Giữ gìn và ngưỡng mộ sự sống - trách nhiệm xã hội của mỗi chúng ta trong nền kinh tế thị trường

TRIET HOC, SO 4 (227), THANG 4-2010

Giir GIN VA NGirONG MO SUSONG - TRACH NHIEIVI XA HOI

CUA MO I CHUNG TA TRONG NEN KINH TE THI TRl/OTNG

NGUYEN HUY HOANG (*)

Tudn thu quy ludt gid tri chi Id diiu kien cdn nhiing chUa du vd hcfn niia, do khong phdi Id

trdch nhiem toi cao, trdch nhiem nin tdng cho cugc sdng cua chung ta trong diiu kien kinh tethi

trUdng. Trdch nhiem xd hgi cao nhdt cua chung ta chinh Id giU gin vd ngUdng mg sii sdng. Trdch

nhiem ndy dd dugc di cap nhieu trong cdc di sdn tU tudng triet hoc cua phUOng Dong, phuang

Tdy, trong Hgc thuyet xd hgi cda Gido hgi Cong gido cdng nhU trong tU tudng ciia Ho Chi Minh.

w y rong mot tac phi m dpc dao va ndi tieng,

C.Mac da noi rang, kha c vdi dong vat,

<-> con ngUdi bien hoa t dong so'ng cua minh

trd than h doi tUdng ciia y chi va y thflc cua

minh. Hoat dgng sd'ng cua con ngUdi la hoat

dong cd y thflc. Chinh vi the, hoat dong cua

con ngUdi la boat dong tu do va con ngUdi la

sinh vat cd tinh loai(l). Ndi con ngiidi la mot

sinh vat cd tinh loai cd nghia trUdc tien phai

hieu ring, moi chung ta phai cd trach nhiem

xa hoi trong cuoc sd'ng cua minh. NhiJng cudc

song vd'n la mot ddng chay man h liet. Vi the,

de cap de'n trach nhiem xa hoi cung cd nghia la

phai de cap de'n hoan canh lich sfl, de'n khung

canh sd'ng cu the ma trach nhiem ay hien Id.

Trong "Tu ban", C.Mac - ngUdi da giai

phau kinh te han g hda - nen tan g cua kinh te

thi triidng tflng cho rang, quy lua t gia tri la

quy luat can ban cua san xua t va trao ddi

hang hda. Ldi nhua n trd than h ddng lUc cho

sfl phat trien cua nen kinh te thi trUdng. NhU

vay, "luat chdi" dau tien ciia "san chdi" kinh

te thi triidng la ddi hdi ngUdi chdi phai cd

trach nhiem tua n theo quy lua t gia tri. Dieu

nay tudng chflng ddn gian, song cho de'n nay,

nd van la mot trong nhflng va'n de ndng bdng

trong cuoc sd'ng han g ngay ciia chung ta. Vi

ldi nhua n ma ngUdi ta da san xua't va ban r a

nhiing san pham khdng dung vdi gia tri cua

nd, khdng tr a lUdng dung vdi sflc lao dong cua

ngUdi lam thue ; tham chi cd the bien mdi

trudng sd'ng, the gidi sd'ng than h ndi tu tung

va d nhiem nan g ne. Neu vay thi -viec ddi hdi

tua n theo quy lua t gia tri la trach nhiem xa

hdi dau tien cua ba t ky ai budc vao nen kinh

te thi trUdng da khdng dap flng dUdc sU ky

vong cua moi ngiidi. Ndi nhii the lieu cd qua

khdng? Cd le nao lai khdng thay nhijfng thanh

qua va tien bd xa hoi nhd nen kinh te thi

trUdng vdi quy lua t gia tri va hudng tdi ldi

nhuan: giau cd, giau cd nfla, giau cd mai.

NhUng dd chi la sfl giau cd cho mdt thieu so'

ngUdi, cdn da so' nha n loai van phai sd'ng

trong ngheo ddi va cung khd. Cung chinh

C.Mac, sau khi giai pha u nen kinh te thi

trudng, da nhin thay nghich ly dd: ngiidi cdng

nha n san xua't cang nhieu ciia cai, sflc manh

va khdi liidng san pham cua an h ta cang tang

len thi an h t a lai cang ngheo. Ngudi cdng

nha n cang tao r a nhieu han g hda thi chinh

sflc lao dong cua an h ta lai cang trd than h

mot thfl han g hda re mat. The gidi vat pham

cang tang them gia tri thi the gidi con ngiidi

cang ma t gia tri.

Cd ddn gian hda qua khdng khi cho rin g

triet hoc hien dai la triet hoc suy tU ve kinh te

(*) Tien si, Triidng phong Triet hpc van hoa, Vien

Triet hpc, Vien Khoa hpc xa hpi Viet Nam.

(1) Xem: C.Mac va Ph.Angghen. Todn tap, t.42,

Nxb Chinh tri Quoc gia, Ha Npi, 2000, tr.l36.

29