Góp phần hoàn thiện cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước hiện nay tại Việt Nam / Nguyễn Phú Đông Hà

Góp phần hoàn thiện cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước hiện nay tại Việt Nam

MỤC LỤC

Mục lục ................................................................................................................... 02

MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 06

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ ĐẦU TƯ TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

1.1. Đầu tư kinh tế ................................................................................................. 09

1.1.1. Khái niệm về đầu tư............................................................................ 09

1.1.2. Đầu tư kinh tế...................................................................................... 11

1.2. Đầu tư kinh tế từ vốn ngân sách nhà nước.................................................. 12

1.2.1. Khái niệm............................................................................................ 12

1.2.2. Phân loại vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước ...................................... 14

1.2.3. Mục đích của đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước ............................... 15

1.2.4. Vai trò của đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước ................................... 19

Chương 2: THỰC TRẠNG VỀ CƠ CHẾ ĐẦU TƯ

TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HIỆN NAY TẠI VIỆT NAM

2.1. Khái quát tình hình đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước tại Việt Nam thời

gian qua .................................................................................................................. 20

2.1.1. Hiệu quả của đồng vốn đầu tư ............................................................ 20

2.1.2. Hiệu quả của đồng vốn đầu tư từ ngân sách....................................... 23

2.2. Thực trạng cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước hiện nay tại Việt

Nam......................................................................................................................... 27

2.2.1. Về phân cấp trong quản lý đầu tư và xây dựng .................................. 29

2.2.2. Về công tác quy hoạch........................................................................ 30

2.2.3. Về quy trình quản lý dự án ................................................................. 32

2.2.4. Về giám sát thi công và chất lượng công trình................................... 32

2.2.5. Về mục tiêu, hiệu quả của vốn đầu tư ................................................ 33

2.2.6. Vai trò, năng lực của chủ đầu tư......................................................... 35

Chương 3: HOÀN THIỆN CƠ CHẾ ĐẦU TƯ

TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI VIỆT NAM

3.1. Xây dựng quy trình đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước ............................ 38

3.2. Quy trình thanh toán vốn đầu tư.................................................................. 48

3.3. Khắc phục các rào cản trong việc thực hiện quyền hạn và trách nhiệm.. 51

3.4. Tăng cường độ sâu cho vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước....................... 53

Kết luận .................................................................................................................. 60

Tài liệu tham khảo................................................................................................. 61

Nguyễn Phú Đông Hà 1

Góp phần hoàn thiện cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước hiện nay tại Việt Nam

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong kỳ họp Quốc hội vào cuối năm 2004, việc sử dụng vốn đầu tư từ ngân

sách nhà nước kém hiệu quả là vấn đề bức xúc của cử tri trong cả nước. Vấn đề này

không mới nhưng nó tồn tại như một ung nhọt lâu ngày, khó chữa, liên tục leo thang

khi những bằng chứng hiển nhiên của sự lãng phí trong đầu tư ngân sách hiện ra

nhãn tiền. Công trình hầm chui Văn Thánh, dự án các nhà máy mía đường, nhà máy

lọc dầu Dung Quất, và nhiều công trình khác nữa là những ví dụ điển hình.

Có rất nhiều nguyên nhân của việc kém hiệu quả trong đầu tư vốn ngân sách nhà

nước, nhưng nguyên nhân được xem là cơ bản đó là cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách

còn thiếu chặt chẽ, chưa đủ tầm để kiểm soát luồng vốn đầu tư của ngân sách nhà

nước.

Những kỳ họp quy mô, những cuộc họp nội bộ được tổ chức nhằm mục đích đưa

ra giải pháp. Nhưng có đến nay, vẫn chưa có sự thay đổi đáng kể nào, trong khi

luồng vốn đầu tư từ ngân sách vẫn cứ tiếp tục chảy ồ ạt, và tất nhiên, đi kèm với nó

là sự gia tăng mức độ lãng phí trong sử dụng vốn ngân sách nhà nước, lãng phí công

sức của toàn dân, xói mòn lòng tin của dân…

Trong bối cảnh đó, việc “Góp phần hoàn thiện cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách

nhà nước hiện nay tại Việt Nam” là vô cùng cấp thiết.

2. Mục đích của đề tài

Đề tài “Góp phần hoàn thiện cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước hiện

nay tại Việt Nam”, như tên gọi của nó, ra đời với mục đích đưa ra đề xuất đối với

cơ chế hiện hành về quản lý đầu tư từ vốn ngân sách nhà hiện nay tại Việt Nam.

3. Nhiệm vụ của đề tài

Với mục đích trên, đề tài phải hoàn thành nhiệm vụ khó khăn là đề xuất một quy

trình mới, cách nghĩ mới trong việc quản lý đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước, qua

Nguyễn Phú Đông Hà 2

Góp phần hoàn thiện cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước hiện nay tại Việt Nam

đó, hiệu quả của đồng vốn ngân sách, nhờ áp dụng quy trình mới, có thể sẽ được cải

thiện hơn.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là cơ chế quản lý đầu tư và xây dựng từ vốn

ngân sách nhà nước, được giới hạn trong phạm vi các văn bản pháp quy còn hiệu

lực tính đến tháng 09 năm 2005.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

Đề tài được phát triển dựa trên nền tảng lý thuyết Kinh tế học công cộng, Tài

chính công, lý thuyết Đầu tư và các kiến thức trong suốt quá trình học ở bậc Cao

học của Tác giả dưới sự hướng dẫn tận tình của các giảng viên, đặc biệt là PGS-TS

Nguyễn Ngọc Hùng.

Dựa trên nền tảng lý luận nêu trên, đề tài tiến hành nghiên cứu theo các phương

pháp:

- Tư duy logic, tư duy trừu tượng.

- Tổng hợp dữ kiện, thống kê và phân tích số liệu.

- Mô hình hoá, sơ đồ hoá.

- Biến đổi, chứng minh toán học.

- Một số phương pháp khác (so sánh, mô tả, v.v…).

6. Bố cục của Luận văn

Gồm 3 chương.

Chương đầu tiên (Chương 1) nêu tổng quan về đầu tư từ vốn ngân sách nhà

nước, trong đó đề tài đưa ra khái niệm về đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước, sau đó

là phần nhấn mạnh về mục đích của đầu tư vốn ngân sách nhà nước; phần kết thúc

chương giúp làm rõ về vai trò của đầu tư vốn ngân sách nhà nước.

Chương kế tiếp (Chương 2), với mục đích nêu lên thực trạng về cơ chế đầu tư từ

vốn ngân sách nhà nước hiện nay tại Việt Nam, đã đưa ra những vấn đề tồn tại của

Nguyễn Phú Đông Hà 3

Góp phần hoàn thiện cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước hiện nay tại Việt Nam

cơ chế hiện hành dưới nhiều góc độ khác nhau. Trước đó, trong phần đầu của

chương này, là phần khái quát tình hình đầu tư vốn ngân sách nhà nước qua lăng

kính số liệu vĩ mô.

Chương cuối cùng (Chương 3) khép lại nhiệm vụ của đề tài: Đưa ra các giải pháp

hoàn thiện cơ chế quản lý đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước tại Việt Nam hiện nay.

Trong đó, các mô hình về quản lý đầu tư, quy trình thầu, quy trình thanh toán vốn

đầu tư được đề xuất theo một triết lý mới. Đề tài được kết thúc bằng những đề xuất

đưa đồng vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước xuống các tầng sâu kinh tế nhằm mục

tiêu hướng đến hiệu ứng lan toả, truyền dẫn trong toàn bộ nền kinh tế.

Tất nhiên, ở mức độ là một luận văn Thạc sĩ kinh tế, những đề xuất của đề tài

cần phải được bàn bạc, góp ý thêm để có thể vận dụng vào thực tiễn.

Vì thế, sẽ rất có ý nghĩa nếu đề tài nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy,

quý bạn hữu, quý đồng nghiệp và những người có quan tâm.

Nhân đây, tác giả đề tài xin gửi đến thầy Nguyễn Ngọc Hùng – PGS.TS - lời

cảm ơn chân thành nhất vì những hỗ trợ của Thầy về tất cả mọi mặt để đề tài này có

thể hoàn thành một cách tốt đẹp.

Vô cùng trân trọng!

Tp.HCM, tháng 09 năm 2005.

Tác giả đề tài.

Nguyễn Phú Đông Hà 4

Góp phần hoàn thiện cơ chế đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước hiện nay tại Việt Nam

Chương 1:

TỔNG QUAN VỀ ĐẦU TƯ TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

1.1. Đầu tư kinh tế

1.1.1. Khái niệm về đầu tư

Đầu tư – theo định nghĩa trong Từ điển Tiếng Việt của Trung tâm Khoa học xã

hộI và nhân văn quốc gia – là “việc bỏ nhân lực, vật lực, tài lực, các nguồn lực giới

hạn vào công việc gì trên cơ sở tính toán hiệu quả kinh tế, xã hội.”

Đầu tư trong khái niệm trên được nhìn nhận trong phạm vi rộng lớn, không có

giới hạn. Một hoạt động bất kỳ được gọi là hoạt động đầu tư nếu hội đủ hai điều

kiện sau:

- Bỏ ra các nguồn lực giới hạn (vốn, thời gian, sức khoẻ, trí tuệ, v.v…). Nếu

một hoạt động bất kỳ không bỏ ra nguồn lực, hoặc bỏ ra nguồn lực không giới hạn

thì hoạt động đó không phải là hoạt động đầu tư.

- Phải có sự kỳ vọng về lợi ích do hiệu quả của hoạt động đầu tư mang lại. Nếu

một hoạt động bỏ ra các nguồn lực giới hạn mà không kỳ vọng về hiệu quả của nó,

hoạt động đó không phải là hoạt động đầu tư.

Hộp 1.1: Việc sản xuất muối:

Hoạt động sản xuất muối:

- Việc sử dụng nguồn lực nước biển để sản xuất muối không thể xem là

hoạt động đầu tư, bởi lẽ nước biển là nguồn lực không có giới hạn.

- Việc bỏ vốn ra để bồi đắp ruộng muối là hoạt động đầu tư vì vốn là

nguồn lực có hạn; người bỏ vốn ra kỳ vọng vào lợi nhuận từ việc đầu tư

sản xuất muối mang lại.

Người lao động bỏ sức lao động đi làm thuê trong ruộng muối là hoạt động đầu

tư vì sức lao động là nguồn lực có hạn; người làm thuê kỳ vọng vào đồng lương

hàng tháng của mình có thể bù đắp được sức lao động bỏ ra và khả dĩ nuôi sống

được gia đình.

Nguyễn Phú Đông Hà 5