Kết quả chọn lọc một số dòng lạc có nguồn gốc từ mô sẹo chịu mất nước của giống lạc L18

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn | 122

KẾT QUẢ CHỌN LỌC MỘT SỐ DÕNG LẠC CÓ NGUỒN GỐC TỪ MÔ SẸO

CHỊU MẤT NƯỚC CỦA GIỐNG LẠC L18

Vũ Thị Thu Thuỷ1

, Đinh Tiến Dũng1

, Nguyễn Thị Tâm1

, Chu Hoàng Mậu2

*

1

Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên,

2 Đại học Thái Nguyên

TÓM TẮT

Lạc (Arachis hypogaea L.) là cây trồng có giá trị kinh tế về nhiều mặt, tuy nhiên sự phát triển cây

lạc còn chƣa tƣơng xứng với tiềm năng của nó, trong đó có nguyên nhân do tình trạng hạn hán gây

nên. Để khắc phục tình trạng này, các dòng lạc có nguồn gốc từ mô sẹo chịu mất nƣớc của giống

lạc L18 đƣợc đánh giá và chọn lọc qua 3 thế hệ đã tuyển chọn đƣợc 3 dòng (kí hiệu R3.44, R3.46,

R3.48) trong tổng số 37 dòng, có sự ổn định về các tính trạng nông học (chiều cao cây; số nhánh/

cây; số quả/ cây; số quả chắc/ cây) so với giống gốc. Các dòng chọn lọc có hàm lƣợng lipit và khả

năng chịu hạn cao hơn so với giống gốc. Ba dòng R3.44, R3.46, R3.48 có biểu hiện đƣợc cải thiện

rõ rệt về khả năng chịu hạn ở giai đoạn hạt nảy mầm và giai đoạn cây non.

Từ khóa: Arachis hypogaea, chịu mất nước, chịu hạn, dòng lạc, tính trạng nông học

MỞ ĐẦU

Lạc (Arachis hypogaea L.) là loại cây công

nghiệp ngắn ngày đƣợc trồng ở nhiều nơi trên

thế giới. Trồng lạc mang lại nguồn lợi về

nhiều mặt đặc biệt là giá trị dinh dƣỡng, giá

trị về kinh tế; các sản phẩm phụ dƣ thừa từ

cây lạc có giá trị cải tạo đất rất tốt [3], [9].

Với phƣơng thức canh tác chủ yếu ở mức quy

mô nhỏ, cây lạc đƣợc trồng ở hầu khắp các

vùng sinh thái nông nghiệp Việt Nam, chính

vì vậy yếu tố tự nhiên chính là một trong

những yếu tố hạn chế sự phát triển của cây

lạc. Với 28% diện tích đất trồng lạc so với

tổng diện tích đất trồng cây công nghiệp hàng

năm, hạn hán đã làm giảm tới 50% sản lƣợng,

vì vậy việc đánh giá và chọn tạo các giống lạc

có năng suất, chất lƣợng và khả năng chịu hạn

là yêu cầu thực tiền đặt ra cho các nhà chọn

giống lạc (Nguyễn Thị Chinh, 2005) [3]

Trong những năm gần đây, nhiều phƣơng pháp

mới đƣợc ứng dụng để cải tạo giống cây trồng,

trong đó có kỹ thuật nuôi cấy mô tế bào thực vật.

Công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật đƣợc

sử dụng nhƣ một phƣơng pháp nhằm nâng

cao khả năng chịu hạn của cây trồng, trong đó

có cây lạc [1], [6], [11]. Những thay đổi về

sinh lý, hoá sinh liên quan đến tính chống

chịu của cây tái sinh từ mô đƣợc chọn lọc qua

hệ thống chọn dòng bằng nuôi cấy mô sẹo đã



Tel: (84) 913 383289; Email: [email protected]

đƣợc công bố [6], [7], [8], [10]. Bài báo này

trình bày kết quả đánh giá các dòng chọn lọc

có nguồn gốc từ mô sẹo chịu mất nƣớc của

giống lạc L18.

VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Giống lạc L18 do Trung tâm nghiên cứu và

phát triển đậu đỗ, Viện Cây lƣơng thực và

Cây thực phẩm Việt Nam cung cấp.

Phương pháp nghiên cứu trên đồng ruộng:

Quần thể R0 gồm 37 dòng cây xanh (có quả)

có nguồn gốc từ mô sẹo chịu mất nƣớc của

giống lạc L18 (trồng vụ Xuân hè, năm 2008)

[11]. Mỗi cây có hạt là một dòng đƣợc thu

hoạch riêng và đánh dấu để trồng các vụ tiếp

theo. Cây của hạt R0 đƣợc gọi là thế hệ R1,

tƣơng tự cây của hạt R1 đƣợc gọi là R2...Điều

kiện và chế độ chăm sóc đều nhƣ nhau.

Thí nghiệm đƣợc bố trí theo kiểu tạo luống

ngẫu nhiên, mỗi luống cách nhau 50 cm; hạt

của các dòng đƣợc đánh dấu và trồng theo

luống, mỗi luống gồm nhiều hàng, mỗi hàng

cách nhau 30cm, trồng các hạt cách nhau 10

cm. Theo dõi sự phát triển của các dòng chọn

lọc qua các vụ gieo trồng, đánh giá các chỉ

tiêu nông học, năng suất theo mô tả của

Nguyễn Thị Chinh, 2005 [3]. Thí nghiệm

đồng ruộng đựơc thực hiện tại Phƣờng Quang

Vinh- Thành phố Thái Nguyên.

- Định lƣợng protein tan theo phƣơng pháp

Lowry, xác định hoạt độ α- amylase bằng

phƣơng pháp Heinkel; định lƣợng đƣờng khử