Giáo án Sinh học 9

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

Ch¬ng I. C¸c thÝ nghiÖm cña men ®en

TiÕt 1 : men ®en vµ di truyÒn häc

Ngµy so¹n : 25/8/2008

I. Môc tiªu :

Häc xong bµi nµy HS cã kh¶ n¨ng :

- Nªu ®îc môc ®Ých, nhiÖm vô vµ ý nghÜa cña di truyÒn häc.

- Nªu ®îc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Men ®en.

- Tr×nh bµy ®îc mét sè thuËt ng÷ kÝ hiÖu trong di truyÒn häc.

- RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ ph¬ng tiÖn trùc quan.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

- Tranh phãng to h×nh 1.1 SGK.

III.C¸c ho¹t ®éng d¹y häc :

A . Bµi cò :

Kh«ng kiÓm tra.

B. Bµi míi :

Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc

sinh

1. Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu vÒ di truyÒn häc :

- C¸ nh©n HS ®äc th«ng tin môc 1 SGK th¶o

luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái :

? §èi tîng, néi dung vµ ý nghÜa cña di truyÒn häc

lµ g× ?

- GV gîi ý cho HS tr¶ lêi tõng néi dung.

- §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy c©u tr¶ lêi, c¸c nhãm

kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. Díi sù híng dÉn cña

GV, HS c¶ líp x©y dùng ®¸p ¸n chung.

- §¸p ¸n chÝnh lµ phÇn ghi b¶ng cña GV.

- HS nhËn xÐt liªn hÖ b¶n th©n xem gièng vµ

kh¸c bè mÑ ë nh÷ng ®iÓm nµo ? T¹i sao ?

- GV ph©n tÝch ®Ó c¸c em hiÓu ®îc sù gièng

vµ kh¸c nhau (di truyÒn vµ biÕn dÞ).

2. Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu Men ®en vµ ph¬ng

ph¸p nghiªn cøu cña «ng.

- GV treo tranh h×nh 1.1 HS quan s¸t vµ

®äc môc “Em cã biÕt?” råi tr¶ lêi c©u hái :

? Tãm t¾t tiÓu sö vµ cuéc ®êi cña Men ®en ?

- HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK th¶o

luËn nhãm :

Ghi b¶ng

I. Di truyÒn häc :

- Di truyÒn häc nghiªn cøu b¶n chÊt vµ tÝnh

quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn, biÕn dÞ.

- Di truyÒn häc ®Ò cËp ®Õn c¬ së vËt chÊt, c¬

chÕ vµ tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn

biÕn dÞ.

- Di truyÒn häc cung cÊp c¬ së khoa häc cho

chän gièng, cã vai trß lín lao trong y häc ®Æc

biÖt lµ trong c«ng nghÖ sinh häc.

II. Men ®en – ng êi ®Æt nÒn mãng cho Di truyÒn

häc :

- Men ®en (1822 – 1884) lµ «ng tæ cña Di truyÒn

häc .

- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch cña thÕ hÖ lai cña Men

®en cã néi dung c¬ b¶n lµ :

1 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

? Néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c

thÕ hÖ lai cña Men ®en ?

? Quan s¸t h×nh 1.2 vµ nªn nhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm

cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng ®em lai ? (®Æc ®iÓm cña

tõng cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n : tr¬n – nh¨n, vµng

– lôc, x¸m – tr¾ng ...)

- C¸c nhãm tr×nh bµy ®¸p ¸n tríc líp c¸c

nhãm kh¸c theo dâi bæ sung thèng nhÊt ®¸p

¸n (díi sù chØ ®¹o cña GV) – GV ghi b¶ng.

3. Ho¹t ®éng 3 : T×m hiÓu mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ

hiÖu c¬ b¶n cña di truyÒn häc.

C¸ nh©n HS ®äc th«ng tin môc II SGK th¶o luËn

nhãm ®Ó ph¸t biÓu ®Þnh ngi· vÒ c¸c thuËt ng÷

vµ nªu c¸c kÝ hiÖu cña b¶n cña Di truyÒn häc.

- GV cÇn ph©n tÝch thªm kh¸i niÖm thuÇn

chñng vµ lu ý HS vÒ c¸ch viÕt c«ng thøc lai.

- Lu ý tíi c¸ch viÕt c«ng thøc lai nh mÑ thêng

viÕt bªn tr¸i dÊu x, bè viÕt bªn ph¶i dÊu x .

P : mÑ x bè

• Lai c¸c cÆp bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ

mét hoÆc mét sè cÆp tÝnh tr¹ng råi theo dâi

sù di truyÒn riªng rÏ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng

®ã trªn con ch¸u.

• Dïng to¸n thèng kª ®Ó ph©n tÝch c¸c sè liÖu

thu thËp ®îc ®Ó rót ra c¸c quy luËt di truyÒn.

III. Mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu c¬ b¶n cña Di

truyÒn häc :

- TÝnh tr¹ng : lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÒ vÒ h×nh

th¸i, cÊu t¹o, sinh lÝ cña mét c¬ thÓ.

- CÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n : lµ hai tr¹ng th¸i

kh¸c nhau cña cïng mét lo¹i tÝnh tr¹ng biÓu

hiÖn tr¸i ngîc nhau.

- Gen lµ nh©n tè di truyÒn quy ®Þnh mét hoÆc

mét sè tÝnh tr¹ng cña sinh vËt.

- Gièng (dßng) thuÇn chñng lµ gièng cã ®Æc

tÝnh di truyÒn ®ång nhÊt, c¸c thÕ hÖ sau

gièng c¸c thÕ hÖ tríc.

- C¸c kÝ hiÖu :

• P : CÆp bè mÑ xuÊt ph¸t

• G : giao tö

• F : thÕ hÖ con.

C . Cñng cè :

1. Cho HS ®äc chËm vµ nh¾c l¹i phÇn tãm t¾t cuèi bµi.

2. Gîi ý tr¶ lêi c©u hái cuèi bµi.

C©u 2 : Néi dung c¬ b¶n : lai c¸c cÆp bè mÑ kh¸c nhau vÒ mét hoÆc mét são cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn

chñng, theo dâi sù di truyÒn riªng rÏ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng ë con ch¸u vµ dïng to¸n thèng kª ®Ó

ph©n tÝch c¸c sè liÖu thu ®îc.

C©u 4 : Khoanh trßn tríc c©u tr¶ lêi ®óng :

T¹i sao Men ®en l¹i chän c¸c cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n ®Ó thùc hiÖn phÐp lai :

a. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc t¸c ®éng vµo c¸c tÝnh tr¹ng.

b. §Ó dÔ theo dâi nh÷ng biÓu hiÖn cña tÝnh tr¹ng.

c. §Ó dÔ thùc hiÖn phÐp lai.

(§¸p ¸n : b)

D . Híng dÉn häc ë nhµ :

- Häc bµi , tr¶ lêi c©u hái SGK.

- So¹n bµi 2.

2 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

TiÕt 2 : lai mét cÆp tÝnh tr¹ng

Ngµy so¹n : 27/8/2008

I. Môc tiªu :

Häc xong bµi nµy HS cã kh¶ n¨ng :

- Tr×nh bµy vµ ph©n tÝch ®îc thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng Men ®en.

- Ph©n biÖt ®îc kiÓu gen víi kiÓu h×nh, thÓ ®ång hîp víi thÓ dÞ hîp.

- Ph¸t biÓu ®îc néi dung cña ®Þnh luËt ph©n li.

- Gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña Men ®en.

- RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t vµ thu nhËn kiÕn thøc tõ c¸c h×nh vÏ.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

- Tranh phãng to h×nh 2.1 – 2.3

- B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 2.

III.C¸c ho¹t ®éng d¹y häc :

A . Bµi cò :

Nªu néi dung, ®èi tîng, ý nghÜa cña di truyÒn häc ?

Nªu n«Þ dung ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn cña Men ®en ?

B. Bµi míi :

Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc

sinh

1. Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu thÝ nghiÖm cña Men

®en.

- GV dïng tranh vÏ h×nh 2.1 ®Ó giíi thiÖu vÒ sù

thô phÊn nh©n t¹o trªn ®Ëu Hµ Lan.

- GV treo b¶ng 2 giíi thiÖu kh¸i niÖm kiÓu h×nh

– HS th¶o luËn nhËn xÐt vÒ kiÓu h×nh ë F1 vµ

x¸c ®Þnh tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 ?

? So s¸nh kÕt qu¶ thu ®îc cña 2 phÐp lai ë bªn ?

- GV nhÊn m¹nh bè mÑ ®Òu cã vai trß di

truyÒn nh nhau.

? Trong c¸c thÝ nghiÖm ë b¶ng 2 tÝnh tr¹ng nµo lµ

tréi, tÝnh tr¹ng nµo lµ lÆn ?

? Tõ nh÷ng kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ c¸ch gäi tªn

cña Men ®en h·y ®iÒn c¸c chç trèng trong c©u

®iÒn ë SGK.

- GV giíi thiÖu sau khi hoµn chØnh ®©y chÝnh lµ

nhËn xÐt tæng qu¸t cña Men ®en sau khi tiÕn

hµnh c¸c thÝ nghiÖm.

- Cho vµi HS nh¾c l¹i néi dung.

2.Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu Men ®en ®· gi¶i thÝch

Ghi b¶ng

I. ThÝ nghiÖm cña Men ®en :

1. ThÝ nghiÖm :

P : Hoa ®á x Hoa tr¾ng

F1 : Hoa ®á

F2 : 3 ®á : 1 tr¾ng

P : Hoa tr¾ng x Hoa ®á :

F1 : Hoa ®á

F2 : 3 ®á : 1 tr¾ng

2. NhËn xÐt :

* TÝnh tr¹ng ®îc biÓu hiÖn ë F1 lµ tÝnh tr¹ng tréi,

tÝnh tr¹ng cßn l¹i lµ tÝnh tr¹ng lÆn.

*Khi lai hai bè mÑ kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh

tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n th× F1 ®ång tÝnh vÒ

tÝnh tr¹ng cña bè hoÆc mÑ, cßn F2 cã sù ph©n li

tÝnh tr¹ng theo tØ lÖ trung b×nh 3 tréi : 1 lÆn .

II . Men ®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm :

- KiÓu h×nh lµ tæ hîp toµn bé c¸c tÝnh tr¹ng cña

3 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

kÕt qu¶ thÝ nghiÖm nh thÕ nµo ?

HS nghiªn cøu th«ng tin môc II ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u

hái :

? Nªu c¸c kh¸i niÖm kiÓu gen, kiÓu h×nh ?

Dùa vµo h×nh 2.3 GV kh¾c s©u c¸c kh¸i niÖm

nµy.

GV giíi thiÖu c¸c quy íc cña Men ®en vÒ c¸c

ch÷ c¸i quy ®Þnh tÝnh tr¹ng. HS quan s¸t h×nh 2.3

cho biÕt :

? TØ lÖ c¸c lo¹i giao tö ë F1 vµ tØ lÖ c¸c lo¹i hîp

tö ë F2 ?

? T¹i sao ë F2 l¹i cã tØ lÖ 3 ®á : 1 tr¾ng (V× Aa

biÓu hiÖn kiÓu h×nh tréi cßn aa biÓu hiÖn kiÓu

h×nh lÆn).

? Men ®en ®· gi¶i thÝch c¸c kÕt qu¶ thÝ nghiÖm

cña m×nh nh thÕ nµo ?

? Ph¸t biÓu quy luËt ph©n li ?

c¬ thÓ.

- ë c¸c thÕ hÖ P, F1, F2 c¸c nh©n tè di truyÒn

tån t¹i thµnh tõng cÆp t¬ng øng quy ®Þnh kiÓu

h×nh cña c¬ thÓ.

- S¬ ®å gi¶i thÝch :

P : AA (®á) x aa (tr¾ng)

G : A a

F1 : A a (®á) x A a (®á)

G : A, a A, a

F 2 : 1 AA : 2 Aa : 1 aa

3 ®á : 1 tr¾ng

- Gi¶i thÝch cña Men ®en vÒ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm

b»ng sù ph©n li vµ tæ hîp cña c¸c cÆp nh©n

tè di truyÒn (gen) quy ®Þnh c¸c cÆp tÝnh tr¹ng

t¬ng ph¶n th«ng qua qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao

tö vµ thô tinh.

- Quy luËt ph©n li : Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh

giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n

tè di truyÒn ph©n li vÒ mét giao tö vµ gi÷

nguyªn b¶n chÊt nh ë c¬ thÓ thuÇn chñng

cña P.

C.Cñng cè :

- GV chØ ®Þnh HS tr¶ lêi c©u hái :

Nªu kh¸i niÖm kiÓu h×nh vµ cho vÝ dô minh ho¹ ?

Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li ?

Men ®en ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶ TN trªn ®Ëu Hµ Lan nh thÕ nµo ?

- 1 – 2 HS ®äc ghi nhí.

D. Híng dÉn häc ë nhµ :

- Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK.

- So¹n bµi 3.

4 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

TiÕt 3 : lai mét cÆp tÝnh tr¹ng (tiÕp theo)

Ngµy so¹n : 02/9/2008

I. Môc tiªu :

Häc xong bµi nµy HS cã kh¶ n¨ng :

- HiÓu vµ tr×nh bµy ®îc néi dung, môc ®Ých vµ øng dông cña phÐp lai ph©n tÝch.

- Nªu ®îc ý nghÜa thùc tiÔn s¶n xuÊt cña ®Þnh luËt ph©n li.

- Ph©n biÖt ®îc tréi hoµn toµn víi tréi kh«ng hoµn toµn.

- RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

- Tranh phãng to h×nh 3 SGK

III.C¸c ho¹t ®éng d¹y häc :

A. Bµi cò :

? Ph¸t biÓu néi dung cña quy luËt ph©n li ?

? Men ®en ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng nh thÕ nµo ?

B. Bµi míi :

Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc

sinh

1. Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu phÐp lai ph©n tÝch

- HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK ®Ó tr¶

lêi c¸c c©u hái :

? Nªu kh¸i niÖm kiÓu gen, thÓ ®ång hîp, thÓ

dÞ hîp ?

- GV dïng h×nh 2.3 kh¾c s©u c¸c kh¸i niÖm

nµy.

- GV ph©n biÖt thÓ ®ång hîp tréi, thÓ ®ång

hîp lÆn ë 2 cÆp gen, 1 cÆp gen ®Ó HS tr¸nh

bÞ nhÇm lÉn.

? C¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi (hoa ®á) cã mÊy

kiÓu gen biÓu hiÖn ?

? H·y x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña nh÷ng phÐp lai

sau ?

P : AA x aa

P : Aa x aa

? Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®îc kiÓu gen cña

c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi ?

- HS th¶o luËn nhãm ®iÒn tõ thÝch hîp vµo

chç trèng trong c©u ®iÒn khuyÕt môc III SGK.

- GV cho 2 HS ®äc to c©u hoµn chØnh cho c¶

Ghi b¶ng

III.Lai ph©n tÝch :

1.Mét sè kh¸i niÖm:

- KiÓu gen lµ tæ hîp toµn bé c¸c gen trong tÕ bµo

cña c¬ thÓ.

- NÕu kiÓu gen chøa cÆp gen gåm 2 gen t¬ng øng

gièng nhau gäi lµ thÓ ®ång hîp (AA, aa, aabb,

aaBB, AABB, aabb ...)

- NÕu kiÓu gen chøa cÆp gen gåm 2 gen t¬ng øng

kh¸c nhau (Aa, aaBb ...) gäi lµ thÓ dÞ hîp.

2. PhÐp lai ph©n tÝch :

Hoa ®á (cã 2 kiÓu gen AA, Aa) khi lai víi hoa tr¾ng

(aa) cã 2 trêng hîp :

- Trêng hîp 1 :

P : AA (®á) x aa (tr¾ng)

G : A a

Fa : Aa (®á) 100 %

- Trêng hîp 2 :

P : AA (®á) x aa (tr¾ng)

G : A,a a

Fa : Aa (®á) : aa (tr¾ng)

50% 50%

PhÐp lai ph©n tÝch lµ phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang tÝnh

5 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

líp nghe råi tæng kÕt l¹i ghi b¶ng ®ång thêi

giíi thiÖu ®©y lµ phÐp lai ph©n tÝch.

? ViÖc x¸c ®Þnh c¸ thÓ ®ång hîp tréi hay dÞ

hîp cã ý nghÜa g× ? (x¸c ®Þnh bè mÑ ®em lai

thuÇn chñng → tr¸nh ph©n li tÝnh tr¹ng )

2.Ho¹t ®éng 2 : N¾m ®îc ý nghÜa cña ®Þnh

luËt ph©n li.

- GV yªu cÇu HS t×m hiÓu môc IV SGK tr¶ lêi

c©u hái :

? T¬ng quan tréi lÆn lµ g× ?

? T¹i sao cÇn x¸c ®Þnh t¬ng quan tréi lÆn ?

? B»ng c¸ch nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®îc t¬ng quan

tréi lÆn ?

? §Ó tr¸nh hiÖn tîng ph©n li tÝnh tr¹ng cÇn lµm

g× ?

? §Ó x¸c ®Þnh ®é thuÇn chñng cña gièng cÇn

ph¶i thùc hiÖn phÐp lai nµo ? (lai ph©n tÝch)

- GV hoµn chØnh ®¸p ¸n → Ghi b¶ng.

3.Ho¹t ®éng 3 :T×m hiÓu thÕ nµo lµ tréi kh«ng

hoµn toµn ?

- GV dïng tranh phãng to h×nh 3 SGK giíi

thiÖu thÝ nghiÖm tréi kh«ng hoµn toµn.

? Quan s¸t h×nh 3, nªu sù kh¸c nhau vÒ kiÓu

h×nh ë F1,F2 gi÷a tréi kh«ng hoµn toµn víi tréi

hoµn toµn?

?§iÒn nh÷ng côm tõ thÝch hîp vµo chç trèng

trong c©u ®iÒn khuyÕt ë môc IV SGK? (“ tÝnh

tr¹ng trung gian “, “1 : 2: 1 “)

tr¹ng tréi cÇn ®îc x¸c ®Þnh KG víi c¸ thÓ mang tÝnh

tr¹ng lÆn. NÕu kÕt qu¶ cña phÐp lai lµ ®ång tÝnh th×

c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã KG ®ång hîp tréi, cßn

kÕt qu¶ ph©n tÝnh th× c¸ thÓ ®ã cã kiÓu gen dÞ hîp.

IV. ý nghÜa cña t ¬ng quan tréi lÆn :

- T¬ng quan tréi- lÆn lµ hiÖn tîng phæ biÕn ë thÕ giíi

sinh vËt, trong ®ã tÝnh tr¹ng tréi thêng cã lîi. V× vËy,

trong chän gièng cÇn x¸c ®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng tréi ®Ó

tËp trung c¸c gen tréi vÒ cïng mét kiÓu gen nh»m

t¹o ra gièng cã ý nghÜa kinh tÕ.

- Sö dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai, ¸p

dông kÕt qu¶ cña quy luËt ph©n li x¸c ®Þnh tÝnh

tr¹ng tréi – lÆn.

V. Tréi kh«ng hoµn toµn :

- Lµ hiÖn tîng di truyÒn trong ®ã kiÓu h×nh cña c¬

thÓ lai F1 biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng trung gian gi÷a bè vµ

mÑ, F2 cã tØ lÖ kiÓu h×nh 1 : 2 : 1

Trong tù nhiªn hiÖn tîng tréi hoµn toµn hay

kh«ng hoµn toµn lµ phæ biÕn ? T¹i sao ?

C.Cñng cè :

- GV chØ ®Þnh HS tr¶ lêi c©u hái :

Muèn x¸c ®Þnh ®îc kiÓu gen cña c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn ph¶i lµm g× ?

T¬ng quan tréi lÆn cã ý nghÜa nh thÕ nµo trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ?

- 1 – 2 HS ®äc ghi nhí.

- GV híng dÉn HS hoµn thµnh b¶ng 3.

§Æc ®iÓm Tréi hoµn toµn Tréi kh«ng hoµn toµn

KiÓu h×nh ë F1 (Aa) TÝnh tr¹ng tréi TÝnh tr¹ng trung gian

TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 3 tréi : 1 lÆn 1 tréi : 2 trung gian : 1 lÆn

PhÐp lai ph©n tÝch ®îc dïng

trong trêng hîp

X¸c ®Þnh kiÓu gen cña c¸ thÓ

mang tÝnh tr¹ng tréi

Kh«ng cÇn

D. Híng dÉn häc ë nhµ :

- Häc thuéc phÇn ghi nhí, tr¶ lêi c©u hái SGK.

6 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

- So¹n bµi 4.

7 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

TiÕt 4 : lai hai cÆp tÝnh tr¹ng

Ngµy so¹n : 03/9/2008

I. Môc tiªu :

Häc xong bµi nµy HS cã kh¶ n¨ng :

- M« t¶ ®îc thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña Men ®en.

- Ph©n tÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng cña Men ®en.

- N¾m ®îc kh¸i niÖm biÕn dÞ tæ hîp.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

- Tranh phãng to h×nh 4 SGK.

- B¶ng phô kÎ b¶ng 4.

III.C¸c ho¹t ®éng d¹y häc :

A. Bµi cò :

? Ph¸t biÓu néi dung cña quy luËt ph©n li ?

B. Bµi míi :

Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc

sinh

1. Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu thÝ nghiÖm lai 2

cÆp tÝnh tr¹ng cña Men ®en.

- HS ®äc th«ng tin vµ nghiªn cøu h×nh 4 SGK

- GV giíi thiÖu vµ gi¶i thÝch h×nh 4 trªn tranh

vÏ råi nhÊn m¹nh sù t¬ng øng gi÷a kiÓu h×nh

h¹t víi c©y ë c¸c thÕ hÖ.

- HS th¶o luËn nhãm ®Ó ®iÒn vµo b¶ng 4 ,®¹i

diÖn nhãm ®iÒn, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. GV

®a ra ®¸p ¸n ®óng b»ng c¸ch treo b¶ng phô.

- HS ph©n tÝch ®îc tØ lÖ cña mçi kiÓu h×nh ë F2

vµ tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã.

? §iÒu ®ã chøng tá sù di truyÒn cña tõng cÆp

tÝnh tr¹ng nh thÕ nµo ? (§éc lËp v× theo lý

thuyÕt x¸c suÊt th× 2 sù kiÖn A vµ B ®îc gäi lµ

®éc lËp víi nhau nÕu PAB = PA . PB)

? NhËn xÐt vÒ tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 víi tØ lÖ cña

c¸c cÆp tÝnh tr¹ng hîp thµnh chóng ?

( 3 : 1) x (3 : 1) = 9 : 3 : 3 : 1

- HS th¶o luËn nhãm ®Ó ®iÒn vµo chç trèng .

- Sau khi hoµn chØnh GV cho 1 – 2 HS nh¾c

l¹i ®¸o chÝnh lµ kÕt qu¶ rót ra cña Men ®en

sau khi tiÕn hµnh nhiÒu thÝ nghiÖm lai 2 cÆp

tÝnh tr¹ng.

Ghi b¶ng

I.ThÝ nghiÖm cña Men ®en :

1. ThÝ nghiÖm :

P(t/c) : Vµng tr¬n x xanh nh¨n

F1 : Vµng tr¬n

F2 : 315 vµng tr¬n : 108 xanh tr¬n : 101 vµng

nh¨n : 32 xanh tr¬n

≈ 9 vµng tr¬n : 3 xanh tr¬n : 3 vµng nh¨n : 1 xanh

nh¨n .

2. Ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm :

- TØ lÖ tõng cÆp tÝnh tr¹ng ë F2 :

Vµng : xanh = 3 : 1

Tr¬n : nh¨n = 3 : 1

- TØ lÖ cña mçi kiÓu h×nh ë F2 :

Vµng tr¬n lµ : 3 vµng x 3 tr¬n = 9 vµng tr¬n

Vµng nh¨n lµ : 3 vµng x 1 nh¨n = 3 vµng nh¨n

Xanh tr¬n lµ : 1 xanh x 3 nh¨n = 3 xanh nh¨n

Xanh nh¨n lµ : 1xanh x 1 nh¨n = 1xanh nh¨n⇒

C¸c cÆp tÝnh tr¹ng di truyÒn ®éc lËp víi nhau.

3. NhËn xÐt :

Khi lai 2 bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ 2 cÆp tÝnh

tr¹ng t¬ng ph¶n th× sù di truyÒn cña c¸c cÆp tÝnh

tr¹ng ph©n li ®éc lËp víi nhau cho F2 cã tØ lÖ mçi

kiÓu h×nh b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh

nã.

8 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Tr êng THCS Hoµng Xu©n H·n Gi¸o ¸n sinh häc 9

2. Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu kh¸i niÖm biÕn dÞ

tæ hîp.

- HS ®äc th«ng tin môc II SGK.

? So s¸nh c¸c kiÓu h×nh ë F2 víi P ? – GV

giíi thiÖu biÕn dÞ tæ hîp.

? T¹i sao l¹i cã sù xuÊt hiÖn kiÓu h×nh kh¸c

P ? XuÊt hiÖn víi h×nh thøc sinh s¶n n¶o ?

? Nªu ý nghÜa cña biÕn dÞ tæ hîp ?

II.BiÕn dÞ tæ hîp :

VÝ dô : F2 xuÊt hiÖn 2 kiÓu h×nh míi so víi P lµ vµng

nh¨n, xanh tr¬n ®ã lµ biÕn dÞ tæ hîp.

- Sù ph©n li ®éc lËp cña c¸c cÆp tÝnh tr¹ng ®· ®a

®Õn sù tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng cña P lµm xuÊt hiÖn

c¸c kiÓu h×nh kh¸c P.

C.Cñng cè :

- HS tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 ®Ó cñng cè, híng tíi ghi nhí.

- 1 – 2 HS ®äc to phÇn ghi nhí.

D. Híng dÉn häc ë nhµ :

- So¹n bµi 5.

9 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

TiÕt 5 : lai hai cÆp tÝnh tr¹ng (tiÕp theo)

Ngµy so¹n : 19/09/2008

I. Môc tiªu :

Häc xong bµi nµy HS ph¶i :

- Gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng theo quan niÖm cña Men ®en.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

- Tranh phãng to h×nh 5 SGK

III.C¸c ho¹t ®éng d¹y häc :

A. Bµi cò :

nghiÖm cña m×nh di truyÒn ®éc lËp víi nhau ?

BiÕn dÞ tæ hîp lµ g× ? xuÊt hiÖn ë h×nh thøc sinh s¶n nµo ?

B. Bµi míi :

Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc

sinh

1. Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu c¸ch gi¶i thÝch kÕt

qu¶ thÝ nghiÖm cña Men ®en.

- GV gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm dùa vµo

thµnh c¸c lo¹i giao tö.

- HS theo dâi, quan s¸t tranh, th¶o luËn nhãm.

? Gi¶i thÝch v× sao ë F2 l¹i cã 16 hîp tö ?

+ GV cÇn lu ý : khi c¬ thÓ F1 (AaBb) ph¸t sinh

giao tö cho ra 4 lo¹i giao tö víi tØ lÖ ngang nhau.

+ HS th¶o luËn thèng nhÊt : 16 hîp tö ë F2 lµ kÕt

qu¶ cña sù kÕt hîp ngÉu nhiªn qua thô tinh cña

4 lo¹i giao tö ®ùc, c¸i.

? §iÒn néi dung phï hîp vµo b¶ng 5.

+ HS th¶o luËn nhãm ®Ó ®iÒn vµo b¶ng phô kÎ

s½n cña GV.

+ GV trî gióp tÝch cùc ®Ó HS ®iÒn ®óng.

+ GV treo b¶ng ®iÒn ®¸p ¸n ®óng ®Ó HS söa

ch÷a.

Ghi b¶ng

III. Men ®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm :

Quy íc : gen A – h¹t vµng

a – h¹t xanh

B – H¹t tr¬n

b – H¹t nh¨n

P : AABB ( Vµng tr¬n ) x aabb (Xanh nh¨n)

G : AB ab

F1 : AaBb (V-T) x AaBb (V-T)

G : AB, Ab, aB, ab

F2 : 9 A-B- Vµng tr¬n

3 A-bb Vµng nh¨n

3 aaB- Xanh tr¬n

1 aabb Xanh nh¨n

KiÓu h×nh F2 H¹t vµng tr¬n H¹t vµng nh¨n H¹t xanh tr¬n H¹t xanh nh¨n

TØ lÖ mçi kiÓu gen

ë F2

1 AABB

2 AABb

2 AaBB

1 Aabb

2 Aabb

1 aaBB

2 aaBb

1 aabb

10 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

4 AaBb

9 A –B 3 A-bb 3 aaB- 1 aabb

TØ lÖ kiÓu h×nh ë

9 h¹t vµng tr¬n 3 h¹t vµng nh¨n 3 h¹t xanh tr¬n 1 h¹t xanh nh¨n

- GV chÝnh x¸c ho¸ - chèt l¹i ghi b¶ng.

2. Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu ý nghÜa cña ®Þnh luËt

- §¹i diÖn nhãm ph¸t biÓu, c¸c nhãm kh¸c bæ

sung - GV chèt l¹i kiÕn thøc råi ghi b¶ng.

- GV gi¶i thÝch : ë mäi loµi sinh vËt nhÊt lµ sinh

vËt bËc cao, trong kiÓu gen cã rÊt nhiÒu gen

do ®ã sè lo¹i tæ hîp vÒ kiÓu gen vµ gièng

kiÓu h×nh ë con ch¸u lµ rÊt lín.

lËp trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö”.

hîp phong phó ë c¸c loµi giao phèi. Lo¹i biÕn dÞ

nµy lµ nguån nguyªn liÖu cña tiÕn ho¸ vµ chän

gièng.

C.Cñng cè :

? Men ®en ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng nh thÕ nµo ?

- 1 – 2 HS ®äc bµi ghi nhí.

D. Híng dÉn häc ë nhµ :

- ChuÈn bÞ mçi nhãm (3 – 4 HS) mang theo 2 ®ång kim lo¹i.

11 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

TiÕt 6 : thùc hµnh : tÝnh x¸c suÊt xuÊt hiÖn c¸c mÆt cña

®ång kim lo¹i

Ngµy so¹n : 16/9/2008

I. Môc tiªu :

Häc xong bµi nµy HS cã kh¶ n¨ng :

- TÝnh ®îc x¸c suÊt cña mét vµ hai sù kiÖn ®ång thêi xÈy ra th«ng qua viÖc gieo c¸c ®ång kim lo¹i.

- VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ x¸c suÊt ®Ó gi¶i thÝch ®îc tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö vµ c¸c tæ hîp gen

trong lai mét cÆp tÝnh tr¹ng.

qu¶.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

Mçi HS hoÆc mçi nhãm (3 – 4 HS) mang theo 2 ®ång kim lo¹i.

III. C¸ch tiÕn hµnh :

- GV cã thÓ yªu cÇu HS tiÕn hµnh gieo ®ång kim lo¹i ë nhµ vµ ghi kÕt qu¶ ®Ó mang ®Õn líp.

- GV nªn gîi ý hoÆc trî gióp HS liªn hÖ c¸c kÕt qu¶ thèng kª víi viÖc x¸c ®Þnh tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö

vµ c¸c kiÓu gen ®îc ®Ò cËp trong c¸c thÝ nghiÖm cña Men ®en.

• Mçi ®ång kim lo¹i cã 2 mÆt ®îc quy ®Þnh bëi mét mÆt sÊp (S) vµ mét mÆt ngöa (N) v× vËy kh¶

n¨ng hay x¸c suÊt xuÊt hiÖn mçi mÆt ®Òu b»ng 1/2 nghÜa lµ :

P(S) = P(N) = 1/2 (P lµ kÝ hiÖu cña x¸c suÊt)

Liªn hÖ vÊn ®Ò trªn víi trêng hîp gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng cña Men

suÊt ngang nhau nghÜa lµ : P(A) = P(a) = 1/2 hay 1A : 1a.

®ång thêi còng lµ ph¸t minh quan träng cña Men ®en.

• Hai ®ång kim lo¹i cïng ®îc gieo mét lÇn hoµn toµn ®éc lËp víi nhau. VËn dông tÝnh x¸c suÊt

ta ®îc :

P(SS) = 1/2 x 1/2 = 1/4 P(SN) = 1/2 x 1/2 = 1/4

P(NN) = 1/2 x 1/2 = 1/4 P(NS) = 1/2 x 1/2 = 1/4

1/4 SS : 1/2 SN : 1/4 NN

→ Liªn hÖ vÊn ®Ò trªn víi tØ lÖ KG trong gi¶i thÝch thÝ nghiÖm cña Men ®en ta cã :

P(AA) = 1/2 x 1/2 = 1/4 P(Aa) = 1/2 x 1/2 = 1/4

P(aA) = 1/2 x 1/2 = 1/4 P(aa) = 1/2 x 1/2 = 1/4

* VÒ mÆt thèng kª, sè lÇn gieo cµng nhiÒu cµng ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c trong viÖc x¸c ®Þnh

x¸c suÊt. V× vËy mét trong ®iÒu kiÖn nghiÖm ®óng cña c¸c ®Þnh luËt Men ®en lµ sè lîng c¸ thÓ

thèng kª ®ñ lín.

C.Cñng cè :

GV cho HS hoµn thµnh b¶ng 6.1-2 SGK, ghi vµo vë bµi tËp.

- 1 – 2 HS ®äc bµi ghi nhí.

D. Híng dÉn häc ë nhµ :

- ¤n tËp n¾m v÷ng kiÕn thøc ®Ó chuÈn bÞ häc bµi 7 “bµi luyÖn tËp”.

12 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

TiÕt 7 : bµi tËp

Ngµy so¹n : 20/9/2008

I. Môc tiªu :

Häc xong bµi nµy HS cã kh¶ n¨ng :

- Cñng cè, luyÖn tËp, vËn dông, rÌn luyÖn kÜ n¨ng, kÜ x¶o trong gi¶i bµi tËp di truyÒn.

- RÌn luyÖn kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

- HS cã thÓ sö dông m¸y tÝnh cÇm tay.

III.C¸c ho¹t ®éng d¹y häc :

1. Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu c¸ch gi¶i bµi tËp.

a. Lai mét cÆp tÝnh tr¹ng :

• X¸c ®Þnh kiÓu gen kiÓu h×nh vµ tØ lÖ cña chóng ë F1 hay F2 :

§Ò bµi cho biÕt tÝnh tr¹ng lµ tréi, lÆn hay trung gian, hoÆc gen quy ®Þnh tÝnh tr¹ng vµ kiÓu h×nh cña

P. C¨n cø vµo yªu cÇu cña ®Ò (x¸c ®Þnh lµ F1 hay F2) ta suy ra nhanh kiÓu gen cña P, tØ lÖ kiÓu

gen vµ kiÓu h×nh (chñ yÕu) cña F1 hay F2.

toµn).

• X¸c ®Þnh kiÓu gen, kiÓu h×nh cña P :

§Ò bµi cho biÕt sè lîng hay tØ lÖ c¸c kiÓu h×nh. C¨n cø vµo kiÓu h×nh hay tØ lÖ cña nã ta nhanh

chãng suy ra kiÓu gen vµ kiÓu h×nh cña P. VÝ dô nÕu F1 cã tØ lÖ kiÓu h×nh 3 : 1 th× P ®Òu dÞ hîp,

hay 1 : 1 th× mét bªn P lµ thÓ dÞ hîp, bªn cßn l¹i lµ thÓ ®ång hîp lÆn.

b. Lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng :

• X¸c ®Þnh tØ lÖ kiÓu h×nh ë F1 hay F2 :

§Ò bµi cho quy luËt di truyÒn cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng, dùa vµo ®ã suy ra nhanh tØ lÖ cña tõng

cÆp tÝnh tr¹ng ë F1 hay F2 vµ tÝnh nhanh tØ lÖ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng th× ®îc tØ lÖ kiÓu h×nh ë

F1 hay F2.

• X¸c ®Þnh kiÓu gen, kiÓu h×nh cña P :

®Ò bµi cho tØ lÖ kiÓu h×nh ë F1 hay F2 do ®ã cÇn suy ra nhanh tØ lÖ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng ®Ó

x¸c ®Þnh kiÓu gen cña P.

c. C¸ch gi¶i bµi tËp :

x¸c c¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. C¸ch gi¶i nµy kh«ng ®i vµo híng lËp luËn vµ viÕt s¬

®å lai nh bµi tËp tù luËn.

- §èi víi di truyÒn ®éc lËp kh«ng nhÊt thiÕt c¸c cÆp tÝnh tr¹ng ®Òu ph¶i tréi hoµn toµn, trong ®ã

toµn, thËm chÝ c¶ 2 cÆp ®Òu di truyÒn tréi kh«ng hoµn toµn.

VÝ dô : Gen A quy ®Þnh hoa kÐp tr¾ng, gen a – hoa ®á, BB - hoa ®á, Bb - hoa hång, bb – hoa

tr¾ng. C¸c gen quy ®Þnh h×nh d¹ng vµ mµu s¾c hoa di truyÒn ®éc lËp.

P thuÇn chñng : Hoa kÐp tr¾ng x hoa ®¬n ®á th× F2 cã tØ lÖ kiÓu h×nh nh thÕ nµo ?

13 Gi¸o viªn thùc hiÖn Lª Thóy §µo

Thư viện tri thức trực tuyến

Nội dung xem thử

Mô tả chi tiết

Tài liệu tương tự (6)

Giao an Sinh

giao an sinh

giáo án sinh học 12 chuẩn

giáo án sinh học 12

giáo án sinh học 12 cơ bản

Giáo án Sinh học 6