tính khoa học và tính giáo dụac, khi thu thập

tài liệu cần chú ý nghiên cứu sách giáo khoa lớp 10 hiện hành làm tài liệu chuẩn bị cho

nội dung thực nghiệm. Ngoài ra còn thu thập các tài liệu về lí luận dạy học đại cƣơng,

lí luận dạy học địa lí, tâm lí học sƣ phạm, tâm lí học lứa tuổi nhằm giúp phát huy đƣợc

tính tích cực của học sinh.

5.2. Phƣơng pháp điều tra thực tế

Điều tra và tìm hiểu về thái độ của giáo viên và học sinh thông qua dự giờ,

phỏng vấn trực tiếp để đánh giá chính xác thực trạng việc khai thác và sử dụng phần

mềm Microsoft Encarta 2009 vào việc dạy học Địa lí 10 THPT hiện nay.

5.3. Phƣơng pháp phân tích hệ thống

Nội dung, phƣơng pháp và các phƣơng tiện dạy học là một chủ thể thống nhất

gồm nhiều yếu tố liên quan tạo nên cấu trúc chặt chẽ của quá trình dạy học Địa lí. Do

đó, đề đảm bảo tính khoa học các đối tƣợng nghiên cứu cần đƣợc xem xét phân tích

trong một hệ thống hoàn chỉnh: Xem xét cấu trúc hệ thống của chƣơng trình, hệ thống

kiến thức trong mỗi bài học.

5.4. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm

Tiến hành thiết kế một số bài giảng Địa lí 10 THPT có sử dụng, khai thác phần

phần mềm Microsoft Encarta 2009

Phân tích những kết quả thực nghiệm, rút ra ƣu nhƣợc điểm từ đó đề xuất kiến

nghị giải pháp nhằm đêm lại hiệu quả cao trong việc khai thác, sử dụng phần mềm

Microsoft Encarta 2009 vào việc dạy học Địa lí 10 THPT.

6. Ý nghĩa và những đóng góp mới của đề tài