Học tiếng anh 10 năm trong trường không sử dụng được: Đâu là nguyên nhân, và có chăng một giải pháp?

HỌC TIẾNG ANH 10 NĂM TRONG TRƯỜNG KHÔNG SỬ DỤNG ĐƯỢC:

ĐÂU LÀ NGUYÊN NHÂN, VÀ CÓ CHĂNG MỘT GIẢI PHÁP?

TS. Vũ Thị Phương Anh

TT KT&ĐGCLĐT

Đại học Quốc gia TP. HCM

Tóm tắt

Cùng với việc Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của WTO và những đòi hỏi ngày

càng cao đối với nguồn nhân lực quốc gia để hội nhập vào nền kinh tế thế giới, vai trò

của việc dạy tiếng Anh trong chương trình giáo dục của Việt Nam đang trở thành một

vấn đề nóng bỏng. Và một câu hỏi không còn gì là mới mẻ lại được đặt lên bàn nghị sự

của các nhà lãnh đạo ngành giáo dục của Việt Nam, đó là “Tại sao học sinh, sinh viên

Việt Nam học tiếng Anh trong nhà trường từ phổ thông đến đại học tổng cộng trên dưới

10 năm mà vẫn không thể sử dụng được?”

Câu hỏi đã cũ này chẳng phải là chưa bao giờ được trả lời. Chỉ riêng trong thập niên

1996-2006, nhiều biện pháp cải cách khác nhau đã được áp dụng nhằm nâng cao hiệu

quả của việc dạy và học tiếng Anh trong toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân (Đỗ Huy

Thịnh, 2006). Có thể nói, hầu hết mọi khía cạnh của việc dạy và học tiếng Anh ở mọi

trình độ và mọi bậc học đều đã trải qua những thay đổi lớn, từ việc đào tạo và bồi dưỡng

giáo viên, đổi mới phương pháp dạy và học, tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị và tài liệu

tham khảo, cải cách chương trình, tăng thời lượng giảng dạy, thay đổi giáo trình, cho

đến việc cải cách phương pháp kiểm tra đánh giá và công nhận trình độ của người học.

Tuy nhiên, kết quả của tất cả những nỗ lực nói trên chỉ đem lại những kết quả nhỏ nhoi

so với yêu cầu của thực tế, và năng lực sử dụng tiếng Anh hạn chế của nguồn nhân lực

Việt Nam vẫn là một trở lực lớn cho quá trình hội nhập kinh tế của đất nước.

Nguyên nhân của tình trạng này là do đâu? Bài viết này nhằm đưa ra một cách lý giải

mới cho sự kém hiệu quả của việc dạy và học tiếng Anh cũng như các nỗ lực cải cách tại

Việt Nam trong thời gian qua, từ đó đưa ra đề xuất cho một giải pháp khả thi để cải thiện

tình hình trong thời gian tới.

---------------------

Theo quan điểm của người viết, sự kém hiệu quả của việc giảng dạy tiếng Anh hiện nay

chẳng phải do ngành giáo dục Việt Nam thiếu quyết tâm, thiếu chính sách, thiếu nguồn

lực hoặc thiếu điều kiện, mà chủ yếu là do sự hiểu biết không đầy đủ về toàn bộ quá

trình dạy và học, dẫn đến sự thiếu thống nhất về mục tiêu giữa các bên có liên quan,

khiến cho các nỗ lực cải cách vừa trùng lắp, vừa thiếu hụt, lại vừa cản trở lẫn nhau. Để

khắc phục tình trạng này, người viết đề nghị sử dụng Khung quy chiếu chung châu Âu

(tiếng Anh là Common European Framework of Reference, viết tắt là CEFR) để mô tả

toàn bộ quá trình đào tạo tiếng Anh ở nhà trường từ phổ thông đến đại học, giúp cho tất

cả các bên có liên quan – từ người học, giảng viên, người thiết kế chương trình, biên soạn

giáo trình, kiểm tra đánh giá năng lực và công nhận trình độ, đến các nhà tuyển dụng, và

trên nữa là các nhà chính sách giáo dục – có thể thảo luận bằng một ngôn ngữ chung để

xây dựng một mục tiêu thống nhất nhằm tập trung nguồn lực cho việc nâng cao hiệu quả

dạy và học tiếng Anh tại Việt Nam.