Giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước những năm 1965 - 1975

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

----------------------------

NGUYỄN VĂN BẮC

GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH BẮC THÁI

TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ CỨU NƯỚC

NHỮNG NĂM 1965 - 1975

Chuyên ngành: LỊCH SỬ VIỆT NAM

Mã số: 60.22.54

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: T.S NGUYỄN XUÂN MINH

THÁI NGUYÊN - 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

---------------------------------------

NGUYỄN VĂN BẮC

GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH BẮC THÁI

TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ CỨU NƯỚC

NHỮNG NĂM 1965 - 1975

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

THÁI NGUYÊN - 2008

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài......................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.......................................................................... 3

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu, nhiệm vụ của đề tài.................................. 5

4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu. ................................................ 6

5. Đóng góp của Luận văn.............................................................................. 7

6. Bố cục của Luận văn. ................................................................................. 7

CHƯƠNG 1. GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH BẮC KẠN - THÁI

NGUYÊN TRƯỚC THÁNG 8 NĂM 1965. .......................... 8

1.1. Khái quát giao thông vận tải hai tỉnh Bắc Kạn - Thái Nguyên thời

Pháp thuộc. ............................................................................................ 8

1.2. Giao thông vận tải hai tỉnh Bắc Kạn - Thái Nguyên từ sau Cách mạng

tháng Tám đến trước khi có chiến tranh phá hoại (1945 - 9/1965). ..... 14

CHƯƠNG 2. GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH BẮC THÁI TRONG

THỜI GIAN TỪ 9/1965 - 3/1968. ....................................... 30

2.1. Đế quốc Mĩ leo thang mở rộng chiến tranh xâm lược. Chủ trương của

Đảng và những yêu cầu mới đối với ngành giao thông vận tải. ............ 30

2.2. Giữ vững mạch máu giao thông, đảm bảo nhu cầu sản xuất và trực

tiếp chiến đấu chống chiến tranh phá hoại lần thứ nhất của đế quốc

Mĩ, chi viện chiến trường. .................................................................... 35

CHƯƠNG 3. GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH BẮC THÁI TRONG

THỜI GIAN TỪ 4/1968 - 1975. .......................................... 65

3.1. Sửa chữa, mở rộng, và xây dựng thêm mạng lưới giao thông vận tải,

đáp ứng nhu cầu khôi phục kinh tế phục vụ chiến đấu chống chiến

tranh phá hoại lần thứ hai của đế quốc Mĩ. .......................................... 65

3.2. Giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái phục vụ chi viện chiến trường, góp

phần giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc (1973 - 1975). .......... 81

KẾT LUẬN ................................................................................................ 89

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 93

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 1

MỞ ĐẦU

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước kết thúc thắng lợi, với đỉnh cao là

Đại thắng mùa Xuân năm 1975, đã chấm dứt tình trạng chiến tranh kéo dài 30

năm trên đất nước ta. Lần đầu tiên sau 117 năm, đất nước ta sạch bóng quân

xâm lược. Bắc - Nam được sum họp một nhà; non sông nối liền một dải.

Thắng lợi này "mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta một trong những

trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa

anh hùng cách mạng và trí tuệ con người và đi vào lịch sử thế giới như một

chiến công vĩ đại của thế kỉ XX, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn

và có tính thời đại sâu sắc".[34, tr.5-6].

Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước là thắng lợi của

đường lối chính trị - quân sự đúng đắn và phương pháp cách mạng khoa học,

sáng tạo của Đảng ta, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, là thắng lợi của

truyền thống yêu nước, đoàn kết, bất khuất của dân tộc Việt Nam.

Góp vào trang sử vinh quang của dân tộc, mặt trận giao thông vận tải là

một thiên anh hùng ca xuyên suốt lịch sử với biết bao kì tích chiến đấu và xây

dựng đáng được ghi lại cho các thế hệ hôm nay và mai sau noi gương học tập.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm đến tất cả các ngành, các

giới. Giao thông vận tải là một trong những ngành được người quan tâm

đặc biệt. Theo Người: "Bất kì ai muốn sống thì phải có 4 điều ăn, mặc, ở,

đi lại" [67, tr.20].

"Giao thông vận tải là mạch máu của mọi công việc

Giao thông tắc thì việc gì cũng khó

Giao thông tốt thì việc gì cũng dễ dàng"[58, tr.17].

Tại Đại hội thi đua đảm bảo giao thông vận tải quyết tâm đánh thắng

giặc Mĩ xâm lược ngày 24/3/1966, Hồ Chủ tịch đã nói: "Giao thông vận tải là

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 2

một mặt trận...Phải quyết tâm làm cho giao thông vận tải thắng lợi. Giao

thông vận tải thắng lợi tức là chiến tranh đã thắng lợi phần lớn rồi" [53,

tr.319].

Trong kháng chiến chống Mĩ, với sự kết hợp nhịp nhàng và tổ chức khoa

học ở cả hậu phương và tiền tuyến, đặc biệt là trên tuyến giao thông chiến

lược, chúng ta đã đảm bảo thông suốt trong điều kiện địch phong toả và phá

hoại. Giao thông vận tải đã hoàn thành nhiệm vụ tiếp nhận chi viện của quốc

tế, vận chuyển khối lượng lớn vật chất, trang bị kĩ thuật và cơ động lực lượng

tới chiến trường, đảm bảo ngày càng lớn cho tác chiến ở chiến trường, cho

tổng tiến công và nổi dậy toàn thắng. Các tuyến giao thông vận tải như là

những mạch máu đưa sức của hậu phương miền Bắc, của thời đại cho cuộc

kháng chiến chống Mĩ trên cả hai miền, tạo điều kiện để tiến tới giành thắng

lợi hoàn toàn.

Góp chung vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước, giao

thông vận tải miền Bắc nói chung, giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái nói riêng

có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Trong những năm trực tiếp chiến đấu chống

hai cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, hàng viện trợ của các nước anh

em cho cách mạng nước ta từ Cao Bằng và Lạng Sơn theo các trục đường

giao thông chiến lược, gồm Quốc lộ 3, Quốc lộ 1B, Đường sắt Quán Triều -

Hà Nội, đường sắt Kép - Lưu Xá được trung chuyển qua địa bàn tỉnh Bắc

Thái về Hà Nội rồi toả đi chi viện cho các chiến trường.

Việc nghiên cứu về giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái trong kháng chiến

chống Mĩ, cứu nước, những năm 1965 - 1975, không chỉ tái hiện bức tranh về

những năm tháng chiến đấu hào hùng của dân tộc, mà còn góp phần gìn giữ

và phát huy những truyền thống tốt đẹp để xây dựng ngành giao thông vận tải

hai tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên ngày càng lớn mạnh. Từ đó, chúng ta cũng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 3

rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm quý báu trong công tác lãnh đạo, chỉ

đạo thực hiện nhiệm vụ giao thông vận tải.

Vì vậy, việc nghiên cứu về giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái trong kháng

chiến chống Mĩ cứu nước, những năm 1965 - 1975, không chỉ có ý nghĩa về

khoa học, mà cả về thực tiễn. Đây là nhiệm vụ của nhiều ngành khoa học,

trong đó có khoa học Lịch sử

Thông qua đề tài này, chúng tôi hi vọng góp phần bổ sung, cung cấp

thêm tư liệu phục vụ cho học tập, giảng dạy và nghiên cứu lịch sử địa

phương, đồng thời góp phần giáo dục truyền thống lịch sử cho các thế hệ cán

bộ, công nhân viên ngành giao thông vận tải và nhân dân trong tỉnh.

Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn vấn đề:

"Giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái trong kháng chiến chống Mĩ, cứu

nước (Những năm 1965 - 1975)", làm đề tài Luận văn Thạc sĩ Sử học.

2. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ

Giao thông vận tải miền Bắc nước ta nói chung và tỉnh Bắc Thái trong

kháng chiến chống Mĩ cứu nước nói riêng là một đề tài thu hút nhiều nhà

khoa học nghiên cứu dưới những góc độ khác nhau.

Cuốn "Giao thông vận tải Việt Nam" (1955 - 1965) (Nxb Giao thông vận

tải, Hà Nội, 1994), tác giả Phan Văn Liên, đã đi sâu phân tích sự hình thành

và phát triển mạng lưới giao thông vận tải ở cả hai miền Nam - Bắc Việt Nam

trong những năm 1955 - 1965. Từ đó, tác giả rút ra những đặc điểm và những

nhận xét về tình hình giao thông vận tải Việt Nam trong thời kì này.

Cuốn "Lịch sử giao thông vận tải Việt Nam" (Nxb Giao thông vận tải, Hà

Nội, 2002) đã trình bày tương đối đầy đủ về sự hình thành và phát triển của

giao thông vận tải Việt Nam từ buổi hoang sơ cho đến năm 2000. Đồng thời,

cuốn sách cũng nêu bật những đóng góp to lớn của ngành giao thông vận tải

Bắc Thái trong những năm kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4

Cuốn "Bắc Thái lịch sử kháng chiến chống Mĩ cứu nước 1954 - 1975"

(Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Bắc Thái, 1992) đã ghi lại một cách trung thực

những chiến công hiển hách của Đảng bộ, quân và dân Bắc Thái trong 21 năm

kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Đồng thời, cuốn sách cũng nêu bật những

đóng góp to lớn của Bắc Thái trên lĩnh vực giao thông vận tải.

Cuốn "Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên tập II 1965 - 2000" ( Ban chấp

hành Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên, 2005), được biên soạn công phu, nghiêm

túc, dựng lại một cách trung thực, khách quan quá trình 35 năm xây dựng và

trưởng thành của Đảng bộ tỉnh. Cuốn sách ghi lại những thành tựu to lớn của

Đảng bộ và nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã đạt được trong 35 năm trên tất

cả các lĩnh vực trong đó, có giao thông vận tải thời kì kháng chiến chống Mĩ

cứu nước.

Cuốn "Truyền thống giao thông vận tải Bắc Thái" (Nxb Giao thông vận

tải, Hà Nội, 1992) trình bày khái quát quá trình hình thành và phát triển của

ngành giao thông vận tải tỉnh Bắc Kạn, Thái Nguyên từ năm 1945 đến năm

1992; rút ra những thành quả về giao thông vận tải của nhân dân các dân tộc

Bắc Kạn, Thái Nguyên.

Cuốn "60 năm truyền thống giao thông vận tải Thái Nguyên" (Uỷ ban

nhân dân tỉnh Thái Nguyên, Sở Giao thông vận tải, 2005) trình bày quá trình

hình thành, phát triển, đồng thời nêu bật những thành tựu mà các thế hệ

Ngành Giao thông vận tải tỉnh Thái Nguyên đạt được trong cuộc kháng chiến

chống Pháp, chống Mĩ và thời kì cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Cuốn "Lịch sử thanh niên xung phong tỉnh Thái Nguyên 1950 - 1975"

(Nxb Thanh niên) trình bày một cách sinh động về quá trình ra đời của lực

lượng thanh niên xung phong tỉnh Thái Nguyên, cũng như những đóng góp

của họ trên mặt trận giao thông vận tải trong hai cuộc kháng chiến chống

Pháp và chống Mĩ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 5

Luận văn Thạc sĩ "Giao thông vận tải đường bộ miền Bắc Việt Nam

trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước 1954 - 1975" (Trường Đại học Sư

phạm, Thái Nguyên, 2007) tác giả Kim Ngọc Thu Trang không chỉ nêu rõ tầm

quan trọng của giao thông vận tải trong sản xuất và chiến đấu, mà còn làm rõ

cách tổ chức, chỉ đạo đảm bảo giao thông vận tải đường bộ trong các giai

đoạn phát triển của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước, đồng thời đi sâu

tìm hiểu các tuyến đường giao thông chiến lược, nhất là tuyến đường vận tải

chiến lược Bắc - Nam

Cuốn lịch sử Đảng bộ, lịch sử quân sự của các huyện, thành cũng đều đề

cập ít nhiều đến mặt trận giao thông vận tải trong những năm có chiến tranh

phá hoại.

Tuy nhiên, theo chúng tôi được biết, cho đến nay chưa có một tài liệu

nào đề cập riêng mang tính chất chuyên khảo về giao thông vận tải tỉnh Bắc

Thái trong kháng chiến chống Mĩ, cứu nước. Mặc dù vậy, những công trình

đã được công bố nói trên đều là những tài liệu quan trọng giúp tôi tiếp tục đi

sâu nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.

3. ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI

3.1. Đối tƣợng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái

trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước, những năm 1965 - 1975.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian: Hệ thống giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái

- Về thời gian: Những năm 1965 - 1975. Đương nhiên, để làm rõ yêu cầu

của đề tài, Luận văn cũng đề cập đến tình hình giao thông vận tải hai tỉnh Bắc

Kạn, Thái Nguyên trong những năm trước.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 6

3.3. Nhiệm vụ của đề tài

- Khái quát hệ thống giao thông vận tải hai tỉnh Bắc Kạn, Thái Nguyên

trước năm 1965.

- Dựng lại bức tranh sinh động về giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái trong

hai lần chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ và sự chi viện của nhân

dân tỉnh Bắc Thái trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

- Đánh giá vai trò của giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái trong chiến đấu

và xây dựng, những năm 1965 - 1975.

4. NGUỒN TÀI LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

4.1. Nguồn tài liệu

Để đạt được mục đích của đề tài chúng tôi sử dụng:

- Các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh bàn

về giao thông vận tải làm cơ sở lí luận nghiên cứu.

- Các văn kiện chủ yếu của Đảng Cộng sản Việt Nam.

- Các chỉ thị về giao thông vận tải của Phủ Thủ tướng và Bộ Giao thông

vận tải trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.

- Các chỉ thị, nghị quyết, báo cáo tổng kết của Đảng bộ, Uỷ ban hành

chính tỉnh Bắc Kạn, Thái Nguyên, Bắc Thái khi hợp nhất và Khu Tự trị Việt

Bắc, được lưu tại Phòng Lịch sử Đảng Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ và Trung tâm

Lưu trữ tỉnh Thái Nguyên.

- Các tác phẩm, công trình nghiên cứu, bài viết của các tác giả về giao

thông vận tải trong kháng chiến chống Mĩ, cứu nước.

- Các tài liệu tham khảo liên quan đến nội dung đề tài như sách, báo, tạp

chí, báo cáo tổng kết, báo cáo chuyên đề, tài liệu viết tay về giao thông vận tải

của cả nước nói chung, tỉnh Bắc Thái nói riêng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 7

4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu

Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi sử dụng phương pháp lịch sử,

kết hợp với phương pháp lôgíc là chủ yếu. Ngoài ra, chúng tôi còn sử dụng

phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, đánh giá để hiểu sâu sắc hơn vai

trò của giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái trong kháng chiến chống Mĩ cứu

nước, những năm 1965 - 1975.

5. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN

- Tập hợp, hệ thống các nguồn tư liệu về giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái

(cũ) trong những năm trực tiếp kháng chiến chống Mĩ.

- Làm rõ vị trí, vai trò của giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái trong chiến

đấu và xây dựng. Trên cơ sở đó rút ra những bài học kinh nghiệm xây dựng

Ngành Giao thông vận tải tỉnh Bắc Kạn, Thái Nguyên ngày càng lớn mạnh,

đáp ứng lòng mong đợi của nhân dân các dân tộc trong tỉnh.

- Dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ công tác giảng dạy, học tập trong

các nhà trường và phục vụ công tác giáo dục truyền thống.

6. BỐ CỤC LUẬN VĂN

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận văn

được xây dựng thành 3 chương:

Chƣơng 1: Giao thông vận tải tỉnh Bắc Kạn, Thái Nguyên trước tháng 9

năm 1965.

Chƣơng 2. Giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái từ tháng 9 năm 1965 đến

tháng 3 năm 1968.

Chƣơng 3. Giao thông vận tải tỉnh Bắc Thái từ tháng 4 năm 1968 đến

năm 1975.