Giáo trình kế toán quản trị

DAI HOC THÁI NGUYÊN

\OC KINH TE & QUÂN TRj KINH DOANH

TS. OÔ THj THÚY PHUÖNG (CHÚ BIÊN)

GT.0000027058

GIAO TRINH

KÉT0ÁN

DAI HOC THÁI NGUYÊN

TRUONG DAI HOC KINH TÉ & QUÀN TRI KINH DOANH

TS. DÒ THI THUY PHUÖNG (Chu bièn)

GIÁO TRÌNH

KÉ TOÁN QUÂN TRI

■

NHÀ XUÁT BAN DAI HOC THAI NGUYÊN

NÄM 2015

N hüng nguòri tham già tliirc hiên:

1. TS. Nguyên Phirong Thào

2. ThS. Dang Thi Diu

2

- , 01 -

MA SO:----------

DHTN 2015

19

o

J>

DANH MUC CHÎT TIÉT TAT

So thir tu Cum tù dây dù Cum tir viêt tât

1 Bán hàng BH

2 Doanh nghiêp DN

3 Hoat dông kinh doanh HDKD

4 Kê toán quàn tri KTQT

5 Kê toán tài chính KTTC

6 Nguyên vât lieu NVL

7 Nhân công NC

8 Quàn lÿ doanli nghiêp QLDN

9 Sàn xuât chung SXC

10 Sàn phâm sàn xuât SPSX

11 Tài sàn cô dinh TSCD

4

MUC LUC

I.ÓI NÓI DÁU ........................................................................................ 12

CHUONG 1. TÓNG QUAN VÉ KÉ TOAN QUÁN TRI 14

1.1 KHAI NIÉM VÁ BAN CHÁT CÜA KÉ TOÁN QUÁN TRI 14

111 Lich sü hinh thánh vá phát trien cua ké toán quán tri.................14

1.1.2. Khái mém ké toán quán tri............................................................ 17

1.1.3. Bán chát cúa ké toán quan tri........................................................ 18

1.2. DÓI TU0NG VA NÓI DUNG CÚA KÉ TOÁN QUAN TR| 19

1.2.1. Dói tirang cúa ké toán quán tri......................................................19

1.2.2. Nói dung cúa ké toán quán tri.......................................................19

1.3 KÉ TOÁN QUÁN TRI VÓI CHÚC NÁNG QUÁN L Y ............ 22

1 4 NHIÉM VU CÚA KÉ TOÁN QUAN TRI 24

1.5. PHÁN BIÉT KÉ TOAN QUÁN TR| VÁ KÉ TOÁN TÁI

CH1NH.......................................................................................................25

15 1 Diém gióng nhau............................................................................25

1.5.2 Diém khác nhau.............................................................................26

1.6 CÁC PHUONG PHAP CÚA KÉ TOAN QUÁN TRI 27

1.6.1 Su van dung phuong phap ké toan trong ke toan quán ti i .........27

1 6.2. Sú dung phuong pháp ky thuát trong ké toán quán tri...............29

CÁU HOI CHÚONG 1............................................................................ 31

CHUONG 2. PHÁN I.OAI CHI PHÍ 32

2 1 KHÁI NIÉM VÁ BÁN CHÁT CÚA CHI PHÍ DOANH NGHIÉP 32

2.1 1 Khái mém........................................................................................32

2 .1.2 Bán chát cua chi phi.......................................................................33

2.2. PHÁN LOAI CHI PHÍ SÁN XUÁT KINH DOANH..................33

5

2.2.1. Phán loai chi phí theo chúc nàng hoat dóng................................33

2.2.2. Phán loai chi phí theo cách úng xù cúa chi p h í.......................... 38

2.2.3. Mò hinh vàn dóng cùa chi phí SXKD trong doanh nghiép

sàn xuát......................................................................................................47

2.2.4. Các cách phán loai chi phí khác....................................................48

2.3. CÁC HÌNH THÚC THÈ HIÉN CHI PHÍ TRÉN BAO CÁO

SAN XUÁT KJNH DOANH................................................................... 51

2.3.1. Báo cáo két quá kinh doanh theo chúc nàng chi phí................... 51

2.3.2. Báo cáo két quá kinh doanh theo cách úng xú cúa chi phí.......51

CÁU HÒI VÁ BÀI TAP CHUONG 2 54

CHlTONG 3. CÁC PHUONG PHÁP XÁC DINH CHI PHÍ

SÁN XUÁT SÁN PHÁM, DICH VU 61

3.1 PHUONG PHÁP XÁC DINH CHI PHÍ THEO CÒNG VIÉC

(DON DAT HÁNG)................................................................................. 61

3 11 Dói tuqng ván dung........................................................................61

3.1.2. Quá trinh táp h<yp chi phí theo phuong pháp xác djnh chi phí

cóng viéc....................................................................................................62

3.1.3. Quá trinh ké toán chi phí theo cóng viéc vá so sách ké toán.........64

3.2. PHUONG PHÁP TÁP HÜP CHI PHÍ THEO QUÁ TRÌNH

SÁN XU ÁT.............................................................................................. 65

3.2.1. Doi tuqng ap dung......................................................................... 65

3.2.2. Dác diém cúa phuong pháp xác djnh chi phí theo quá trinh

sán xuát......................................................................................................66

3.2.3. Dác diém cúa phuong pháp xác dinh chi phí theo quá trinh

sán xuát......................................................................................................67

3.3 BÁO CAO SÁN XUÁT..................................................................69

3.3.1. Láp báo cáo sán xuát theo phuong pháp binh quán....................70

3.3.2. Láp báo cáo sán xuát theo phuong pháp nháp truóc xuát truác .......71

CÀU HOI VA BAI TAP CHUONG 3 ...................................................79

CHU'ONG 4. MÓI QUAN HE CHI PHI - KHÓI LUONG - LOI

N lir A N ...................................................................................................... 82

4 1 MOT SÒ KHAI NIÉM CO BAN CÙA PHÀN TÌCH MÓI

QUAN HÉ CHI PHÌ - KHÓI LUONG - LOI NHUÀN (CVP) 82

4.11 Sò dir darn phi (Contribution margin).......................................... 82

4.1.2 Don bay kinh doanh........................................................................91

4 2 MOT SÓ ITNG DUNG KHI NGHIÈN CUU MÓI QUAN HE

CHI PHI - KHÓI LUONG - l.Ol NI II A N ........................................... 93

4.2.1. Thay dòi dinh phi va doanh th u ....................................................94

4.2.2 Thay dòi bièn phi va doanh thu.....................................................94

4.2.3. Thay dòi dmh phi, già ban va doanh thu......................................95

4 2 4. Thay dòi dmh phi, bièn phi va doanh th u .................................. 97

4 2.5 Thay dói kèt can ban hang............................................................ 99

4.3 PHÀN TÌCH DIÉM HÒA VÓN.....................................................101

4.3 I, Khai il iòni........................................................................................101

4 3.2 Phuong phàp xàc dmh dièm hòa vòn..........................................102

4 3.3 Dò thi hòa vòn............................................................................... 109

4.3.4. Phàn tich dièm hòa vòn................................................................ 112

CÀI I HOI VÀ BÀI TÀP CHI fflNG 4 117

CHUONG 5. PHÀN BÓ CHI PHÌ CÙA CÀC BÓ PHÀN

PHUC VII VÀ PHÀN TÌCH BÀO CÀO BÓ PHÀN 126

5.1. PHÀN BÓ CHI PHÌ CÙA CÀC BÓ PHÀN PHUC V U ........... 126

5 1.1 Sir càn thièt phài phàn bò chi phi cùa càc bò phàn phuc v u ........ 126

5 1.2. Càc nguyèn tàc phàn bò chi phi phuc v u ................................... 126

5.1.3. Phàn bò chi phi cùa càc bò phàn phuc vy theo càch irng xù

cùa chi pili.................................................................................................133

7

5.1.4. Nhùng diém cân ghi nhà khi phân bo chi phi cúa các bô

phân phuc v u ............................................................................................. 135

5.2. PHÂN TÍCH BÁO CÁO BÔ PHÂN 136

5 2.1 Bao cao bô phân............................................................................. 136

5.2.2. Phân tich sô dir bô phân................................................................ 137

5.2.3 Phân tich bao câo theo doanh th u ................................................142

5.2.4. Phân tich bâo câo bô phân theo câc phuong pháp xâc djnh

chi phi......................................................................................................... 146

BÀI TAP CHÜÖNG 5............................................................................. 150

CHl/ÖN G 6. DÁNH GIÀ HOÀN VÓN DÀU TU’ VÀ DJNH

GIÀ SÀN PHÁ.M.....................................................................................157

6 1 DÀNH GIÀ HOÀN VÓN DÀU TU' 157

6 1.1. Dành già tràch nhièm quàn ly ......................................................157

6 1.2 Chi tiêu ty lç hoàn vôn dâu tu ...................................................... 161

6 13 Các bien pháp làm tàng ROI 163

6.1 4. Mot sô diém han chè cua chi tièu ROI........................................ 166

6.2 THU NHÀP THÀNG D U ............................................................... 167

6.3. DINH GIÀ SÀN PHÀM TRONG DOANH NGHIÉP 170

6.3.1 Dinh già dir toán thông thirirng..................................................... 170

6.3.2. X ác dinh già clniycn nhirçmg.......................................................... 174

6.3.3 Dinh giá theo nguyên lieu sù dung và thài gian lao dông 179

6.3.4 Dinh già san phâm m ai..................................................................182

6.3 5 Dinh già trong trirang hop dàc bièt...........................................183

CÀU HOI VÀ BÀI TAP CI ll. ÓNCì 6 185

CHlTONG 7. LÀP DIT TOÀN SÀN XUÀT KINH DOANH 193

7 1 NHÜNG VÀN DÊ CHUNG VÊ DU" TOÀN SÀN XUÀT

KINH DOANH 193

8

7.1.1 Khái niêm và ÿ nghîa cùa du toàn sàn xuât kinh doanh........ 193

7.1.2 Hè thông du toàn sàn xuât kinh doanh à doanh nghiçp............194

7.1.3 Trinh tu xày dung du toàn sàn xuât kinh doanh....................... 195

7.2. XÁY DUNG DINH MÚC CHI PHÍ SAN XUÂT KINH DOANH 196

7 2 1 Khài niêm, yêu câu và phân loai dinh mùc chi phi................196

7.2.2 Xày dung djnh mùc chi phi sàn xuât kinh doanh trong

doanh nghiêp....................................................................................... 198

7.3. LAP DU'TOÀN SÀN XUÀT KINH DOANH.........................205

7 3 1 Du toàn tièu thu............................................................................205

7.3.2. Du toàn sàn lucmg sàn xuât......................................................... 207

7.3.3 Du toàn chi phi nguyên vât liçu truc tiêp ................................. 209

7.3 4 Du toàn chi phi nhân công truc tiêp.........................................213

7.3.5 Du toàn chi phi sàn xuât chung.................................................. 214

7.3 .6. Du toàn hang ton kho cuôi ky.................................................... 216

7.3.7. Du toàn chi phi bàn hàng và chi phi quàn lÿ doanh nghiçp....... 220

7.3.8. Du toan dèng tien.......................................................................222

7.3.9. Du toàn bào cào kêt quà hoat dçng sàn xuât kinh doanh....... 224

7.3.10. Du toàn bang cân dôi kê to àn ................................................ 226

BAI TAP CHUONG 7 .......................................................................229

C H U O N G 8. Q U Y É T D IN H N C Á N IIA N 210

8 I NHÜNG VAN DÉ CÛ BAN VÊ RA QUYÉT DINH NGÀN HAN 239

8.1.1. Khài niêm vê ra quyêt dinh ngàn han...................................... 239

8 1.2. Thông tin thich hop và không thich hçrp cùa quyêt dinh ngàn han.... 242

8 2 MOT SÔ TÎNH HUÓNG RA QUYÊT DINH NGÀN HAN.... 248

8 2.1. Quyêt dinh loai bô hay tiêp tue kinh doanh môt loai sàn

phâm/bô phân....................................................................................... 248

8 2.2. Quyêt djnh tu sàn xuât hay mua ngoài....................................253

8.2.3. Quyèt dinh nèn bàn ngay nùa thành phàm hay sàn xuàt thành

phàm ròi meri bàn.................................................................................... 255

8.2 4 Quyèt dinh trong dièu kièn nàng lue sàn xuàt cùa còng ty có

gicri h a n .................................................................................................... 258

BÀI TÀP CHLTQNG 8 ............................................................................265

CHUONG 9. QUYÉT DINH DÀU TU' DÀI HAN 271

9.1. MQT SÓ KHÀINIÉM LIÉN QUAN BÉN DÀU TU'DAI HAN 271

9.1.1 Khài nièm và dàc diém cùa dàu tu dài h an................................271

9.1.2. Già tri theo thói gian cùa tièn tè.................................................. 273

9.2. CÀC PHUONG PHÀP Ll/A CHQN DU ÀN DÀU T U ....... 280

9.2.1. Giói thièu khài quàt càc phuemg phàp phàn tich so sành

phuemg àn.................................................................................................280

9.2.2. Phuomg phàp già tri hipn t^i.........................................................282

CÀU HÒI VÀ BÀI TÀP CHUONG 9 .................................................304

CHUONG 10. PHÀN TÌCH BÀO CÀO TÀI CHINH 311

10.1. Y NGHÌA VÀ PHUONG PHÀP PHÀN TÌCH BÀO CÀO

TÀI CHÌNH............................................................................................. 311

10.1.1. Y nghìa.........................................................................................311

10.1.2. Phuemg phàp phàn tich bào cào tài chinh................................ 311

10 2. DÀNH GIÀ KHÀI QUÀT TÌNH HÌNH TÀI CHÌNH 312

10.2.1. Bành già tình hinh tài chinh qua Bàng càn dòi tài sà n ........312

10.2.2. Bành già khài quàt tình hinh tài chinh qua bào cào kèt quà

hoat dòng kinh doanh..............................................................................317

10.3. DÀNH GIÀ KHÀ NÀNG THANH TOÀN 319

10.3.1. Hè sò thanh toàn nhanh..............................................................319

10.3.2. Hè sò khà nàng thanh toàn hièn hành....................................... 321

10.3.3. Vòng quay càc khoàn phài thu...................................................322

10

10.3.4 Vòng quay hàng ton kho........................................................... 323

10 4 DÁNH GIÀ CO CÂU VON KINH DOANH..............................325

10 4.1 Hê sô na trên vôn chù sà h ù u ...................................................325

10.4.2. Hç sô vôn chù sà hùu (hç sô tu tài tra)................................... 326

10 4.3. Hç sô tu tài tra tài sàn cô dinh và dâu tu dài han....................327

10 5 DÁNH GIÀ HO AT DONG SINH LOI CÙA HO AT DONG

KINH DOANH....................................................................................... 328

10.5.1 Ty suât lai nhuân trên vôn chù sà hùu.....................................328

10.5.2. Ty suât lai nhuân trên doanh th u ............................................. 328

10.5.3. Tÿ suât lai nhuân trên tong tài sàn...........................................328

DANH MUC TÀI LIEU THAM KHÀO 331

11

LÔI NÓI DÀU

Trong nhimg nâm gân dây, hê ihông kê toán a nuàc ta ngày

càng phàt triên và hoàn thiên dê âàp úng vâi nhu câu cùa nên kinh

tê thi trucmg và su hôi nhâp cua Viêt Nam vâi nên kinh tê Ihê giài.

Trong hê thông kê toán trvóc dây cùa Viêt Nam chua cô su phân

dinh ranh giài giùa kê toán quan tri (KTQT) và kê toán tài chinh

(KTTC) nhung à các nuác cô nên kinh tê thi truong nhu: K4y, Phàp,

A nh... thi kê toán quan tr¡ dâ âuoc hinh thành và phàt triên o nhiêu

thâp niên truâc dây. O Viêt Nam, Luât kê toán sô 03 2003 QH ngày

17/6/2003 dâ chinh thùc dua ra dinh nghïa vê KTQT và KTTC.

Trong hê thông thông tin kê toán nôi chung, KTQT là mot hô phân

quan trong không thê thiêu duç/c trong câc doanh nghiêp sàn xuât

kinh doanh, dcm vi su nghiêp cô thu. Kê toán quan tri vái chûc

nâng là công eu hîru hiêu cung câp thông tin cho các câp quân lÿ

dê dua ra các quyêt dinh diêu hành moi hoat dông trong dcm vi

nhâm dut duoc hiêu qua cao nhât.

Dê dáp img kip thoi nhu câu hoc tâp và nghiên cùu cùa dông

duo ban duc lù stnh vtèn, hoc vtên, nghién cúu sinh, các ké toán

viên, kê toân trucmg; cùa các nhà quan tri trong doanh nghiêp và

nhùng nguài quan tâm...; cho các hâc dào tao: Dai hoc, Sau dai

hoc, bôi duông nâng cao, Khoa Kê toân - Trucmg Dai hoc Kinh tê

và Quan tri kinh doanh Thài Nguyên dâ tô chûc hiên soan giào

trinh “Kê toán quan tri

Giào trinh bien soan dua trên co sà tham khâo câc tài lieu

kê toán quan tri cùa mot sô quôc gia cô nên kinh tê phàt triên, câc

12

gido tr'mh Ke loan yuan tri cua cdc tria'mg Dai hoc khoi Kinh Ie

vci nhieu ten lieu tham khao khde. Ciao tr'mh Ke loan quan tri do

TS. Do Ih i I hity Phm m g lam chu hien, tham gia hi On soan gom

nhimg giang vien sau:

1. 1'S. Do Thi Thuy Phiccmg: Chuang 1,2,4,5,6,7,8,10

2. IS. Nguyen Phrnmg Thao: ('hinrng 9

3. 1'hS. Dang Thi Diu: ( 'hinrng 3

Mac dii da to nhieu co gang trong cong tac hien soan, song

day la Ian hien soan ddu tien nen chac chan khong trdnh khoi

nhimg khiem khuyet, chung tot rat mong nhan duoc sir thong cam

va nhimg y kten dong gap chan thanh cua ban doc de gido tr'mh

dime holm thien turn.

( 'hung toi xin trdn trong cam <rn'

TM. Nhom tac gia

TS. Do Thi Thuy Phrnmg

13

( 'hitong 1

TÔNG QUAN VÉ KÉ TOÁN QUÁN TRI

Dê tiên hành hoat dông sán xuât kinh doanh vi mue tiêu tói da

hóa loi nhuân, các nhà quán tri phài sir dung rât nhiêu công cu và

phuong pháp khác nhau. Trong dó, ké toán quán tri là m<?t công cu

chù yêu và hùu ich giúp các nhà quán tri dua ra nhùng quyèt dinh

kinh doanh dùng dàn nhât. Ké toàn quàn tri mot mât cung câp thông

tin cân thiêt cho yêu câu quàn lÿ, mot mât côn phàt hiçn nhùng khà

nàng tiêm ân cüa doanh nghiêp chua khai thàc hêt. Kê toán quàn tri

không nhùng cung câp thông tin hiên tai mà con có thê dua ra thông

tin giài quyêt nhùng tinh huông trong tucrng lai. Vây, thuc chât kê

toàn quàn tri là gì, su khác biêt giùa kê toán quán tri và kê toán tài

chính ra sao, ké toán quán tri sù dung phuong pháp náo? Trong

chuong náy, chúng ta se giái dáp nhùng câu hôi trên.

11. KHÁI NIÊM VÀ BÀN CHÂT CÜA KÉ TOÀN QUÀN TRI

1.1.1. Ljch sir hinh thành và phàt triên cüa kê toán quan trj

Xuât phàt diêm cua kê toán quán tri là kê toán chi phi, duce

liinli ihàiih và pliàl trién qua các giai doan sau.

a, Trirác näm 1960

Trong giai doan này, kê toán chi có mot lïnh vue duy nhât là

kê toán tài chinh, tâp trung vào viêc ghi chép, tông hop các nghiêp

vu kinh tê phàt sinh, nhàm lâp nên các báo cào tài chinh cho mot tô

chùc. Báo cào kê toán giông nhu mot bùc tranh súc tich phàn ành

các kêt quá cua quà trinh sàn xuât kinh doanh và tinh trang tài

chinh cùa doanh nghiêp.

14