Khắc phục sự cố hàng hải nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường biển

nghiªn cøu - trao ®æi

t¹p chÝ luËt häc sè 7/2011 57

ThS. LƯU NGỌC TỐ TÂM *

1. Khái niệm khắc phục sự cố hàng hải

Trong tiến trình giao lưu quan hệ kinh tế

quốc tế toàn cầu hiện nay, việc vận chuyển

hàng hoá quốc tế bằng đường biển ngày càng

trở nên phổ biến và chiếm tỉ trọng lớn nhất

so với các loại phương tiện khác. Không thể

phủ nhận được những giá trị kinh tế to lớn

mà hoạt động hàng hải mang lại cho loài

người nói chung và các quốc gia có biển nói

riêng trong việc thiết lập mối quan hệ kinh tế

quốc tế, tăng thu ngân sách và đóng góp vào

sự phát triển của nền kinh tế của các quốc

gia. Nhưng đồng thời, như là tính hai mặt

của một vấn đề, hoạt động hàng hải đã và

đang gây ra những hậu quả rất nặng nề cho

môi trường, đặc biệt là các sự cố hàng hải.

“Sự cố” là điều bất thường và không hay

xảy ra trong một quá trình hoạt động nào

đó.

(1)

Sự cố hàng hải là sự cố xảy ra trong

hoạt động hàng hải, các hoạt động giao

thông vận tải trên biển. Sự cố hàng hải cũng

là loại sự cố môi trường. Có nhiều loại sự cố

hàng hải như: Sự cố hàng hải do mắc cạn; sự

cố hàng hải do đắm tàu; sự cố hàng hải do

cháy, nổ, chập điện; sự cố hàng hải do đâm

va; sự cố hàng hải do lỗi của các chủ thể có

liên quan trong hoạt động hàng hải… Sự cố

hàng hải “đòi hỏi ngay lập tức hành động

khẩn cấp hoặc các xử lí khác”.

(2) Hành động

khẩn cấp có thể được thực hiện bởi nhiều

chủ thể khác nhau, từ các cơ quan nhà nước

có thẩm quyền, các tổ chức, cá nhân tiến

hành hoạt động gặp sự cố cho tới cộng đồng

dân cư, những người bị thiệt hại. Các chủ thể

này tùy theo chức năng, trách nhiệm, khả

năng và kinh nghiệm của mình để có thể

thực hiện các giải pháp ngay lập tức hoặc lâu

dài theo quy định của pháp luật.

Sự cố hàng hải có thể xảy ra do nhiều

nguyên nhân, có thể do con người, do kĩ thuật

hoặc do thiên nhiên. Sự cố hàng hải có thể

xuất phát từ các hành vi vi phạm các quy định

về an toàn hàng hải, từ việc vận chuyển hàng

hoá, phương tiện, thiết bị trong thăm dò và

khai thác khoáng sản trên biển, trong các hoạt

động liên quan tới nguồn lợi thuỷ sản gây ô

nhiễm môi trường biển. Mặt khác, sự cố

hàng hải có thể xảy ra do chính sự vận động

từ tự nhiên như sự hoạt động trong lòng đất

của núi lửa, bão, giông, vòi rồng, lũ lụt, nứt

đất… Sự vận động này của thiên nhiên cũng

tạo ra những ảnh hưởng nghiêm trọng tới các

hoạt động của con người, trong đó có hoạt

động hàng hải và gây ra các sự cố hàng hải.

Sự cố hàng hải để lại những hậu quả

nghiêm trọng cho môi trường, cho các nguồn

tài nguyên biển, cho sinh vật, ảnh hưởng đến

các hoạt động và sức khoẻ của con người.(3)

Sự cố hàng hải có khả năng gây ô nhiễm môi

trường biển nghiêm trọng, gây ra ô nhiễm

nước biển, ô nhiễm đất, ô nhiễm không khí,

* Giảng viên Khoa pháp luật kinh tế

Trường Đại học Luật Hà Nội