Kết quả giám sát sự lưu hành của virut H5N21 và đánh giá hiệu quả sử dụng Vaccine trong phòng chống dịch cúm gia cầm tại tỉnh Quảng Ninh

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 3(47) Tập 1/N¨m 2008

127

KÕt qu¶ gi¸m s¸t sù l−u hµnh cña virut H5N1 vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶

sö dông vaccine trong phßng chèng dÞch cóm gia cÇm t¹i tØnh Qu¶ng Ninh

NguyÔn Quang Tuyªn - NguyÔn ThÞ Liªn & CS (Tr−êng §H N«ng l©m - §H Th¸i Nguyªn)

1. §Æt vÊn ®Ò

BÖnh cóm gia cÇm chñng ®éc lùc cao (HPAI) lµ mét bÖnh truyÒn nhiÔm nguy hiÓm, cã

tèc ®é l©y lan nhanh víi tû lÖ chÕt cao trong ®µn gia cÇm nhiÔm bÖnh. Virus cóm gia cÇm tån t¹i

kh¾p toµn cÇu trong c¸c loµi gia cÇm, dt cÇm, ®éng vËt cã vó… Th¸ng 10/2004, OIE vµ WHO

l−u ý c¸c n−íc ®t x¶y ra dÞch cóm gia cÇm H5N1, ®µn thuû cÇm nu«i cã thÓ lµ con vËt tµng tr÷

virus cóm, ®ãng vai trß quan träng trong viÖc lµm l©y lan chñng virus cóm ®éc lùc cao cho c¸c

loµi gia cÇm vµ cã thÓ l©y truyÒn trùc tiÕp cho ng−êi. V× vËy, dÞch bÖnh ®t x¶y ra t¹i nhiÒu n−íc

trªn thÕ giíi vµ lµ mèi quan t©m ®Æc biÖt cña quèc tÕ.

N¨m 2002, t¹i Hång K«ng ®t tiÕn hµnh thö nghiÖm vaccine Nobilis Influenza H5, chøa

virus H5N2 v« ho¹t tiªm trªn 2 triÖu gµ tõ 8 ®Õn 55 ngµy tuæi, ®t ®¸nh gi¸ lµ cã hiÖu qu¶ vµ ®Ò

xuÊt viÖc sö dông vaccine kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p an toµn sinh häc, ®ång thêi theo dâi, gi¸m

s¸t bÖnh chÆt chÏ lµ c«ng cô cã hiÖu qu¶ ®Ó khèng chÕ bÖnh cóm gµ t¹i Hång K«ng (Caroline

Yue, 2003). DÞch cóm gia cÇm ë ViÖt Nam ph¸t triÓn m¹nh kh«ng chØ ë gia cÇm mµ cßn ë c¶

thuû cÇm, nh÷ng loµi tr−íc ®©y ®−îc coi lµ kh«ng m¾c bÖnh, tû lÖ m¾c bÖnh gÇn 100% vµ tû lÖ

chÕt trung b×nh 60% (TrÇn H÷u Cæn vµ CS, 2004).

Tiªm phßng bÖnh cóm ®t ®−îc chøng minh lµ c«ng cô h÷u Ých ®Ó chèng l¹i bÖnh cóm

trong gia cÇm b»ng c¸ch lµm t¨ng søc ®Ò kh¸ng ®èi víi nguy c¬ nhiÔm mÇm bÖnh vµ lµm gi¶m

hoÆc lo¹i bá hoµn toµn sù bµi th¶i virus ra m«i tr−êng bªn ngoµi. Nh− vËy sÏ lµm gi¶m nguy c¬ t¹o

biÕn chñng míi vµ l©y nhiÔm cho ®éng vËt. Khã kh¨n chñ yÕu cña viÖc tiªm phßng vaccine cho gia

cÇm lµ nhu cÇu tiªm chñng vaccine kh¸ng l¹i nhiÒu subtype HA vµ NA. MÆc dï chØ cã subtype H5

vµ H7 cã thÓ g©y HPAI, nh−ng c¸c virus MPAI víi c¸c subtype bÊt kú cã thÓ g©y nªn bÖnh nghiªm

träng. V× thÕ, môc tiªu cña c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu vÒ bÖnh cóm lµ ph¸t triÓn mét lo¹i

vaccine cã thÓ b¶o hé gia cÇm chèng l¹i c¸c subtype virus cóm thuéc type A (Suares vµ CS., 2007).

ë Trung Quèc, ngay tõ khi bÖnh cóm gia cÇm chñng ®éc lùc cao x¶y ra vµo n¨m 2004 ®t

tiÕn hµnh tiªm phßng nghiªm ngÆt chèng dÞch ngay vµ hiÖn t¹i gi¸m s¸t th−êng xuyªn ®Ó ®¶m

b¶o ch¾c chÊn hiÖu qu¶ tiªm phßng. §t sö dông ph−¬ng ph¸p ng¨n trë ng−ng kÕt hång cÇu (HI)

®Ó ph¸t hiÖn kh¸ng thÓ H5 trªn ®µn gia cÇm ®−îc tiªm phßng. NÕu hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ ≥ 1/16 th×

tiªm phßng ®−îc coi lµ cã hiÖu qu¶, nÕu hiÖu gi¸ HI ®¹t trong ®µn chiÕm tû lÖ ≥ 70% th× ®µn ®ã

®−îc coi lµ cã b¶o hé. NÕu tû lÖ hiÖu gi¸ HI trong ®µn ®¹t ≤ 70% th× ph¶i ph©n tÝch nguyªn nh©n

vµ tiªm chñng l¹i (T« Long Thµnh, 2007).

T¹i Qu¶ng Ninh, dÞch cóm gia cÇm x¶y ra lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 2004 ®t g©y nh÷ng tæn thÊt

lín vÒ kinh tÕ ®èi víi ng−êi ch¨n nu«i vµ ¶nh h−ëng ®Õn t×nh h×nh xt héi trong tØnh. MÆc dï ®t ¸p

dông nh÷ng biÖn ph¸p nh− tiªu ®éc khö trïng, tiªu huû gia cÇm m¾c bÖnh vµ tiªm phßng cho ®µn gia

cÇm ë c¸c ®Þa ph−¬ng cã dÞch, nh−ng trong c¸c n¨m 2005 vµ 2007 dÞch cóm gia cÇm vÉn t¸i bïng

ph¸t t¹i c¸c æ dÞch cò. Do ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng dÞch kÞp thêi nªn dÞch cóm ®t nhanh chãng

®−îc dËp t¾t, nh−ng sù l−u hµnh cña virus cóm cÇn ph¶i ®−îc gi¸m s¸t th−êng xuyªn vµ ®¸nh gi¸

hiÖu qu¶ cña viÖc tiªm phßng vaccine ®Ó chñ ®éng phßng chèng dÞch trong thêi gian tíi.