Giáo án 12 cơ bản

Bïi Duy Th¾ng

C¬ së di truyÒn häc

TiÕt thø 1 : Ngµy so¹n: / /200 .

Tªnbµi: «n tËp

A/ MôC TIªu: Häc sinh cÇn

1/KiÕn thøc:

- Cñng cè kiÕn thøc di truyÒn häc ë cÊp ®é ph©n tö vµ cÊp ®é tÕ bµo.

- Lµm ®îc bµi to¸n di truyÒn häc ph©n tö.

2/ Kü n¨ng:

- Kh¶ n¨ng ghi nhí kiÕn thøc cò.

- RÌn luyÖn kü n¨ng lµm bµi to¸n di truyÒn.

3/Th¸i ®é:

- Yªu thÝch m«n häc, lµm bµi tËp nghiªm tóc

b/ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y:

- Hái ®¸p nªu vÊn ®Ò.

- Lµm bµi to¸n di truyÒn.

c/ chuÈn bÞ gi¸o cô:

* Gi¸o viªn:- Bµi tËp mÉu, gi¸o ¸n.

* Häc sinh: - Vë bµi tËp, vë häc.

d/tiÕn tr×nh bµi d¹y:

1/æn ®Þnh líp- kiÓm tra sÜ sè: 12............................................................................:

2/ KiÓm tra bµi cò:

- Nh÷ng yªu cÇu chung vÒ m«n häc vµ ph¬ng ph¸p häc.

3/ Néi dung bµi míi:

a/ §Æt vÊn ®Ò:

- BiÕn dÞ lµ hiÖn tîng di truyÒn phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c loµi sinh vËt. §Ó häc tËp tèt ch-

¬ng nµy tríc hÕt chóng ta ph¶i nhí rá c¸c kiÕn thøc vÒ di truyÒn häc ë cÊp ®é ph©n tö

vµ cÊp ®é tÕ bµo.

b/ TriÓn khai bµi :

Ho¹t ®éng cña thÇy+ trß Néi dung kiÕn thøc

Gv kiÓm tra kiÕn thøc Hs; VËt chÊt

di truyÒn ë cÊp ®é ph©n tö vµ cÊp ®é

tÕ bµo lµ g×? B¶n chÊt cña chóng

gièng vµ kh¸c nhau ë ®iÓm nµo?

Hs:VËt chÊt di truyÒn ë cÊp ®é ph©n

tö lµ AND, ARN vµ Pr«tªin.

VËt chÊt di truyÒn ë cÊp ®é tÕ bµo lµ

NST.

Gv kiÓm tra kiÕn thøc Hs; H·y nªu

tãm t¾t cÊu tróc cña chóng?

I. VËt chÊt vµ c¬ chÕ di truyÒn ë

cÊp ®é ph©n tö.

1. AND

a. CÊu tróc: Gåm hai chuæi xo¾n kÐp poli

nucle«tit.

b. Chóc n¨ng: Lu gi÷ vµ truyÒn ®¹t th«ng

tin di truyÒn.

C«ng thøc: Gäi N lµ sè nuclª«tit cña AND.

Ta cã:

M = 300.N ®.v.C

C = N/20 chu k×

1

Bïi Duy Th¾ng

Gv ®a ra mét sè c«ng thøc lµm to¸n

c¬ b¶n vµ gi¶i thÝch tõng c«ng thøc.

Gv kiÓm tra kiÕn thøc Hs; ARN kh¸c

víi AND ë ®iÓm nµo?

Chøc n¨ng cña c¸c lo¹i ARN?

Gv ®a ra mét sè c«ng thøc lµm to¸n

c¬ b¶n vµ gi¶i thÝch tõng c«ng thøc

liªn quan ®Õn ARN.

LiÖt kª nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n cña

pr«tªin? NST ®îc cÊu t¹o nh thÕ nµo?

C¬ chÕ di truyÒn ë c¸p ®é tÕ bµo ®îc

thùc hiÖn nh tÕ nµo?

L = N/2.3,4 A0

H2 = 2A + 3G

§-P = 2N - 2

Ntd = (2k - 1).N

N = 2A + 2G

2. ARN: lµ mét chuæi polirib«nuclª«tit.

- ARNt : vËn chuyÓn axitamin ®Õn

rib«x«m ®Ó tæng hîp pr«tªin.

- ARNm : lu gi÷ th«ng tin di truyÒn.

- ARNr : cïng víi pr«tªin t¹o nªn c¸c h¹t

rib«x«m.

C«ng thøc :

rN = N/2

rA = T1

3. Pr«tªin

a. CÊu tróc: gåm mét hay nhiÒu chuæi poli

peptit t¹o nªn c¸c bËc cÊu tróc kh«ng gian.

b. Chøc n¨ng

Tham gia hÇu hÕt c¸c ph¶n øng sinh lÝ, sinh

ho¸ cña tÕ bµo vµ c¬ thÓ.

C«ng thøc:

Aa = rN/3 - 2

II. VËt chÊt vµ c¬ chÕ di truyÒn ë

cÊp ®é tÕ bµo

1. CÊu tróc: NST lµ sù cuén xo¾n cña sîi

nhiÔm s¾c ®îc t¹o thµnh tõ c¸c h¹t

nuclª«x«m.

2.C¬ chÕ di truyÒn

Lµ sù ph©n li tæ hîp NST qua c¸c qu¸ tr×nh

nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh.

4/ Cñng cè:

- Hs lµm bµi tËp:

XÐt hai cÆp gen n»m trªn hai cÆp NST thêng cña mét c¬ thÓ. CÆp gen thø nhÊt dÞ hîp

Bb dµi 4080 A0

, gen tréi B cã tØ lÖ T/X lµ13/3, gen lÆn b cã tØ lÖ A/G = 9/7. CÆp gen

thø hai ®ång hîp DD chøa 15% lo¹i G vµ cã tæng sè lien kÕt hi®r« lµ 1725.Trong tr￾êng hîp kh«ng x¶y ra ®ét biÕn.

1. H·y tÝnh sè lîng nuclª«tit tõng lo¹i cña tÕ bµo sinh dôc s¬ khai.

2. H·y tÝnh sè lîng nuclª«tit tõng lo¹i cña mçi giao tö ®îc h×nh thµnh.

5/ DÆn dß:

- So¹n bµi míi ë nhµ vµo phiÕu häc tËp sa

2

Bïi Duy Th¾ng

TiÕt thø 2 : Ngµy so¹n: / /

200

tªn bµi : «n tËp(tt)

A/ MôC TIªu: Häc sinh cÇn

1/KiÕn thøc:

- Cñng cè kiÕn thøc quy luËt di truyÒn.

- §¸nh gi¸ møc ®é hiÓu biÕt cña häc sinh.

2/ Kü n¨ng:

- Ph¸t huy kh¶ n¨ng ghi nhí, tæng hîp .

- RÌn luyÖn kü n¨ng lµm bµi tËp quy luËt di truyÒn.

3/Th¸i ®é:

- TÝch cùc trong häc tËp vµ rÌn luyÖn.

b/ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y:

- Hái ®¸p nªu vÊn ®Ò.

- Lµm bµi to¸n di truyÒn.

c/ chuÈn bÞ gi¸o cô:

*Gi¸o viªn: - Bµi tËp mÉu, gi¸o ¸n

*Häc sinh: - Hoµn thµnh PHT.

d/ tiÕn tr×nh bµi d¹y:

1/ æn ®Þnh líp- kiÎm tra sÜ sè:12.............................................................................;

2/ KiÓm tra bµi cò:

- Ph©n tÝch chøc n¨ng cña AND ®¶m nhiÖm.

3/ Néi dung bµi míi:

a/ §Æt vÊn ®Ò:

- §iÓm dÔ nhËn thÊy vµ ph©n biÖt c¸c quy luËt di truyÒn lµ g×?

b/ TriÓn khai bµi :

Ho¹t ®éng cña thÇy+ trß Néi dung kiÕn thøc

Hs tr×nh bµy PHT ®· chuÈn bÞ ë nhµ.

Gv gi¶i thÝch thªm vÒ hiÖn tîng giao

tö thuÇn khiÕt(kh«ng pha trén).

Hs tr¶ lêi c¸c c©u hái ghi nhí sau:

B¶n chÊt cña hiÖn tîng PL§L lµ g×?

TØ lÖ kiÓu gen vµ kiÓu h×nh ë F2 vµ FB

lµ nh thÕ nµo?

B¶n chÊt cña hiÖn tîng di truyÒn liªn

kÕt gen lµ g×?

I. lý thuyÕt

1. Quy luËt ph©n li ®éc lËp

- B¶n chÊt cña quy luËt PL§L lµ c¬ thÓ F1

lµ con lai kh¸c nhau cña giao tö thuÇn

khiÕt(c¬ thÓ con c¸c nh©n tè di truyÒn tån

t¹i ®éc lËp kh«ng pha trén víi nhau vµ khi

h×nh thµnh giao tö nh©n tè di truyÒn ph©n li

®ång ®Òu nhau), kh«ng pha m¸u.

- ë phÐp lai hai cÆp tÝnh tr¹ng.

TØ lÖ kiÓu gen ë F2 lµ : (1AA + 2Aa +

1aa)2

Ti lÖ kiÓu h×nh: 9 : 3 : 3 : 1.

2. Quy luËt liªn kÕt gen

- C¸c gen trªn cïng mét NST n»m gÇn nhau

nªn di truyÒn liªn kÕt cïng nhau.

3

Bïi Duy Th¾ng

B¶n chÊt cña hiÖn tîng di truyÒn

ho¸n vÞ gen lµ g×?

Gv gi¶i thÝch vÒ kh¸i niÖm béi sè cña

6,25%.

§iÓm ph©n biÖt gi÷a t¬ng t¸c gen vµ

PL§L lµ g×?

§Ó ph¸t hiÖn quy luËt di truyÒn liªn

kÕt víi giíi tÝnh chóng ta dùa vµo tiªu

chÝ nµo?

Gen ngoµi tÕ bµo chÊt tån t¹i ë nh÷ng

bµo quan nµo?

- FB cã tØ lÖ kiÓu gen vµ kiÓu h×nh lµ 1 : 1.

3. Quy luËt ho¸n vÞ gen

- C¸c cÆp alen n»m trªn cïng mét NST t¬ng

®ång c¸ch xa nhau bÞ ho¸n vÞ ë k× ®Çu cña

lÇn gi¶m ph©n I.

- TØ lÖ kiÓu h×nh kh¸c víi béi sè cña 1/16 =

6,25%(trõ phÐp lai cã tÇn sè ho¸n vÞ 50%).

4. Quy luËt t ¬ng t¸c gen

- Do sù t¬ng t¸c gi÷a c¸c gen kh«ng alen.

- TØ iÖ kiÓu h×nh lµ biÕn tíng cña 9 : 3 : 3 :

1.

5. Quy luËt di truyÒn liªn kÕt víi giíi

tÝnh

- TÝnh tr¹ng cã quan hÖ chÆt chÏ víi tÝnh

tr¹ng giíi tÝnh. NÕu gen n»m trªn NST X sÏ

di truyÒn chÐo cßn trªn NST Y sÏ di truyÒn

th¼ng.

- TØ lÖ kiÓu h×nh kh¸c nhau gi÷a hai giíi.

6. Quy luËt di truyÒn cña gen n»m ngoµi

tÕ bµo chÊt

- Do gen quy ®Þnh tÝnh tr¹ng n»m ë tÕ bµo

chÊt cã thÓ lµ ë ti thÓ hoÆc l¹p thÓ nªn di

truyÒn theo dßng mÑ.

II.Bµi tËp(sgk)

ë cµ chua, khi thùc hiÖn phÐp lai tù thô

phÊn cµ chua th©n cao, qu¶ ®á ngêi ta thu ®-

îc ë ®êi lai F1 2100 c©y gièng trong ®ã cã

85 c©y th©n thÊp, qu¶ vµng.

X¸c ®Þnh quy luËt di truyÒn chi phèi vµ viÕt

s¬ ®å lai . BiÕt r»ng mçi tÝnh tr¹ng do do

mét cÆp alen quy ®Þnh.

4/ Cñng cè:

- Hs lµm bµi tËp:

5/ DÆn dß:

- §äc bµi míi vµ hoµn thµnh PHT sau:

TiÕt thø 3 : Ngµy so¹n: / /200 .

4

Bïi Duy Th¾ng

Tªn bµi: §éT BIÕN GEN

A/ MôC TIªu: Häc sinh cÇn

1/KiÕn thøc:

- Ph©n biÖt hai khai niÖm ®ét biÕn vµ thÓ ®ét biÕn.

- M« t¶ ®îc c¬ chÕ ph¸t sinh ®ét biÕn gen.

- Nªu ®îc nguyªn nh©n g©y ®ét biÕn gen.

- Ph©n biÖt c¸c d¹ng ®ét biÕn gen

2/ Kü n¨ng:

- Ph¸t triÓn t duy lÝ luËn.

- Kh¶ n¨ng ph©n tÝch h×nh vÏ.

3/Th¸i ®é:

- H×nh thµnh quan niÖm duy vËt biÖn chøng khi xem xÐt hiÖn tîng di truyÒn .

b/ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y:

- Hái ®¸p nªu vÊn ®Ò

- Th¶o luËn nhãm.

- Trùc quan b»ng s¬ ®å ho¸.

c/ chuÈn bÞ gi¸o cô:

* Gi¸o viªn: -MÉu vËt thÓ ®ét biÕn

- Tranh vÏ h×nh 1 SGK.

* Häc sinh:- Vë ghi vµ PHT.

d/tiÕn tr×nh bµi d¹y:

1/æn ®Þnh líp- kiÓm tra sÜ sè: 12..............................................................................

2/ KiÓm tra bµi cò:

- Ph©n biÖt quy luËt di truyÒn liªn kÕt gen vµ ho¸n vÞ gen.

3/Néi dung bµi míi:

a/ §Æt vÊn ®Ò:

- Di truyÒn lµ mét ®Æc tÝnh quan träng cña sinh vËt vµ ®îc ®¶m b¶o thùc hiÖn trong

c¸c c¬ chÕ di truyÒn. §ã lµ lÝ do t¹i sao con c¸i sinh ra thêng gièng bè mÑ. Tuy nhiªn

tÊt c¶ thÕ giíi vËt chÊt ®Òu cã tÝnh hai mÆt vµ sinh vËt còng kh«ng ngo¹i lÖ. V× vËy

ngoµi ®Æc tÝnh di truyÒn trong c¬ thÓ sinh vËt lu«n xuÊt hiÖn mét hiÖn tîng ngîc l¹i

®ã lµ...

b/ TriÓn khai bµi :

Ho¹t ®éng cña thÇy+ trß Néi dung kiÕn thøc

Hs: §äc SGK ph©n biÖt hai khai niÖm

®ét biÕn vµ thÓ ®ét biÕn:

Gièng nhau: §Òu xuÊt hiÖn sù biÕn

®æi cÊu tróc VCDT so víi c¸c c¸ thÓ

kh¸c trong quÇn thÓ.

Kh¸c nhau: ThÓ ®ét biÕn lµ c¸ thÓ

mang gen ®ét biÕn ®· biÓu hiÖn thµnh

kiÓu h×nh.

I.§ét biÕn vµ thÓ dét biÕn

§ét biÕn lµ nh÷ng biÕn ®æi liªn quan ®Õn

cÊu tróc di truûÒn cña sinh vËt.

ThÓ ®ét biÕn lµ c¸ thÓ mang cÊu tróc di

truyÒn ®ét biÕn ®· biÓu hiÖn ra kiÓu h×nh.

VÝ dô: Ngêi b¹ch t¹ng

L¸ c©y v¹n liªn thanh,

II. §éT BIÕN GEN

5

Bïi Duy Th¾ng

Gv minh ho¹ thÓ ®ét biÕn b»ng mÉu

vËt thËt: L¸ c©y v¹n liªn thanh, mÌo

tam thÓ...

Hs nh¾c l¹i kh¸i niÖm gen cÊu tróc

sau ®ã h×nh thµnh kh¸i niÖm ®ét biÕn

gen.

Gv dïng tranh vÏ H1 SGK ®Ó HS

quan s¸t vµ trinh bµyPHT ®· lµm ë

nhµ vÒ c¸c d¹ng ®ét biÕn gen bao gåm

®Æc ®iÓm, c¬ chÕ ph¸t sinh, hËu qña

vµ lÊy vÝ dô minh ho¹.

Gv tr×nh bµy vµ gi¶i thÝch thªm c¬

chÕ ph¸t sinh ®ét biÕn gen b»ng s¬ ®å

g©y ®ét biÕn b»ng xóc t¸c 5Br-U vµ

kÕt luËn vÊn ®Ò.

Kh¶ n¨ng x¶y ra ®ét biÕn gen phô

thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo?

1. Khái niệm

Đột biến gen là những biến đổi trong cấu

trúc của gen, liên quan tới một hoặc một

số cặp nuclêôtit, xảy ra tại một điểm nào

đó của phân tử ADN.

Thường gặp các dạng mất, thêm, thay

thế, đảo vị trí một cặp nuclêôtit.

2. Nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột

biến gen

- Đột biến gen phát sinh do các tác nhân

đột biến lý hoá trong ngoại cảnh hoặc gây

rối loạn trong quá trình sinh lý, hoá sinh

của tế bào gây nên những sai sót trong quá

trình tự nhân đôi của ADN, hoặc làm đứt

phân tử ADN, hoặc nối đoạn bị đứt vào

ADN ở vị trí mới.

- Đột biến gen không chỉ phụ thuộc vào

loại tác nhân, cường độ, liều lượng của tác

nhân mà còn tuỳ thuộc đặc điểm cấu trúc

của gen. Có những gen bền vững, ít bị đột

biến. Có những gen dễ đột biến, sinh ra

nhiều alen.

- Sự biến đổi của 1 nuclêôtit nào đó thoạt

đầu xảy ra trên một mạch của ADN dưới

dạng tiền đột biến. Lúc này enzim sửa

chữa có thể sửa sai làm cho tiền đột biến

trở lại dạng ban đầu. Nếu sai sót không

được sửa chữa thì qua lần tự sao tiếp theo

nuclêôtit lắp sai sẽ liên kết với nuclêôtit bổ

sung với nó làm phát sinh đột biến gen.

4/ Cñng cè:

Hs m« t¶ l¹i c¬ chÕ ph¸t sinh ®ét biÕn gen b»ng s¬ ®å g©y ®ét biÕn b»ng xóc t¸c

5Br-U

5/ DÆn dß:

-§äc bµi míi vµ hoµn thµnh PHT :

TiÕtthø 4: Ngµy so¹n: / /200 .

6

Bïi Duy Th¾ng

Tªn bµi: §éT BIÕN GEN(tt)

A/ MôC TIªu: Häc sinh cÇn

1/KiÕn thøc:

- Gi¶i thÝch c¬ chÕ biÓu hiÖn cña ®ét biÕn gen.

- Nªu nh÷ng hËu qu¶ cña ®ét biÕn gen.

- NhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt biÓu hiÖn cña ®ét biÕn gen.

2/ Kü n¨ng:

- Ph¸t triÓn t duy lÝ luËn.

- Kh¶ n¨ng ph©n tÝch h×nh vÏ.

3/Th¸i ®é:

- H×nh thµnh quan niÖm duy vËt biÖn chøng khi xem xÐt hiÖn tîng di truyÒn

b/ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y:

- Hái ®¸p nªu vÊn ®Ò

- Th¶o luËn nhãm.

- Trùc quan b»ng s¬ ®å ho¸.

c/ chuÈn bÞ gi¸o cô:

* Gi¸o viªn: - MÉu vËt ®ét biÕn.

*Häc sinh: - Vë ghi vµ PHT.

d/tiÕn tr×nh bµi d¹y:

1/æn ®Þnh líp- kiÓm tra sÜ sè:12...............................................................................

2/KiÓm tra bµi cò:

- Tr×nh bµy c¬ chÕ g©y ®ét biÐn 5Br-U.

3/ Néi dung bµi míi:

a/ §Æt vÊn ®Ò:

- Trong ®êi sèng xuÊt hiÖn nh÷ng sai dÞ trªn c¬ thÓ sinh vËt vµ c¶ ë con ngêi. Chóng

ta b¨n kho¨n nguyªn nh©n do ®©u? Ph¶i ch¨ng do ®ét biÕn gen? H·y nghiªn cøu ®iÒu

nµy.

b/ TriÓn khai bµi :

Ho¹t ®éng cña thÇy+ trß Néi dung kiÕn thøc

Hs m« t¶ l¹i mèi quan hÖ:

AND ARNm Pr«tªin

TÝnh tr¹ng.

Sù thay ®æi cÊu gen sÏ dÉn ®Õn hÖ

qu¶ g×?

- CÊu tróc cña pr«tªin biÕn ®æi t¬ng

øng.

Trong c¸c d¹ng ®ét biÕn gen d¹ng

nµo g©y nªn hËu qu¶ nghiªm träng

nhÊt? V× sao?

Gv m« h×nh ho¸ d¹ng ®ét biÕn hång

cÇu h×nh lìi liÒm ®Ó minh ho¹.

3. Hậu quả của đột biến gen

- Biến đổi trong dãy nuclêôtit của gen cấu

trúc sẽ dẫn tới sự biến đổi trong cấu trúc

của ARN thông tin và cuối cùng là sự biến

đổi trong cấu trúc của prôtêin tương ứng.

Đột biến thay thế hay đảo vị trí một cặp

nuclêôtit chỉ ảnh hưởng tới một axit amin

trong chuỗi pôlipeptit.

Đột biến mất hoặc thêm một cặp

nuclêôtit sẽ làm thay đổi các bộ ba mã hoá

trên ADN từ điểm xảy ra đột biến cho đến

cuối gen và do đó làm thay đổi cấu tạo của

7

Bïi Duy Th¾ng

AND b×nh thêng ë vÞ trÝ thø 6 A=T

thay b»ng cÆp T=A dÉn ®Õn ARNm:

cã bé ba GAA GUA vµ ph©n tö

pr«tªin: axit amin Glubomin

Valin.

Ph¶i ch¨ng tÊt c¶ c¸c d¹ng ®ét biÕn

gen ®Òu cã h¹i?

Hs tr×nh bµy PHT ®· chuÈn bÞ ë nhµ.

- §ét biÕn giao tö? Kh¶ n¨ng di

truyÒn trong sinh s¶n h÷u tÝnh?

- ThÕ nµo lµ ®ét biÕn x«ma? Kh¶

n¨ng di truyÒn trong sinh s¶n h÷u

tÝnh?

- ThÕ nµo lµ ®ét biÕn tiÒn ph«i? Kh¶

n¨ng di truyÒn trong sinh s¶n h÷u

tÝnh?

chuỗi pôlipeptit từ điểm có nuclêôtit bị

mất hoặc thêm.

- Đột biến gen gây rối loạn trong quá

trình sinh tổng hợp prôtêin, đặc biệt la` đột

biến ở các gen quy định cấu trúc các

enzim, cho nên đa số đột biến gen thường

có hại cho cơ thể. Tuy nhiên, có những đột

biến gen là trung tính (không có hại, cũng

không có lợi), một số ít trường hợp là có

lợi.

4. Sự biểu hiện của đột biến gen

- Đột biến gen khi đã phát sinh sẽ được

"tái bản" qua cơ chế tự nhân đôi của ADN.

- Nếu đột biến phát sinh trong giảm phân,

nó sẽ xảy ra ở một tế bào sinh dục nào đó

(đột biến giao tử), qua thụ tinh đi vào hợp

tử. Nếu đó la` đột biến trội, nó sẽ biểu hiện

trên kiểu hình của cơ thể mang đột biến

đó. Nếu đó la` đột biến lặn, nó sẽ đi vào

hợp tử trong cặp gen dị hợp và bị gen trội

tương ứng át đi. Qua giao phối, đột biến

lặn tiếp tục tồn tại trong quần thể ở trạng

thái dị hợp và không biểu hiện. Nếu gặp tổ

hợp đồng hợp thì nó mới biểu hiện thành

kiểu hình.

- Khi đột biến xảy ra trong nguyên phân,

nó sẽ phát sinh trong một tế bào sinh

dưỡng (đột biến xôma) rồi được nhân lên

trong một mô, có thể biểu hiện ở một phần

cơ thể, tạo nên thể khảm. Đột biến xôma

có thể được nhân lên bằng sinh sản sinh

dưỡng nhưng không thể di truyền qua sinh

sản hữu tính.

4/ Cñng cè:

- Hs m« t¶ s¬ ®å ®ét biÕn 5Br-U.

- T×m thªm vÝ dô vÒ ®ét biÕn s«ma.

5/ DÆn dß :- Lµm bµi tËp trong SGK

TiÕt thø 5 : Ngµy so¹n: / /200 .

Tªn bµi: §éT BIÕN NHIÔM S¾C THÓ

8

Bïi Duy Th¾ng

A/ MôC TIªu: Häc sinh cÇn

1/KiÕn thøc:

- Nªu ®îc kh¸i niÖm ®ét biÕn NST.

- Ph©n biÖt 4 d¹ng ®ét biÕn cÊu tróc NST, nguyªn nh©n ph¸t sinh, hËu qu¶ vµ ý

nghÜa cña mçi d¹ng.

- Rót ra ®îc ý nghÜa ®èi víi tiÕn ho¸ vµ chän gièng.

2/ Kü n¨ng:

- Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng quan s¸t mo h×nh tranh vÏ.

- Ph¸t triÓn t duy trõu tîng.

3/Th¸i ®é:

- Cã th¸i ®é dóng ®¾n víi ngêi kh«ng may bÞ ®ét biÕn, tuyªn truyÒn cho mäi ngêi

hiÓu ®óng vÒ ®ét biÕn NST vµ t vÊn h«n nh©n cho ngêi m¾c bÖnh.

b/ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y:

- Hái ®¸p nªu vÊn ®Ò

- Th¶o luËn nhãm.

- Trùc quan b»ng s¬ ®å ho¸.

c/ chuÈn bÞ gi¸o cô:

* Gi¸o viªn: -Tranh vÏ h×nh 2 SGK. ¶nh ®ét biÕn NST su tÇm.

*Häc sinh: - So¹n PHT ®Çy ®ñ.

d/tiÕn tr×nh bµi d¹y:

1/æn ®Þnh líp- kiÓm tra sÜ sè: 12..............................................................................

2/KiÓm tra bµi cò:

- Ph©n biÖt c¸c d¹ng biÓu hiÖn cña ®ét biÕn gen vµ kh¶ n¨ng di truyÒn trong sinh s¶n

h÷u tÝnh.

3/ Néi dung bµi míi:

a/ §Æt vÊn ®Ò:

- NST ®îc h×nh thµnh lµ do sù t¬ng t¸c gi÷a axit nuclªic vµ pr«tªin t¹o thµnh cÊu

tróc tong ®èi bÒn v÷ng. Tuy nhiªn díi t¸c dông cña c¸c nh©n tè ®ét biÕn m¹nh nh

cosinsin, tia phãng x¹... cÊu tróc vµ sè lîng NST còng bÞ biÕn ®æi.

b/ TriÓn khai bµi :

Ho¹t ®éng cña thÇy+ trß Néi dung kiÕn thøc

Nh kh¸i niÖm ®ét biÕn gen, h·y ®inh

nghÜa ®ét biÕn NST.

Hs ®äc SGK, tr×nh bµy nguyªn nh©n

g©y ra ®ét biÕn NST.

Gv dïng tranh vÏ h×nh 7 SGK ®Ó m«

I. §ét biÕn NST

1. §Þnh nghÜa

Lµ nh÷ng biÕn ®æi lªn quan ®Õn cÊu tróc vµ

sè lîng NST

2. Nguyªn nh©n

Díi t¸c dông cña nh©n tè g©y ®ét biÕn

th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh ph©n li vµ tæ hîp

hoÆc qu¸ tr×nh trao ®æi chÐo ®· lµm ®øt g·y

cÊu tróc vµ thay ®æi vÒ sè lîng NST.

II. c¸c d¹ng ®ét biÕn NST

A. ®ét biÕn cÊu tróc NST

9

Bïi Duy Th¾ng

h×nh ho¸ kiÕn thøc vÒ c¸c d¹ng ®ét

biÕn cÊu tróc NST.

Gv dÉn chøng mét sè vÞ dô ®iÓn h×nh

vÒ hËu qu¶ cña ®ét biÕn mÊt ®o¹n

NST

Gv dÉn chøng mét sè vÞ dô ®iÓn h×nh

vÒ hËu qu¶ cña ®ét biÕn lÆp ®o¹n

NST.

Gv dÉn chøng mét sè vÞ dô ®iÓn h×nh

vÒ hËu qu¶ cña ®ét biÕn ®¶o ®o¹n

NST.

Gv cho Hs ph©n biÖt hai d¹ng chuyÓn

®o¹n NST.

Gv dÉn chøng mét sè vÞ dô ®iÓn h×nh

vÒ hËu qu¶ cña ®ét biÕn chuyÓn ®o¹n

NST.

1. MÊt ®o¹n NST

Mét ®o¹n NST bÞ mÊt cã thÓ chøa t©m

®éng hoÆc kh«ng chøa t©m ®éng.

HËu qu¶: Gi¶m søc sèng hoÆc g©y chÕt.

VÝ dô: MÊt NST 21 g©y ung th m¸u.

2. LÆp ®o¹n

Mét ®o¹n NST lÆp l¹i mét hoÆc nhiÒu lÇn.

HËu qu¶: Lµm t¨ng hoÆc gi¶m kh¶ n¨ng

biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng.

VÝ dô: LÆp ®o¹n 16 NST X ë ruåi giÊm lµm

cho m¾t dÑp h¬n.

LÆp ®o¹n NST trªn lóa m¹ch lµm

t¨ng hµm lîng Amilaza.

3. §¶o ®o¹n

Mét ®o¹n NST bÞ ®¶o ngîc cã chøa t©m

®éng hoÆc kh«ng chøa t©m ®éng.

HËu qu¶: Ýt ¶nh hëng ®Õn søc sèng vµ kh¶

n¨ng sinh s¶n.

4. ChuyÓn ®o¹n

a.ChuyÓn ®o¹n t¬ng hç

Hai sîi NST kh«ng t¬ng ®ång chuyÓn ®o¹n

cho nhau.

b.ChuyÓn ®o¹n kh«ng t¬ng hç

ChØ mét sîi NST chuyÓn mét ®o¹n sang

NST kh¸c.

HËu qu¶: Thêng g©y chÕt hoÆc mÊt kh¶

n¨ng sinh s¶n h÷u tÝnh.

4/ Cñng cè:

- Dïng m« h×nh ®Ó còng cè kiÕn thøc

5/ DÆn dß:

- Lµm bµi tËp trong SGK.

TiÕt thø 6: Ngµy so¹n: / /200.

Tªn bµi: §éT BIÕN NHIÔM S¾C THÓ(tt)

10

Bïi Duy Th¾ng

A/ MôC TIªu: Hs cÇn ph¶i:

1/KiÕn thøc:

- Nªu ®îc c¸c kh¸i niÖm thÓ ®a béi, thÓ dÞ béi(thÓ mét nhiÔm, khuyÕt nhiÔm, ®a

nhiÔm).

- Tr×nh bµy nguyªn nh©n, c¬ chÕ h×nh thµnh vµ ®Æc ®iÓm cña thÓ ®a béi, dÞ béi.

2/ Kü n¨ng:

- Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng so s¸nh, quan s¸t h×nh vÏ.

3/Th¸i ®é:

- ThÊy ®îc c¸c biÖn ph¸p phßng tr¸nh c¸c héi chøng di truyÒn: §ao, T¬cn¬,

Claiphent¬.

b/ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y:

- Hái ®¸p nªu vÊn ®Ò

- Th¶o luËn nhãm.

- Trùc quan b»ng s¬ ®å ho¸.

c/ chuÈn bÞ gi¸o cô:

* Gi¸o viªn: - Tranh vÏ SGK, c¸c ¶nh ®ét biÕn liªn quan.

* Häc sinh:- Su tÇm ¶nh liªn quan, chuÈn bÞ PHT.

d/tiÕn tr×nh bµi d¹y:

1/ æn ®Þnh líp- kiÓm tra sÜ sè:................................................................................:

2/KiÓm tra bµi cò:

- Tr×nh bµy hËu qu¶ cña c¸c d¹ng ®ét biÕn cÊu tróc NST. LÊy vÝ dô minh ho¹.

3/Néi dung bµi míi:

a/ §Æt vÊn ®Ò:

- HËu qu¶ cña ®ét biÕn cÊu tróc NST th× chóng ta ®· rá. Tuy nhiªn sù biÕn ®æi sè l￾îng NST trong cÊu tróc tÕ bµo cña c¬ thÓ ®Én ®Õn hËu qu¶ cßn s©u s¾c vµ ®¸ng quan

t©m h¬n.

b/ TriÓn khai bµi :

Ho¹t ®éng cña gv- hs Néi dung kiÕn thøc

Gv ®a ra mét sè h×nh ¶nh tÕ bµo cña

nh÷ng c¸ thÓ bÞ ®ét biÕn sè lîng vµ

cÊu tróc NST ®Ó Hs ph©n biÖt thÓ ®a

béi vµ thÓ dÞ béi.

- Sè lîng cÆp NST bÞ biÕn ®æi.

Gv gîi ý cho Hs tr×nh bµy c¬ chÕ

ph¸t sinh:

* Héi chøng §ao:

P: Bè (2n) x MÑ (2n)

B×nh thêng Rèi lo¹n

GP : n n +1(NST 21)

B. §ét biÕn sè lîng NST

1.Khái niệm

- Sự biến đổi số lượng NST có thể xảy ra

ở một hay một số cặp NST, tạo nên thể dị

bội, hoặc ở toàn bộ các cặp NST, hình

thành thể đa bội.

- Cơ chế phát sinh đột biến số lượng NST

là các tác nhân gây đột biến trong ngoại

cảnh hoặc trong tế bào đã ảnh hưởng tới

sự không phân li của cặp NST ở kì sau của

quá trình phân bào.

2.Thể dị bội

Trong thể dị bội, tế bào sinh dưỡng

đáng lẽ chứa 2 NST ở mỗi cặp tương đồng

11