Hệ thống di tích lịch sử - văn hóa ở huyện Đảo Lý Sơn - một minh chứng về xác lập chủ quyền của Việt Nam trên quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa

HeÄ THo

á

NG DI TÍCH LòCH SöÛ - VaêN Hoùa

ÔÛ

HUYeÄN Ña

Û

o LYù SÔN - MoÄT MINH CHöùNG

Ve

à

XaùC LaÄP CHU

Û

qUYe

à

N CU

Û

a VIeÄT NaM

TReÂN qUa

à

N Ña

Û

o HoaøNG Sa Vaø TRöÔøNG Sa

NguyeãN VAÊN tuAÁN*

Huyeän ñaûo Lyù Sôn naèm phía Ñoâng

Baéc cuûa tænh Quaûng Ngaõi, caùch bôø

bieån khoaûng 18 haûi lyù, goàm 1 ñaûo lôùn (cuø

lao Reù) vaø 1 ñaûo beù (cuø lao Bôø Baõi) caùch

nhau 1,67 haûi lyù. Ngoaøi ra, ôû phía Ñoâng cuø

lao Reù coù hoøn Muø Cu voán laø baõi ñaù nhoâ cao

leân treân maët bieån. Toïa ñoä ñòa lyù cuûa ñaûo Lyù

Sôn trong khoaûng 150032’

14” ñeán

150038’14” vó ñoä Baéc vaø 109005’04” ñeán

109014’12” kinh ñoä Ñoâng. Hieän nay huyeän

ñaûo Lyù Sôn coù 3 xaõ laø: An Haûi, An Vónh vaø

An Bình vôùi toång dieän tích töï nhieân laø

10,325km2, daân soá 21.118 ngöôøi

(1)

.

Trong lòch söû, ñaûo Lyù Sôn coøn coù teân goïi

laø cuø lao Reù. Chöõ “cuø lao” ñöôïc Vieät hoùa töø

chöõ Pulau cuûa ngoân ngöõ Malayo -

Polinesien coù nghóa laø ñaûo. “Reù” laø teân cuûa

moät loaøi caây maø theo töông truyeàn tröôùc

ñaây moïc hoang thaønh röøng ôû treân ñaûo naøy.

Ngöôøi Trung Quoác goïi ñaûo Lyù Sôn laø Ngoaïi

La Sôn. Ñaûo Lyù Sôn tröïc thuoäc phuû (huyeän)

Bình Sôn. Ñeán ngaøy 01/01/1993, huyeän

ñaûo Lyù Sôn ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát

ñònh soá 337 cuûa Thuû töôùng Chính phuû, goàm

coù 2 xaõ Lyù Vónh vaø Lyù Haûi. Naêm 2003, Thuû

töôùng Chính phuû cho thaønh laäp theâm xaõ

An Bình ôû ñaûo Beù (cuø lao Bôø Baõi) vaø ñoåi

ñòa danh haønh chính nhö tröôùc ñaây trong

lòch söû laø xaõ An Vónh (tröôùc laø Lyù Vónh),

xaõ An Haûi (tröôùc laø Lyù Haûi)

(2)

.

Töø xa xöa, cö daân ngöôøi Vieät ñaõ ñeán

sinh cô laäp nghieäp treân ñaûo Lyù Sôn, hoï

cuøng vôùi ngöôøi Chaêm chung soáng laøm aên,

xaây döïng, ñieåm toâ cho queâ höông ngaøy

caøng giaøu ñeïp. Traûi qua bao thaêng traàm

bieán coá cuûa lòch söû, quaù trình coäng cö sinh

soáng vaø ñaáu tranh choáng keû thuø xaâm löôïc,

cö daân Vieät - Chaêm ñaõ ñeå laïi nhieàu di saûn

lòch söû - vaên hoùa coù giaù trò to lôùn. Theo

thoáng keâ, hieän nay ôû ñaûo Lyù Sôn coù 55 di

tích lòch söû - vaên hoùa, trong ñoù coù 3 di tích

ñöôïc xeáp haïng caáp quoác gia, 6 di tích ñöôïc

xeáp haïng caáp tænh(3)

. Di tích lòch söû - vaên

hoùa treân ñaûo Lyù Sôn raát phong phuù, ña

daïng. Ñaëc bieät laø di tích lòch söû - vaên hoùa

khaúng ñònh chuû quyeàn laõnh haûi Vieät Nam

* Ths. Nguyeãn Vaên Tuaán, Khoa Quan heä quoác teá, Hoïc vieän Chính trò - Haønh chính khu vöïc III