Giám đốc thẩm vụ án hành chính tại tòa án nhân dân cấp cao

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

NGÔ THỊ PHỤNG

GIÁM ĐỐC THẨM VỤ ÁN HÀNH CHÍNH

TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

GIÁM ĐỐC THẨM VỤ ÁN HÀNH CHÍNH

TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

Định hướng nghiên cứu

Mã số: 8380102

Người hướng dẫn khoa học : TS. Đỗ Thanh Trung

Học viên : Ngô Thị Phụng

Lớp : Cao học Luật - Khóa 30

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Giám đốc thẩm vụ án hành chính tại Tòa án

nhân dân cấp cao” là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn

khoa học của TS. Đỗ Thanh Trung. Kết quả nghiên cứu và những nội dung

trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố trong những công

trình nghiên cứu liên quan. Trong quá trình nghiên cứu, luận văn có tham khảo,

tiếp thu những quan điểm, ý kiến khoa học của những nhà nghiên cứu đi trước

đã thực hiện. Những thông tin này đều được trích dẫn nguồn một cách đầy đủ và

trung thực trong luận văn.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2022

Tác giả luận văn

Ngô Thị Phụng

BẢNG CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT

LTCTAND : Luật tổ chức Tòa án nhân dân

LTTHC : Luật tố tụng Hành chính

PLTTGQCVAHC : Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính

TAND : Tòa án nhân dân

TANDCC : Tòa án nhân dân cấp cao

TANDTC : Tòa án nhân dân tối cao

TP. Hồ Chí Minh : Thành phố Hồ Chí Minh

UBND : Ủy ban nhân dân

VKSND : Viện kiểm sát nhân dân

VKSNDCC : Viện kiểm sát nhân dân cấp cao

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................1

CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁM ĐỐC THẨM VỤ ÁN

HÀNH CHÍNH TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO ..................................8

1.1. Khái niệm, đặc điểm giám đốc thẩm vụ án hành chính tại Tòa án

nhân dân cấp cao ............................................................................................8

1.1.1. Một số khái niệm chung........................................................................8

1.1.2. Đặc điểm của giám đốc thẩm vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân

cấp cao..........................................................................................................13

1.2. Ý nghĩa của thủ tục giám đốc thẩm trong tố tụng hành chính ..........15

1.3. Quy định của pháp luật về giám đốc thẩm trong tố tụng hành chính...16

1.3.1. Căn cứ, điều kiện và thời hạn kháng nghị vụ án hành chính theo thủ

tục giám đốc thẩm.........................................................................................16

1.3.2. Bổ sung, xác minh tài liệu, chứng cứ trong thủ tục giám đốc thẩm....24

1.3.3. Hoãn, tạm đình chỉ thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp

luật................................................................................................................24

1.3.4. Phạm vi giám đốc thẩm và Thẩm quyền của Hội đồng giám đốc thẩm 25

1.3.5. Quyết định giám đốc thẩm, hiệu lực của quyết định giám đốc thẩm và

gửi quyết định giám đốc thẩm.......................................................................27

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ...................................................................................29

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO

THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO VÀ

MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT ............30

2.1. Thực trạng giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục giám đốc thẩm

tại các Tòa án nhân dân cấp cao..................................................................30

2.1.1. Tình hình thụ lý đơn và giải quyết án hành chính theo thủ tục giám đốc

thẩm tại Tòa án nhân dân cấp cao ...............................................................30

2.1.2. Những tồn tại, hạn chế trong công tác giám đốc thẩm vụ án hành

chính tại Tòa án nhân dân cấp cao...............................................................32

2.1.3. Một số vướng mắc, bất cập trong việc áp dụng các quy định của Luật

tố tụng hành chính năm 2015 .......................................................................36

2.1.4. Một số nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, hạn chế trong công tác

giám đốc thẩm vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân cấp cao ...................47

2.2. Một số kiến nghị về giám đốc thẩm vụ án hành chính của các Tòa án

nhân dân cấp cao ..........................................................................................50

2.2.1. Kiến nghị về hoàn thiện các quy định của pháp luật..........................50

2.2.2. Kiến nghị giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giải quyết án giám đốc

thẩm hành chính tại các Tòa án nhân dân cấp cao ......................................52

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ...................................................................................61

KẾT LUẬN........................................................................................................62

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Một trong những tiêu chí đánh giá mức độ dân chủ của một Nhà nước là

việc tôn trọng, bảo vệ quyền công dân. Đảng và Nhà nước ta chủ trương xây

dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Do đó, vấn đề quyền

công dân, đặc biệt là trong mối quan hệ giữa Nhà nước với người dân, đã đang

và ngày càng được đảm bảo thông qua hệ thống pháp luật tố tụng hành chính mà

đặc biệt là ở nhiệm vụ thực thi công lý của Tòa án theo Hiến pháp nước Cộng

hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013.

Tuy nhiên, thực tiễn giải quyết các vụ án hành chính ở hai cấp xét xử sơ

thẩm và phúc thẩm thời gian qua vẫn còn tồn tại nhiều sai sót, bất cập. Chính vì

vậy, việc nghiên cứu thủ tục giám đốc thẩm và việc áp dụng các quy định của

pháp luật tố tụng hành chính nhằm khắc phục những sai sót, những quy định

không hợp lý, nâng cao chất lượng giải quyết các vụ án hành chính, tạo được

niềm tin của người dân vào Tòa án, vào Nhà nước là việc làm rất cần thiết trong

giai đoạn hiện nay.

Giám đốc thẩm vụ án hành chính không phải là một cấp xét xử thứ ba mà

là một thủ tục tố tụng đặc biệt nhưng pháp luật tố tụng hành chính vẫn đảm bảo

quyền tố tụng của đương sự bằng việc ghi nhận đương sự có quyền phát hiện vi

phạm pháp luật và có quyền đề nghị, thông báo bằng văn bản với những người

có thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm biết để những chủ thể này xem xét và

quyết định việc kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm. Đây là một trong những

quy định nhằm đảm bảo quyền tiếp cận công lý của công dân.

Kể từ khi Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 có hiệu lực, cùng với sự

ra đời của Tòa án nhân dân cấp cao vào ngày 01/6/2015 đã đánh dấu một bước

ngoặt quan trọng trong việc quy định về thẩm quyền giám đốc thẩm các vụ án

hành chính. Sau 06 năm thực hiện, hoạt động áp dụng thủ tục giám đốc thẩm vụ

án hành chính có nhiều nội dung mới cần được nghiên cứu. Mặt khác, quá trình

thực tiễn áp dụng các quy định thủ tục giám đốc thẩm vụ án hành chính tại Tòa

án nhân dân cấp cao còn nhiều tổn tại, khó khăn, vướng mắc. Do đó, nghiên cứu

thực trạng, xác định các nguyên nhân dẫn đến những khó khăn và vướng mắc, từ

2

đó, đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật cũng như

nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật là hết sức cần thiết.

Từ những lý do trên tác giả đã chọn đề tài: “Giám đốc thẩm vụ án hành

chính tại Tòa án nhân dân cấp cao” làm luận văn Thạc sĩ luật học.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Qua nghiên cứu các công trình khoa học đã công bố, tác giả đã tập hợp và

nghiên cứu một số công trình có liên quan đến giám đốc thẩm hành chính như sau:

2.1. Nhóm các luận án, luận văn, khóa luận

- Quản Thị Ngọc Thảo (2007), “Giám đốc thẩm: một số vấn đề lý luận và

thực tiễn”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, bảo vệ tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia

Hà Nội.

- Nguyễn Văn Huy (2008), “Những vấn đề lý luận và thực tiễn về giám

đốc việc xét xử của Tòa án nhân dân”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, bảo vệ tại

Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.

- Lê Sỹ Nguyên (2016), “Kháng nghị giám đốc thẩm dân sự”, Luận văn

Thạc sĩ Luật học, bảo vệ tại Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh;

- Nguyễn Văn Tuấn (2017), “Giám đốc thẩm vụ án hình sự theo pháp luật

tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn xét xử của TANDCC tại Thành phố Hồ Chí

Minh”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, bảo vệ tại Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam

- Học viện khoa học xã hội;

- Trần Mộng Nghi (2012), “Giám đốc thẩm, tái thẩm trong Tố tụng

hành chính”, Khóa luận tốt nghiệp Cử nhân luật, bảo vệ tại Khoa Luật - Đại

học Cần Thơ.

- Lê Thị Phương (2013), “Thủ tục giám đốc thẩm vụ vụ án hành chính –

Thực trạng và hướng hoàn thiện”, Khóa luận tốt nghiệp Cử nhân luật, bảo vệ tại

Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh.

- Võ Thị Như Tiên (2017), “Thẩm quyền của Hội đồng giám đốc thẩm

trong tố tụng hành chính ở Việt Nam”, Khóa luận tốt nghiệp Cử nhân luật, bảo

vệ tại Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh.

3

Sau khi nghiên cứu các công trình khoa học trên, tác giả nhận thấy:

Thứ nhất, một số công trình nghiên cứu về giám đốc thẩm vụ án hành

chính nhưng ở giai đoạn áp dụng Luật Tố tụng hành chính năm 2010 chứ không

phải nghiên cứu trong giai đoạn áp dụng Luật Tố tụng hành chính năm 2015.

Thứ hai, một số công trình nghiên cứu về giám đốc thẩm nhưng trong lĩnh

vực dân sự và hình sự chứ không phải giám đốc thẩm vụ án hành chính.

Thứ ba, một số công trình chỉ nghiên cứu một vấn đề nhỏ trong thủ tục

giám đốc thẩm vụ án hành chính như thẩm quyền của Hội đồng giám đốc thẩm

trong vụ án hành chính.

Thứ tư, một số công trình nghiên cứu về giám đốc thẩm vụ án hành chính

nhưng còn chung chung chưa cụ thể, chuyên sâu, không có tính thực tiễn tại một

Tòa án nào cụ thể và chưa có sự ra đời của các Tòa án nhân dân cấp cao.

Như vậy, cho đến nay, chưa có công trình nghiên cứu nào về giám đốc

thẩm vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân cấp cao theo Luật Tố tụng hành

chính năm 2015 một cách toàn diện và đầy đủ.

2.2. Nhóm các sách chuyên khảo, giáo trình

- Giáo trình Luật tố tụng hành chính Việt Nam, Nxb. Công an nhân dân,

Trường Đại học Luật Hà Nội, Tái bản lần 2, có sửa đổi và bổ sung, 2019;

- Giáo trình Luật tố tụng hành chính Việt Nam, Nxb. Hồng Đức, Trường

Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh, Tái bản lần 2, có sửa đổi và bổ sung, 2022;

- Giáo trình Luật tố tụng hành chính Việt Nam, Khoa Luật - Đại học Quốc

gia Hà Nội, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2022;

- Giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt Nam của các cơ sở đào tạo Luật

khác ở nước ta như Trường Đại học Đà Lạt, Đại học Huế, Đại học Cần Thơ...

- Cuối cùng, Quyển “Giải thích và bình luận Luật tố tụng hành chính năm

2015” do PGS.TS Nguyễn Cảnh Hợp (chủ biên), Nxb. Hồng Đức, Trường Đại

học Luật TP. Hồ Chí Minh, 2017.

Các công trình trên đã hệ thống các vấn đề lý luận như: (i) Khái niệm, đặc

điểm giám đốc thẩm vụ án hành chính; (ii) các nguyên tắc tố tụng hành chính;

4

(iii) Vai trò, ý nghĩa giám đốc thẩm vụ án hành chính; Phân tích, bình luận

những quy định pháp luật liên quan đến giám đốc vụ án hành chính như: (i) Căn

cứ và thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm; (ii) Thời hạn, thủ tục kháng nghị

giám đốc thẩm; (iii) Thẩm quyền, phạm vi giám đốc thẩm...vv..

Những vấn đề lý luận và pháp luật của những công trình trên được tác giả

sử dụng để thiết kế Chương 1 của Luận văn.

2.3. Nhóm các bài báo khoa học

- Nguyễn Quang Hiền (2009), Một số vấn đề về thủ tục giám đốc thẩm,

Tạp chí Tòa án nhân dân, số 7 năm 2009;

- Trần Anh Tuấn (2011), Thủ tục xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực

pháp luật, Tạp chí Nghề luật, Học viện tư pháp, số 4 năm 2011;

- Phạm Văn An (2012), Những khó khăn, vướng mắc trong việc thụ lý,

giải quyết các trường hợp đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án

hành chính ở Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tạp chí Kiểm sát, Viện kiểm sát

nhân dân tối cao, Số 5 năm 2012;

- Nguyễn Hải An (2015), Căn cứ kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm

và án phí giám đốc thẩm, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 21 năm 2015;

- Kỷ yếu Hội thảo JICA (2015), “Kỹ năng giải quyết đơn, án giám đốc

thẩm, tái thẩm”, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh

ngày 04/11/2015;

- Dương Tấn Thanh, Một số sai sót cần rút kinh nghiệm trong giải quyết

vụ án hành chính, Tạp chí Tòa án nhân dân (điện tử), Tòa án nhân dân tối cao,

ngày 13/5/2019;

Những công trình trên đã nghiên cứu một số vấn đề lý luận và pháp luật

cũng như thực tiễn áp dụng pháp luật liên quan đến giám đốc thẩm vụ án hành

chính ở khía cạnh này hoặc khía cạnh khác đều được tác giả nghiên cứu và kế

thừa một cách hợp lý, phù hợp với phạm vi và mục tiêu nghiên cứu của Luận văn.

Như vậy, qua nghiên cứu các công trình khoa học đã công bố cho thấy,

các vấn đề cơ bản như khái niệm, tính chất, đặc điểm, căn cứ điều kiện kháng

5

nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, trình tự xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm đã

được làm rõ. Nhìn chung, các công trình khoa học nghiên cứu về thủ tục giám

đốc thẩm vụ án hành chính nói chung và thủ tục giám đốc thẩm vụ án hành chính

tại Tòa án nhân dân cấp cao nói riêng vẫn còn rất hạn chế và thiếu nhiều vấn đề

cần được tiếp tục kiến nghị và xây dựng cho phù hợp với thực tiễn… Do đó, nhu

cầu nghiên cứu về “Giám đốc thẩm vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân cấp

cao” vẫn tiếp tục được đặt ra.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.

3.1. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu làm rõ những vấn đề về lý luận, pháp luật và khảo sát làm rõ

thực trạng áp dụng thủ tục giám đốc thẩm của các Tòa án nhân dân cấp cao, trên

cơ sở đó, Luận văn đề ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính

Việt Nam và nâng cao hiệu quả áp dụng trong thực tiễn giải quyết các vụ án

hành chính của các Tòa án nhân dân cấp cao.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục tiêu trên, trong quá trình nghiên cứu phải thực hiện được

các nhiệm vụ sau:

- Nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống những vấn đề lý luận về

thủ tục giám đốc thẩm nhằm đưa ra khái niệm làm rõ các đặc điểm, khái quát

những vấn đề chung về giám đốc thẩm, vai trò, ý nghĩa của giám đốc thẩm vụ

án hành chính;

- Phân tích những quy định cụ thể về thủ tục giám đốc thẩm trong Luật tố

tụng hành chính hiện hành của Việt Nam, từ đó rút ra những bất cập của các quy

định về thủ tục giám đốc thẩm trong luật thực định Việt Nam cần khắc phục;

- Khảo sát thực trạng áp dụng các quy định về giám đốc thẩm tại Tòa án

nhân dân cấp cao, đồng thời phân tích làm rõ những tồn tại, hạn chế xung quanh

việc áp dụng và những nguyên nhân của nó.

- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng

thủ tục giám đốc thẩm trong thực tiễn giải quyết các vụ án hành chính giám đốc

thẩm tại Tòa án nhân dân cấp cao.

6

4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

Về nội dung: Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản và thực tiễn áp

dụng thủ tục giám đốc thẩm, trên cơ sở tiếp cận các văn bản pháp luật có liên

quan, chủ yếu là văn bản pháp luật tố tụng hành chính ban hành từ khi có Pháp

lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 cho tới nay. Tập trung

chủ yếu vào thủ tục giám đốc thẩm trong mối liên hệ với các chế định khác của

tố tụng hành chính theo Luật Tố tụng hành chính năm 2015.

Về không gian: Thực tiễn xét xử giám đốc thẩm các vụ án hành chính tại

các Tòa án nhân dân cấp cao từ ngày 01/10/2016, số liệu theo năm công tác của

hệ thống Tòa án từ năm 2016 đến hết năm 2021, trên cơ sở những vụ án đã được

các Tòa án nhân dân cấp cao xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm.

Về thời gian: Từ ngày 01/10/2016 đến hết ngày 30/9/2021.

5. Phương pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp luận

Đề tài Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận là Phép

biện chứng duy vật của Chủ nghĩa Mác - Lênin; Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà

nước và Pháp luật, những quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về Nhà nước

pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, về cải cách tư pháp.

5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể

- Phương pháp phân tích, thống kê, so sánh, tổng hợp được sử dụng trong

quá trình phân tích các quy định của pháp luật hiện hành và so sánh với các quy

định của pháp luật trước đó.

- Phương pháp nghiên cứu điển hình được sử dụng trên cơ sở nghiên cứu

một số vụ án điển hình đã xét xử.

- Phương pháp chuyên gia được sử dụng trên cơ sở tham khảo ý kiến đánh

giá của các chuyên gia có trình độ cao trong ngành Tòa án để xem xét, nhận định

và tìm ra giải pháp về vấn đề nghiên cứu.

- Phương pháp điều tra xã hội học được sử dụng trên cơ sở điều tra quan

điểm của những người trực tiếp làm công tác giám đốc thẩm các vụ án hành

chính của các Tòa án nhân dân cấp cao.

7

6. Ý nghĩa khoa học và giá trị thực tiễn của Đề tài

Đây là công trình khoa học nghiên cứu về thủ tục giám đốc thẩm vụ án

hành chính tại Tòa án nhân dân cấp cao. Tính đến thời điểm Luật Tố tụng hành

chính năm 2015 được ban hành còn nhiều vấn đề cần tiếp tục được nghiên cứu

làm rõ về mặt lý luận và thực tiễn. Luận văn có những đóng góp về mặt khoa học

và thực tiễn sau:

- Về mặt khoa học: Hệ thống hóa, phân tích những vấn đề lý luận; Khái

niệm và các căn cứ pháp lý của thủ tục giám đốc thẩm vụ án hành chính tại Tòa

án nhân dân cấp cao; Phân tích các quy định của pháp luật về thủ tục giám đốc

thẩm trong tố tụng hành chính để tìm ra những hạn chế, bất cập trong các quy

định của pháp luật và kiến nghị sửa đổi bổ sung;

- Về mặt thực tiễn: Phân tích, đánh giá thực tiễn xét xử đối với án giám

đốc thẩm hành chính trong giai đoạn từ năm 2016 đến 2021 của các Tòa án nhân

dân cấp cao, qua đó đánh giá những hạn chế tồn tại của công tác xét xử giám đốc

thẩm án hành chính, tìm ra nguyên nhân và đề ra giải pháp nhằm đáp ứng được

nhiệm vụ bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp cho các đương sự trong vụ án

hành chính không phân biệt đó là tổ chức, cá nhân hay Cơ quan nhà nước.

Từ đó, đề tài đưa ra một số đề xuất sửa đổi Luật tổ chức Tòa án nhân dân,

Luật tố tụng hành chính, cũng như những giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết

đơn đề nghị giám đốc thẩm và tỷ lệ xét xử án giám đốc thẩm tại các Tòa án nhân

dân cấp cao.

7. Bố cục của luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục.

Nội dung của luận văn gồm 02 chương:

Chương 1. Một số vấn đề lý luận về Giám đốc thẩm vụ án hành chính tại

Tòa án nhân dân cấp cao

Chương 2. Thực trạng giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục giám đốc

thẩm tại Tòa án nhân dân cấp cao và một số kiến nghị, giải pháp hoàn thiện

pháp luật.

8

CHƯƠNG 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁM ĐỐC THẨM VỤ ÁN

HÀNH CHÍNH TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO

1.1. Khái niệm, đặc điểm giám đốc thẩm vụ án hành chính tại Tòa án

nhân dân cấp cao

1.1.1. Một số khái niệm chung

 Khái niệm giám đốc thẩm

Thủ tục giám đốc thẩm là thủ đặc biệt trong pháp luật tố tụng và tổ chức

hệ thống tòa án ở các nước Civil law (thuộc hệ thống Dân luật hay châu Âu lục

địa). Cụ thể, hệ thống tòa án các nước Civil law được tổ chức theo hai cấp xét xử

gồm cấp xét xử sơ thẩm và phúc thẩm. Mặc dù theo mô hình tổ chức tòa án theo

hai cấp xét xử cũng thường được phân chia thành 3 tầng khác nhau bao gồm:

tầng thứ nhất là các tòa sơ thẩm; tầng thứ hai là các tòa phúc thẩm; tầng thứ ba là

tòa tối cao thực hiện chức năng phá án theo thủ tục giám đốc thẩm. Chức năng

giám đốc thẩm được giao cho Tòa án tối cao ở các quốc gia này, nó có đặc trưng

khác với chức năng phúc phẩm cuối cùng của các Tòa án tối cao ở các nước

Common law (thuộc hệ thống Thông luật hay còn gọi là Anh - Mỹ). Khi giải

quyết các vụ việc theo thủ tục giám đốc thẩm, tòa tối cao ở các nước Civil law

thường chỉ có quyền năng công nhận hoặc hủy bỏ các quyết định của các tòa cấp

dưới. Trong khi đó, tòa tối cao ở các nước Common law có quyền năng giải

quyết trực tiếp các vụ việc khi xét xử phúc thẩm mà không cần đưa trở về các tòa

cấp dưới để xét xử sơ thẩm hoặc phúc thẩm lại. Mặc dù các tòa tối cao ở các

nước Civil law chỉ giải quyết theo thủ tục giám đốc đối với các vụ việc thuộc về

vấn đề pháp lý, nhưng thực tế rất khó phân biệt giữa loại vụ việc thuộc về vấn đề

pháp lý và loại vụ việc thuộc về vấn đề sự kiện. Vì vậy, các tòa tối cao ở các

nước Civil law thường lại trở thành “cấp xét xử thứ ba” để sửa sai cho các tòa

cấp dưới khi giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm đối với các vụ việc thuộc về

vấn đề sự kiện.

Mô hình tổ chức tòa án ở các nước Civil law thường tổ chức theo mô hình

phi tập trung, thường có sự phân biệt giữa hai nhánh tòa án là tòa án tư pháp và

tòa hành chính. Ví dụ, ở Pháp có tách biệt giữa Tòa tối cao tư pháp (De cour