Giáo trình Pascal Phần I

Tổ Tin Học - Trường CĐSP Bến Tre

Giaùo trình

Chủ biên: Võ Thanh Ân

Hiệu đính và bổ sung: Vương Đức Bình

Bến Tre, 5-2008

Trang 1

Tổ Tin Học - Trường CĐSP Bến Tre

Lời ngỏ cho lần hiệu đính

Tài liệu này được viết lần đầu bởi giảng viên Võ Thanh Ân, theo yêu cầu của Tổ bộ

môn CNTT, vào tháng 3 năm 2004. Tài liệu được viết và trình bày khá mạch lạc, gọn

nhẹ, dễ hiểu và đã được dùng để dạy cho lớp K2 CNTT.

Cho đến nay do nhận thấy cần có một số điều chỉnh bổ sung nhằm thích hợp với công

tác giảng dạy hơn như:

1. Turbo Pascal, như trình bày của giảng viên Võ Thanh Ân, không còn chạy tốt

trên nền Windows XP nữa. Thay vào đó Borland Pascal chạy ổn định hơn.

2. Dù Pascal gần đây là ngôn ngữ bị phê phán nhiều trong giới lập trình viên vì

những yếu kém của nó. Chủ yếu do nó không cho phép quá tải các cấu trúc dữ

liệu và các hàm. Dù nó có kém so với Borland C++ trong vấn đề lập trình hướng

đối tượng, song do tính khúc chiết - mạch lạc và trong sáng trong cú pháp của

ngôn ngữ, nó vẫn là ngôn ngữ rất tốt để dạy cho người mới bắt đầu học lập trình.

Về mặt sư phạm thì có lẽ khó có ngôn ngữ nào tốt hơn.

3. Cần nói tới Free Pascal, là một phiên bản miễn phí hoàn toàn, giữ lại được hầu

hết cú pháp, từ khóa, thao tác của Borland Pascal và lại chạy ổn định trên

Windows XP.

4. Kinh nghiệm cho thấy sinh viên của Khoa mấy năm qua, do công tác tuyển sinh,

có hạ thấp yêu cầu đầu vào. Do đó buộc phải xem xét lại các giáo trình đã viết để

giúp cho người học - ở xuất phát điểm thấp hơn – vẫn có thể đạt chất lượng đầu

ra theo yêu cầu.

Với những lí do đó, và do khi xem xét lại giáo trình này thì giảng viên Võ Thanh Ân

đã không còn làm việc tại Tổ bộ môn CNTT, tôi quyết định hiệu đính lại tài liệu.

Trên tinh thần tôn trọng tác giả ban đầu của tài liệu này, ở chỗ nào có thêm vào hoặc

hiệu đính thì tôi sẽ dùng màu chữ xanh dương đậm với font size nhỏ hơn để phân biệt.

Tổ bộ môn CNTT cảm ơn giảng viên Võ Thanh Ân vì đã cho phép tiếp tục dùng

giáo trình này và cũng mong rằng giáo trình cùng các hiệu đính, phụ lục mới sẽ giúp

cho sinh viên học tập hiệu quả.

Vương Đức Bình

(Tháng 01/2008)

Mục lục ( Phần 1)

Trang 2

Tổ Tin Học - Trường CĐSP Bến Tre

Chương I: GIỚI THIỆU NGÔN NGỮ PASCAL VÀ BORLAND PASCAL 7.0............5

GIỚI THIỆU NGÔN NGỮ PASCAL. ........................................................................ 5

Ngôn Ngữ PASCAL ............................................................................................... 5

TURBO PASCAL .................................................................................................. 5

SỬ DỤNG PASCAL 7.0 ............................................................................................ 6

Khởi Động Turbo Pascal ........................................................................................ 6

Các Thao Tác Thường Sử Dụng Trên Turbo Pascal ............................................... 7

II.CÁC THÀNH PHẦN CƠ BẢN CỦA NGÔN NGỮ PASCAL ............................... 8

Bộ Chữ Viết – Từ Khoá – Tên ................................................................................ 8

Hằng – Kiểu – Biến ................................................................................................ 9

Biểu Thức – Dấu Chấm Phẩy – Lời Giải Thích .................................................... 10

Cấu Trúc Của Một Chương Trình Pascal .............................................................. 11

Chương II: CÁC KIỂU VÔ HƯỚNG CHUẨN VÀ CÁC CÂU LỆNH ĐƠN...............12

CÁC KIỂU VÔ HƯỚNG CHUẨN .......................................................................... 12

Các Kiểu Vô Hướng Chuẩn (Standard scalar types) .............................................. 12

Một Số Phép Toán Trên Các Kiểu ........................................................................ 12

CÂU LỆNH .............................................................................................................. 14

Khái Niệm Về Một Câu Lệnh ............................................................................... 14

Một Số Lệnh Đơn ................................................................................................. 15

Chương III: CÁC LỆNH CÓ CẤU TRÚC....................................................................18

LỆNH CẤU TRÚC RẼ NHÁNH ............................................................................. 18

Dạng Không Đầy Đủ ............................................................................................ 18

Dạng Đầy Đủ ....................................................................................................... 18

LỆNH CẤU TRÚC LỰA CHỌN ............................................................................. 19

Dạng Không Đầy Đủ ............................................................................................ 19

Dạng Đầy Đủ ........................................................................................................ 19

CÁC LỆNH VÒNG LẶP ......................................................................................... 20

Lệnh Lặp Với Số Lần Xác Định ........................................................................... 20

Lệnh Lặp Với Số Lần Lặp Không Xác Định ......................................................... 23

Chương IV: CHƯƠNG TRÌNH CON...........................................................................25

KHÁI NIỆM VỀ CHƯƠNG TRÌNH CON ............................................................... 25

HÀM (FUNCTION) ................................................................................................. 26

THỦ TỤC (PROCEDURE) ...................................................................................... 27

LỜI GỌI CHƯƠNG TRÌNH CON VÀ VẤN ĐỀ TRUYỀN THAM SỐ. ................. 28

HOẠT ĐỘNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH CON KHI ĐƯỢC GỌI VÀ SỰ BỐ TRÍ

BIẾN. ....................................................................................................................... 30

VẤN ĐỀ TRUYỀN THAM SỐ KHI GỌI CHƯƠNG TRÌNH CON. ....................... 30

TÍNH ĐỆ QUI CỦA CHƯƠNG TRÌNH CON ......................................................... 33

Chương 5: UNIT..........................................................................................................38

KHÁI NIỆM VỀ UNIT ............................................................................................ 38

Khái Niệm Về Unit ............................................................................................... 38

Các Unit Chuẩn .................................................................................................... 38

THIẾT LẬP UNIT ................................................................................................... 39

Các Bước Tạo Một Unit ....................................................................................... 39

Ví dụ ứng dụng ..................................................................................................... 40

Trang 3

Tổ Tin Học - Trường CĐSP Bến Tre

TẬP TIN TURBO.TPL ............................................................................................ 41

Trang 4