Giới thiệu các văn kiện quốc tế về quyền con người

Lời mở đầu | 1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU QUYỀN CON NGƢỜI

– QUYỀN CÔNG DÂN

(CRIGHTS)

GIỚI THIỆU

CÁC VĂN KIỆN QUỐC TẾ

VỀ QUYỀN CON NGƢỜI

A N I N T R O D U C T I O N T O I N T E R N A T I O N A L

H U M A N R I G H T S I N S T R U M E N T S

NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG – XÃ HỘI

2 | GIỚI THIỆU CÁC VĂN KIỆN QUỐC TẾ VỀ QUYỀN CON NGƯỜI

Cuốn sách này đƣợc xuất bản trong khuôn khổ Chƣơng trình

Quản trị Nhà nƣớc và Cải cách hành chính - trụ cột Quản trị Nhà

nƣớc, hợp phần 3 - hợp tác giữa Việt Nam và Đan Mạch giai đoạn

2008 – 2011.

This book is developed in the Good Governance and Public

Administration Reform Programme - Governance Pillar, component

3 – between Vietnam and Denmark 2008 – 2011.

Nguồn ảnh: Cuốn sách, sử dụng vào mục đích nghiên cứu và giảng dạy trong

nhà trƣờng, có sử dụng một số ảnh minh họa lấy từ trang tin điện tử của

một số cơ quan của Liên Hợp Quốc (Unmultimedia, UNAIDS...),

Wikipedia và một số nguồn khác đã đƣợc nêu trong phần chú thích.

Mục lục | 3

MỤC LỤC

Lời nói đầu................................................................................................. 12

Giới thiệu chung ........................................................................................ 14

Hiến chƣơng Liên Hợp Quốc, 1945........................................................... 17

Phần I: Bộ luật quốc tế về quyền con ngƣời................................................ 43

Giới thiệu ............................................................................................... 45

Tuyên ngôn Toàn thế giới về Quyền con ngƣời, 1948 ............................ 48

Công ƣớc quốc về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa, 1966 ............... 55

Nghị định thƣ không bắt buộc bổ sung Công ƣớc quốc tế

về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa, 2008...................................... 67

Công ƣớc quốc tế về các quyền dân sự và chính trị, 1966 ...................... 77

Nghị định thƣ không bắt buộc thứ nhất của Công ƣớc quốc tế

về các quyền dân sự, chính trị, 1966....................................................... 97

Nghị định thƣ không bắt buộc thứ hai của Công ƣớc quốc tế về các quyền

dân sự,

chính trị về việc bãi bỏ hình phạt tử hình, 1989.................................... 102

Phần II: Các văn kiện quốc tế cơ bản về quyền con ngƣời...................... 106

Giới thiệu ............................................................................................. 108

Công ƣớc quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc, 1965 . 109

Công ƣớc về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử chống lại phụ nữ,

1979..................................................................................................... 124

Nghị định thƣ bổ sung của Công ƣớc về xóa bỏ phân biệt đối xử với phụ

nữ, 1999 ............................................................................................... 139

Công ƣớc chống tra tấn và các hình thức trừng phạt hay đối xử tàn ác,

vô nhân đạo hoặc hạ thấp nhân phẩm, 1984.......................................... 146

Công ƣớc về quyền trẻ em, 1989 ........................................................ 161

Công ƣớc quốc tế về bảo vệ quyền của tất cả những ngƣời lao động di trú

và các thành viên gia đình họ, 1990...................................................... 184

4 | GIỚI THIỆU CÁC VĂN KIỆN QUỐC TẾ VỀ QUYỀN CON NGƯỜI

Công ƣớc về bảo vệ tất cả mọi ngƣời khỏi bị cƣỡng bức mất tích, 2006225

Công ƣớc về quyền của ngƣời khuyết tật, 2007 .................................... 246

Nghị định thƣ bổ sung của Công ƣớc về xóa bỏ phân biệt đối xử đối với

phụ nữ, 1999 ........................................................................................ 275

Nghị định thƣ không bắt buộc bổ sung Công ƣớc về quyền trẻ em,

về việc lôi cuốn trẻ em tham gia xung đột vũ trang, 2000..................... 282

Nghị định thƣ không bắt buộc bổ sung Công ƣớc về quyền trẻ em

về việc buôn bán trẻ em, mại dâm trẻ em và văn hóa phẩm khiêu dâm trẻ

em, 2000 .............................................................................................. 289

Nghị định thƣ không bắt buộc bổ sung Công ƣớc tra tấn hoặc các hình

thức đối xử

hay trừng phạt tàn ác, vô nhân đạo hay hạ nhục, 2002.......................... 300

Nghị định thƣ không bắt buộc của Công ƣớc về quyền của ngƣời khuyết

tật......................................................................................................... 315

Phần III: Các văn quyền phổ quát về quyền con ngƣời trong các lĩnh vực

................................................................................................................. 321

Giới thiệu chung .................................................................................. 323

Chƣơng 1: Hội nghị nhân quyền quốc tế và hội nghị thiên niên kỷ ...... 324

Giới thiệu ........................................................................................ 326

Tuyên bố viên và chƣơng trình hành động, 1993 ............................. 328

Tuyên bố thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc, 2000........................... 363

Chƣơng 2: Quyền tự quyết.................................................................. 374

Giới thiệu ........................................................................................ 375

Tuyên bố về trao trả độc lập cho các nƣớc và các dân tộc thuộc địa,

1960 ................................................................................................ 377

Nghị quyết 1803 (XVII) ngày 14/12/1962 của Đại Hội đồng Liên Hợp

Quốc

về “chủ quyền vĩnh viễn đối với tài nguyên thiên nhiên“ ................. 380

Công ƣớc quốc tế chống lại việc tuyển mộ, sử dụng,

tài trợ và đào tạo lính đánh thuê, 1989 ............................................. 383

Chƣơng 3: Quyền của các dân tộc bản địa và các nhóm thiểu số....... 391

Giới thiệu ........................................................................................ 393

Tuyên ngôn về quyền của các dân tộc bản địa, 2007 ....................... 394

Công ƣớc về các dân tộc và bộ lạc bản địa ở các quốc gia độc lập, 1989

........................................................................................................ 407

Mục lục | 5

Tuyên bố về quyền của những ngƣời thuộc các nhóm thiểu số về dân

tộc,

chủng tộc, tôn giáo và ngôn ngữ, 1992 ............................................ 423

Chƣơng 4: Chống phân biệt đối xử..................................................... 428

Giới thiệu ........................................................................................ 429

Công ƣớc về trả công bình đẳng giữa lao động nam và lao động nữ

cho những công việc có giá trị ngang nhau, 1951 ............................ 431

Công ƣớc về chống phân biệt đối xử trong việc làm và nghề nghiệp,

1958 ................................................................................................ 436

Tuyên bố về chủng tộc và thành kiến chủng tộc, 1978..................... 441

Công ƣớc về chống phân biệt đối xử trong giáo dục, 1960 .............. 450

Nghị định thƣ thiết lập một ủy ban hòa giải có trách nhiệm tìm kiếm

một giải pháp cho những tranh chấp phát sinh giữa các quốc gia thành

viên

Công ƣớc về chống phân biệt đối xử trong giáo dục ........................ 458

Tuyên bố xóa bỏ mọi hình thức không khoan dung và phân biệt đối xử

dựa trên cơ sở tôn giáo hay tín ngƣỡng, 1981 .................................. 467

Hội nghị thế giới chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, phân biệt đối

xử

về chủng tộc, tƣ tƣởng bài ngoại và bất khoan dung liên quan ......... 472

Chƣơng 5: Quyền của phụ nữ ............................................................. 555

Giới thiệu ........................................................................................ 556

Công ƣớc về các quyền chính trị của phụ nữ, 1952.......................... 558

Tuyên bố về xóa bỏ sự phân biệt đối xử với phụ nữ, 1967 ............... 561

Tuyên bố về bảo vệ phụ nữ và trẻ em trong tình trạng khẩn cấp

và xung đột vũ trang, 1974 .............................................................. 566

Tuyên bố về xóa bỏ bạo lực với phụ nữ, 1993 ................................. 569

Chƣơng 6: Quyền của trẻ em .............................................................. 575

Giới thiệu ........................................................................................ 576

Tuyên bố của liên hợp quốc về quyền trẻ em, 1959 ......................... 578

Công ƣớc về tuổi lao động tối thiểu, 1973 ....................................... 581

Công ƣớc về cấm và hành động ngay để xóa bỏ

những hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất, 1999 ........................... 590

Chƣơng 7: Quyền của ngƣời cao tuổi ................................................. 596

Giới thiệu........................................................................................ 598

Những nguyên tắc của Liên Hợp Quốc về ngƣời cao tuổi, 1991 ...... 600

6 | GIỚI THIỆU CÁC VĂN KIỆN QUỐC TẾ VỀ QUYỀN CON NGƯỜI

Chƣơng 8: Quyền của ngƣời khuyết tật .............................................. 603

Giới thiệu ........................................................................................ 605

Tuyên bố về quyền của những ngƣời khuyết tật về tâm thần, 1971 .. 607

Tuyên bố về quyền của ngƣời khuyết tật, 1975................................ 609

Các nguyên tắc bảo vệ ngƣời mắc bệnh tâm thần

và cải thiện việc chăm sóc sức khỏe tâm thần, 1991 ........................ 612

Những quy tắc tiêu chuẩn về bình đẳng cơ hội cho ngƣời khuyết tật, 1993

........................................................................................................ 627

Chƣơng 9: Quyền con ngƣời trong hoạt động tƣ pháp:

bảo vệ những ngƣời bị giam giữ hay cầm tù........................... 656

Giới thiệu ........................................................................................ 657

Các quy tắc tiêu chuẩn tối thiểu về đối xử với tù nhân, 1955 ........... 661

Những nguyên tắc cơ bản trong việc đối xử với tù nhân, 1990 ........ 681

Tập hợp các nguyên tắc về bảo vệ tất cả những ngƣời bị giam hay bị

cầm tù

dƣới bất kỳ hình thức nào, 1988 ...................................................... 683

Các quy tắc của Liên Hợp Quốc về bảo vệ ngƣời chƣa thành niên bị

tƣớc tự do, 1990 .............................................................................. 694

Tuyên bố về bảo vệ mọi ngƣời khỏi bị tra tấn và các hình thức đối xử

hay trừng phạt tàn ác, vô nhân đạo hay hạ nhục khác, 1975............. 712

Các nguyên tắc về đạo đức y học liên quan đến vai trò của nhân viên y

tế,

đặc biệt là thầy thuốc, trong việc bảo vệ tù nhân và những ngƣời bị

giam giữ

chống lại sự tra tấn hay đối xử, trừng phạt tàn ác, vô nhân đạo hoặc hạ

nhục, 1982....................................................................................... 715

Các nguyên tắc về điều tra và lƣu trữ hiệu quả tƣ liệu về tra tấn hoặc

đối xử,

trừng phạt tàn ác, vô nhân đạo hay hạ nhục, 2000............................ 717

Những bảo đảm nhằm bảo vệ quyền của những ngƣời

đang phải đối mặt với án tử hình, 1984............................................ 721

Các quy tắc hành động của cán bộ thi hành pháp luật, 1979 ............ 723

Các nguyên tắc cơ bản về sử dụng vũ lực và súng của cán bộ thi hành

pháp luật, 1990 ................................................................................ 729

Các quy tắc chuẩn, tối thiểu của Liên Hợp Quốc

về những biện pháp không giam giữ (các quy tắc Tokyo), 1990 ...... 736

Mục lục | 7

Các quy tắc tiêu chuẩn tối thiểu của Liên Hợp Quốc

về hoạt động tƣ pháp đối với ngƣời vị thành niên, 1985 (các quy tắc

Bắc Kinh)........................................................................................ 748

Các hƣớng dẫn làm việc với trẻ em trong hệ thống tƣ pháp hình sự,

1997 ................................................................................................ 776

Các hƣớng dẫn của Liên Hợp Quốc về phòng ngừa phạm pháp

ở ngƣời chƣa thành niên (các hƣớng dẫn Ri-át), 1990...................... 790

Tuyên ngôn về các nguyên tắc công lý cơ bản cho các nạn nhân

của tội phạm và lạm dụng quyền lực, 1985 ...................................... 802

Các nguyên tắc cơ bản về tính độc lập của tòa án, 1985 .................. 806

Các nguyên tắc cơ bản về vai trò của luật sƣ, 1990.......................... 810

Các hƣớng dẫn về vai trò của công tố viên, 1990............................. 817

Những nguyên tắc về ngăn chặn và điều tra hiệu quả mọi trƣờng hợp

thi hành tử hình không qua xét xử, tùy tiện và trái pháp luật, 1989 .. 824

Tuyên ngôn về bảo vệ tất cả mọi ngƣời khỏi sự cƣỡng bức mất tích,

1982 ................................................................................................ 829

Các nguyên tắc và hƣớng dẫn cơ bản về quyền đƣợc khôi phục và bồi

thƣờng của

các nạn nhân của những vi phạm luật nhân quyền và luật nhân đạo

quốc tế, 2006 ................................................................................... 838

Chƣơng 10: An sinh xã hội, tiến bộ và phát triển ............................... 850

Giới thiệu ........................................................................................ 852

Tuyên bố về phát triển và tiến bộ xã hội, 1969 ................................ 854

Tuyên bố toàn thế giới về xóa bỏ nạn đói và nạn suy dinh dƣỡng, 1974

........................................................................................................ 867

Tuyên bố sử dụng những tiến bộ của khoa học kỹ thuật vào mục đích

hòa bình và vì lợi ích của nhân loại, 1995........................................ 873

Tuyên bố về quyền của các dân tộc đƣợc sống trong hòa bình, 1984 876

Tuyên bố về quyền phát triển, 1986................................................. 878

Tuyên bố toàn cầu về gen ngƣời và các quyền con ngƣời, 1997 ...... 884

Tuyên ngôn thế giới về đa dạng văn hóa, 2001 ................................ 892

Chƣơng 11: Thúc đẩy và bảo vệ quyền con ngƣời ............................. 897

Giới thiệu ........................................................................................ 899

Các nguyên tắc liên quan đến địa vị của các cơ quan quốc gia về nhân

quyền, 1993..................................................................................... 901

8 | GIỚI THIỆU CÁC VĂN KIỆN QUỐC TẾ VỀ QUYỀN CON NGƯỜI

Tuyên bố về quyền và nghĩa vụ của các cá nhân, các nhóm và các tổ

chức trong xã hội

trong việc thúc đẩy và bảo vệ các quyền con ngƣời và những tự do cơ

bản

đã đƣợc thừa nhận rộng rãi, 1998 .................................................... 906

Chƣơng 12: Hôn nhân......................................................................... 914

Giới thiệu ........................................................................................ 915

Công ƣớc về kết hôn tự nguyện, tuổi kết hôn tối thiểu và việc đăng ký

kết hôn, 1962................................................................................... 916

Khuyến nghị về đồng ý kết hôn, độ tuổi kết hôn tối thiểu và việc đăng

ký kết hôn, 1965 .............................................................................. 920

Chƣơng 13: Quyền về sức khỏe.......................................................... 923

Giới thiệu ........................................................................................ 924

Tuyên bố cam kết về HIV/AIDS, 2001 "Khủng hoảng toàn cầu – Hành

động toàn cầu"................................................................................. 926

Các hƣớng dẫn quốc tế về HIV/AIDS và quyền con ngƣời, 1996 .... 947

Chƣơng 14: Quyền lao động và các điều kiện bình đẳng về nghề nghiệp

............................................................................................................. 990

Giới thiệu ........................................................................................ 991

Công ƣớc về chính sách việc làm, 1964........................................... 992

Chƣơng 15: Tự do hội họp.................................................................. 996

Giới thiệu ........................................................................................ 997

Công ƣớc về quyền tự do lập hội và bảo vệ quyền lập hội, 1948 ..... 998

Công ƣớc về quyền tổ chức và đàm phán tập thể, 1949 ................. 1005

Chƣơng 16: Nô lệ, các hoàn cảnh tƣơng tự nhƣ nô lệ và lao động cƣỡng

bức..................................................................................................... 1010

Giới thiệu ...................................................................................... 1011

Công ƣớc về nô lệ, 1926................................................................ 1013

Nghị định thƣ sửa đổi công ƣớc về nô lệ 1926, 1953 ..................... 1018

Công ƣớc bổ sung về xóa bỏ chế độ nô lệ, buôn bán nô lệ, các thể chế

và tập tục khác tƣơng tự chế độ nô lệ, 1956 ................................... 1021

Công ƣớc về lao động cƣỡng bức, 1930 ........................................ 1028

Công ƣớc về xóa bỏ lao động cƣỡng bức, 1957 ............................. 1040

Công ƣớc về trấn áp việc buôn bán ngƣời và bóc lột mại dâm ngƣời

khác, 1949 ..................................................................................... 1044

Mục lục | 9

Nghị định thƣ về việc ngăn ngừa, phòng chống và trừng trị việc buôn

bán ngƣời,

đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, bổ sung công ƣớc về chống tội phạm có tổ

chức

xuyên quốc gia của Liên Hợp Quốc, 2000 ..................................... 1053

Chƣơng 17: Quyền của ngƣời di trú ................................................. 1064

Giới thiệu ...................................................................................... 1066

Nghị định thƣ về chống đƣa ngƣời di cƣ trái phép bằng đƣờng bộ,

đƣờng biển

và đƣờng không, bổ sung công ƣớc của liên hợp quốc về chống tội

phạm

có tổ chức xuyên quốc gia, 2000.................................................... 1069

Chƣơng 18: Quốc tịch, ngƣời không quốc tịch, ngƣời tị nạn ........... 1085

Giới thiệu ...................................................................................... 1087

Công ƣớc giảm bớt tình trạng ngƣời không quốc tịch, 1961 .......... 1088

Công ƣớc về vị thế của ngƣời không quốc tịch, 1954 .................... 1097

Công ƣớc về vị thế của ngƣời tị nạn, 1951..................................... 1113

Nghị định thƣ về vị thế của ngƣời tị nạn, 1967 .............................. 1130

Tuyên bố về quyền của những ngƣời không phải là công dân nƣớc

mà họ đang sinh sống, 1985 .......................................................... 1134

Chƣơng 19: Các tội phạm chiến tranh và tội ác chống nhân loại, bao

gồm tội diệt chủng............................................................................. 1139

Giới thiệu ...................................................................................... 1140

Công ƣớc về ngăn ngừa và trừng trị tội diệt chủng, 1948............... 1141

Công ƣớc về không áp dụng thời hiệu tố tụng với tội ác chiến tranh

và tội ác chống nhân loại, 1968 ..................................................... 1146

Các nguyên tắc hợp tác quốc tế trong truy tìm, bắt giữ, dẫn độ và trừng

phạt

những ngƣời vi phạm các tội ác chiến tranh và tội ác chống nhân loại,

1973 .............................................................................................. 1150

Quy chế của Tòa án hình sự quốc tế phụ trách xét xử các cá nhân bị

truy tố

về những hành vi vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế xảy ra

trên lãnh thổ Nam Tƣ cũ từ năm 1991, 1993.................................. 1152

Quy chế của Tòa án hình sự quốc tế phụ trách xét xử những ngƣời bị

truy tố

về tội diệt chủng và các vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế

thực hiện

10 | GIỚI THIỆU CÁC VĂN KIỆN QUỐC TẾ VỀ QUYỀN CON NGƯỜI

trên lãnh thổ Rwanda và những công dân Rwanda bị truy tố về tội diệt

chủng

và các hành vi đã thực hiện trên lãnh thổ của các quốc gia láng giềng

trong thời gian từ ngày 01/01/1994 đến 31/12/1994....................... 1164

Quy chế của tòa án quốc tế về Rwanda, 1994 ................................ 1168

Quy chế Rome về Tòa án hình sự quốc tế, 1998 ............................ 1180

Chƣơng 20: Luật nhân đạo................................................................ 1261

Giới thiệu ...................................................................................... 1263

Công ƣớc Geneva về việc đối xử với tù binh, 1949 ....................... 1265

Công ƣớc Geneva về việc bảo hộ thƣờng dân trong chiến tranh, 1949

...................................................................................................... 1318

Nghị định thƣ (I) bổ sung các công ƣớc Geneva ngày 12/8/1949

về bảo hộ nạn nhân trong các cuộc xung đột vũ trang quốc tế........ 1376

Nghị định thƣ (II) bổ sung các công ƣớc Geneva ngày 12/8/1949

về bảo hộ nạn nhân trong các cuộc xung đột vũ trang không có tính

chất quốc tế ................................................................................... 1440

Mục lục | 11

12 | GIỚI THIỆU CÁC VĂN KIỆN QUỐC TẾ VỀ QUYỀN CON NGƯỜI

LỜI NÓI ĐẦU

Luật về quyền con ngƣời (luật nhân quyền) gồm hai hợp phần chính là luật quốc

gia về quyền con ngƣơì và luật quốc tế về quyền con ngƣời (luật nhân quyền quốc

tế).

Cho đến nay, Việt Nam đã phê chuẩn và gia nhập nhiều điều ƣớc quốc tế về quyền

con ngƣời do Liên Hợp Quốc ban hành và đã đạt đƣợc nhiều thành tựu trong việc thực

hiện nhiều điều ƣớc, đƣợc cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Tuy nhiên, việc phổ biến

các điều ƣớc và các văn kiện quốc tế khác về quyền con ngƣời ở nƣớc ta đến nay còn

có phần hạn chế do nhiều lý do.

Trong thời gian qua đã có một số cuốn sách tập hợp các văn kiện quốc tế về

quyền con ngƣời, trong số đó có: Các văn kiện quốc tế cơ bản về quyền con người,

(Trung tâm nghiên cứu quyền con ngƣời, Học viện chính trị Hồ Chí Minh, 2002),

Tập hợp các văn kiện pháp lý quốc tế cơ bản về quyền con người, (Hội Luật gia Việt

Nam - NXB Hồng Đức, 2007)… Đây là những cuốn sách tham khảo tốt, song chƣa

tập hợp hết các văn kiện quốc tế về nhân quyền hiện hành. Thêm vào đó, cách sắp

xếp không thống nhất và không đúng theo trình tự của Liên Hợp Quốc.

Trong cuốn sách này, chúng tôi biên dịch tất cả các văn kiện quốc tế về nhân

quyền và cấu trúc đúng theo danh mục của Văn phòng Cao ủy Liên Hợp Quốc về

nhân quyền (trên trang tin điện tử của tổ chức tại địa chỉ: www.ohchr.org). Để tiện

cho việc theo dõi và tìm hiểu của bạn đọc, bên cạnh việc tập hợp các văn kiện quốc

tế, cuốn sách có các phần giới thiệu khái quát ở đầu những mục nội dung (các nhóm

văn kiện).

Chúng tôi trân trọng cảm ơn sự đóng góp của các dịch giả và các cơ quan, tổ

chức đã cung cấp bản dịch làm tài liệu tham khảo.

Do những giới hạn về nguồn lực và thời gian, chắc chắn cuốn sách này vẫn còn

những hạn chế, sai sót nhất định. Chúng tôi mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp

chân tình của bạn đọc để tiếp tục chỉnh lý, bổ sung làm cho cuốn sách đƣợc hoàn

thiện hơn trong những lần tái bản sau.

Hà Nội, tháng 1 năm 2011

KHOA LUẬT - ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

Lời nói đầu | 13

14 | GIỚI THIỆU CÁC VĂN KIỆN QUỐC TẾ VỀ QUYỀN CON NGƯỜI

GIỚI THIỆU CHUNG

Ảnh:

1 2

3 4

1. Trụ sở Liên Hợp Quốc tại New York;

2. Tại Hội nghị San Francisco (Hoa Kỳ), Bộ trƣởng Ngoại giao Chi-lê ký Hiến

chƣơng Liên Hợp Quốc trong buổi lễ tổ chức ngày 26/6/1945;

3. Đại sứ Việt Nam phát biểu tại một phiên họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp

Quốc năm 2009;

4. Trụ sở Liên Hợp Quốc tại Geneva (Thuỵ Sỹ);.

Giới thiệu chung | 15

Quyền con ngƣời (nhân quyền) cần đƣợc bảo vệ và thúc đẩy bằng pháp luật. Luật

pháp về quyền con ngƣời (luật nhân quyền) gồm hai thành phần chính là luật quốc

gia về quyền con ngƣờì (luật quốc nội) và luật quốc tế về quyền con ngƣời.

Luật quốc tế về quyền con ngƣời (luật nhân quyền quốc tế), cũng giống nhƣ luật

quốc tế nói chung, có các nguồn cơ bản là: (i) Các điều ước quốc tế (chung hoặc

riêng); (ii) Các tập quán quốc tế ; (iii) Các nguyên tắc pháp luật chung được các dân

tộc văn minh thừa nhận (iv) Các phán quyết của Tòa án Công lý Quốc tế và quan

điểm của các chuyên gia pháp luật có uy tín cao. Trong các nguồn kể trên, các điều

ƣớc quốc tế là nguồn chủ yếu và có vai trò quan trọng nhất.

Cuốn sách này giới thiệu đến bạn đọc tổng quan về hệ thống các văn kiện quốc tế

về quyền con ngƣời. Cuốn sách gồm ba phần chính:

Phần I. Bộ luật nhân quyền quốc tế

Phần II. Các văn kiện quốc tế cơ bản về quyền con ngƣời

Phần III. Các văn kiện phổ quát về quyền con ngƣời trong các lĩnh vực

Do vị trí đặc biệt quan trọng của Hiến chương Liên Hợp Quốc, văn kiện nền tảng

của luật quốc tế về quyền con ngƣời, nên nó đƣợc xếp riêng với ba phần của cuốn

sách. Tổ chức Liên Hợp Quốc ra đời năm 1945 là một bƣớc ngoặt trong lịch sử nhân

loại trong việc bảo vệ hòa bình, an ninh, thúc đẩy phát triển, cũng nhƣ trong việc

thúc đẩy và bảo vệ các quyền con ngƣời trên quy mô toàn cầu. Dù quyền con ngƣời

không phải là chủ đề chính của Hiến chƣơng Liên Hợp Quốc, cộng đồng quốc tế vẫn

coi đây là văn kiện đã xác lập nền tảng của luật quốc tế về quyền con ngƣời. Điều

này trƣớc hết bởi Hiến chƣơng, với những quy định cụ thể về việc tôn trọng, thúc

đẩy và bảo vệ quyền con ngƣời, lần đầu tiên đã gián tiếp thừa nhận nguyên tắc cá

nhân cũng là chủ thể của luật quốc tế. Đây là sự chuyển biến nhận thức mang tính

chất quyết định, tạo cơ sở cho việc hình thành và phát triển của luật quốc tế về

quyền con ngƣời. Thêm vào đó, Hiến chƣơng đã khẳng định việc thúc đẩy và bảo vệ

quyền con ngƣời là một trong những mục tiêu hoạt động của Liên Hợp Quốc – tổ

chức liên chính phủ lớn và có quyền lực nhất trên thế giới. Sau nữa, Hiến chƣơng đã

xác lập những nguyên tắc và khuôn khổ thiết chế cơ bản cho một cơ chế toàn cầu về

bảo vệ và thúc đẩy các quyền con ngƣời.

Trong Hiến chƣơng, nội dung quyền con ngƣời đƣợc đề cập tại Lời nói đầu và

nhiều điều khoản. Ngay tại Điều 1, trong các mục tiêu hoạt động của tổ chức, Liên

Hợp Quốc xác định sẽ theo đuổi việc “thúc đẩy và khuyến khích sự tôn trọng quyền

con ngƣời và tự do cơ bản cho tất cả mọi ngƣời“ (khoản 3). Điều 55, Điều 56 tái