Giáo trình -Đánh giá tác động môi trường -chương 2 doc

Giáo trình ðánh giá tác ñộng môi trường

20

Chương II

TRÌNH TỰ THỰC HIỆN ðÁNH GIÁ TÁC ðỘNG MÔI TRƯỜNG

Ðánh giá tác ñộng môi trường là một việc rất quan trọng có ích, có ý nghĩa thực tế

ñối với hoạt ñộng kinh tế - xã hội của một quốc gia, một khu vực. Mặt khác, công tác ñánh

giá tác ñộng môi trường lại là một quá trình tổng hợp vừa phân tích vừa nghiên cứu rất

phức tạp với nhiều lĩnh vực khoa học kinh tế và công nghệ khác nhau do ñó rất tốn kém về

tài chính. Hơn thế nữa ñể thực hiện một ÐTM thường phải sử dụng nhiều chuyên gia có

kinh nghiệm và trình ñộ cao và mất nhiều thời gian ñể hoàn tất. Những vấn ñề này xuất

phát từ khái niệm về Cây tác ñộng như sau:

Chính vì vậy chỉ cần thực hiện ÐTM cho một số dự án quan trọng sau khi ñã tiến

hành xem xét ñầy ñủ nhiều mặt. Một số dự án khác hoặc các hoạt ñộng kinh tế - xã hội

khác khi xem xét thấy các hành ñộng của dự án tác ñộng không nhiều ñến môi trường sinh

thái và tài nguyên thiên nhiên có thể bỏ ÐTM hoặc thực hiện ÐTM ở mức ñộ sơ bộ cũng

ñược. Theo quan ñiểm của chương trình môi trường Liên hiệp quốc (UNEP- United

nations Environment programme)

Quá trình ñánh giá tác ñộng môi trường thường ñược thực hiện theo 3 bước lớn:

Bước 1: Lược duyệt các tác ñộng môi trường (Screening)

Bước 2: Ðánh giá sơ bộ các tác ñộng môi trường (Preliminary Assessment)

Bước 3: Ðánh giá ñầy ñủ các tác ñộng môi trường (Full Assessment)

Chương II sẽ giới thiệu chi tiết các nội dung ñó. Sinh viên cần sử dụng ñược phần

lược duyệt và phần ñánh giá sơ bộ tác ñộng môi trường, mặt khác phải hiểu ñược phần

ñánh giá ñầy ñủ tác ñộng môi trường.

B.3

Tð Bậc 2

Tñộng bậc 1

Tác ñộng gốc

Giáo trình ðánh giá tác ñộng môi trường

21

1. Lược duyệt:

Ðây là yêu cầu tối thiểu phải thực hiện cho các dự án nằm trong khuôn khổ bắt buộc

phải xét ñến các tác ñộng môi trường của chúng. Quá trình thực hiện một lược duyệt về

nguyên tắc phải ñược thực hiện khi dự án bắt ñầu hình thành, bắt ñầu chuẩn bị về mục tiêu,

quy mô, khu vực dự án, trình ñộ công nghệ, trình ñộ quản lý thực hiện và ñặc ñiểm riêng

về văn hoá, xã hội, tập quán của khu vực lân cận.

Với ñiều kiện Việt Nam, do trình ñộ phát triển và khả năng tài chính hạn chế, những

năm qua chúng ta còn nhiều khiếm khuyết. Vì vậy, nhiều dự án (ñặc biệt là các dự án về

quy hoạch sử dụng ñất và sử dụng ñất) việc làm này chưa ñảm bảo. Trong rất nhiều trường

hợp, chúng ta phải thực hiện chậm, thực hiện vào thời kỳ sau khi dự án ñã hoặc ñang vận

hành.

Mục tiêu của lược duyệt là giúp cho việc hình thành, xây dựng dự án ñượt tốt hơn,

ñầy ñủ hơn. Vì thế, lược duyệt do chủ ñự án thực hiện.

Nội dung của lược duyệt là: Rà soát, ñiểm lại những dự án tương tự nó trước ñây

ñược thực hiện ở khu vực hay gần khu vực ñã gây ra những hành ñộng gì? Những hành

ñộng ñó của dự án lại gây ra các tác ñộng gì ñến MTST và nguồn tài nguyên thiên nhiên

cũng như kinh tế - văn hoá - xã hội. Trên cơ sở xét soát như vậy, chúng ta dự ñoán những

tác ñộng có thể xảy ra của dự án sẽ thực hiện. Việc dự ñoán ñúng và ñủ các tác ñộng này sẽ

giúp chúng ta kịp thời ñiều chỉnh, bổ sung hoặc thay ñổi một phần dự án một cách nhanh

chóng, tránh lãng phí về tài chính và thời gian.

Phương pháp ñể thực hiện một lược duyệt là:

• So sánh chi tiết quan trọng của dự án ñang xem xét với các dự án tương ñương ñã

ñược thực hiện. Cần chú trọng một số yếu tố lớn như kiểu dự án, ñịa ñiểm thực

hiện, quy mô, công nghệ.

• So sánh dự án ñang xem xét với hai loại dự án khác trong ñó:

+ Loại thường ñược phép không cần phải làm ÐTM.

+ Loại thứ hai nhất thiết phải thực hiện ÐTM (loại này thường là xí nghiệp, nhà máy,

khu CN, ñường giao thông, sân bay, bến cảng, khu xử lý chất thải)

Trên cơ sở so sánh ñó, ta xác ñịnh yêu cầu cần hay không cần phải thực hiện ÐTM.

• Ðoán trước bằng suy luận trên cơ sở KHCN, trên cơ sở kinh nghiệm các tác ñộng

của dự án sẽ gây ra với môi trường và ñánh giá khả năng chịu ñựng của môi

trường tự nhiên, xã hội. Cần chú trọng ñến khả năng ñáp ứng của môi trường và

phù hợp với chính sách.

• Phân tích kinh tế, chi phí và lợi nhuận trên cơ sở các chỉ tiêu kinh tế và xã hội

ñang sẵn có của dự án và của các ñiều kiện khác.

Thẩm ñịnh một lược duyệt là chức năng của cơ quan quản lý môi trường. Cơ quan

này có thể trực tiếp thực hiện hoặc uỷ thác cho một tổ chức, các nhân, nhóm chuyên gia

thực hiện.

Một trong các quốc gia có cấu trúc tổ chức và kinh nghiệm làm tốt nhất công tác

BVMT ở khu vực Ðông Nam Á là Singapo. Singapo có cơ quan quản lý môi trường, cơ

quan kiểm soát ô nhiễm môi trường (PCD). Cơ quan này có nhiệm vụ và quyền hạn rất lớn

thậm chí họ ñược phép ra quyết ñịnh thay ñổi phương án, thay ñổi công nghệ và ngay cả

ñình chỉ hoạt ñộng của dự án hoặc ñình chỉ hoạt ñộng sản xuất của một cơ sở gây ô nhiễm

môi trường quá mức cho phép.

Việt Nam, mặc dù mới phát triển ở lĩnh vực BVMT gần ñây song chúng ta ñã có Cục

Bảo vệ Môi trường, Vụ Môi trường và Vụ Thẩm ñịnh và ðánh giá tác ñộng môi trường.