Hiệu quả xử lý nợ xấu của công ty quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Trần Thị Bích Thủy ; Đoàn Văn Thắng người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ BÍCH THỦY

HIỆU QUẢ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA

CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN

CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ BÍCH THỦY

HIỆU QUẢ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA

CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN

CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐOÀN VĂN THẮNG

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

i

TÓM TẮT

Tiêu đề: Hiệu quả xử lý nợ xấu của Công ty Quản lý tài sản của các Tổ chức tín

dụng Việt Nam

Tóm tắt:

Lý do chọn đề tài: Công ty Quản lý tài sản của các Tổ chức tín dụng Việt Nam

(VAMC) ra đời trong bối cảnh nợ xấu tăng cao, có thời điểm lên tới 9% vào năm 2013

đã đe dọa đến hoạt động của các Tổ chức tín dụng. Do vậy, ngoài những kết quả tích

cực VAMC đã đạt được để đưa nợ xấu của toàn ngành ngân hàng xuống dưới 3% thì

cần phải có những giải pháp để khắc phục các tồn tại, khó khăn để nâng cao hiệu quả

trong hoạt động xử lý nợ xấu.

Mục tiêu nghiên cứu: Tổng quát toàn cảnh về nợ xấu của hệ thống ngân hàng tại

Việt Nam. Phân tích, đánh giá những kết quả tích cực mà VAMC đạt được, nghiên cứu

các văn bản pháp luật về xử lý nợ xấu và tình hình thực tế áp dụng các giải pháp xử lý

nợ xấu của VAMC. Tham khảo mô hình xử lý nợ xấu của một số nước trên thế giới

nhằm tìm ra những ý tưởng phù hợp có thể ứng dụng vào tình hình thực tế tại Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu: đề tài đã sử dụng chủ yếu phương pháp nghiên cứu

định tính, và kết hợp một số các phương pháp khác như: thống kê, phân tích tổng hợp,

so sánh, đối chiếu…

Kết quả nghiên cứu: Tác giả đã hệ thống khái niệm về nợ xấu, nguyên nhân dẫn tới nợ

xấu của hệ thống ngân hàng, đưa ra những phân tích, đánh giá về phương pháp xử lý nợ xấu

của VAMC thông qua các hoạt động mua nợ, quản lý và xử lý nợ bằng các hình thức bán đấu

giá hoặc cơ cấu khoản nợ. Chỉ ra những khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện.

Kết luận và hàm ý: Nghiên cứu đã cho thấy thực trạng hoạt động và hiệu quả xử

lý nợ xấu của VAMC trong việc đưa tỷ lệ nợ xấu của toàn ngành ngân hàng xuống còn

1,63% vào cuối năm 2019. Qua đó, VAMC đã và đang đạt được những thành tựu đáng

ghi nhận, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, lành mạnh hóa tài chính, thúc đẩy tăng

trưởng tín dụng. Đề tài đưa ra một số đóng góp nhằm tháo gỡ những khó khăn, thách

thức còn tồn tại, đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu, đồng thời

tiếp tục thu thập kiến nghị từ các bên liên quan để đưa ra kiến nghị với các cơ quan chức

năng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xử lý nợ xấu của VAMC.

Từ khóa: Xử lý nợ xấu, Tổ chức tín dụng, VAMC

ii

ABSTRACT

Title: Efficiency in handling bad debts of the Vietnam Asset Management

Company

Summary:

Reason for chosing the topic: The Vietnam Asset Management Company (VAMC) was

established in the context of high bad debts, up to 9% in 2013, threatening the operations of credit

institutions. Therefore, in addition to the positive results that VAMC has achieved to bring the bad

debts of the entire banking industry to below 3%, it is necessary to have solutions to overcome

shortcomings and difficulties to improve efficiency in bad debt handling operations.

Research objective: The bad debt overview of the banking system in Vietnam.

Analyzing and evaluating the positive results that VAMC achieved, studying legal

documents on bad debt handling and the actual situation of applying VAMC's bad debt

handling solutions. Refering to the bad debt settlement model of some countries in the

world to find out suitable ideas that can be applied to the real situation in Vietnam.

Research methods: The topic used mainly qualitative research methods, and

combined a number of other methods such as statistics, general analysis, comparison…

Results: The author systematized the concept of bad debt, the cause of bad debt

of the banking system, analysed and evaluated VAMC's bad debt handling methods

through purchasing, managing and settling bad debts through auction or debt

structuring. Pointing out difficulties and challenges in the implementation process.

Conclusions and implications: The study has shown the operational status and

efficiency of VAMC's bad debt handling in bringing the bad debt ratio of the entire

banking industry to 1.63% by the end of 2019. Through that, VAMC has been achieving

remarkable achievements, solving difficulties for enterprises, making financial

healthier, promoting credit growth. The topic gave a number of contributions for solving

the remaining difficulties and challenges, proposed measures for improving the

efficiency of bad debt handling, and continued to collect recommendations from

stakeholders to make requests to the authorities for improving the efficiency of VAMC's

bad debt handling.

Keywords: Handling bad debts, credit institutions, VAMC.

iii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi trong thời gian

qua. Luận văn chưa từng được bảo vệ để lấy học vị thạc sĩ, các số liệu và kết quả nghiên

cứu là hoàn toàn trung thực, không sao chép và sử dụng kết quả đã được công bố trước

đây, hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn

đầy đủ trong luận văn. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố

trong bất kỳ công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Trần Thị Bích Thủy

iv

LỜI CÁM ƠN

Để hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ quý báu của

nhiều cá nhân và tập thể.

Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các Thầy giáo, Cô giáo trường Đại học

Ngân hàng TP. HCM đã cung cấp, giảng dạy những kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực

kinh tế. Đặc biệt, tác giả gửi lời cảm ơn chân thành tới TS. Đoàn Văn Thắng - Người đã

trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tác giả tiến hành các hoạt động nghiên cứu

khoa học để hoàn thành luận văn này.

Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác lại vô cùng sinh động,

luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến

đóng góp, hướng dẫn từ các Thầy giáo, Cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Trần Thị Bích Thủy

v

MỤC LỤC

TÓM TẮT

ABSTRACT

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CÁM ƠN

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1

1.TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .......................................................................... 1

2.MỤC TIÊU VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ........................................................... 2

2.1.Mục tiêu tổng quát ................................................................................................. 2

2.2.Mục tiêu cụ thể ...................................................................................................... 3

2.3.Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................ 3

3.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................................................ 3

3.1.Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................ 3

3.2.Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 3

4.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................................... 3

5.NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................................... 4

6.ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................ 4

7.BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN .................................................................................... 5

CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ NỢ XẤU, XỬ LÝ NỢ XẤU, VÀ HIỆU

QUẢ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN CỦA CÁC TỔ

CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM ................................................................................ 6

1.1.TỔNG QUAN VỀ NỢ XẤU .................................................................................. 6

1.1.1.Khái niệm về nợ xấu, hiệu quả xử lý nợ xấu ........................................................ 6

1.1.2.Phân loại nợ xấu .................................................................................................. 9

1.1.3.Nguyên nhân dẫn đến nợ xấu tại các TCTD ...................................................... 14

1.1.3.1.Phân loại nguyên nhân nợ xấu theo mức độ yếu kém của đối tượng liên quan

tới khoản nợ. .............................................................................................................. 14

1.1.3.2.Phân loại nguyên nhân nợ xấu theo yếu tố hệ thống/ phi hệ thống .................. 18

1.1.4.Những tác động của nợ xấu ............................................................................... 18

1.1.5.Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả xử lý nợ xấu của Công ty Quản lý tài sản .......... 19

vi

1.2.KINH NGHIỆM XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI MỘT SỐ QUỐC GIA ........................... 21

1.2.1. Kinh nghiệm quản lý mua bán nợ xấu của Hoa Kỳ ........................................... 21

1.2.2. Kinh nghiệm quản lý mua bán nợ xấu của Malaysia ......................................... 22

1.2.3. Kinh nghiệm quản lý mua bán nợ xấu của Hàn Quốc ....................................... 24

1.2.4. Kinh nghiệm quản lý mua bán nợ xấu của Trung Quốc .................................... 26

1.2.5. Kinh nghiệm quản lý mua bán nợ xấu của Thái Lan ......................................... 26

CHƯƠNG 2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ XỬ LÝ

NỢ XẤU CỦA CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN

DỤNG VIỆT NAM .................................................................................................. 28

2.1. TÌNH HÌNH NỢ XẤU CỦA CÁC TCTD VÀ SỰ CẤP THIẾT PHẢI THÀNH

LẬP CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN ...................................................................... 28

2.1.1.Tình hình nợ xấu của các Tổ chức Tín dụng ...................................................... 28

2.1.2.Sự cấp thiết phải thành lập Công ty Quản lý tài sản ........................................... 31

2.2.PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG MÔ HÌNH CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN CỦA

CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM ................................................................. 32

2.2.1. Mô hình hoạt động chung ................................................................................. 32

2.2.2. Cơ cấu tổ chức hoạt động nội bộ ...................................................................... 32

2.3. PHÂN TÍCH CƠ CHẾ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN

CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM ........................................................ 35

2.3.1. Hoạt động mua nợ xấu của các Tổ chức tín dụng ............................................. 36

2.3.1.1. Cơ chế mua nợ xấu của các tổ chức tín dụng ................................................. 36

2.3.1.2. Phương thức mua nợ xấu ............................................................................... 37

2.3.1.3. Danh mục nợ xấu quản lý .............................................................................. 38

2.4.1.Quản lý và xử lý nợ xấu của các Tổ chức tín dụng ............................................ 38

2.4.1.1.Phương thức hỗ trợ khách hàng vay ............................................................... 38

2.4.1.2.Phương thức xử lý nợ dứt điểm ...................................................................... 41

2.5.THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA CÔNG

TY QUẢN LÝ TÀI SẢN CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM ............... 44

2.5.1. Mua nợ ............................................................................................................ 46

2.5.2. Quản lý nợ ...................................................................................................... 48

2.5.3. Công tác xử lý nợ ............................................................................................ 49

vii

2.6. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VỀ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA CÔNG TY QUẢN LÝ

TÀI SẢN CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM ........................................ 53

2.6.1. Kết quả đạt được .............................................................................................. 53

2.6.2. Hạn chế ............................................................................................................ 55

2.6.3. Nguyên nhân của hạn chế ................................................................................. 55

2.6.3.1. Nguyên nhân chủ quan ................................................................................. 55

2.6.3.2. Nguyên nhân khách quan ............................................................................. 56

CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA

CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT

NAM ......................................................................................................................... 60

3.1. MỤC TIÊU, ĐỊNH HƯỚNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA

CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM ... 60

3.1.1.Mục tiêu hoạt động ........................................................................................... 60

3.1.2.Định hướng nâng cao hiệu quả hoạt động .......................................................... 61

3.1.2.1. . Hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận với vai trò là công cụ đặc biệt của Nhà

nước trong xử lý nợ xấu và đảm bảo sự phát triển an toàn, bền vững của hệ thống các

TCTD. ....................................................................................................................... 61

3.1.2.2.Hoạt động với vai trò là trung tâm thúc đẩy sự phát triển của thị trường mua

bán nợ, khi đã có nền tảng pháp lý cơ bản để thúc đẩy hoạt động hoạt động mua bán

nợ theo giá trị thị trường. ........................................................................................... 62

3.2.GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA CÔNG TY QUẢN

LÝ TÀI SẢN CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VIỆT NAM ................................. 63

3.2.1. Nhóm giải pháp về mua, bán và xử lý nợ ......................................................... 63

3.2.2. Nhóm giải pháp về hoàn thiện mô hình hoạt động, con người và tài chính. ...... 64

3.2.3. Nhóm giải pháp kiểm tra giám sát .................................................................... 66

3.2.4. Nhóm giải pháp hoàn thiện khuôn khổ pháp lý................................................. 66

3.2.5. Nhóm giải pháp phát triển thị trường mua bán nợ, thiết lập, vận hành Sàn giao

dịch nợ. ...................................................................................................................... 71

3.2.6. Nhóm các giải pháp khác ................................................................................. 73

3.3. KIẾN NGHỊ ........................................................................................................ 73

3.3.1. Đối với Quốc Hội ............................................................................................. 73