Hiệu quả phối hợp kháng sinh Colistin với Imipenem, Meropenem, Cefoperazone / Sulbactam trên vi khuẩn Acinetobacter SPP tại bệnh viện 30/4 từ tháng 01/2014 đến tháng 04/2015

Trường Đại học Mở TP HCM GVHD: ThS Mai Thị Trong

Trần Lê Phương Duy – MSSV: 1153010127 1

MỤC LỤC

 MỤC LỤC ........................................................................................................ 1

 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. 5

 DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................... 6

 DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................... 7

 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ......................................................................... 8

 ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................. 9

 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU .......................................................................... 10

PHẦN 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

I. VI KHUẨN ACINETOBACTER SPP..................................................... 12

1. Giới thiệu chung ................................................................................ 12

2. Tính chất vi sinh học ......................................................................... 13

2.1. Hình thái ...................................................................................... 13

2.2. Tính chất nuôi cấy ....................................................................... 13

2.3. Tính chất sinh hóa ....................................................................... 14

3. Khả năng gây bệnh ............................................................................. 16

4. Nguyên tắc điều trị .............................................................................. 16

II. KHÁNG SINH........................................................................................ 17

1. Thuốc kháng sinh ............................................................................... 17

1.1. Định nghĩa ................................................................................... 17

1.2. Phân loại ...................................................................................... 17

1.3. Cơ chế tác động kháng sinh ........................................................ 18

1.4. Sự đề kháng kháng sinh của vi khuẩn ......................................... 20

2. Nguyên tắc sử dụng kháng sinh ......................................................... 22

3. Kháng sinh colistin ............................................................................ 23

3.1. Dƣợc lý và cơ chế tác dụng ......................................................... 24

3.2. Hoạt phổ ...................................................................................... 24

3.3. Dƣợc động học ............................................................................ 24

3.4. Độc tính ....................................................................................... 25

4. Kháng sinh nhóm carbapenems

Trường Đại học Mở TP HCM GVHD: ThS Mai Thị Trong

Trần Lê Phương Duy – MSSV: 1153010127 2

4.1. Imipenem ..................................................................................... 26

4.2. Meropenem ................................................................................. 29

5. Cefoperazone ...................................................................................... 32

5.1. Dƣợc lý và cơ chế tác dụng ......................................................... 33

5.2. Hoạt phổ ...................................................................................... 34

5.3. Dƣợc động học ............................................................................ 35

5.4. Chỉ định ....................................................................................... 35

6. Phối hợp kháng sinh .......................................................................... 35

6.1. Mục đích và tác dụng .................................................................. 35

6.2. Nguyên tắc phối hợp kháng sinh ................................................. 37

6.3. Lựa chọn kháng sinh để phối hợp ............................................... 38

III. NHIỄM TRÙNG..................................................................................... 39

1. Định nghĩa ......................................................................................... 39

2. Các hình thái nhiễm trùng ................................................................. 39

2.1. Bệnh nhiễm trùng ........................................................................ 39

2.2. Nhiễm trùng thể ẩn ...................................................................... 40

2.3. Nhiễm trùng tiềm tàng ................................................................ 40

2.4. Nhiễm trùng chậm ....................................................................... 40

3. Nhân tố gây nhiễm trùng ................................................................... 40

3.1. Vi sinh vật gây bệnh .................................................................... 40

3.2. Tính chất phản ứng của cơ thể .................................................... 43

3.3. Yếu tố hoàn cảnh ......................................................................... 43

4. Nguồn gốc bệnh truyền nhiễm và phƣơng thức truyền nhiễm .......... 43

4.1. Nguồn gốc bệnh truyền nhiễm .................................................... 43

4.2. Phƣơng thức truyền nhiễm .......................................................... 44

5. Đặc điểm của bệnh truyền nhiễm ...................................................... 44

6. Tình hình nhiễm khuẩn và đề kháng kháng sinh của Acinetobacter spp.

trong những năm gần đây .................................................................. 45

IV. NHIỄM TRÙNG BỆNH VIỆN ............................................................. 46

1. Khái niệm ......................................................................................... 46

Trường Đại học Mở TP HCM GVHD: ThS Mai Thị Trong

Trần Lê Phương Duy – MSSV: 1153010127 3

2. Các yếu tố thuận lợi cho nhiễm trùng bệnh viện .............................. 47

2.1. Vi sinh vật gây bệnh nhiễm trùng ............................................... 47

2.2. Sự lan truyền của vi khuẩn trong bệnh viện ................................ 48

2.3. Các đối tƣợng thƣờng bị nhiễm trùng bệnh viện ........................ 48

2.4. Các nguyên tắc phòng ngừa ........................................................ 48

PHẦN II: VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

I. VẬT LIỆU ............................................................................................. 51

1. Chủng vi khuẩn ................................................................................. 51

2. Môi trƣờng nuôi cấy ......................................................................... 51

3. Bộ test sinh hóa API 20NE ............................................................... 51

4. Thiết bị và dụng cụ ........................................................................... 52

5. Đĩa giấy kháng sinh .......................................................................... 53

II. PHƢƠNG PHÁP .................................................................................... 54

1. Đối tƣợng nghiên cứu ....................................................................... 54

2. Tiêu chuẩn chọn mẫu ........................................................................ 54

3. Tiến hành .......................................................................................... 54

4. Phƣơng pháp nhuộm Gram ............................................................... 56

4.1. Bộ thuốc nhuộm Gram ................................................................ 56

4.2. Phƣơng pháp thực hiện ............................................................... 56

4.3. Đọc kết quả ................................................................................. 57

5. Phƣơng pháp cấy 3 chiều .................................................................. 57

6. Phƣơng pháp thực hiện thử nghiệm kháng sinh đồ (Kirby - Bauer) 58

6.1. Các bƣớc thực hiện ..................................................................... 58

6.2. Đọc và biện luận kết quả ............................................................. 60

7. Phƣơng pháp đĩa đôi (Kỹ thuật thử nghiệm phối hợp kháng sinh) .. 60

7.1. Cách thực hiện ............................................................................. 60

7.2. Đọc và biện luận kết quả ............................................................. 60

PHẦN III: KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

I. KẾT QUẢ .............................................................................................. 63

1. Tình hình nhiễm khuẩn theo từng năm ............................................. 64

Trường Đại học Mở TP HCM GVHD: ThS Mai Thị Trong

Trần Lê Phương Duy – MSSV: 1153010127 4

2. Tình hình đề kháng kháng sinh ........................................................ 64

3. Kết quả phối hợp kháng sinh colistin và meropenem, imipenem,

cefoperazone/sulbactam ................................................................... 64

3.1. Colistin và Meropenem ......................................................... 64

3.2. Colistin và Imipenem ............................................................ 65

3.3. Colistin và Cefoperazone/sulbactam ..................................... 65

II. BÀN LUẬN

1. Kết quả khảo sát vi sinh .................................................................... 65

2. Tình hình đề kháng kháng sinh ........................................................ 66

3. Kết quả phối hợp kháng sinh ............................................................ 67

PHẦN IV: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

I. KẾT LUẬN ............................................................................................ 70

II. ĐỀ NGHỊ ............................................................................................... 70

 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 71

Trường Đại học Mở TP HCM GVHD: ThS Mai Thị Trong

Trần Lê Phương Duy – MSSV: 1153010127 5

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Quy định viết tắt nhƣ sau:

g ................................................... gram

ml ................................................. millilit

mm ............................................... milimet

R .................................................. đề kháng (resistant)

S ................................................... nhạy cảm (susceptible)

I .................................................... trung gian (intermediate)

n .................................................... số lƣợng

Tên môi trƣờng:

BA ................................................ Blood Agar

MC ............................................... Mac Conkey

MHA ............................................ Mueller Hinton Agar

Trường Đại học Mở TP HCM GVHD: ThS Mai Thị Trong

Trần Lê Phương Duy – MSSV: 1153010127 6

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Kết quả các test sinh hóa định danh Acinetobacter spp trong API 20NE ...... 15

Bảng 2.1: Các test sinh hóa trong API 20NE ................................................................. 52

Bảng 2.2: Danh sách các kháng sinh sử dụng thực hiện kháng sinh đồ đối với chủng

Acinetobacter spp ............................................................................................................ 53

Bảng 3.1: Tỷ lệ đề kháng kháng sinh của vi khuẩn Acinetobacter spp .......................... 63

Bảng 3.2: Tỷ lệ hiệp đồng kháng sinh của colistin và meropenem ................................ 64

Bảng 3.3: Tỷ lệ hiệp đồng kháng sinh của colistin và imipenem ................................... 65

Bảng 3.4: Tỷ lệ hiệp đồng kháng sinh của colistin và cefoperazone/sulbactam ............ 65

Bảng 3.5: So sánh kết quả kháng một số kháng sinh của chủng Acinetobacter trong

nghiên cứu với các nghiên cứu khác ............................................................................... 67

Trường Đại học Mở TP HCM GVHD: ThS Mai Thị Trong

Trần Lê Phương Duy – MSSV: 1153010127 7

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Vi khuẩn Acinetobacter spp ........................................................................... 12

Hình 1.2: Hình nhuộm Gram Acinetobacter baumannii (X100) .................................... 13

Hình 1.3: Vi khuẩn Acinetobacter trên môi trƣờng MC ................................................ 14

Hình 1.4: Vi khuẩn Acinetobacter trên môi trƣờng BA ................................................. 14

Hình 1.5: Kit API 20NE ................................................................................................. 15

Hình 1.6: Cơ chế tác dụng của kháng sinh đối với vi khuẩn .......................................... 19

Hình 1.7: Công thức cấu tạo colistin .............................................................................. 24

Hình 1.8: Công thức cấu tạo thienamycin ...................................................................... 25

Hình 1.9: Công thức cấu tạo imipenem .......................................................................... 26

Hình 1.10: Công thức cấu tạo meropenem ..................................................................... 30

Hình 1.11: Công thức cấu tạo cefoperazone ................................................................... 33

Hình 1.12: Công thức cấu tạo sulbactam natri ............................................................... 33

Hình 2.1: Kết quả phƣơng pháp nhuộm Gram ............................................................... 57

Hình 2.2: Tác dụng hiệp đồng kháng sinh ...................................................................... 60

Hình 2.3: Tác dụng đối kháng kháng sinh ...................................................................... 61

Hình 2.4: Tác dụng hợp cộng kháng sinh ....................................................................... 61