K24 tcnh phạm thanh hùng nâng cao chất lượng tín dụng đối với dnnvv tại mb

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG

ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

PHẠM THANH HÙNG

Hà Nội - 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Nâng cao chất lƣợng tín dụng đối với doanh nghiệp

nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Quân đội

Ngành: Tài chính - Ngân hàng - Bảo hiểm

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8340201

Họ và tên: Phạm Thanh Hùng

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Thị Mùi

Hà Nội - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ là công trình nghiên cứu của cá nhân được

thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS. Nguyễn Thị Mùi.

- Các số liệu, thông tin được trích dẫn theo đúng quy định.

- Dữ liệu khảo sát là trung thực.

- Lập luận, phân tích, đánh giá, kiến nghị được đưa ra dựa trên quan điểm cá

nhân không có sự sao chép của bất kỳ tài liệu nào đã được công bố.

- Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

Hà Nội, ngày tháng năm 2019

Tác giả luận văn

Phạm Thanh Hùng

ii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................i

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT......................................................................v

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ......................................................................vi

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN...........................................vii

LỜI MỞ ĐẦU............................................................................................................1

CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VÀ CHẤT

LƢỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN

HÀNG THƢƠNG MẠI...........................................................................................6

1.1. Tín dụng ngân hàng của ngân hàng thương mại và vai trò của tín dụng ngân

hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa....................................................................6

1.1.1. Tín dụng ngân hàng của ngân hàng thương mại........................................6

1.1.2. Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV.......................................8

1.2. Chất lượng tín dụng ngân hàng đối với DNNVV tại NHTM............................15

1.2.1. Khái niệm chất lượng tín dụng ngân hàng................................................15

1.2.2. Tiêu chí đánh giá chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại NHTM........17

1.2.3. Nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại

NHTM................................................................................................................22

1.3. Quản lý rủi ro trong hoạt động tín dụng đối với DNNVV................................29

1.3.1. Khái niệm quản lý rủi ro tín dụng............................................................29

1.3.2. Các nguyên tắc chung của ủy ban Giám sát ngân hàng Basel trong

quản lý rủi ro tín dụng........................................................................................30

1.3.3. Nội dung quản lý rủi ro tín dụng trong hoạt động tín dụng đối với

DNNVV..............................................................................................................32

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH

NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI....................35

2.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Quân đội (MB)...............................................35

2.1.1. Sự ra đời và phát triển của MB.................................................................35

2.1.2. Cơ cấu tổ chức của MB............................................................................36

2.2. Tình hình hoạt động kinh doanh tại MB............................................................37

iii

2.2.1. Kết quả kinh doanh...................................................................................37

2.2.2. Hoạt động cho vay....................................................................................38

2.2.3. Hoạt động huy động vốn..........................................................................40

2.3. Thực trạng chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại MB.................................41

2.3.1. Hoạt động tín dụng đối với DNNVV.......................................................41

2.3.2. Thực trạng chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại MB........................46

2.4. Đánh giá chung về chất lượng tín dụng DNNVV tại MB.................................56

2.4.1. Kết quả đạt được.......................................................................................56

2.4.2. Hạn chế.....................................................................................................58

2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng đối

với DNNVV tại MB...........................................................................................61

CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI

DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI....67

3.1. Định hướng phát triển của MB đến năm 2022..................................................67

3.2. Định hướng nâng cao chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại MB................69

3.3. Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại MB....................71

3.3.1. Xây dựng chính sách tín dụng phù hợp với DNNVV..............................71

3.3.2. Hoàn thiện công tác phân loại khách hàng và xếp hạng tín dụng............75

3.3.3. Thực hiện thu thập thông tin đối với khách hàng và hoàn thiện hệ

thống thông tin tín dụng.....................................................................................75

3.3.4. Nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng..................................................78

3.3.5. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ trong và sau cho vay,

nâng cao tinh thần, trách nhiệm trong việc xử lý nợ xấu...................................80

3.3.6. Tăng cường quản lý tín dụng và nâng cao chất lượng công tác cảnh báo

rủi ro và hạn chế nợ quá hạn, nợ xấu..................................................................81

3.3.7. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro theo tiêu chuẩn Basel II và các

hướng dẫn của NHNN........................................................................................84

3.3.8. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.......................................................85

3.3.9. Hoàn thiện và đổi mới công nghệ ngân hàng...........................................87

3.3.10. Tăng cường huy động vốn nhằm đáp ứng cao nhất nhu cầu về vốn tín

dụng cho DNNVV..............................................................................................88

iv

3.3.11. Xây dựng và quảng bá thương hiệu MB trên thị trường nói chung và

đến đối tượng DNNVV nói riêng.......................................................................90

3.4. Kiến nghị...........................................................................................................90

3.4.1 Kiến nghị đối với Chính phủ và các Bộ ngành liên quan..........................90

3.4.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước...................................................98

KẾT LUẬN............................................................................................................100

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................101

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BĐS Bất động sản

BCTC Báo cáo tài chính

CBTD Cán bộ tín dụng

CLTD Chất lượng tín dụng

CVQHKH Chuyên viên quan hệ khách hàng

CVTĐ Chuyên viên thẩm định

DNNN Doanh nghiệp nhà nước

DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa

MB Tên giao dịch bằng tiếng Anh của Ngân hàng TMCP Quân đội

NHQĐ Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội

NHNN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

NHTM Ngân hàng Thương mại

NHTW Ngân hàng Trung ương

RRTD Rủi ro tín dụng

TCTD Tổ chức tín dụng

TMCP Thương mại Cổ phần

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TSBĐ Tài sản bảo đảm

TSCĐ Tài sản cố định

XHTD Xếp hạng tín dụng

vi

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ

Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh tại MB.....................................................37

Bảng 2.2: Kết quả hoạt động cho vay tại MB...........................................................38

Bảng 2.3: Cơ cấu dư nợ theo thời gian cho vay tại MB...........................................39

Bảng 2.4: Kết quả hoạt động huy động tại MB........................................................40

Bảng 2.5: Phân loại khách hàng, phân loại nợ..........................................................45

Bảng 2.6: Cơ cấu dư nợ DNNVV phân loại theo nhóm nợ tại MB..........................46

Bảng 2.7: Cơ cấu dư nợ DNNVV theo thời gian tại MB.........................................47

Bảng 2.8: Cơ cấu dư nợ DNNVV theo loại hình doanh nghiệp tại MB...................49

Bảng 2.9: Cơ cấu dư nợ DNNVV theo ngành kinh doanh tại MB...........................50

Bảng 2.10: Tình hình nợ quá hạn, nợ xấu của DNNVV tại MB..............................51

Bảng 2.11: Mức độ đảm bảo của dư nợ DNNVV tại MB........................................53

Bảng 2.12: Doanh số thu nợ, vòng quay vốn tín dụng đối với DNNVV tại MB.....55

Bảng 2.13: Thu nhập thuần từ hoạt động cho vay đối với DNNVV tại MB............56

Biểu 2.1: Tổng tài sản, vốn chủ sở hữu, lợi nhuận sau thuế tại MB.........................38

Biểu 2.2: Cơ cấu dư nợ theo nhóm nợ tại MB..........................................................39

Biểu 2.3: Cơ cấu dư nợ DNNVV phân loại theo nhóm nợ tại MB..........................46

Biểu 2.4: Cơ cấu dư nợ của DNNVV theo thời gian tại MB....................................48

Biểu 2.5: Mức độ bảo đảm của dư nợ DNNVV theo tài sản bảo đảm tại MB.........53

Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức - nhân sự tại MB..........................................................36

Sơ đồ 2.2: Quy trình tín dụng DNNVV tại MB.......................................................41

vii

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN

Trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại, hoạt động tín dụng

thông thường là hoạt động kinh doanh đem lại nguồn thu nhập lớn và chiếm tỷ trọng

cao trong cơ cấu tổng thu nhập của ngân hàng, đồng thời trong cơ cấu tài sản của

ngân hàng dư nợ cho vay từ hoạt động tín dụng thường chiếm tỷ trọng cao trong cơ

cấu tài sản của ngân hàng và ảnh hưởng đến chất lượng tài sản cũng như tính thanh

khoản của ngân hàng. Do vậy hoạt động tín dụng có vai trò rất quan trọng trong

hoạt động của ngân hàng thương mại được xem như là xương sống của ngân hàng,

quyết định sự tồn tại và phát triển bền vững của ngân hàng. Trong hoạt động của

nền kinh tế quốc dân doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) là thành phần kinh tế

năng động và có vai trò rất quan trọng trong sự phát triển chung của nền kinh tế của

tất cả các nước, có khả năng tận dụng các nguồn lực xã hội và góp phần khai thác

nguồn tiềm năng của nền kinh tế làm tăng tính năng động của nền kinh tế quốc dân,

ngoài ra DNNVV còn là trụ cột của kinh tế địa phương góp phần vào quá trình

chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm cho người lao động …với vai rò và

vị trí quan trọng của DNNVV, nên các nước đều rất chú ý phát triển loại hình doanh

nghiệp này nhằm tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy kinh tế tăng trưởng và phát triển.

Ở nước ta với Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa có hiệu lực từ ngày

01/01/2018 cùng với việc ban hành các Nghị định về việc thành lập, tổ chức và hoạt

động của quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV; Nghị định quy định chi tiết về đầu tư

cho DNNVV khởi nghiệp sáng tạo và Nghị định hướng dẫn Luật hỗ trợ DNNVV,

qua đây cho thấy Đảng và Nhà nước đã đặc biệt chú ý đến phát triển DNNVV và đề

ra nhiều cách thức và biện pháp thực hiện để thúc đẩy loại hình doanh nghiệp này

phát triển. Thực tế cho thấy các DNNVV ở nước ta nói chung những năm qua đã có

sự phát triển khá mạnh, tác động tích cực đối với chiến lược tăng trưởng kinh tế của

đất nước. Đối với DNNVV nguồn vốn tín dụng ngân hàng thương mại có vai trò rất

quan trọng giúp DNNVV có cơ hội tiếp nguồn vốn với chi phí vốn hợp lý cho hoạt

động sản xuất kinh doanh, đầu tư tài sản cố định trang thiết bị máy móc, công nghệ

tiến tiến hiện đại, tài trợ vốn lưu động cung cấp nguyên nhiên vật liệu cho sản xuất

kinh doanh, mở rộng quy mô kinh doanh, tăng doanh thu và lợi nhuận của DNNVV

viii

Trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế, vấn đề chất lượng tín dụng luôn là vấn

đề cần quan tâm không chỉ đối với hệ thống ngân hàng mà của toàn bộ nền kinh tế

quốc dân nói chung. Do tính chất đa dạng, phức tạp và khó kiểm soát của DNNVV;

chất lượng hoạt động tín dụng của DNNVV tại các NHTM trong thời gian qua chưa

thực sự được chú trọng đặt lên hàng đầu, nên vấn đề nâng cao chất lượng tín dụng

đối với loại hình DNNVV không chỉ có ý nghĩa trong hiện tại mà còn trong tương

lai đối với hệ thống ngân hàng và nền kinh tế quốc dân. Hoạt động tín dụng đối với

DNNVV tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội (MB) trong thời gian qua có

chiều hướng mở rộng và phát triển nhanh, đóng góp một phần không nhỏ vào kết

quả hoạt động chung của ngân hàng. Bên cạnh các kết quả đạt được, chất lượng tín

dụng của DNNVV tại MB cũng còn bộc lộ nhiều hạn chế, chất lượng tín dụng chưa

cao, nợ quá hạn, nợ xấu cao và tỷ lệ nợ quá hạn, tỷ lệ nợ xấu gia tăng nhanh, chưa

khai thác hết tiềm năng của DNNVV đối với hoạt động tín dụng của ngân hàng,

hiệu quả cho vay thấp… đây đang là vấn đề bức xúc và quan tâm của ban lãnh đạo

MB. Trước thực tại của vấn đề mang tính cấp bách và thời sự đó, tác giả với kinh

nghiệm thực tế trong quá trình công tác chuyên môn trong lĩnh vực thẩm định, phê

duyệt tín dụng tại ngân hàng kết hợp với kiến thức được học trong chương trình cao

học tài chính ngân hàng tại trường đại học Ngoại Thương, tác giả đã lựa chọn đề tài

nghiên cứu “nâng cao chất lượng tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại

MB”, kết quả nghiên cứu của đề tài đạt được nhằm có những đóng góp thiết thực về

mặt lý luận và thực tiễn đối với hoạt động tín dụng của DNNVV tại ngân hàng

thương mại nói chung và tại MB.

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là làm rõ các luận cứ khoa học và thực tiễn về

chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại NHTM nói chung và tại MB, từ đó đề xuất

giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại MB. Để đạt được mục

tiêu nêu trên, đề tài luận văn của tác giả cần giải quyết các nhiệm vụ cụ thể như sau:

 Nghiên cứu cơ sở lý luận về DNNVV, CLTD đối với DNNVV tại NHTM

 Đánh giá thực trạng CLTD đối với DNNVV tại MB. Trong đó tập trung vào

chất lượng cho vay đối với DNNVV tại MB nêu rõ những điểm hạn chế tại MB

trong công tác này

 Đề xuất giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao CLTD đối với DNNVV tại MB

ix

Đề giải quyết các nhiệm vụ nêu trên, luận văn đã sử dụng các phương pháp

nghiên cứu như: Phân tích và tổng hợp, so sánh và diễn dịch, thông kê và chuyên

gia kết hợp sử dụng bảng, biểu đồ. Trong quá trình nghiên cứu tác giả chủ yếu sử

dụng phương pháp nghiên cứu tại văn phòng (desk research) để thu thập dữ liệu,

thông tin phục vụ trong quá trình nghiên cứu. Qua đó rút ra kết luận tổng quát về

vấn đề cần nghiên cứu. Luận văn kết cấu gồm 3 chương:

Chương 1: Lý luận cơ bản về tín dụng ngân hàng và chất lượng tín dụng đối với

DNNVV tại Ngân hàng thương mại: Trong phần này, tác giả đã tập trung nghiên cứu

và làm rõ những lý luận cơ bản về tín dụng ngân hàng của ngân hàng thương mại, lý

luận về DNNVV và đặc điểm của DNNVV, vai trò của tín dụng ngân hàng thương mại

đối với DNNVV, chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại ngân hàng thương mại trong

đó tác giả tập trung vào các tiêu chí đánh giá chất lượng tín dụng đối với DNNVV như

nợ quá hạn, nợ xấu, tỷ lệ nợ quá hạn và tỷ lệ nợ xấu; mức độ bảo đảm của dư nợ bằng

tài sản; vòng quay vốn tín dụng và hiệu quả sử dụng vốn. Từ đó tác giả phân tích các

nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng đối với DNNVV tại ngân hàng thương mại,

bao gồm nhân tố chủ quan (như chính sách tín dụng của ngân hàng đối với từng phân

khúc khách hàng, năng lực huy động vốn của ngân hàng, mô hình tổ chức quản lý của

ngân hàng, quy trình tín dụng, thông tin tín dụng, năng lực quản trị rủi ro, nhân tố con

người và cơ chế lao động tiền lương, kiểm soát nội bộ và cơ chế kiểm soát hoạt động

tín dụng, trình độ công nghệ ngân hàng và cơ sở hạ tầng của ngân hàng) và các nhân tố

khách quan (như nhân tố kinh tế, nhân tố môi trường kinh tế - xã hội, nhân tố pháp lý,

các nhân tố thược về khách hàng)

Chương 2: Tác giả phân tích kết quả hoạt động tín dụng mà chủ yếu tập trung

vào hoạt động cho vay của DNNVV tại MB qua số liệu 3 năm từ 2016 đến 2018,

qua đây có thể thấy dư nợ của DNNVV tại MB tăng trưởng mạnh từ 34%-36%/năm,

cơ cấu dư nợ về kỳ hạn nợ đã được điều chỉnh tăng tỷ trọng dư nợ cho vay ngắn hạn

tuy nhiên dư nợ cho vay trung dài hạn vẫn chiếm tỷ trọng khá lớn từ 48%-60% tổng

dư nợ DNNVV; dư nợ cho vay theo ngành nghề kinh tế vẫn chiếm tỷ trọng cao ở

một số ngành nghề có rủi ro cao như: Xây dựng; công nghiệp chế biến, chế tạo;

nông lâm ngư nghiệp và thủy sản; bất động sản. Tỷ trọng cho vay không có tài sản

bảo đảm cũng tăng lên từ 6% năm 2016 lên 11% năm 2018, cho