Hệ thống chấm điểm tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng Shinhan Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Lê Nguyễn Tường Vy

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

------------------------------------

LÊ NGUYỄN TƯỜNG VY

HỆ THỐNG CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG

DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG

SHINHAN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tác luận văn có lờ cam đoan danh dự về công trình khoa học của mình,

cụ thể:

Tôi tên là: LÊ NGUYỄN TƯỜNG VY

Sinh ngày: 15-12-1983

Quê quán: B o Lộc-Lâm Đồng

Hiện công tác tại: Ngân Hàng TNHH Một Thành Viên Shinhan Việt Nam

Là học viên cao học khóa XII của trường Đại Học Ngân Hàng, TPHCM

Mã số học viên: 020112100042

Cam đoan đề tài: “HỆ THỐNG CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG DOANH

NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG SHINHAN VIỆT NAM”

Là luận văn thạc sĩ kinh tế, chuyên ngành kinh tế, tài chính, ngân hàng

Mã số: 60.31.12

Luận văn được thực hiện tại trường Đại Học Ngân Hàng TPHCM

N ười hướng dẫn khoa học: Tiến Sĩ Lê Thị Hiệp Thươn

Đề tài này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết qu nghiên cứu có

tính độc lập riêng, không sao chép bất kì tài liệu nào và chưa được công bố toàn bộ

nội dung này bất kì ở đâu, các số liệu, nguồn trích dẫn trong luận văn được chú

thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lờ cam đoan danh dự của tôi.

TP. HCM, Ngày 14 tháng 06 năm 2013

Tác gi

Lê Nguyễn Tường Vy

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

an mục c c i

Danh mục c c bảng, biểu

an mục c c n

MỞ ĐẦU

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHẤM ĐIỂM VÀ XẾP HẠNG TÍN DỤNG

DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI................................... 1

1.1 . XẾP HẠNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TRONG NGÂN HÀNG........ ..1

1.1.1. Rủi ro tín dụng trong hoạ động NHTM .................................................... 1

1.1.2. Khái niệm về x p hạng tín dụng tại NHTM............................................... 3

1.1.2.1. Khái niệm về xếp hạng tín dụng ........................................................... 3

1.1.2.2. Khái niệm xếp hạng tín dụng trong NHTM.......................................... 6

1.1.3. Đối ƣợng của x p hạng tín dụng trong NHTM......................................... 6

1.1.4. Hệ thống x p hạng tín dụng doanh nghiệp tại NHTM............................... 7

1.1.4.1. Khái niệm hệ thống xếp hạng tín dụng doanh nghiệp trong NHTM .... 7

1.1.4.2. Vai trò của hệ thống XHTD doanh nghiệp trong NHTM..................... 9

1.1.5. Nội dung của việc chấm điểm tín dụng và x p hạng doanh nghiệp......... 11

1.1.5.1. Hệ thống cơ sở dữ liệu xếp hạng doanh nghiệp ................................. 11

1.1.5.2. Quy trình thực hiện xếp hạng doanh nghiệp ...................................... 12

1.1.5.3. Hệ thống chấm điểm tín dụng doanh nghiệp ..................................... 13

1.1.5.4. Quyết định kết quả xếp hạng và triển khai ứng dụng......................... 16

1.1.5.5. Quy trình kiểm tra và kiếm soát ......................................................... 16

1.1.6. Một số mô hình chấm điểm tín dụng .......................................................... 17

1.1.6.1. Mô hình chấm điểm tín dụng của Standard and Poor’s ....................... 17

1.6.1.2. Mô hình chấm điểm tín dụng của Moody’s........................................... 19

1.6.1.3. Mô hình điểm số xếp hạng doanh nghiệp của Edward I.Alman ........... 21

1.2. SƠ LƢỢC VỀ TÌNH HÌNH XẾP HẠNG TÍN DỤNG TRÊN THẾ

GIỚI ............................................................................................................. 23

1.2.1. Yêu cầu của Uỷ Ban Giám Sát Ngân Hàng Basel về x p hạng tín dụng nội

bộ .......................................................................................................................... 23

1.2.2. X p hạng tín dụng tại Mỹ......................................................................... 25

1.2.3. X p hạng tín dụng tại Nhật Bản ............................................................... 25

1.2.4. X p hạng tín nhiệm tại Thái Lan.............................................................. 26

1.2.5. X p hạng tín nhiệm tại Malaysia.............................................................. 26

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................... 28

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHẤM ĐIỂM VÀ XẾP HẠNG

TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG SHINHAN VIỆT NAM

............................................................................................................................... 29

2.1. TÌNH HÌNH XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI VIỆT NAM.............................. 29

2.1.1. Trung tâm thông tin tín dụng ngân àng n à nƣớc .................................. 29

2.1.2. Doanh nghiệp kinh doanh thông tin tín dụng........................................... 31

2.1.3. X p hạng tín dụng của c c ngân àng ƣơng mại ................................. 32

2.2 . GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG TNHH MỘT THÀNH VIÊN SHINHAN

VIỆT NAM...................................................................................................... 33

2.2.1. Khái quát quá trình hình thành và phát triển............................................ 33

2.2.2. Cơ cấu tổ chức ......................................................................................... 34

2.2.3. Tình hình tài sản, vốn tự có...................................................................... 35

2.2.4. Hoạ động cho vay ................................................................................... 36

2.2.4.1. Tình hình dư nợ tín dụng theo ngành ................................................. 36

2.2.4.2. Dư nợ tín dụng theo xếp hạng tín dụng.............................................. 38

2.2.4.3. Tình hình nợ xấu................................................................................. 41

2.3. HOẠT ĐỘNG CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG VÀ XẾP HẠNG DOANH NGHIỆP

TẠI NGÂN HÀNG TNHH MỘT TV SHINHAN VIỆT NAM...............................

............................................................................................................................... 43

2.3.1. P ƣơng p p xây dựng hệ thống chấm điểm và x p hạng tín dụng doanh

nghiệp tại SHB VIETNAM..................................................................... 43

2.3.2. Hệ thống chấm điểm và x p hạng tín dụng doanh nghiệp tại SHB Việt

Nam.......................................................................................................... 44

2.3.2.1. Nguyên tắc tại SHBVN...................................................................... 44

2.3.2.2. Thu thập thông tin và cơ sở dữ liệu................................................... 44

2.3.2.3. Quy trình chấm điểm và xếp hạng tín dụng doanh nghiệp tại

SHBVN ........................................................................................................... 45

2.3.2.4. Hệ thống chấm điểm: ....................................................................... 48

2.3.3. Ứng dụng x p hạng tín dụng doanh nghiệp trong quản lý...................... 53

2.3.3.1. Tính thẩm quyền ................................................................................. 53

2.3.3.2. Trích lập dự phòng ............................................................................. 54

2.3.3.3. Tính lãi suất ....................................................................................... 54

2.3.3.4. Giám sát khoản vay ............................................................................ 56

2.3.3.5. Chính sách khách hàng ...................................................................... 57

2.3.4. Đ n gi ề x p hạng tín dụng doanh nghiệp của SHBVN so với

ACB và VCB............................................................................................ 57

2.3.5. Nghiên cứu một tình huống x p hạng tín dụng thực t tại SHBVN ........ 63

2.3.5.1. Báo cáo tài chính ............................................................................... 63

2.3.5.2. Chấm điểm.......................................................................................... 64

2.4. ĐÁNH GIÁ HỆ THỒNG CHẤM ĐIỂM VÀ XHTD CỦA SHBVN ....... 65

2.4.1. Những k t quả đạ đƣợc ........................................................................... 65

2.4.1.1. Triển khai kết quả xếp hạng trên toàn hệ thống................................. 65

2.4.1.2. Hệ thống xếp hạng tín dụng doanh nghiệp tương đối hoàn chỉnh

.................................................................................................................... 65

2.4.1.3. Xếp hạng tín dụng là căn cứ để quyết định tín dụng......................... 66

2.4.1.4. Đưa ra chính sách khách hàng phù hợp............................................. 66

2.4.1.5. Nâng cao khả năng phòng ngừa, rủi ro tín dụng ............................... 67

2.4.1.6. Hệ thống chấm điểm dễ thực hiện, đã bao gồm các chỉ tiêu quan trọng

............................................................................................................................... 67

2.4.2. Những hạn ch tồn tại cần kh c phục....................................................... 68

2.4.2.1. Hạn chế về đánh giá, cho điểm xếp hạng tín dụng doanh nghiệp...... 68

2.4.2.2. Chưa đánh giá xếp hạng khoản vay ................................................... 69

2.4.2.3. ạn chế về quyết định ếp hạng tín dụng doanh nghiệp.................... 69

2.4.2.4. Hạn chế về ứng dụng của xếp hạng tín dụng doanh nghiệp .............. 70

2.4.2.5. Các hạn chế khác................................................................................ 71

2.4.3. Nguyên nhân của những hạn ch ............................................................. 72

2.4.3.1. Về nguồn thông tin.............................................................................. 72

2.4.3.2. Quy trình xếp hạng tín dụng doanh nghiệp ....................................... 73

2.4.3.3. Trình độ nhân viên đánh giá, ếp hạng tín dụng................................ 73

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2...................................................................................... 74

CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT NHẲM HOÀN THIỆN HỆ THỐNG CHẤM ĐIỂM

VÀ XẾP HẠNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI SHBVN ...................... 75

3.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA SHBVN TRONG THỜI GIAN TỚI

............................................................................................................................... 76

3.1.1. C c địn ƣớng cơ bản............................................................................. 77

3.1.1.1. Định hướng về tín dụng ...................................................................... 77

3.1.1.2. Định hướng về nguồn vốn .................................................................. 77

3.1.1.3. Định hướng về dịch vụ........................................................................ 77

3.1.2. Các mục iêu ƣu iên của SHBVN........................................................... 78

3.1.3. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống x p hạng tín dụng doanh nghiệp của SHBVN

............................................................................................................................... 79

3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG CHẤM ĐIỂM VÀ XẾP HẠNG TÍN

DỤNG TẠI SHBVN............................................................................................. 79

3.2.1. Giải pháp hoàn thiện hệ thống chấm điểm doanh nghiệp........................ 79

3.2.1.1. Hoàn thiện chỉ tiêu đánh giá, cho điểm ếp hạng tín dụng doanh nghiệp

............................................................................................................................ 79

3.2.1.2. Lượng hóa một số các chỉ tiêu phi tài chính ...................................... 80

3.2.1.3. Chú trọng đánh giá lưu chuyển tiền tệ của doanh nghiệp ................. 81

3.2.1.4. Đánh giá ếp hạng khoản vay ............................................................ 82

3.2.2. X p hạng tổng công ty, tập đoàn.............................................................. 84

3.2.3. Giải pháp hoàn thiện quy định x p hạng doanh nghiệp ........................ 85

3.2.4. Các giải pháp khác .................................................................................. 86

3.2.4.1. Khai thác thông tin ............................................................................ 86

3.2.4.2. Nâng cao năng lực trình độ nhân viên ............................................... 86

3.2.4.3. Phát triển công nghệ thông tin hỗ trợ hệ thống xếp hạng tín dụng

.................................................................................................................... 88

3.2.4.4. Giám sát việc triển khai và ứng dụng XHTD trong hoạt động tín dụng

.................................................................................................................... 88

3.3. NHỮNG KIẾN NGHỊ VỚI CƠ QUAN QUẢN LÝ MĨ MÔ........................ 89

3.3.1. Đối với cơ quan n à nƣớc ........................................................................ 89

3.3.2. Đối với bộ thống kê.................................................................................. 91

3.3.3. Ki n nghị với bộ tài chính........................................................................ 92

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................... 93

KẾT LUẬN ....................................................................................................... 94

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Chú thích tiếng anh Chú thích tiếng Việt

1 ACB

Ngân hàng thương mại cổ phần Á

Châu

2 DTT Doanh thu thuần

3 GĐCN Giám Đốc Chi Nhánh

4 NHTM Ngân hàng thương mại

5 NHNN Ngân hàng nhà nước Việt Nam

6 VCB Ngân hàng ngoại thương Việt Nam

7 VCSH Vốn chủ sở hữu

8 NCT Nhóm chỉ tiêu

9 NNH Nợ ngắn hạn

10 XHTD Xếp hạng tín dụng

11 TSLĐ Tài sản lưu động

12 TSDB Tài sản đảm bảo

13 GVHB Gía vốn hàng bán

14 EAD Exposure at Default

Tổng dư nợ của khách hàng tại thời

điểm tính

15 LGD Loss given default Tỉ trọng tổn thất ước tính

16

LEQ

Loan Equivalent

Exposure

Tỷ trọng phần vốn chưa sử dụng có

nhiều khả năng sẽ sử dụng của

khách hàng tại thời điểm tính

17 IRB Internal ratings based Xếp hạng nội bộ cơ bản

18 SHBVN

Shinhan Bank

Vietnam

Ngân hàng Shinhan Việt Nam

19 S & P Standard and poor’s Công ty xếp hạng tín nhiệm của Mỹ

20 PD: Probability of default Xác xuất vỡ nợ

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ

Trang

Bảng 1. Bảng điểm số quy đổi tương ứng với mức phân loại

của các chỉ tiêu theo Moody

15

Bảng 2.1 Tình hình tài sản, vốn tự có của các NHNN tại Việt

Nam cuối năm 2012

35

Bảng 2.2 Dư nợ cho vay theo ngành của SHBVN 37

Bảng 2.3 Dư nợ vay phân loại theo xếp hạng tín dụng của

SHBVN

40

Bảng 2.4 Tình hình nợ xấu tại ng n ng 41

Bảng 2.5 So sánh tình hình nợ xấu với các ngân hàng khác 42

Bảng 2.6 Quy trình xếp hạng tín dụng doanh nghiệp tại

SHBVN

46

Bảng 2.7 Bảng đối chiếu xếp hạng tín dụng 47

Bảng 2.8 Nội dung phân tích và chấm điểm khách hàng DN tại

SHBVN

48

Bảng 2.9 Điểm trọng số các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính

XHTD Doanh nghiệp tại SHBVN

48

Bảng 2.10 Thẩm quyền phê duyệt hạn mức t ông t ường theo

xếp hạng tín dụng tại SHBVN

53

Bảng 2.11 Bảng trích lập dự phòng theo xếp hạng tín dụng 54

Bảng 2.12 Thời gian giám sát khoản vay dựa trên xếp hạng tín

dụng nội bộ của SHBVN

56

Bảng 2.13 Bảng so sánh hệ thống xếp hạng tín dụng doanh

nghiệp giữa SHBVN, ACB và VCB

57

Bảng 2.14 Báo cáo tài chính của công ty dệt may A 64

Bảng 3.1 Các chỉ tiêu chấm điểm lưu c uyển tiền tệ của DN￾xếp hạng tín nhiệm VCB

81

Bảng 3.2 Bảng đán giá mức độ rủi ro khoản tín dụng dựa trên

xếp hạng tín dụng và tài sản đảm bảo

83

DANH MỤC HÌNH

Trang

Hình 1.1 Phương pháp xây dựng xếp hạng tín nhiệm dựa trên

phương pháp chuyên gia

5

Hình 1.2 Mô hình hệ thống xếp hạng tín nhiệm trong ngân hàng

thương mại

8

Hình 1.3 Quy trình thực hiện xếp hạng doanh nghiệp trong ngân

hàng

12

Hình 1.4 Quy trình kiểm tra kiểm soát hệ thống xếp hạng tín nhiệm

doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại

16

Hình 2.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức tại ngân hàng Shinhan Việt Nam 34

Hình 2.2 Tình hình tài sản, vốn tự có của các NHNN tại Việt Nam

cuối năm 2012

36

Hình 2.3 Dư nợ cho vay phân loại theo xếp hạng tín dụng của

SHBVN

40

Hình 2.4 So sánh tình hình nợ xấu giữa các ngân hàng 42

Hình 3.1 Tiến trình thực hiện xếp hạng tập đoàn 84

MỞ ĐẦU

1) Lí do chọn đề tài

Trong những năm vừa qua, hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại

Việt Nam đã có nhiều đóng góp to lớn cho sự tăng trưởng chung của kinh tế đất

nước. Các ngân hàng thương mại Việt Nam đã không ngừng cải tiến quy trình

nghiệp vụ tín dụng, làm giảm đến mức thấp nhất rủi ro tín dụng; n cạnh đó ếp

hạng t n ụng oanh nghiệp c ng đư c coi như công tác vô c ng quan tr ng nh m

cung cấp thông tin phục vụ cho công tác th m đ nh và qu ết đ nh t n ụng. Việc

làm nà không những gi p ch cho ngân hàng trong việc đánh giá khả năng thu h i

khoản va của khách hàng, mà c n gi p ch cho khách hàng đánh giá đư c v thế

của m nh so với những oanh nghiệp khác

Hiệp ước Basel II c ng đề cập đến vai trò của hệ thống xếp hạng tín dụng nội

bộ đối với việc quản lý rủi ro của hệ thống các ngân hàng thương mại. ất khó để

kiểm chứng mức độ chính xác của hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ v vậ

trong điều kiện hiện nay của Việt Nam, kết quả xếp hạng tín dụng doanh nghiệp

do các công ty và ngân hàng cung cấp chưa thực sự ch nh ác và đầ đủ tình hình

tài ch nh c ng như kinh oanh của khách hàng. Ngay cả trên th trường quốc tế,

những tổ chức xếp hạng tín dụng lớn như Stan ar & Poor’s Moo ’s và Fitch

ratings c ng không tránh khỏi những sai lầm khi đánh giá rủi ro. Tuy nhiên, nếu

hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ kém chính xác, các ngân hàng sẽ quá lạc quan

về triển v ng của khách hàng dẫn đến hậu quả khó lường.

Do vậy, hệ thống ếp hạng t n ụng có vai tr rất lớn nh m h tr quản l rủi

ro tín dụng hiệu quả nó gi p các ngân hàng đánh giá mức độ rủi ro của khách

hàng, chủ động lựa ch n khách hàng và xây dựng chính sách rủi ro một cách h p

lý.

Hoạt động tín dụng tại ngân hàng Shinhan Việt Nam (SHBVN) đã đạt đư c

những thành tựu không nhỏ đóng góp vào sự phát triển chung của kinh tế đất

nước. SHBVN đặc biệt quan tâm và có chính sách chặt chẽ đối với việc kiểm soát