Hướng dẫn làm thâm canh các giống lúa theo mùa

PTS. NGUYÔN V¡N HOAN

H−íng dÉn

Kü THUËT TH¢M CANH

C¸C GiènG LóA CHUY£N mïa

CHÊT L−îNG CAO

NHµ XUÊT B¶N N¤NG NGHIÖP

Hµ NéI - 1997

2

Môc lôc

LêI NãI §ÇU..........................................................................................................................5

Kü THUËT TH¢M CANH C¸C GIèNG LóA

CHUY£N MïA CHÊT L−îNG CAO..................................................................................6

1. §ÆC §IÓM CHUNG CñA C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA..................................6

1.1. C¸c gièng lóa chuyªn mïa ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n .......................................6

1.2. C¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh chu kú sinh tr−ëng ..................................................7

2. C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA.................................................................................9

2.1. C¸c gièng lóa th−êng......................................................................................................9

- Gièng Méc tuyÒn lïn ........................................................................................................9

- Gièng Bao thai lïn ............................................................................................................9

- Gièng M90......................................................................................................................10

2.2. C¸c gièng lóa lai ...........................................................................................................11

2.3. C¸c gièng lóa ®Æc s¶n ...................................................................................................12

2.3.1. C¸c gièng lóa ®Æc s¶n ë §ång b»ng vµ Trung du B¾c bé.......................................12

- Gièng T¸m Êp bÑ Xu©n §µi ............................................................................................12

- Gièng T¸m Xoan Th¸i B×nh............................................................................................13

- Gièng t¸m NghÜa H−ng...................................................................................................13

- Gièng T¸m §en H¶i Phßng.............................................................................................14

- Gièng T¸m B»ng Phó Thä...............................................................................................14

- Gièng Dù H−¬ng.............................................................................................................15

- Gièng nÕp c¸i Hoa Vµng.................................................................................................15

- Gièng nÕp B¾c.................................................................................................................16

2.3.2 C¸c gièng lóa ®Æc s¶n gieo trång ë c¸c tØnh phÝa Nam ............................................16

- Gièng Th¬m sím ............................................................................................................16

3

- Gièng Nµng Th¬m Nhµ BÌ..............................................................................................16

- Gièng lóa th¬m B×nh Ch¸nh............................................................................................17

- Gièng Nµng Th¬m §øc Hoµ ...........................................................................................17

- Gièng Nµng Th¬m chî §µo ............................................................................................18

- Gièng Nµng H−¬ng .........................................................................................................18

3. PHôC TR¸NG C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA...................................................19

3.1. Sù tho¸i ho¸ cña c¸c gièng lóa.................................................................19

3.2. C¸c nguyªn nh©n g©y ra tho¸i ho¸ cña

c¸c gièng lóa vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc...........................................................19

1/ Do lÉn c¬ giíi ................................................................................................................19

2/ Do lai tù nhiªn...............................................................................................................20

3/ Do kh«ng ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn gieo trång phï hîp .........................................................20

4/ Do tÝch luü cña bÖnh lý thùc vËt....................................................................................21

3.3. X©y dùng tiªu chuÈn phôc tr¸ng..............................................................21

1/ Phôc tr¸ng lµ g×?............................................................................................................21

2/ X©y dùng tiªu chuÈn phôc tr¸ng....................................................................................21

3/ S¬ ®å phôc tr¸ng...........................................................................................................25

4/ Tr×nh tù vµ ph−¬ng ph¸p phôc tr¸ng..............................................................................26

5/ KiÓm tra h¹t gièng phôc tr¸ng.......................................................................................32

4. Duy tr× c¸c gièng lóa chuyªn mïa.............................................................37

4.1 Tiªu chuÈn duy tr×...............................................................................................37

4.2. Tr×nh tù tiÕn hµnh duy tr× ............................................................................38

4.2.1. S¬ ®å duy tr×...........................................................................................................38

4.2.2. Tr×nh tù vµ c¸ch tiÕn hµnh ......................................................................................38

5. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa chuyªn mïa ..............................41

5.1. X¸c ®Þnh thêi gian thÝch hîp tõ cÊy ®Õn træ......................................41

4

5.2. Tuæi m¹ ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt cña

c¸c gièng lóa chuyªn mïa...................................................................................42

5.3. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa nÕp

(NÕp Hoa vµng, NÕp B¾c...) ..................................................................................................42

5.3.1. Xö lý h¹t gièng.......................................................................................................43

5.3.2. Ng©m ñ ...................................................................................................................43

5.3.3. Lµm m¹...................................................................................................................43

5.3.4. Thêi kú lóa .............................................................................................................44

5.4. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa lai .................................................44

5.4.1. Ng©m ñ ...................................................................................................................45

5.4.2. Lµm ®Êt gieo m¹, ch¨m sãc m¹ ..............................................................................45

5.4.3. Thêi kú lóa .............................................................................................................45

5.5. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa th¬m ®Æc s¶n..........................46

5.5.1. Xö lý thãc gièng, ng©m ñ.......................................................................................47

5.5.2. M¹...........................................................................................................................47

5.5.3. Lóa..........................................................................................................................47

5.6. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa thuÇn..........................................48

5.6.1. C¶i tiÕn c¸ch ng©m ñ ..............................................................................................48

5.6.2. C¶i tiÕn c¸ch gieo m¹ .............................................................................................48

5.6.3. C¶i tiÕn kh©u cÊy vµ bãn ph©n c©n ®èi ...................................................................48

TµI liÖU THAM KH¶O.....................................................................................................50

5

LêI NãI §ÇU

Trong hÖ thèng c¸c c©y trång N«ng nghiÖp ë n−íc ta c©y 1óa lu«n gi÷ vÞ trÝ träng yÕu. Ngµy

nay khi mµ lóa g¹o ®· cã ®ñ cho nhu cÇu trong n−íc vµ cã d− ®Ó xuÊt khÈu th× vÞ trÝ cña c¸c

gièng lóa chÊt l−îng cao ngµy cµng quan träng.

Nhãm gièng lóa chuyªn mïa ch¼ng nh÷ng chØ cã chÊt l−îng cao mµ cßn lµ nhãm gièng th¬m

®Æc s¶n. C¸c gièng lóa th¬m ®Æc s¶n næi tiÕng trong suèt bÒ dµy lÞch sö trång lóa cña n−íc ta

nh− T¸m xoan, Di h−¬ng, GiÐ th¬m, Nµng h−¬ng, Nµng th¬m... ®Òu lµ c¸c gièng lóa chuyªn

mïa (chØ gieo cÊy ®−îc trong vô mïa).

Nhu cÇu sö dông c¸c gièng lóa chÊt l−îng cao, c¸c gièng lóa ®Æc s¶n ngµy mét gia t¨ng, trong

khi hÇu hÕt c¸c gièng lóa ®Æc s¶n ®ang trong t×nh tr¹ng bÞ tho¸i ho¸, chÊt l−îng gieo trång

thÊp, kü thuËt canh t¸c ch−a phï hîp nªn s¶n phÈm ch−a ®¹t yªu cÇu chÊt l−îng nh− mong

muèn. V× vËy cuèn s¸ch: "H−íng dÉn kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa chuyªn mïa chÊt

l−îng cao" ®−îc biªn so¹n nh»m ®¸p øng mét phÇn ®ßi hái cña n«ng d©n, phôc vô réng r·i

c¸c c¸c bé kü thuËt lµm c«ng t¸c gièng lóa vµ s¶n xuÊt lóa, c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng trong c¶

n−íc.

Trong qua tr×nh biªn so¹n t¸c gi¶ ®· ®−îc sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan nghiªn cøu,

chØ ®¹o s¶n xuÊt vµ c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n. Ngoµi c¸c kh©u kü thuËt th©m

canh th−êng thÊy cuèn s¸ch cßn dµnh mét phÇn rÊt c¬ b¶n ®Ó tr×nh bµy c«ng t¸c phôc tr¸ng vµ

duy tr× gièng, kh©u then chèt ®Ó lu«n cã l« h¹t gièng víi chÊt l−îng gieo trång cao, tiÒn ®Ò

cho viÖc ¸p dông cã hiÖu qu¶ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh kh¸c.

Do tÝnh chÊt phøc t¹p cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ sù ®a d¹ng trong trao ®æi, xö lý th«ng tin

nªn ch¾c ch¾n s¸ch cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt. RÊt mong b¹n ®äc l−îng thø vµ gãp ý söa ch÷a.

T¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, c¸c c¬ quan h÷u quan vµ b¹n bÌ

gÇn xa ®· ®éng viªn gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó cuèn s¸ch ra m¾t b¹n ®äc.

T¸c gi¶