Hoàn thiện chuẩn mực kế toán báo cáo tài chính ở việt nam.pdf

1

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi nghieân cöùu:

Baùo caùo taøi chính laø söï toång hôïp soá lieäu töø caùc soå saùch keá toaùn theo caùc

chæ tieâu kinh teá taøi chính nhaát ñònh moät caùch coù heä thoáng nhaèm cung caáp thoâng

tin caàn thieát, quan troïng veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp cho caùc ñoái

töôïng söû duïng thoâng tin coù lieân quan khaùc nhau. Trong neàn kinh teá thò tröôøng,

ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn khoâng chæ giôùi haïn laø nhöõng ngöôøi quaûn lyù ôû

beân trong caùc doanh nghieäp hay phuïc vuï cho vieäc kieåm tra, kieåm soaùt cuûa caùc cô

quan quaûn lyù nhaø nöôùc maø coøn bao goàm caû caùc ñoái töôïng, caùc theå nhaân, phaùp

nhaân beân ngoaøi doanh nghieäp nhö caùc nhaø ñaàu tö, caùc chuû nôï, ngaân haøng thöông

maïi, coâng ty baûo hieåm, caùc ñoái taùc kinh doanh... moãi ñoái töôïng söû duïng thoâng tin

keá toaùn vôùi muïc ñích raát khaùc nhau.

Ñeå ñaùp öùng kòp thôøi vôùi tình hình thöïc teá veà yeâu caàu cung caáp thoâng tin

phuø hôïp, ña daïng vaø taïo ñieàu kieän hoäi nhaäp vôùi heä thoáng thoâng tin trong khu

vöïc, treân theá giôùi cuõng nhö theo thoâng leä vaø chuaån möïc quoác teá, Boä Taøi chính ñaõ

ban haønh möôøi saùu (16) chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam. Caùc chuaån möïc naøy ñöôïc

xaây döïng treân neàn taûng cuûa caùc chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn coù tính ñeán nhöõng

ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi ñaëc thuø kinh teá - xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. Beân caïnh ñoù,

Boä Taøi chính cuõng ñaõ ban haønh caùc thoâng tö höôùng daãn vieäc aùp duïng caùc chuaån

möïc naøy vaøo coâng taùc keá toaùn. Ñoù laø caùc Thoâng tö soá 89/2002/TT - BTC ngaøy

09/10/2002 höôùng daãn keá toaùn boán (04) chuaån möïc keá toaùn vaø Thoâng tö soá

105/2003/TT -BTC ngaøy 04/11/2003 höôùng daãn keá toaùn saùu (06) chuaån möïc keá

toaùn. Tuy nhieân, ñeå heä thoáng hoaù vaø giuùp cho vieäc vaän duïng caùc chuaån möïc keá

toaùn ñaëc bieät laø chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính vaøo thöïc teá cuûa caùc

doanh nghieäp Vieät Nam ñöôïc deã daøng thuaän tieän vaø phuø hôïp hôn, chuùng toâi xin

2

ñöa ra moät soá yù kieán cuøng trao ñoåi theâm vôùi caùc baäc thaày vaø caùc baïn veà vaán ñeà

naøy, vôùi giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu chæ rieâng veà heä thoáng baùo caùo taøi chính

trong heä thoáng baùo caùo keá toaùn cuûa doanh nghieäp.

2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:

Treân cô sôû khaùi quaùt lyù luaän veà heä thoáng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo

taøi chính, chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø tìm hieåu thöïc traïng vaän duïng chuaån möïc

keá toaùn baùo caùo taøi chính aùp duïng taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay

nhaèm ñeà ra moät soá yù kieán giuùp vieäc vaän duïng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi

chính ñöôïc toát hôn vaø ñöa ra phöông höôùng hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo taøi

chính.

3. Ñoái töôïng nghieân cöùu:

Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi, moät maët laø chuaån möïc keá toaùn veà baùo

caùo taøi chính ñöôïc ban haønh ôû Vieät Nam, maëc khaùc laø nghieân cöùu tính hình vaän

duïng vaøo doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay ñeå töø ñoù nghieân cöùu vaø ñeà xuaát moät

soá yù kieán ñeå goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình vaän duïng chuaån möïc keá toaùn vaøo

doanh nghieäp Vieät Nam, töøng böôùc hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø veà

maët lyù luaän vaø thöïc tieãn cho phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá cuûa nöôùc ta hôn.

4. Phöông phaùp nghieân cöùu:

Phöông phaùp nghieân cöùu chuû ñaïo laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø

duy vaät lòch söû, nghieân cöùu caùc vaán ñeà trong moái quan heä phoå bieán vaø trong söï

vaän ñoäng, phaùt trieån; keát hôïp söû duïng ñoàng boä phöông phaùp phaân tích, phöông

phaùp ñoái chieáu, so saùnh vaø quaù trình nghieân cöùu ñöôïc chia thaønh 3 böôùc cô baûn:

- Böôùc 1: Neâu leân moät caùi nhìn chung veà maët lyù luaän veà heä thoáng baùo caùo

taøi chính cuõng nhö caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeán baùo caùo taøi chính,

caùc thuû tuïc, nguyeân taéc laäp baùo caùo taøi chính.

3

- Böôùc 2: Neâu leân thöïc traïng vaän duïng chuaån möïc keá toaùn vaøo baùo caùo taøi

chính taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø nhöõng vaán ñeà caàn boå sung, hoaøn thieän.

- Böôùc 3: Treân cô sôû nghieân cöùu vaø phaân tích treân, ñeà xuaát moät soá giaûi

phaùp nhaèm giuùp cho vieäc vaän duïng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính vaøo

doanh nghieäp Vieät Nam ñöôïc thuaän tieän hôn vaø ñöa ra moät soá yù kieán nhaèm hoaøn

thieän hôn nöõa ñeå heä thoáng baùo caùo taøi chính gaàn vôùi tình hình thöïc tieãn cuûa nöôùc ta.

5. Boá cuïc:

Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän (4 trang) ñeà taøi goàm 3 chöông:

CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN “TRÌNH BAØY

BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH”. (15 Trang)

CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG VIEÄC VAÄN DUÏNG CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN

TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM. (25 Trang)

CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ VAÄN DUÏNG VAØ HOAØN THIEÄN CHUAÅN

MÖÏC KEÁ TOAÙN BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH ÔÛ VIEÄT NAM. (27 Trang)

4

CHÖÔNG 1

TOÅNG QUAN VEÀ CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN “TRÌNH BAØY

BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH”

1.1 Vò trí cuûa thoâng tin kinh teá trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh:

1.1.1 Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa thoâng tin keá toaùn:

Trong baát kyø moät neàn kinh teá naøo, thoâng tin laø moät yeáu toá cöïc kyø quan

troïng. Kinh teá xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy caøng

tieân tieán, trình ñoä phaùt trieån kinh teá ngaøy caøng cao, möùc ñoä caïnh tranh ñeå toàn taïi,

ñeå phaùt trieån treân thò tröôøng caøng trôû neân gay gaét thì nhu caàu thoâng tin cuõng ngaøy

caøng trôû neân böùc thieát.Taát caû caùc ñôn vò, khi tieán haønh hoaït ñoäng trong baát kyø

lónh vöïc naøo ñeàu phaûi tieáp nhaän thoâng tin nhö laø moät yeáu toá caàn thieát ñeå coù theå

ñöa ra nhöõng quyeát ñònh ñuùng ñaén trong quaù trình ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng saûn

xuaát kinh doanh cuõng nhö tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö, lieân doanh, hôïp taùc …

Coù theå noùi, keá toaùn ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi neàn vaên minh

nhaân loaïi laø moät trong nhöõng phaùt minh to lôùn nhaát vaø laø heä thoáng thoâng tin kinh

doanh ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø laâu ñôøi nhaát. Noù theo doõi, phaûn aûnh vaø baùo caùo

hoaït ñoäng kinh doanh vaø caùc söï kieän kinh teá khaùc trong töøng ñôn vò. Heä thoáng

thoâng tin naøy döïa vaøo vieäc löu giöõ thoâng tin treân caùc loaïi soå saùch keá toaùn thoâng

qua khaùi nieäm ghi soå keùp ñaõ coù töø raát laâu cuõng nhö caùc khaùi nieäm keá toaùn khaùc

hieän ñaïi hôn nhö khaùi nieäm traùch nhieäm, khaùi nieäm lôïi töùc … Heä thoáng naøy coøn

ghi cheùp vaø baùo caùo caùc doøng voán löu chuyeån qua doanh nghieäp döïa treân caùc soá

lieäu phaùt sinh vaø ñöa ra caùc baûn baùo caùo taøi chính nhö baûng caân ñoái keá toaùn, baùo

caùo keát quaû kinh doanh. Ngoaøi ra heä thoáng naøy coøn laäp neân caùc döï toaùn veà tình

hình töông lai nhö caùc baùo caùo taøi chính döï tính vaø döï toaùn ngaân saùch taøi chính;

5

sau ñoù, tình hình thöïc hieän taøi chính thöïc teá ñöôïc ñem ñoái chieáu vôùi caùc döï tính

treân cô sôû caùc baùo caùo keá toaùn phaân tích khaùc nhau.

1.1.2 Baûn chaát vaø vai troø cuûa Baùo caùo taøi chính:

1.1.2.1 Baûn chaát cuûa baùo caùo taøi chính:

Qua nghieân cöùu veà thoâng tin cuûa baùo caùo keát toaùn, ta bieát raèng baùo caùo taøi

chính laø moät heä thoáng baùo caùo toång hôïp ñöôïc xöû lyù bôûi “coâng ngheä keá toaùn”,

cung caáp thoâng tin taøi chính cho caùc ñoái töôïng söû duïng ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh

kinh teá.

Theo Vieän keá toaùn vieân coâng chöùng Hoa kyø (AICPA) thì: “Heä thoáng baùo

caùo taøi chính ñöôïc laäp nhaèm muïc ñích phuïc vuï cho vieäc xem xeùt ñònh kyø hoaëc

baùo caùo veà quaù trình hoaït ñoäng cuûa nhaø quaûn lyù, veà tình hình ñaàu tö trong kinh

doanh vaø nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc trong thôøi kyø baùo caùo. Heä thoáng baùo caùo taøi

chính phaûn aùnh söï keát hôïp cuûa nhöõng söï kieän ñöôïc ghi nhaän, nhöõng nguyeân taéc

keá toaùn vaø nhöõng ñaùnh giaù cuûa caù nhaân, maø trong ñoù nhöõng ñaùnh giaù vaø nguyeân

taéc keá toaùn ñöôïc aùp duïng coù aûnh höôûng chuû yeáu ñeán vieäc ghi nhaän caùc söï kieän.

Nhöõng ñaùnh giaù ñuùng ñaén tuyø thuoäc vaøo khaû naêng vaø söï trung thöïc cuûa ngöôøi laäp

baùo caùo, ñoàng thôøi phuï thuoäc vaøo söï tuaân thuû ñoái vôùi nhöõng nguyeân taéc keá toaùn

ñaõ ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi”.

Theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS): Baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp nhaèm

ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng bao goàm: Caùc nhaø ñaàu tö, nhaø quaûn lyù vaø

nhaân vieân, nhöõng ngöôøi cho thueâ, caùc nhaø cung caáp, caùc khaùch haøng, chính phuû,

coâng chuùng.

Nhö vaäy, coù theå noùi, baûn chaát cuûa baùo caùo taøi chính laø theå hieän söï keát hôïp

cuûa nhöõng söï kieän xaûy ra trong quaù khöù vôùi nhöõng nguyeân taéc keá toaùn ñaõ ñöôïc

thöøa nhaän vaø nhöõng ñaùnh giaù cuûa caù nhaân nhaèm chuû yeáu laø cung caáp thoâng tin

taøi chính höõu ích cho caùc ñoái töôïng söû duïng ôû beân ngoaøi doanh nghieäp. Ñoàng

6

thôøi baùo caùo taøi chính yeâu caàu phaûi ñöôïc kieåm toaùn bôûi moät toå chöùc kieåm toaùn

ñoäc laäp vì thoâng tin trình baøy treân baùo caùo taøi chính chuû yeáu chòu söï chi phoái bôûi

nhöõng ñaùnh giaù cuûa ngöôøi laäp baùo caùo taøi chính cuõng nhö coù söï taùch bieät giöõa söï

sôû höõu vaø khaû naêng kieåm soaùt cuûa nhöõng ngöôøi cung caáp voán cho hoaït ñoäng cuûa

doanh nghieäp.

1.1.2.2 Vai troø cuûa baùo caùo taøi chính:

Vai troø cuûa baùo caùo taøi chính ñöôïc xem xeùt thoâng qua moät soá ñoái töôïng

lieân quan chuû yeáu nhö sau:

- Ñoái vôùi Nhaø nöôùc: Baùo caùo taøi chính cung caáp thoâng tin caàn thieát giuùp

cho vieäc thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi neàn kinh teá;

giuùp cho vieäc thöïc hieän kieåm tra, kieåm soaùt cuûa caùc cô quan taøi chính Nhaø nöôùc

ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp cuõng nhö laøm cô sôû

cho vieäc tính thueá vaø caùc khoaûn noäp khaùc cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi ngaân saùch

nhaø nöôùc.

- Ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp: Caùc nhaø quaûn lyù caàn coâng boá

coâng khai caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñònh kyø veà hoaït ñoäng cuûa doanh

nghieäp nhaèm thuyeát phuïc caùc nhaø ñaàu tö cuõng nhö caùc chuû nôï raèng doanh nghieäp

ñang coù möùc lôïi nhuaän cao nhaát vôùi ñoä ruûi ro thaáp nhaát. Hôn nöõa, thoâng tin treân

baùo caùo taøi chính cuõng phuïc vuï cho coâng taùc ñieàu haønh quaûn lyù hoaït ñoäng saûn

xuaát kinh doanh cuûa nhaø quaûn lyù.

- Ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö: hoï caàn thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñeå giaùm

saùt vaø baét buoäc caùc nhaø quaûn lyù phaûi thöïc hieän theo ñuùng hôïp ñoàng ñaõ kyù keát,

thoâng tin veà caùc ruûi ro tieàm taøng trong caùc doanh nghieäp coù lieân quan ñeán khoaûn

ñaàu tö cuûa hoï. Neáu laø coâng ty coå phaàn, nhöõng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính

giuùp hoï quyeát ñònh luùc naøo neân mua, neân giöõ hay neân baùn caùc chöùng khoaùn. Vaø

7

hoï caøng quan taâm hôn vì nhöõng thoâng tin naøy giuùp hoï ñaùnh giaù khaû naêng chi traû

coå töùc cuûa coâng ty.

- Ñoái vôùi caùc kieåm toaùn vieân ñoäc laäp: Baùo caùo taøi chính laø ñoái töôïng cuûa

kieåm toaùn ñoäc laäp vì caùc nhaø ñaàu tö vaø cung caáp tín duïng yeâu caàu tính chính xaùc,

trung thöïc cuûa caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn, ñeå hoï coù

theå coù nhöõng quyeát ñònh ñuùng ñaén nhaát.

- Ñoái vôùi nhaân vieân: hoï quan taâm ñeán thoâng tin veà tính oån ñònh vaø khaû

naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp vaø nhöõng thoâng tin giuùp hoï ñaùnh giaù khaû naêng

chi traû löông caùc khoaûn trôï caáp vaø thôøi cô tuyeån duïng.

- Khaùch haøng: quan taâm ñeán nhöõng thoâng tin veà khaû naêng tieáp tuïc hoaït

ñoäng cuûa doanh nghieäp khi hoï coù moái lieân quan daøi haïn hoaëc phuï thuoäc vôùi

doanh nghieäp.

Vôùi nhöõng vai troø vaø nhu caàu neâu treân cuûa ngöôøi söû duïng, ñoøi hoûi baùo caùo

taøi chính caàn ñöôïc trình baøy moät caùch roõ raøng, deã hieåu, trung thöïc, hôïp lyù vaø ñaày ñuû

ñeå nhöõng ngöôøi söû duïng coù söï ñaùnh giaù chính xaùc veà tình hình taøi chính cuûa doanh

nghieäp, töø ñoù hoï coù theå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán doanh nghieäp.

1.2 Chuaån möïc keá toaùn:

1.2.1 Ñònh nghóa chuaån möïc keá toaùn:

Hieåu theo nghóa chung nhaát, chuaån möïc laø thuaät ngöõ dieãn taû nhöõng quy

ñònh möïc thöôùc coù theå ñònh löôïng ñöôïc ñeå ño löôøng chaát löôïng moät coâng vieäc, noù

laø nhöõng raøng buoäc nhaèm ñònh höôùng coâng vieäc chuyeân moân ñi vaøo nhöõng

nguyeân taéc chung.

Hoaït ñoäng keá toaùn cuõng töông töï nhö caùc hoaït ñoäng khaùc, chæ coù theå hoaït

ñoäng moät caùch höõu hieäu khi coù nhöõng chuaån möïc rieâng cho mình. Thaät vaäy, chöùc

naêng cuûa keá toaùn laø cung caáp caùc thoâng tin ñeå ngöôøi söû duïng coù theå ra quyeát

ñònh. Muoán vaäy, thoâng tin keá toaùn phaûi phaûn aùnh trung thöïc tình hình vaø keát quaû