Hai loài cá chạch trần mới thuộc giống oreias sauvage, 1874 phát hiện ở sơn la, việt nam

45

32(4): 45-53 T¹p chÝ Sinh häc 12-2010

Hai loµi c¸ Ch¹ch trÇn míi thuéc gièng Oreias Sauvage, 1874

ph¸t hiÖn ë thµnh phè S¬n La, ViÖt Nam

NguyÔn ThÞ Hoa

Tr−êng §¹i häc s− ph¹m Hµ Néi

NguyÔn V¨n H¶o

ViÖn nghiªn cøu Nu«i trång thuû s¶n I

Hoµng Thanh Th−¬ng

Tr−êng §¹i häc T©y B¾c

Gièng c¸ Ch¹ch trÇn Oreias Sauvage, 1874,

thuéc ph©n hä Nemacheilinae hä Balitoridae cã

®Æc ®iÓm: Th©n kÐo dµi, phÇn tr−íc h×nh èng

trßn, phÇn sau dÑp bªn. C¸n ®u«i dµi, mÐ trªn vµ

d−íi kh«ng cã nÕp nh¨n. §Çu h¬i dÑp b»ng,

trÇn, kh«ng vÈy. Lç mòi tr−íc vµ sau gÇn nhau.

Lç mòi tr−íc trong c¸nh mòi, mÐ sau cã c¸nh

mòi h×nh tam gi¸c. MiÖng d−íi, gi÷a m«i d−íi

cã khuyÕt lâm. Gi÷a hµm trªn cã mét mÊu d¹ng

r¨ng ph¸t triÓn. Hµm d−íi h×nh th×a. Cã ba ®«i

r©u: hai ®«i r©u mâm vµ mét ®«i r©u hµm. Tia

mµng mang 3 chiÕc. Toµn th©n trÇn kh«ng phñ

vÈy. §−êng bªn hoµn toµn. Bãng h¬i hai ng¨n:

ng¨n tr−íc mäc trong tói x−¬ng, chÊt mµng

chuyÓn rêi; ng¨n sau tho¸i ho¸, kh«ng cã lç sau

vµ cã sù ®ãng kÝn cña chÊt x−¬ng. §ai vai

kh«ng cã x−¬ng th×a. V©y l−ng cã 7-8 tia ph©n

nh¸nh. V©y hËu m«n cã 5 tia ph©n nh¸nh. V©y

®u«i lâm trong. Gièng c¸ nµy ph©n bè ë Trung

Quèc (Tø Xuyªn, QuÕ Ch©u, V©n Nam), ViÖt

Nam vµ mét sè n−íc Trung §«ng. Trªn thÕ giíi

gièng nµy hiÖn cã 5 loµi. ë ViÖt Nam cã 3 loµi

thuéc gièng nµy ®Z ®−îc ghi nhËn.

Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra khu hÖ c¸ s«ng §µ,

chóng t«i ®Z ph¸t hiÖn hai loµi míi trong gièng

Oreias ë hå Bom H¶u, xZ ChiÒng X«m, thµnh

phè S¬n La. D−íi ®©y lµ m« t¶ c¸c loµi c¸ míi

®ã.

1. Loµi Oreias sonlaensis Nguyen T. H,

Nguyen V. H et Hoang T. T sp.nov. (h×nh 1)

a. MÉu vËt

Ph©n tÝch 8 mÉu cã ký hiÖu SL.08.11.001 -

SL.08.11.008.

Holotype: Sè hiÖu mÉu SL.08.11.001, L =

64 mm, Lo = 57 mm; thu t¹i hå Bom H¶u, xZ

ChiÒng X«m, thµnh phè S¬n La, tØnh S¬n La

ngµy 08/11/2008.

Paratype: 3 mÉu, ký hiÖu tõ SL.08.11.002, L

= 55 mm, Lo = 47 mm; SL.08.11.003, L = 53

mm, Lo = 45 mm, SL.08.11.002, L = 56 mm,

Lo = 48 mm, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian thu nh−

holotype.

C¸c mÉu kh¸c: 4 mÉu, hiÖu tõ SL.08.11.005

- SL.08.11.008, L = 55-61 mm, Lo = 47-54 mm,

®Þa ®iÓm vµ thêi gian thu nh− holotype.

b. §Æc ®iÓm chÈn lo¹i

Loµi O. sonlaensis sp.nov. ph©n biÖt víi c¸c

loµi trong gièng bëi c¸c dÊu hiÖu sau:

C¸c sè liÖu ®Õm c¸c vÈy, l−îc mang, ®èt

sèng vµ sè ®o h×nh th¸i; th©n dµi, h×nh èng,

m×nh dµy, phÝa sau dÑp bªn, mµu x¸m nh¹t hay

vµng nh¹t; ®Çu võa ph¶i, mâm h¬i nhän, hai bªn

m¸ cã ®èm sÉm h×nh trßn; ®Ønh ®Çu cã hai hµng

lç nhá d¹ng song song vµ ®èi xøng nhau tõ mót

mâm qua mòi, vßng quanh m¾t vµ ch¹y th¼ng

®Õn g¸y; miÖng d−íi, hµm trªn gi÷a cã mÊu

nh«d¹ng r¨ng, hµm d−íi d¹ng th×a. M«i trªn

liÒn, m«i d−íi khuyÕt lâm gi÷a; r©u cã 3 ®«i kh¸

dµi: 2 ®«i r©u mâm vµ 1 ®«i r©u hµm; khëi ®iÓm

v©y l−ng tr−íc khëi ®iÓm v©y bông, n»m gi÷a

gèc v©y ®u«i vµ m¾t; khëi ®iÓm v©y bông gÇn

khëi ®iÓm v©y ngùc h¬n gèc v©y hËu m«n; khëi

®iÓm v©y hËu m«n c¸ch gèc v©y ®u«i b»ng tíi

gèc sau v©y bông; hËu m«n c¸ch khëi ®iÓm v©y

bông b»ng 3-4 lÇn tíi gèc v©y hËu m«n; th©n

trÇn, ®−êng bªn hoµn toµn; c¸nh v©y chÊt thÞt ë