Kertanagara - Người lãnh đạo đầu tiên cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông xâm lược ở Indonesia (thế kỷ XIII)

KERTANAGARA - NG÷‘ÿI LA’NH —AœO

—A¿U TIE¬N CUOƒC KHAŸNG CHIE£N CHO£NG

NGUYE¬N MO¬NG XA¬M L÷‘œC

‘¤ IN—O¬NE¬XIA (THE£ KY¤ XIII)

BUÿI TH“ AŸNH VA¬N*

T

rong lÚch sˆ˚ trung ÒaÔi InÒo‚ne‚xia,

ngˆÙ¯i ta no˘i nhie‡u Òe·n ca˘c nha‚n va‰t

lÚch sˆ˚, nhˆ Erolangga - ngˆÙ¯i Òa‡u tie‚n co˘

co‚ng tho·ng nha·t ca˘c ho¯n Òa˚o va¯

Kectaragiaxa Giayavachana - ngˆÙ¯i co˘ co‚ng

laınh ÒaÔo nha‚n da‚n InÒo‚ne‚xia kha˘ng chie·n

cho·ng Nguye‚n Mo‚ng (1292 - 1293) thaÈng lÙÔi

va¯ sa˘ng la‰p ne‚n vˆÙng trie‡u Mo‚jopahit -

mo‰t vˆÙng trie‡u Òaı Òˆa che· Òo‰ phong kie·n

InÒo‚ne‚xia bˆÙ˘c sang giai ÒoaÔn pha˘t trieÂn

thÚnh ÒaÔt nha·t. Tuy nhie‚n, co˘ mo‰t vÚ vua

cuıng Òo˘ng go˘p kho‚ng nho˚ trong lÚch sˆ˚

InÒo‚ne‚xia, Òo˘ la¯ quo·c vˆÙng Kertanagara

(1268 - 1292) cu˚a Java va¯o the· ky˚ XIII.

1. BˆÙ˘c Òa‡u tho·ng nha·t quo·c gia, oÂn

ÒÚnh Òa·t nˆÙ˘c

ThÙ¯i vua Kertanagara (hay co¯n goÔi la¯

Kritanagara trÚ vÏ), nhˆıng cuo‰c che˘m gie·t,

a˘m sa˘t luo‚n xa˚y ra. Ca˘c nghie‚n cˆ˘u Òaı

kha˙ng ÒÚnh: ìTrˆÙ˘c khi Nguye‚n - Mo‚ng

xa‚m lˆÙÔc Java, Ù˚ vu¯ng Òa·t na¯y Òaı xa˚y ra

nhˆıng cuo‰c chie·n tranh dˆı do‰i giˆıa ca˘c tieÂu

vˆÙng quo·c vÙ˘i nhau. —aÎc bie‰t la¯ Java,

Srivijaya va¯ vˆÙng quo·c Keridi ba¯nh trˆÙ˘ng

laınh tho va¯o the· ky˚ XIIî

(1). Ca˘c the· lˆÔc

phong kie·n va„n tÏm moÔi ca˘ch Òe thoa˘t kho˚i

sˆÔ kie‡m che· cu˚a chÌnh quye‡n trung ˆÙng.

—ie‡u na¯y cho tha·y, tÏnh hÏnh chÌnh trÚ

ÒˆÙng thÙ¯i Ù˚ InÒo‚ne‚xia kho‚ng ÒˆÙÔc oÂn ÒÚnh.

Mo‰t ye‚u ca‡u ta·t ye·u ÒˆÙÔc ÒaÎt ra cho quo·c

vˆÙng Kertanagara cu˚a InÒo‚ne‚xia lu˘c Òo˘, la¯

ca‡n pha˚i nhanh cho˘ng gia˚i quye·t tÏnh

traÔng ho„n chie·n. NaÍm 1270, mo‰t cuo‰c noÂi

loaÔn xa˚y ra trong nˆÙ˘c, Kertanagara Òaı

nhanh cho˘ng deÔp tan. MˆÙ¯i naÍm sau, va¯o

naÍm 1280, mo‰t cuo‰c cho·ng Òo·i kha˘c Òaı

die„n ra va¯ cuıng bÚ qua‚n Òo‰i cu˚a quo·c vˆÙng

tie‚u die‰t. ìKertanagara tÏm moÔi ca˘ch ngaÍn

ca˚n ca˘c xu hˆÙ˘ng ly ta‚m trong nˆÙ˘cî

(2). Sau

buoÂi le„ to‚n phong 1275, Òˆ˘c vua Òaı baÈt tay

va¯o chˆÙng trÏnh ha¯nh Òo‰ng mo‰t ca˘ch co˘

he‰ tho·ng. Sˆ˚ thi Nagarakertagama cho

bie·t, nha¯ vua Òaı tie‚u die‰t Mahisni

Rangkah hieÂm Òo‰c. Qua nghie‚n cˆ˘u va¯

pha‚n tÌch, ca˘c nha¯ sˆ˚ hoÔc kha˙ng ÒÚnh: Òaı

co˘ nhie‡u da·u hie‰u cho tha·y sˆÔ cho·ng Òo·i ra·t

nghie‚m troÔng Òo·i vÙ˘i ca˘c chÌnh sa˘ch cu˚a

nha¯ vua. Trong thÙ¯i gian Kertanagara trÚ

vÏ, nha¯ vua Òaı ra·t va·t va˚ trong vie‰c tho·ng

nha·t ca˘c lˆÔc lˆÙÔng ky ta‚m. Vie‰c Òa˘nh tan

nhˆıng lˆÔc lˆÙÔng phie·n loaÔn, theo ta˘c gia˚

ba¯i vie·t na¯y, chÌnh la¯ nhˆıng bie‰n pha˘p hˆıu

hie‰u nha·t Òe Kertanagara cu˚ng co· quye‡n

lˆÔc cu˚a mÏnh, trˆÙ˘c khi thˆÔc hie‰n nhˆıng

ha¯nh Òo‰ng ba¯nh trˆÙ˘ng laınh thoÂ.

* Ths. NCS. Bu¯i ThÚ AŸnh Va‚n, TrˆÙ¯ng —aÔi hoÔc No‰i VuÔ Ha¯ No‰i