Gợi động cơ và hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học chương phương pháp tọa độ trong không gian

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

–––––––––––––

NGUYỄN THANH HẢI

GỢI ĐỘNG CƠ VÀ HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO

HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG:

“PHƢƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN”

Chuyên ngành: Lý luận và Phƣơng pháp giảng dạy môn Toán

Mã số: 60.14.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. BÙI VĂN NGHỊ

THÁI NGUYÊN - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Luận văn được hoàn thành dưới sự hướng dẫn và chỉ bảo tận tình của

PGS.TS. Bùi Văn Nghị. Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất đến thầy.

Thầy đã tận tình hướng dẫn, hết lòng giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học

tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.

Tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo trong Tổ bộ môn Phương pháp

giảng dạy môn Toán Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, Đại học Sư

phạm Hà Nội; Ban Chủ nhiệm khoa Toán, Ban Chủ nhiệm khoa Sau Đại học

Trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận

lợi cho tác giả trong quá trình học tập, thực hiện và hoàn thành luận văn.

Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai; Ban

Giám hiệu và các đồng nghiệp ở Trường THPT số 3 thành phố Lào Cai cùng

gia đình, bạn bè đã động viên để tác giả đạt được kết quả như ngày hôm nay.

Trong quá trình viết luận văn cũng như trong việc xử lí văn bản chắc chắn

không tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý

của thầy cô và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2011

Tác giả luận văn

Nguyễn Thanh Hải

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .........................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài .........................................................................................1

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................1

3. Giả thiết khoa học .......................................................................................2

4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................2

5. Cấu trúc luận văn ........................................................................................3

Chƣơng 1: GỢI ĐỘNG CƠ VÀ HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC

SINH TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƢỜNG

THPT..............................................................................................4

1.1. Nhiệm vụ dạy học môn Toán ở trường phổ thông ..................................4

1.1.1. Truyền thụ những tri thức, kĩ năng toán học và kĩ năng vận

dụng toán học vào đời sống............................................................4

1.1.2. Phát triển năng lực trí tuệ chung .......................................................5

1.1.3. Giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức và thẩm mĩ ............................7

1.1.4. Đảm bảo chất lượng phổ cập đồng thời với phát hiện và bồi

dưỡng năng khiếu...........................................................................8

1.2. Những thành tố cơ sở của phương pháp dạy học môn Toán...................8

1.2.1. Động cơ học tập ................................................................................9

1.2.2. Hứng thú học tập.............................................................................12

1.3. Thực tiễn dạy học “Tọa độ trong không gian” ở trường THPT............13

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ..............................................................................16

Chƣơng 2: BIỆN PHÁP GỢI ĐỘNG CƠ VÀ HỨNG THÚ CHO

HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG PHƢƠNG

PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN................................17

2.1. Biện pháp 1 : Tổ chức học hợp tác để kích thích học sinh dạy lẫn

nhau, chia sẻ suy nghĩ trong học tập ....................................................17

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.1.1. Cơ sở của biện pháp ........................................................................17

2.1.2. Cách triển khai biện pháp................................................................22

2.1.3. Bài soạn minh họa...........................................................................23

2.2. Biện pháp 2: Tạo ra những dự án học tập để học sinh tham gia

một cách tích cực, hứng thú .................................................................26

2.2.1. Cơ sở của biện pháp ........................................................................26

2.2.2. Cách thực hiện biện pháp................................................................33

2.2.3. Bài soạn minh họa...........................................................................34

2.3. Biện pháp 3: Sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan

để tạo ra không khí học tập sôi nổi thông qua việc lựa chọn và

phân tích các phương án lựa chọn........................................................39

2.3.1. Cơ sở của biện pháp ........................................................................39

2.3.2. Các bước thực hiện biện pháp.........................................................45

2.3.3. Giáo án minh họa ............................................................................48

2.4. Biện pháp 4: Tạo ra những tình huống mở để học sinh trao đổi,

thảo luận sôi nổi ...................................................................................60

2.4.1. Cơ sở của biện pháp ........................................................................60

2.4.2. Cách thực hiện biện pháp................................................................61

2.4.3. Giáo án minh họa ............................................................................61

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ..............................................................................64

Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM....................................................65

3.1. Mục đích, nội dung và tổ chức thực nghiệm sư phạm ..........................65

3.1.1. Mục đích thực nghiệm ....................................................................65

3.1.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm......................................................65

3.1.3. Tổ chức thực nghiệm sư phạm........................................................65

3.2. Đánh giá kết quả quả thực nghiệm sư phạm .........................................66

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3.2.1. Điều tra về tình hình sử dụng các phương pháp dạy học tích

cực vào dạy học môn toán............................................................66

3.2.2. Phân tích kết quả học tập của học sinh ..........................................66

3.2.3. Thống kê kết quả kiểm tra của lớp 12A1 và 12A2 .........................71

3.3. Nhận xét................................................................................................72

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ..............................................................................73

KẾT LUẬN.....................................................................................................74

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................76

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

DH : Dạy học

DHDA : Dạy học dự án

HS : Học sinh

GV : Giáo viên

PPDH : Phương pháp dạy học

THPT : Trung học phổ thông

TNKQ : Trắc nghiệm khách quan

vtcp : Vectơ chỉ phương

vtpt : Vectơ pháp tuyến

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xác định cần tiến hành đổi mới giáo dục theo ba

hướng. Đổi mới chương trình sách giáo khoa. Đổi mới phương pháp dạy học.

Đổi mới việc kiểm tra đánh giá học sinh. Trong đó việc đổi mới phương pháp

dạy học là đặc biệt quan trọng.

Đổi mới phương pháp dạy học là một nhiệm vụ quan trọng của toàn ngành giáo

dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Để đào tạo ra những con người phát

triển toàn diện đáp ứng được sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Việc dạy toán ở trường THPT hiện nay đã có nhiều cải tiến song việc gợi

động cơ, hứng thú học tập cho học sinh còn chưa được thực hiện thường

xuyên làm cho học sinh nhiều khi chưa có ý thức về mục tiêu đặt ra. Do đó

không tạo được động lực bên trong thúc đẩy bản thân họ hoạt động, làm hạn

chế tính tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh.

Chương 3: phương pháp tọa độ trong không gian, hình học 12 là phần nội

dung quan trọng . Do đó giáo viên có nhiều cơ hội gợi động cơ, hứng thú học

tập cho học sinh ở nội dung này.

Từ những lý do trên nên tôi đã chọn đề tài nghiên cứu:

“Gợi động cơ và hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học chương

phương pháp tọa độ trong không gian”

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

Xây dựng một số biện pháp gợi động cơ và hứng thú học tập cho học sinh

trong dạy học chương 3: Phương pháp tọa độ trong không gian, hình học 12.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

+ Nghiên cứu lý luận và xác định một số biện pháp gợi động cơ trong dạy học

toán ở THPT

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

+ Điều tra, tìm hiểu thực tiễn về thực trạng dạy học ở địa phương có chú ý

đến việc gợi động cơ hứng thú học tập của học sinh hay không.

+ Trên cơ sở lý luận và các biện pháp đã xác định được, vận dụng một số biện

pháp vào gợi động cơ, húng thú học tập cho học sinh trong dạy học phương

pháp tọa độ trong không gian.

+ Thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính khả thi của các biện pháp đã xây

dựng trong đề tài.

3. Giả thiết khoa học

Có thể làm sáng tỏ và vận dụng các biện pháp gợi động cơ học tập cho học

sinh trong dạy học phương pháp tọa độ trong không gian để tạo hứng thú học

tập cho học sinh. Giúp học sinh phát huy được tính chủ động, tích cực, sáng

tạo trong quá trình tiếp thu kiến thức góp phần tích cực vào quá trình đổi mới

nội dung và phương pháp dạy học.

4. Phƣơng pháp nghiên cứu

+ Phương pháp nghiên cứu lí luận

Nghiên cứu những tài liệu về phương pháp dạy học môn toán, giáo dục học,

tâm lý học, sách giáo khoa, sách bài tập, ….Các bài báo, tạp chí có liên quan

đến gợi động cơ, hứng thú học tập.

+ Phương pháp điều tra quan sát.

Điều tra tình hình sử dụng biện pháp gợi động cơ, hứng thú học tập cho học

sinh trong dạy học phương pháp tọa độ trong không gian ở trường phổ thông.

Đặc biệt là ở trường THPT số 3 TP Lào Cai, Tỉnh Lào Cai.

Thông qua giảng dạy thực tế của bản thân, qua công tác dự giờ thăm lớp,

tham khảo ý kiến đồng nghiệp về việc gợi động cơ, hứng thú học tập cho học

sinh.

+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm.