KD tiền tệ làm DV NH với nội dung nhận và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng cung ứng các DV thanh

Chuyªn ®Ò thùc tËp NguyÔn ®¾c th¾ng

Ch¬ng I. Rñi Ro TÝn Dông Cña Ng©n Hµng Th¬ng M¹i

Trong NÒn Kinh TÕ ThÞ Trêng

I. TÝn dông cña NHTM

1. Kh¸i niÖm NHTM

Ng©n hµng th¬ng m¹i ®É ®îc h×nh thµnh tõ rÊt sím lµ tÊt yÕu cña sù ph¸t

triÓn x· héi ngµy mét tiÕn bé vÒ khoa häc c«ng nghÖ, vÒ mét nÒn kinh tÕ hiÖn

®¹i, ph¸t triÓn, lµ s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng,song NHTM ®· ®îc h×nh

thµnh tõ rÊt l©u cã rÊt nhiÒu gi¶ thiÕt vÒ vÊn ®Ò nµy. MÆc dï vËy b¶n chÊt

ng©n hµng vÉn lµ ho¹t ®éng g¾n lion víi sù vËn ®éng cña tiÒn tÖ, b¾t ®Çu tõ

viÖc huy ®éng vèn c¸c nguån vèn kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ, sñ dông sè

vèn nµy, thu lîi nhuËn vµ cung cÊp c¸c tiÖn Ých, dich vô kh¸c nh trung gian

thanh to¸n,®¹i lÝ, b¶o l·nh …noi c¸ch kh¸c, NHTM chÝnh lµ mét doanh

nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc “Ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ lµm dÞch vô

ng©n hµng víi néi dung nhËn tiÒn göi,sö dông tiÒn göi ®Ó cÊp tÝn dông,

cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n”.

2. TÝn dông cña NHTM

2.1. Kh¸i niÖm

Quan hÖ tÝn dông lµ sù vay mîn sö dông vèn cña lÉn nhau dùa nguyªn

t¾c hoµn tr¶ vµ sù tin tëng.

ThuËn ng÷ “ TÝn dông ng©n hµng” thêng ®îc hiÓu lµ ho¹t ®éng cho vay

cña ng©n hµng.

2.2. Vai trß cña tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng

2.2.1 TÝn dông lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc liªn tôc vµ

æn ®Þnh

Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thÓ nµo cã sù trao ®æi ngay

trùc tiÕp gi÷a hµng vµ tiÒn v× thÕ cÇn vèn ®Ó cã thÓ kh«ng lµm gi¸n ®o¹n qu¸

tr×nh s¶n xuÊt rÊt cÇn ®Õn tÝn dông cña ng©n hµng, lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt

®îc liªn tôc æn ®Þnh vµ cã thÓ tån t¹i ®îc

1

Chuyªn ®Ò thùc tËp NguyÔn ®¾c th¾ng

2.2.2. TÝn dông lµ ®iÒu kiÖn t¹o ra bíc nh¶y vät ph¸t triÓn kinh tÕ x·

héi

TiÒn lu«n cã mÆt ë tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. Trong ho¹t ®éng

s¶n kinh doanh viÖc rót ng¾n thêi gian nh»m t¨ng nhanh vßng quay vèn do

®ã mçi chñ thÓ kinh doanh ph¶i chñ ®éng t×m kiÕm vµ thùc hiÖn nhiÒu biÖn

ph¸p nh øng dông thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ…nh÷ng viÖc lµm nµy ®ßi

hái mét lîng lín vÒ vèn. Vµ tÝn dông ng©n hµng lµ n¬i cã thÓ c¹nh tranh nhau

vµ sÏ lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh¶y vät

2.2.3. TÝn dông lµ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc

Nhµ níc cã thÓ ®iÒu chØnh kinh tÕ gi÷a c¸c vïng, c¸c nghµnh, c¸c lÜnh

vùc kh¸c nhau th«ng qua tÝn dông ng©n hµng cña nhµ níc ®Ó cã thÓ ph¸t huy

mäi tiÒm n¨ng cña cïng nghµnh ®ã, ®a kinh tÕ cña vïng ®ã ph¸t triÓn m¹nh

lªn vµ cã ®iÒu kiÖn nh nh÷ng vïng kh¸c

2.2.4. TÝn dông t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i

ViÖc gi÷a c¸c ng©n hµng më tµi kho¶n á c¸c quèc gia kh¸c nhau giup

cho viÖc quan hÖ kinh doanh gi÷a c¸c quèc gia ®îc diÔn ra thuËn lîi h¬n, tin

tëng nhau h¬n ®Ó c¸c ®èi t¸c yªn t©m hîp t¸c lµm ¨n

2.3. C¸c ph¬ng thøc cÊp tÝn dông

2.3.1. ChiÕt khÊu th¬ng phiÕu

Kh¸ch hµng cã thÓ ®em th¬ng phiÕu lªn ®Ó xin chiÕt khÊu tríc h¹n.Sè

tiÒn ng©n hµng øng tríc phô thuéc vµo l·i su©t chiÕt khÊu, thêi h¹n chiÕt

khÊu. Thêng lµ ng©n hµng kÝ víi kh¸ch hîp ®ång chiÕt khÊu, khi cÇn chiÕt

khÊu kh¸ch hµng chØ cÇn göi phiÕu lªn ng©n hµng chiÕt khÊu . Do cã Ýt nhÊt

hai ngêi cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng©n hµng nªn ®é an toµn cña th¬ng phiÕu cao

2.3.2. Cho vay

2.3.2.1. ThÊu chi:

Lµ nghiÖp vô cho vay qua ®ã ng©n hµng cho phÐp ng¬i vay ®îc béi

chi(vît) sè d tiÒn göi thanh to¸n .ThÊu chi dùa trªn c¬ së thu chi cña kh¸ch

2

Chuyªn ®Ò thùc tËp NguyÔn ®¾c th¾ng

hµng kh«ng phï hîp vÒ thêi gian vµ qui m«. Thêi gian vµ sè lîng thiÕu cã thÓ

dù ®o¸n dùa vµo dù ®o¸n ng©n quÜ song kh«ng chÝnh x¸c

2.3.2.2. Cho vay trùc tiÕp tõng lÇn

Lµ h×nh thøc cho vay ¸p dông ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng kh«ng cã nhu

cÇu vay thêng xuyªn ,kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc cÊp h¹n møc thÊu chi.Theo

tõng k× h¹n trong hîp ®ång, ng©n hµng sÏ thu gèc vµ l·i

2.3.2.3. Cho vay theo h¹n møc

§©y lµ nghiÖp vô tÝn dông theo ®ã ng©n hµng tho¶ thuËn cÊp cho kh¸ch

hµng h¹n møc tÝn dông. H¹n møc tÝn dông cã thÓ tÝnh cho c¶ k× hoÆc cuèi

k×.§ã lµ sè d tèi ®a t¹i thêi ®iÓm tÝnh . Trong nghiÖp vô nµy ng©n hµng kh«ng

x¸c ®Þnh tríc k× h¹n nî vµ thêi h¹n tÝn dông, khi kh¸ch hµng cã thu nhËp

ng©n hµng sÏ thu nî,do ®ã t¹o chñ ®éng qu¶n lÝ ng©n quÜ kh¸ch hµng

2.3.2..4. Cho vay lu©n chuyÓn

Lµ nghiÖp vô cho vay dùa trªn lu©n chuyÓn cña hµng ho¸. Doanh nghiÖp

khi mua hµng cã thÓ thiÕu vèn, ng©n hµng cã thÓ cho vay ®Ó mua hµng vµ sÏ

thu nî khi doanh nghiÖp b¸n hµng.

ViÖc cho vay dùa trªn lu©n chuyÓn cña hµng ho¸ nªn ng©n hµng lÉn

doanh nghiÖp ®Òu ph¶i nghiªn cøu kÕ ho¹ch lu©n chuyÓn hµng ho¸ ®Ó dù

®o¸n dßng ng©n quü trong thêi gian tíi .Cho vay lu©n chuyÓn thêng ¸p dông

®èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng nghiÖp hoÆc doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã chu ki

tiªu thô ng¾n ngµy, cã quan hÖ vay tr¶ th¬ng xuyªn

2.3.2.5. Cho vay tr¶ gãp

Lµ h×nh thøc tÝn dông, theo ®ã ng©n hµng cho phÐp kh¸ch hµng tr¶ gèc

lµm nhiÒu lÇn trong thêi h¹n tÝn dông ®· tho¶ thuËn. Cho vay tr¶ gãp thêng ®-

îc ¸p dông ®èi víi c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n, tµi trî cho tµi s¶n cè ®Þnh

hoÆc hµng l©u bÒn

2.3.2.6. Cho vay gi¸n tiÕp

3

Chuyªn ®Ò thùc tËp NguyÔn ®¾c th¾ng

§©y lµ h×nh thøc cho vay th«ng qua c¸c tæ chøc trung gian, c¸c tæ ®éi,

hoÆc qua ngêi b¸n lÎ. Cho vay gi¸n tiÕp thêng ®îc ¸p dông ®èi víi thÞ trêng

cã nhiÒu mãn vay nhá, ngêi vay ph©n t¸n, c¸ch xa ng©n hµng

2.3..3.Cho thuª tµi s¶n ( thuª mua)

Cho thuª cña ng©n hµng lµ h×nh thøc tÝn dông trung vµ dµi h¹n. Ng©n

hµng mua tµi s¶n cho kh¸ch hµng thuª víi thêi h¹n sao cho ng©n hµng ph¶i

thu gÇn ®ñ (hoÆc thu ®ñ) gi¸ trÞ tµi s¶n cho thuª céng l·i .HÕt h¹n thuª kh¸ch

hang cã thÓ mua l¹i tµi s¶n ®ã.

2.3..4. B¶o l·nh (hoÆc t¸i b¶o l·nh)

B¶o l·nh cña ng©n hµng lµ cam kÕt cña ng©n hµng díi h×nh thøc th b¶o

l·nh vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh thay cho kh¸ch hangf cña ng©n hµng

khi kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn ®óng nghÜa vô nh cam kÕt. B¶o l·nh th¬ng

cã ba bªn : Bªn hëng b¶o l·nh, bªn ®îc b¶o l·nh, vµ bªn b¶o l·nh,ng©n hµng

lµ bªn b¶o l·nh

II. Rñi Ro TÝn Dông Cña Ng©n Hµng

1. B¶n chÊt, t¸c ®éng cña rñi ro tÝn dông

1.1 B¶n chÊt

Trong bÊt k× ho¹t ®äng nµo cña x· héi x¶y ra nh÷ng viÖc ngoµi, ngÉu

nhiªn kh«ng thªo ý muèn cña con ngêi. Cã viÖc x¶y ra theo chiÒu híng tèt

h¬n cã viÖc x¶y ra theo chiÒu híng ngîc l¹i, nhng gÇn nh ai còng ®Òu quan

t©m ®Õn viÖc x¶y a theo chiÒu híng xÊu lµm thiÖt h¹i ®Õn con ngêi ®Ó cã thÓ

t×m mäi c¸ch phßng chèng gi¶m thiÓu sù rñi ro mµ con ngêi cã thÓ lêng tríc

®îc

Tãm l¹i c¸c kh¸i niÖm ®Òu cho r»ng “rñi ro lµ sù xuÊt hiÖn mét biÕn cè

kh«ng mong ®îi g©y thiÖt h¹i cho mét c«ng viÖc cô thÓ” hay cã thÓ rñi ro lµ

nh÷ng sù kiÖn cã thÓ x¶y ra ngoµi ý muèn cña con ngêi g©y tæn thÊt

1.1.1. Rñi ro ng©n hµng

4

Chuyªn ®Ò thùc tËp NguyÔn ®¾c th¾ng

ë bÊt k× ho¹t ®éng nµo còng x¶y ra rñi ro ,rñi ro lu«n lu«n tån t¹i trong

ho¹t ®éng kinh doanh, v× thÕ mäi chñ thÓ kinh doanh lu«n ph¶i ®èi mÆt víi

rñi ro vµ chØ khi nµo chñ thÓ kinh doanh khèng chÕ vµ h¹n chÕ ®îc møc tèi ®a

rñi ro cã thÓ x¶y ra th× h¹t ®éng kinh doanh míi tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Rñi ro

lu«n xuÊt hiÖn vµ lµm ¶nh hëng xÊu ®i, ngîc l¹i sù mong ®îi cña chu thÓ

kinh doanh.Rñi co kinh doanh lµ d rÊt nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra bao gåm rñi

kh¸ch quan , rñi ro chñ quan. §iiªï cÇn nhÊt trong kinh doanh lµ ngêi ta t×m

mäi c¸ch khèng chÕ ®îc rñi ro chñ quan vµ gi¶m møc thiÓu ®îc tèi ®a hiÖt

h¹i rñi ro kh¸ch quan ®Ó lµm Ýt ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng kinh doan, ®Ó ho¹t

®éng kinh doanh vÉn ®îc tiÕp tôc vµ ph¸t triÓn.

§èi víi ng©n hµng còng vËy,trong viÖc kinh doanh tiÒn tÖ th× ®ã lµ ho¹t

®éng rÊt dÔ x¶y ra rñi ro vµ thiÖt h¹i lµ rÊt lín do tiÒn ®îc cã mÆt ë bÊt cø

ho¹t ®éng nµo vµ ®îc lu©n chuyÓn qua rÊt nhiÒu ngêi. Trong ho¹t ®éng kinh

doanh ng©n hµng thêng x¶y ra nh÷ng rñi ro nh: rñi ro tÝn dông, rñi ro l·i

suÊt, rñi ro thanh kho¶n, rñi ro tû gi¸ …nh÷ng rñi ro nµy rÊt dÔ x¶y ra lµm t¸c

®éng g©y thiªt h¹i ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng.

1.1.2. Rñi ro tÝn dông

Trong ho¹t ®éng ng©n hµng th× ho¹t ®éng tÝn dông rÊt dÔ x¶y ra rñi ro

tÝn dông nhÊt v× ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng thêng xuyªn vµ chñ yÕu nhÊt

cña ng©n hµng.

B¶n chÊt cña tÝn dông lµ sù øng tiÒn tríc cña ng©n hµng cho ngêi vay

sau mét chu ki s¶n xuÊt hoÆc lu©n chuyÓn hµng ho¸ th× kh¸ch hµng míi cã

tiÒn tr¶ nî, do ®ã mµ ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n tham gia vµo mäi giai

®o¹n cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,do ®ã mµ viÖc x¶y ra rñi ro rÊt ®Ï v×

nã ph¶i qua mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ qua nhiÒu giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt kinh doanh.

Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm rñi ro tÝn dông kh¸c nhau vµ khai niÖm rñi ro tÝn

dông lµ rÊt réng. Nhng cã thÓ nãi chung rñi ro tÝn dông lµ kh¶ n¨ng x¶y ra

5

Chuyªn ®Ò thùc tËp NguyÔn ®¾c th¾ng

nh÷ng tæn thÊt mµ ng©n hµng ph¶i chÞu do kh¸ch hµng vay kh«ng tr¶ ®óng

h¹n, kh«ng tr¶ hoÆc kh«ng tr¶ ®Çy ®ñ vèn vµ l·i

Do thêi gian vµ ph¹m vi cña ®Ò tµi cã h¹n em xin phÐp ®ùîc nghiªn cøu

tËp chung vao rñi ro tÝn dông:

- Rñi ro mÊt vèn: lµ rñi ro kh«ng thu håi ®îc mét phÇn hay toµn bé vèn

- Rñi ro sai hÑn: lµ rñi ro kh«ng thu håi ®îc vèn ®óng h¹n

Rñi ro tÝn dông lµ kÕt qu¶ cña mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch

hµng vay vèn, vi ph¹m ®Õn nguyªn t¾c tÝn dông chung, lµ tÝnh hoµn tr¶ vµ

thêi gian gay nªn sù mÊt lßng tin cña ng©n hµng víi ngêi vay vèn

1.2. T¸c ®éng cña rñi ro tÝn dông

Khi rñi ro tÝn dông x¶y ra sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn rÊt nhiÒu chñ thÓ, ®Çu

tiªn lµ lµm ¶nh hëng xÊu tíi ng©n hµng sau ®ã lµ tíi nÒn kinh tÕ vµ ngêi ®i

vay

1.2.1. §èi víi ng©n hµng

Ng©n hµng lµ ®èi tîng trùc tiÕp chÞu sù ¶nh hëng cña rñi ro tÝn dông,

ban ®Çu lµ ng©n hµng bÞ thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n vµ sau ®ã lµ dÉn tíi sù mÊt uy tÝn

cña ng©n hµng, lµm cho ng©n hµng vÒ tÝnh lµnh m¹nh trong ho¹t ®éng ng©n

hµng. Trªn møc ®ã lµ sù kh«ng tin vµo tiÒm lùc tµi chÝnh cña ng©n hµng dÉn

tíi rñi ro thanh kho¶n cã thÓ ®Èy ng©n hµng tíi bê vùc ph¸ s¶n vµ ®e do¹ sù

æn ®Þng toµn bé hÖ th«ng ng©n hµng.

MÆt kh¸c khi kh¸ch hµng nh×n vµo t×nh h×nh nî qu¸ h¹n cña ng©n hµng

th× ngêi göi tiÒn cã thÓ ngi ngê vµ kh«ng göi tiÒn vµo ng©n hµng ®ã lµm cho

nguån vèn ng©n hµng gi¶m m¹nh vµ ngêi ®· göi tiÒn th× rut tiÒn ra ®Ó gi vao

ng©n hµng kh¸c v× ngi ngê vµo tiÒm lùc tµi chÝnh cña ng©n hµng dÉn ®Õn

nguån vèn cña ng©n hµng l¹i cµng gi¶m m¹nh h¬n.

§èi víi nh÷ng rñi ro võa ph¶i th× ¶nh hëng trùc tiÕp tíi lîi nhuËn ng©n

hµng bëi v× lîi nhuËn chñ yÕu cña ng©n hµng lµ tõ ho¹t ®éng tÝn dông, khi rñi

ro tÝn dông x¶y ra th× l·i tõ c¸c kho¶n cho vay cã nguy c¬ kh«ng thu håi vµ

6