Giảng dạy và tập luyện kỹ thuật bóng rổ

BỘ VĂN H O Á , T H Ể T H A O V À DU LỊC H

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TH E DỤC TH E THAO BẮC NINH

KỸ THUQT BÓNG Rổ

w

NHÀ XUẤT BẢN THỂ DỤC THE THAO

BỘ VÃN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ t h a o b ắ c n i n h

GIẢNG DẠY VÀ TẬP LUYỆN • • •

KỸ THUẬT BÉNG Rũ

NHÀ XUẤT BẢN TH Ể DỤC THỂ THAO

HÀ NỘI - 2012

Chu bién:

PHẠM VÃN THẢO - Trường ĐH TDTT Bắc Ninh

Tham gia biên soạn:

ĐINH QUANG NGỌC - Trường ĐH TDTT Bấc Ninh

NGUYÊN VĂN HAI - Trường ĐH TDTT Bắc Ninh

PHẠM Yẳ\N THÁNG - Trường ĐH TDTT Bắc Ninh

Lòi nói đầu

Bóng rổ là một trong những môn thể thao được đông đảo

người dân trên thế giới tham gia tập luyện và thi đấu. Cùng

với sự phát triển của Bóng rổ hiện đại, trình độ kỹ chiến

thuật của người chơi ngày càng được nâng cao và hoàn

thiện. Tính hấp dẫn, đẹp mắt của Bóng rổ cùng với tác dụng

to lớn, phát triển thê chất con người toàn diện đã làm cho

Bóng rổ không ngừng phát triển và lan rộng ra toàn thế giới

tới mọi đối tượng, từ người già cho tới các em nhỏ... Do vậy

nhu cầu được giảng dạy, tập luyện kỹ thuật cơ bản một cách

khoa học và hiệu quả đã ngày càng đòi hỏi phải phong phú

hơn, cụ thể và chi tiết hơn.

Trong trường Đại học TDTT Bắc Ninh, ngay từ những

buổi đầu khi thành lập trường, Bóng rổ đã được coi là một

trong những môn học quan trọng và được đưa vào chương

trình giảng dạy. Bộ môn Bóng rổ, cùng với hơn 50 nãm xây

3

dựng và trường thành cùa nhà truờng. đã phát triển lớn mạnh

cả về só lượng và chất lượng đào tạo. Hàng ngàn sinh viên

chuyên sâu bóng rổ. sau khi tót nghiệp ra trường, tham gia

công tác giảng dạy. huấn luyện ờ khắp mọi miền tổ quốc, đã

góp phán không nhò vào sự nghiệp phát triển thể dục thể

thao nói chung và mòn Bóns rổ nói riêng cùa nước nhà.

Cho tới nay. các tài liệu chuyên mòn phục vụ cho công

tác giảng dạy và học tập của sinh viên ngày càng được bổ

sung hoàn thiện và tươns đối đầy đù như: Sách Bóne rổ:

Giáo trình Bóng rổ; Nhữne bài tập kỹ chiên thuật; Ngân

hàng càu hòi; Hòi và trả lời Luật Bóng rổ hiên đai... Tuy

nhiên sách về phươns pháp và trình tự giảng dạy kỹ thuật

còn chưa đầy đủ. Do vậy bộ môn Bóns rổ sau nhiéu năm

nghiên cứu eiảns day. đúc rút kinh nshiệm và tham khảo

nhiều nsuổn tài liệu trong và nsoài nước, đã tiến hành bién

soạn cuốn sách “Giảng dạy và tập luyện kỹ thuàt bóne rổ”,

nhằm giúp giáo viên, sinh viên có thém tài liệu tham khảo

phục vụ cho cỏne tác eiảns dạy và học tập.

Nội dung cuốn sách gồm 9 chươns. mỗi chươne trình bày

về một loại kỹ thuật cơ ban. trons đó tập trung đi sâu vào

phương pháp, trình tự giảng dạy và hệ thống các bài tập

tươns ứng. nhầm giúp người đọc hiểu sâu hơn vé kỹ thuàt

độns lác và cách thức tổ chức gians dạy. tãp luyện kỹ thuât

bóng rổ.

4

Hy vọng cuốn sách này sẽ đáp ứng được phần nào nhu

cầu của bạn đọc, góp phần làm phong phú hơn nguồn tài

liệu cũng như những kinh nghiệm trong giảng dạy và tập

luyện bóng rổ.

Trong quá trình biên soạn mặc dù đã có nhiều cố gắng

xong không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự

đóng góp quý báu của các đồng nghiệp, những độc giả gần

xa để cuốn sách có thể hoàn thiện hơn nữa.

Xin chân thành cảm ơn!

BỘ MÔN BÓNG RỔ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TDTT BẮC NINH

5

KÝ HIỆU CHUYÊN MÔN

o VĐV tấn công

A VĐV phòng thủ

© VĐV tấn công sô 5

A VĐV phòng thủ số 5

o Người cầm bóng

<s> Chướng ngại vật

© Huấn luyện viên

--------- ► Đường di chuyển của VĐV

-------- ► Đường chuyển bóng

Đường dẫn bóng

----- K* Ném rổ

------------( Yểm hộ

- Đột phá

— ► - Quay người

6

CHƯƠNG I

PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY KỸ THUẬT

BÓNG RỔ

I. CÁC PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY KỸ THUẬT

BÓNG RỔ

1. Đặc điểm của giảng dạy bóng rổ

Giảng dạy kỹ thuật bóng rổ cũng như các môn thể thao

khác, phải tuân theo các nguyên tắc chung của qúa trình sư

phạm, qúa trình nhận thức, quá trình hình thành kỹ năng, kỹ

xảo vận động. Giảng dạy kỹ thuật bóng rổ cũng phải theo

nguyên tắc đó và tiến hành từ dễ đến khó, từ đơn giản đến

phức tạp, từ biết ít đến biết nhiều... Đồng thời phải tuân theo

nguyên tắc cơ bản trong giáo dục thể chất đó là: Nguyên tắc

trực quan, nguyên tắc hệ thống, nguyên tắc cá biệt hoá và

nguyên tắc tự giác tích cực...

Giảng dạy kỹ thuật bóng rổ nhằm giúp người học nắm bắt

và hiểu rõ từng động tác kỹ thuật, muốn vậy cần phải có sự

7

lựa chọn và thể hiện một cách tốt nhất các động tác mảu từ

chính diện, nghiêng đến sau lưng. Sự mô phỏng phải cãn cứ

trên trình tự kết cấu động tác kỹ thuật và tốc độ thực hiện

phải chậm.

Giữa làm mẫu (mô phỏng) và giảng giải phải có sự kết

hợp chặt chẽ, ngắn gọn, rõ ràng. Như vậy mới giúp người

học có thể kết hợp giữa nhìn, nghe, tư duy từ đó hình

thành nhanh chóng và định hình chính xác các biểu tượng

kỹ thuật động tác.

Do kỹ thuật động tác có sự khác nhau về độ khó cũng

như những thời điểm quan trọng, bởi vậy người học cần

được hướng dẫn và giảng giải kỹ về kỹ thuật động tác để

từ đó mới có thể nắm vững và hình thành chính xác kỹ

thuật.

/ ẵ7. Phương pháp tập luyện mô phỏng động tác.

Sau khi sơ bộ tạo lập các khái niệm về kỹ thuật, người

tập cần căn cứ trên kết cấu, trình tự động tác để tập luyện.

Khi tập luyện sẽ có tác động trực tiếp tới cơ bắp và các

giác quan do vậy người tập dễ dàng cảm nhận hơn về kỹ

thuật động tác, từ đó thiết lập và hình thành chính xác

biểu tượng động tác.

1.2. Phương pháp tập luyện lặp lai.

Trong thể thao để hiểu và nắm vững kỹ thuật đỏno tác

đương nhiên phải trải qua tập luyện nhiều lán mới có ihể

8

hình thành và từng bước định hình chính xác động tác.

Phương pháp tập luyện lặp lại muốn đạt kết quả tốt cần

phải căn cứ trên thực tế của người tập như cơ sở tuổi tác,

giới tính và thể trạng cá nhân đồng thời phải được kết hợp

với tập luyện có trọng tâm. Ở giai đoạn nắm vững kỹ thuật

đơn giản không yêu cầu người học phải thực hiện động tác

quá nhiều lần mà chủ yếu cần phải tập trung chú trọng tới

các yếu tố như: cự ly, vị trí và tốc độ khác nhau để tập

luyện nhiều lần nhằm hoàn chỉnh về kỹ thuật động tác.

1.3. Phương pháp phân chia.

Phương pháp này giúp người học hiểu và nắm chắc

được kỹ thuật động tác đặc biệt giúp hiểu hơn về những

động tác quan trọng. Do vậy trong quá trình luyện tập nên

chia kỹ thuật động tác theo thứ tự các tiết học. Nhưng

trong mỗi tiết học phải chú ý kết hợp luyện tập một cách

hoàn chỉnh kỹ thuật động tác và có tính kế thừa.

1.4. Phương pháp thay đổi động tác.

Cách biến hoá động tác được thực hiện thông qua việc

thay đổi về cự ly, tốc độ, vị trí, phương hướng cũng như

các tổ hợp tập luyện giúp cho phần đông người học dễ

dàng tiếp thu và hoàn thành được độ khó của kỹ thuật

động tác.

1.5. Phương pháp luyện tập cá biệt (riêng lẻ).

9

Đây là phương pháp mà trong quá trình huấn luyện

giáo viên cần chú ý sửa chữa những sai lầm kỹ thuật của

người tập mà trong thực tế những sai sót đó thường là

không phổ biến. Tuy nhiên thời gian dành cho phương

pháp tập này không nên quá dài.

2ệ Nắm vững cấu trúc kỹ thuật trong bóng rổ

Việc theo dõi và thống kê từ tập luyện thông qua sự

phối hợp bằng kỹ thuật tấn công phòng thủ của toàn đội

đều được thể hiện qua hình thức của các cấu trúc kỹ thuật.

Cấu trúc và hình thức cơ bản của kỹ thuật mà vận động

viên sử dụng trong quá trình thi đấu. Do đó trong quá

trình huấn luyện giáo viên cần giúp người học sao cho sau

khi nắm vững được số lượng nhất định kỹ thuật động tác

phải huấn luyện các cấu trúc động tác kỹ thuật, nắm vững

các cấu trúc động tác tấn công phòng thủ khác nhau. Việc

nắm vững càng nhiều các tổ hợp động tác càng giúp người

học có khả năng ứng biến nhanh trong quá trình thi đấu.

2.1. Nắm vững thứ tự các bước cấu trúc động tác.

Đây là khâu rất quan trọng và trước khi bước vào học

một kỹ thuật động tác mới hoàn chỉnh thông thường phải

có: Giai đoạn chuẩn bị, giai đoạn cơ bản và giai đoạn kết

thúc. Trong đó giai đoạn chuẩn bị hết sức quan trọns vì

nó có ảnh hướng trực tiếp tới các giai đoạn sau.

10

2.2. Nắm vững tiết tấu của cấu trúc kỹ thuật.

Cấu trúc kỹ thuật đa phần đều thể hiện bằng những tiết

tấu trong quá trình di chuyển như: di chuyển nhanh,

chậm, dừng, khởi động.v.v...

2.3. Khống chế trọng tâm trong quá trình thực hiện cấu

trúc động tác.

Khi chuyển đổi giữa các động tác kỹ thuật thì cũng là

lúc tạo ra sự thay đổi trọng tâm của cơ thể, trong quá trình

di chuyển trọng tâm này thì cũng đổng thời hình thành

quá trình khống chế trọng tâm. Nếu khả năng khống chế

trọng tâm tốt thì sẽ ảnh hưởng lớn tới sự hoàn thiện của

cấu trúc kỹ thuật: Ví dụ khi chạy nhanh đột nhiên dừng

lại, không thể nào dừng đột ngột nếu không biết khống

chế trọng tâm tốt. Ngoài ra việc khống chế không tốt

trọng tâm sẽ không thể thay đổi phương hướng một cách

có hiệu quả.v.v... Bất kể là từ không bóng thành có bóng

hay có bóng chuyển thành không bóng thì vấn đề khống

chế trọng tâm cơ thể trong quá trình hoàn thành kỹ thuật

động tác cũng rất quan trọng vì nó có ảnh hưởng trực tiếp

đến kỹ thuật động tác.

Để có thể thực hiện tốt việc khống chế vị trí trọng tâm

cơ thể, căn cứ trên yêu cầu thực tiễn, trong quá trình giảng

dạy giáo viên cần giúp người học lun ý:

11

+ Khống chế tốt hướng di chuyển trọng tâm, vì phương

hướng di chuyển trọng tâm sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới

phương hướng của động tác.

+ Trong quá trinh khống chế đó cần thay đổi độ cao, sự

biến hoá của trọng tâm, cố gắng duy trì sự ổn định trọng

tâm trong khi thực hiện động tác.

+ Kết hợp với động tác giả trong các tổ hợp kỹ thuật

nhằm nâng cao năng lực thay đổi kỹ thuật.

Nắm vững các động tác giả, có thể khiến đôi thủ gặp

bất lợi trong mọi tình huống. Động tác giả cần phải thực

hiện tốt giông như thật, từ đó giúp cho vận động viên nâng

cao được năng lực biến hoá trong quá trình thi đấu.

3Ề Phương pháp tập luyện đôi kháng náng cao khả

năng vận dụng kỹ thuật

Trên cơ sở nấm vững phương pháp và cấu trúc kỹ thuật

động tác, sử dụng phương pháp tập luyện đối kháng để

hình thành các phản xạ có điều kiên trong tấn công và

phòng thủ, kịp thời, chính xác nhằm tấn công hoặc khống

chế đối phương.

3.1. Luyện tập kỹ thuật đôi kháng cô định trong các

tình huống tiêu cực.

Trong tình huống đỏi kháng tiêu cực (bất lợi) việc huấn

luyện các cấu trúc kỹ thuật đối kháng công thù cỏ định

12

chủ yếu giúp cho vận động viên hiểu được rằng trong tình

huống nào thì vận dụng kỹ thuật tổ hợp công thủ nào. Ví

dụ luyện tập kỹ thuật tấn công đầu tiên cần di chuyển

thấp, bất ngờ phá thế phòng thủ bằng cách thay đổi động

tác, phương hướng nhanh, chậm để thoát khỏi sự phòng

thủ của đối phương.

3.2ế Phôi hợp luyện tập nâng cao khả năng vận dụng

kỹ thuật trong các tình huống tiêu cực và tích cực.

Trong tình huống đối kháng tiêu cực, người giảng dạy

cần tiến hành phối hợp bằng tổ hợp các bài tập kỹ thuật

công thủ khác nhau từ đó giúp người học nâng cao năng

lực vận dụng kỹ thuật.

3.3. Nàng cao năng lực ứng dụng kỹ thuật thông qua

phương pháp thi đấu.

Phương pháp thi đấu có thể được tiến hành bằng các bài

tập đối kháng như: 1 kèm 1, 1 kèm 2, 2 kèm 2, 2 kèm 3, 4

đấu 4 đến 5 đấu 5. Để giúp người tập trên cơ sở từ việc

nắm vững số lượng nhất định các tổ hợp động tác tấn công

phòng thủ, trong các tình huống khác nhau, sau khi tạo

lập các phản xạ điều kiện sẽ dùng phương pháp thi đấu

nhằm nâng cao nâng lực vận dụng kỹ thuật là điều rất

quan trọng. Thông qua giảng dạy và thực tiễn thi đấu luôn

luôn phát hiện ra nhiều vấn đề, từ đó có thể dùng các bài

13

tập 1 đấu 1, 2 đấu 2, 3 đấu 3 v.v... để không ngừng nâng

cao chuyên môn trong giảng dạy kỹ thuật bóng rổ. Các

bước và trình tự tiến hành giảng dạy không nhất thiết phải

cố định mà cần được vận dụng một cách linh hoạt.

14