Khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG

HỌC VIỆN HẬU CẦN

NGUYỄN TÂN THỊNH

KHAI THÁC NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH

TỪ TÀI SẢN CÔNG Ở VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG - BẢO HIỂM

HÀ NỘI - 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG

HỌC VIỆN HẬU CẦN

NGUYỄN TÂN THỊNH

KHAI THÁC NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH

TỪ TÀI SẢN CÔNG Ở VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 9.34.02.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG - BẢO HIỂM

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. TS Phan Hữu Nghị

2. PGS.TS Nguyễn Văn Xa

HÀ NỘI – 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận án: “Khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản

công ở Việt Nam” là công trình nghiên cứu độc lập của tôi, với sự hướng dẫn

tận tình của TS Phan Hữu Nghị và PGS, TS Nguyễn Văn Xa.

Các tài liệu tham khảo, số liệu thống kê phục vụ mục đích nghiên cứu

công trình này được sử dụng đúng quy định, không vi phạm quy định về bảo

vệ bí mật nhà nước.

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Trong quá

trình nghiên cứu, tôi có công bố một số kết quả trên các tạp chí khoa học./.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Tân Thịnh

ii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................I

MỤC LỤC .....................................................................................................ii

CÁC TỪ VIẾT TẮT .....................................................................................VI

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU .............................................................. VII

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN

QUAN ĐẾN KHAI THÁC NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH TỪ TÀI SẢN

CÔNG............................................................................................................... 8

1.1. Các công trình nghiên cứu ở trong nước .........................................................8

1.1.1. Các nghiên cứu liên quan đến khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản

công khu vực hành chính sự nghiệp................................................................ 8

1.1.2. Các nghiên cứu liên quan đến khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản

kết cấu hạ tầng.............................................................................................. 10

1.1.3. Các nghiên cứu liên quan đến khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản

được xác lập quyền sở hữu thuộc về nhà nước ............................................. 10

1.1.4. Các nghiên cứu về khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai ................ 11

1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài................................................................12

1.3. Những điểm đã đạt được của các công trình nghiên cứu...........................15

1.4. Khoảng trống của các công trình nghiên cứu - định hướng nghiên cứu

của luận án...................................................................................................................16

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................... 17

CHƯƠNG 2: LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ KHAI

THÁC NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH TỪ TÀI SẢN CÔNG........................ 18

2.1. Một số vấn đề cơ bản về tài sản công..............................................................18

2.1.1. Khái niệm tài sản công ....................................................................... 18

2.1.2. Đặc điểm tài sản công......................................................................... 20

2.1.3. Phân loại tài sản công ......................................................................... 22

2.1.4. Vai trò của tài sản công trong đời sống kinh tế - xã hội ...................... 24

2.2. Nguồn lực tài chính và nguồn lực tài chính từ tài sản công .......................26

iii

2.2.1. Quan niệm về nguồn lực..................................................................... 26

2.2.2. Quan niệm về nguồn lực tài chính ...................................................... 27

2.2.3. Nguồn lực tài chính từ tài sản công..................................................... 28

2.3. Khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công...............................................29

2.3.1. Khái niệm khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ..................... 29

2.3.2. Đặc điểm khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ...................... 30

2.3.3. Vai trò của khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công trong nền kinh

tế thị trường.................................................................................................. 32

2.3.4. Nguyên tắc khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công.................... 35

2.3.5. Hình thức khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ......................... 37

2.3.6. Công cụ khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ........................ 44

2.3.7. Nội dung quá trình khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công.............. 46

2.3.8. Tiêu chí đánh giá việc khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ............. 49

2.3.9. Nhân tố ảnh hưởng tới việc khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công

..................................................................................................................... 54

2.4. Kinh nghiệm quốc tế về khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ...61

2.4.1. Kinh nghiệm về khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công của một

số quốc gia và vùng lãnh thổ ........................................................................ 61

2.4.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.................................................... 69

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................... 72

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG KHAI THÁC NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH

TỪ TÀI SẢN CÔNG Ở VIỆT NAM ........................................................... 73

3.1. Khái quát bộ máy quản lý tài sản công và trách nhiệm của các cơ quan

trong khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công............................................73

3.1.1. Bộ máy quản lý tài sản công ở Việt Nam....................................................73

3.1.2. Trách nhiệm của các cơ quan có liên quan trong khai thác nguồn lực

tài chính từ tài sản công ............................................................................................74

3.2. Thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công khu vực hành

chính sự nghiệp...........................................................................................................75

3.2.1. Thực trạng tài sản công khu vực hành chính sự nghiệp....................... 75

3.2.2. Thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công khu vực hành

chính sự nghiệp ............................................................................................ 77

iv

3.3. Thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản kết cấu hạ tầng.......83

3.3.1. Thực trạng một số loại tài sản kết cấu hạ tầng .................................... 83

3.3.2. Khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản kết cấu hạ tầng...................... 86

3.4. Thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản được xác lập quyền

sở hữu thuộc về nhà nước.........................................................................................90

3.4.1. Thực trạng tài sản được xác lập quyền sở hữu thuộc về nhà nước ............ 90

3.4.2. Thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản được xác lập quyền sở

hữu thuộc về nhà nước ................................................................................... 91

3.5. Thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai...................................94

3.5.1. Hiện trạng sử dụng đất đai.................................................................. 94

3.5.2. Thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai ............................ 96

3.6. Đánh giá thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ở Việt

Nam.............................................................................................................................105

3.6.1. Những kết quả đạt được.................................................................... 105

3.6.2. Những hạn chế.................................................................................. 110

3.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế ...................................................... 118

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................. 129

CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG KHAI THÁC NGUỒN LỰC

TÀI CHÍNH TỪ TÀI SẢN CÔNG Ở VIỆT NAM .................................. 130

4.1. Dự báo, quan điểm khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ở Việt

Nam.............................................................................................................................130

4.1.1. Dự báo khả năng khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công ở Việt

Nam đến năm 2025, tầm nhìn 2035............................................................ 130

4.1.2. Quan điểm về khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công.............. 134

4.2. Giải pháp tăng cường khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công.....137

4.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về khai thác

nguồn lực tài chính từ tài sản công................................................................ 137

4.2.2. Nhóm giải pháp tổ chức thực hiện khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản

công............................................................................................................ 143

4.2.3. Nhóm giải pháp hỗ trợ việc khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản

công ........................................................................................................... 158

4.3. Kiến nghị ............................................................................................................166

v

4.3.1. Kiến nghị đối với Quốc hội .............................................................. 166

4.3.2. Kiến nghị với Chính phủ .................................................................. 166

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ............................................................................. 168

KẾT LUẬN.................................................................................................. 169

CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ............................ 171

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

vi

CÁC TỪ VIẾT TẮT

ADB : Ngân hàng Phát triển Châu Á

BOT : Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao

BT : Xây dựng - Chuyển giao

CHK : Cảng hàng không

CSDL : Cơ sở dữ liệu

DNNN : Doanh nghiệp nhà nước

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội

GTVT : Giao thông vận tải

HCSN : Hành chính sự nghiệp

KBNN : Kho bạc nhà nước

IMF : Quỹ tiền tệ Quốc tế

NSNN : Ngân sách nhà nước

ODA : Nguồn hỗ trợ phát triển chính thức

PPP : Đối tác công – tư

QLCS : Quản lý công sản

QLDA : Quản lý dự án

SXKD : Sản xuất, kinh doanh

TC,ĐM : Tiêu chuẩn, định mức

TSC : Tài sản công

TSCĐ : Tài sản cố định

TSNN : Tài sản nhà nước

TTĐT : Thông tin điện tử

UBND : Ủy ban nhân dân

WB : Ngân hàng Thế giới

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH VẼ

Biểu 3.1. Cơ cấu tài sản công khu vực hành chính sự nghiệp tại thời điểm

31/12/2018 ................................................................................................... 75

Biểu 3.2. Quy mô tài sản công khu vực hành chính sự nghiệp giai đoạn 2009 -

2018 ............................................................................................................. 80

Bảng 3.1. Quy mô tài sản công khu vực hành chính sự nghiệp giai đoạn 2009

- 2018........................................................................................................... 76

Bảng 3.2. Tăng trưởng quy mô tài sản công khu vực hành chính sự nghiệp

giai đoạn 2009 - 2018................................................................................... 76

Bảng 3.3. Tổng hợp số thu, số chi cho bảo trì của Quỹ Bảo trì đường bộ ..... 87

Bảng 3.4. Tổng hợp số thu từ tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt.................... 88

Bảng 3.5. Tổng hợp số thu từ nguồn phí, lệ phí đường thủy nội địa ............. 89

Bảng 3.6. Nguồn thu từ tài sản tịch thu sung quỹ nhà nước .......................... 94

Bảng 3.7. Kết quả sử dụng đất 5 năm (2010 - 2015)..................................... 95

Bảng 3.8. Kết quả thu ngân sách nhà nước từ đất đai giai đoạn 2009 - 2018

................................................................................................................... 104

Bảng 3.9. Cơ cấu thu từ đất đai trong tổng thu ngân sách nhà nước giai đoạn

2009-2018 .................................................................................................. 104

Bảng 4.1. Dự tính diện tích đất có thể khai thác nguồn lực tài chính .......... 131

Bảng 4.2. Dự tính số thu tiền sử dụng đất từ khai thác đất ở....................... 131

Bảng 4.3. Dự tính số thu tiền thuê đất từ đất sản xuất, kinh doanh phi nông

nghiệp ........................................................................................................ 132

Bảng 4.4. Số thu từ chuyển nhượng, cho thuê quyền khai thác tài sản kết cấu

hạ tầng giai đoạn 2014 - 2018..................................................................... 134

Hình 4.1. Mô hình tổng thể ứng dụng Hệ thống giao dịch điện tử về tài sản

công.........................................................................................................134

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Tài sản công (TSC) là nguồn lực nội sinh của đất nước, là yếu tố cơ bản

của quá trình sản xuất và quản lý xã hội, là nguồn lực tài chính quan trọng để

phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của mỗi quốc gia.

Ở Việt Nam, trong thời kỳ nền kinh tế vận hành theo cơ chế kế hoạch

hóa tập trung bao cấp, công tác quản lý TSC mới được chú trọng về mặt hiện

vật, các quan hệ giữa Nhà nước và người sử dụng TSC chủ yếu thông qua cấp

phát, phân phối và thu hồi hiện vật, việc khai thác nguồn lực tài chính từ TSC

chưa được quan tâm một cách đúng mức. Bước vào công cuộc Đổi mới,

chuyển đổi nền kinh tế sang vận hành theo cơ chế thị trường, trước yêu cầu

huy động tối đa các nguồn lực trong và ngoài nước để phát triển kinh tế - xã

hội, TSC thực sự trở thành nguồn lực tài chính quan trọng của đất nước.

Những năm gần đây, hệ thống các văn bản pháp luật về quản lý, sử

dụng TSC đã từng bước được xây dựng và hoàn thiện để quản lý tất cả các

loại TSC. Chế độ quản lý, sử dụng TSC đã từng bước gắn kết giữa việc bảo

vệ nguồn lực và khai thác nguồn lực TSC. Việc khai thác nguồn lực tài chính

từ TSC thời gian vừa qua đã đạt được những kết quả quan trọng, song vẫn còn

nhiều hạn chế, bất cập cả về cơ chế, chính sách và công tác tổ chức thực hiện;

nguồn lực khai thác được chưa tương xứng với quy mô của TSC và yêu cầu

huy động nguồn lực của quốc gia. Những hạn chế đó là: (i) Chế độ quản lý,

khai thác nguồn lực tài chính từ TSC đang được điều chỉnh ở nhiều văn bản

khác nhau và do nhiều đầu mối quản lý; do vậy, đến nay chưa có một cơ sở

dữ liệu thống nhất, đầy đủ, cập nhật về TSC. Việc thiếu cơ chế và dữ liệu

thống nhất sẽ làm cho việc quyết định, chỉ đạo, điều hành và thực hiện khai

thác nguồn lực thiếu chủ động, thiếu chiến lược và kế hoạch tổng thể; (ii) Mô

hình tổ chức khai thác nguồn lực tài chính từ TSC phân tán manh mún, nhỏ lẻ

do nhiều chủ thể cùng thực hiện, dẫn tới thiếu chuyên nghiệp; công tác tổ

2

chức khai thác nguồn lực tài chính từ TSC còn nhiều vi phạm, gây thất thoát,

lãng phí: (iii) Chưa khai thác hết tiềm năng tài chính từ TSC phục vụ phát triển

kinh tế - xã hội, nhiều nguồn lực tài chính còn bị bỏ sót hoặc chưa được đưa vào

khai thác: (iv) Tính bền vững trong khai thác nguồn lực tài chính từ TSC chưa

cao, hạn chế khả năng khai thác ổn định lâu dài; (iv) Một số hình thức khai

thác nguồn lực tài chính từ TSC thiếu các điều kiện bảo đảm để phát huy hiệu

quả; việc sử dụng công cụ khai thác nguồn lực tài chính từ TSC còn mang

tính hành chính; chưa có tiêu chí để đánh giá việc khai thác.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, thực hiện lộ trình cắt giảm thuế quan

theo các Hiệp định FTA, việc tăng cường khai thác bền vững, chủ động, có

hiệu quả nguồn lực tài chính từ TSC có ý nghĩa quan trọng trong quá trình tái

cơ cấu NSNN, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia và nguồn lực để phát triển

kinh tế - xã hội của đất nước. Chính vì vậy, Nghị quyết số 07-NQ/TW ngày

18/11/2016 của Bộ Chính trị đặt ra yêu cầu tăng tỷ trọng thu nội địa, bảo đảm

tỷ trọng hợp lý giữa thuế gián thu và thuế trực thu, khai thác tốt thuế thu từ tài

sản, tăng cường quản lý, khai thác, huy động nguồn lực và nâng cao hiệu quả

sử dụng tài sản công [2]. Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 15/01/2019 của Bộ

Chính trị về nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy các

nguồn lực của nền kinh tế xác định việc nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác

các nguồn lực (trong đó có nguồn lực từ TSC) là yêu cầu cấp bách trong tình

hình hiện nay để khắc phục các tồn tại, yếu kém của nền kinh tế, thúc đẩy

phát triển kinh tế - xã hội đất nước, đồng thời đặt ra yêu cầu đa dạng hóa các

hình thức huy động và sử dụng nguồn lực, áp dụng các nguyên tắc thị trường

trong khai thác các nguồn lực cho phát triển, kinh tế hóa nguồn vật lực; tất cả

các nguồn lực của nền kinh tế phải được kiểm kê, đánh giá đầy đủ, đúng đắn,

được quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng tiết kiệm, hợp lý, phát huy tối đa,

hiệu quả và phát triển bền vững [3].

Xuất phát từ bối cảnh nêu trên, việc bổ sung, làm rõ về mặt lý luận và

thực tiễn nhằm tìm kiếm các giải pháp tăng cường khai thác nguồn lực tài

3

chính từ TSC tại Việt Nam trong thời gian tới đang được đặt ra như là một

trong những giải pháp có tính đột phá, góp phần vào việc tái cơ cấu thu, chi

NSNN, bảo đảm tính bền vững và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài

chính quốc gia. Đây là lý do nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài nghiên cứu cho

luận án này.

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục tiêu nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về

khai thác nguồn lực tài chính từ TSC, đề xuất những giải pháp khoa học và khả

thi, tiếp cận những thông lệ tốt của quốc tế, phù hợp với điều kiện thực tế của

Việt Nam nhằm tăng cường khai thác nguồn lực tài chính từ TSC ở Việt Nam.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu nghiên cứu nêu trên,

nhiệm vụ nghiên cứu của luận án được xác định gồm:

- Hệ thống hóa, bổ sung, làm rõ lý luận về khai thác nguồn lực tài chính

từ TSC để xây dựng khung lý thuyết về khai thác nguồn lực tài chính từ TSC.

- Khảo sát kinh nghiệm một số quốc gia, vùng lãnh thổ trong khu vực

và trên thế giới có điều kiện tương đồng về địa lý, chế độ sở hữu, về tài chính

công hoặc có nền kinh tế phát triển để rút ra những bài học kinh nghiệm có

thể vận dụng vào điều kiện thực tế của Việt Nam.

- Dựa trên khung lý thuyết và những bài học kinh nghiệm quốc tế, thực

hiện phân tích, đánh giá thực trạng khai thác nguồn lực tài chính từ TSC ở

Việt Nam giai đoạn 2009 - 2018, rút ra những thành công, những hạn chế và

nguyên nhân của những hạn chế trong khai thác nguồn lực tài chính từ TSC ở

Việt Nam.

- Đề xuất những quan điểm, giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường khai

thác nguồn lực tài chính từ TSC ở Việt Nam trong thời gian tới.

2.3. Câu hỏi nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu

nêu trên, các câu hỏi nghiên cứu được đặt ra gồm:

- Nguồn lực tài chính từ TSC và khai thác nguồn lực tài chính từ TSC

là gì? Việc khai thác nguồn lực tài chính từ TSC được thực hiện thông qua

4

các hình thức và công cụ nào? Nội dung quá trình khai thác nguồn lực tài

chính từ TSC? Việc khai thác nguồn lực tài chính từ TSC được đánh giá tốt

hay chưa tốt dựa theo những tiêu chí nào? Những nhân tố khách quan, chủ

quan nào có ảnh hưởng tới việc khai thác nguồn lực tài chính từ TSC?

- Kinh nghiệm quốc tế nào trong việc khai thác nguồn lực tài chính từ

TSC có thể vận dụng vào điều kiện cụ thể của Việt Nam?

- Việc khai thác nguồn lực tài chính từ TSC ở Việt Nam thời gian vừa

qua có những thành công và hạn chế gì? Những hạn chế trong khai thác nguồn

lực tài chính từ TSC ở Việt Nam, đặc biệt là tình trạng thất thoát, lãng phí, kém

hiệu quả xuất phát từ những nguyên nhân chủ quan và khách quan nào?

- Khả năng khai thác nguồn lực tài chính từ TSC của Việt Nam đến

năm 2025, tầm nhìn 2035? Những giải pháp khoa học và khả thi nào cần được

thực hiện nhằm tăng cường khai thác nguồn lực tài chính từ TSC ở Việt Nam?

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án là nghiên cứu vấn đề lý luận và thực

tiễn về khai thác nguồn lực tài chính từ TSC trên giác độ của cơ quan giúp

Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về TSC, trong mối quan hệ

tài chính giữa một bên là Nhà nước - đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản

lý về TSC, với một bên là các đối tượng được giao quản lý, sử dụng TSC

hoặc tham gia các giao dịch về TSC của Nhà nước.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Về phạm vi TSC: TSC có phạm vi rất rộng, bao gồm nhiều loại tài sản

khác nhau. Luận án tập trung nghiên cứu việc khai thác nguồn lực tài chính

của bốn loại TSC gồm: (i) TSC khu vực hành chính sự nghiệp (HCSN); (ii)

Tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích quốc gia; (iii) Tài

sản được xác lập quyền sở hữu thuộc về nhà nước và (iv) Đất đai. Đây là các

TSC có tính chất đại diện cho từng nhóm nguồn gốc hình thành TSC (do nhà

nước đầu tư, do nhà nước xác lập quyền sở hữu, tài nguyên thiên nhiên), có

5

giá trị và số thu thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giá trị TSC và tổng số

thu từ khai thác TSC của mỗi quốc gia. Việc khai thác nguồn lực tài chính từ

TSC được đặt ra trong tổng thể công tác quản lý TSC, gắn việc khai thác với

quản lý nguồn lực. Luận án không nghiên cứu vấn đề sử dụng nguồn lực từ

TSC sau khi được khai thác.

Về thời gian:

- Vấn đề lý luận và thực tiễn của việc khai thác nguồn lực tài chính: Từ

năm 2009 (năm Luật Quản lý, sử dụng TSNN có hiệu lực thi hành) đến năm

2018. Riêng số liệu về khai thác nguồn lực tài chính từ một số loại tài sản kết

cấu hạ tầng được thu thập và tổng hợp từ năm 2014 đến năm 2018 do một số

nguồn thu mới phát sinh trong những năm gần đây.

- Dự báo nguồn thu, giải pháp tăng cường khai thác nguồn lực tài chính

từ TSC ở Việt Nam: Từ năm 2020 đến năm 2025, tầm nhìn 2035.

Về không gian: Tình hình, số liệu phục vụ nghiên cứu và các giải pháp

được thu thập và đề xuất đối với các cơ quan quản lý nhà nước, đối tượng

quản lý, sử dụng TSC trên phạm vi cả nước.

4. Phương pháp nghiên cứu

● Luận án sử dụng các phương pháp khác nhau để đạt được mục tiêu và

nhiệm vụ nghiên cứu. Các phương pháp chủ yếu bao gồm:

Phương pháp nghiên cứu tổng quan tài liệu: Tổng quan các công trình

nghiên cứu có liên quan (sách, đề tài, luận án, bài báo) để phát hiện khoảng

trống nghiên cứu; sử dụng giáo trình, các văn bản pháp luật và một số tài liệu

tham khảo khác để hệ thống hóa lý luận về vấn đề nghiên cứu.

Phương pháp tổng hợp, phân tổ, phân tích so sánh dựa trên số liệu thứ

cấp: Thu thập số liệu thứ cấp (số liệu của các loại tài sản) từ Cơ sở dữ liệu

(CSDL) quốc gia về TSC, các báo cáo của Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và

Môi trường, Cục Quản lý công sản (QLCS), Kho bạc Nhà nước (KBNN),

Tổng cục Thuế và thực hiện phân tích, đánh giá thành công, hạn chế và

nguyên nhân của những hạn chế trong khai thác nguồn lực tài chính từ TSC.

6

Thống kê mô tả và phân tích định tính: Thu thập và so sánh dữ liệu về

TSC và kết quả khai thác nguồn lực tài chính về TSC… theo chuỗi thời gian

để thấy được sự biến động giữa các thời điểm và thời kỳ khác nhau.

Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến của các nhà lập pháp, các

nhà quản lý, nhà nghiên cứu, các cơ quan, đơn vị sử dụng TSC.

● Nguồn số liệu: Nguồn số liệu được sử dụng là nguồn số liệu thứ cấp,

được khai thác từ báo cáo của các bộ, ngành, địa phương, đơn vị, các báo cáo

tổng hợp của Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Thanh

tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước (KTNN), Cục QLCS, Vụ NSNN, KBNN,

số liệu trong CSDL quốc gia về TSC.

5. Những đóng góp mới của luận án

5.1. Đóng góp về lý luận

- Xây dựng và luận giải rõ khái niệm về TSC, nguồn lực tài chính từ TSC

và khai thác nguồn lực tài chính từ TSC.

- Bổ sung, làm rõ vai trò, đặc điểm của khai thác nguồn lực tài chính từ

TSC, các nhân tố ảnh hưởng tới khai thác nguồn lực tài chính từ TSC.

- Xây dựng, làm rõ các nguyên tắc khai thác nguồn lực tài chính từ TSC,

nội dung quá trình khai thác nguồn lực tài chính từ TSC và hệ thống tiêu chí

đánh giá việc khai thác nguồn lực tài chính từ TSC gồm các tiêu chí định tính,

tiêu chí định lượng để vừa đánh giá về kết quả khai thác, vừa đánh giá về quá

trình khai thác nguồn lực tài chính từ TSC. Đây là cơ sở để đánh giá thực trạng

khai thác nguồn lực tài chính từ TSC và đề xuất những giải pháp nhằm tăng

cường khai thác nguồn lực tài chính từ TSC ở Việt Nam.

5.2. Đóng góp về thực tiễn

- Luận án đã hệ thống hóa kinh nghiệm của một số quốc gia và vùng

lãnh thổ về khai thác nguồn lực tài chính đối với bốn loại TSC thuộc phạm vi

nghiên cứu của luận án và mô hình quản lý TSC, làm cơ sở cho các nhà hoạch

định chính sách, các nhà quản lý vĩ mô tham khảo để hoàn thiện hệ thống

chính sách, pháp luật về khai thác nguồn lực tài chính từ TSC.