Giải pháp tự chủ tài chính tại trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp - Đại học Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐẶNG HUY BÌNH

GIẢI PHÁP TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

– ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐẶNG HUY BÌNH

GIẢI PHÁP TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

– ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Đoàn Quang Thiệu

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập

của tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn được tập hợp từ nhiều

nguồn tài liệu và liên hệ thực tế, các thông tin trong luận văn là trung thực và có

nguồn gốc rõ ràng.

Thái Nguyên, tháng năm 2020

Tác giả

Đặng Huy Bình

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất tới thầy hướng dẫn

TS. Đoàn Quang Thiệu đã tận tình chỉ bảo và tạo mọi điều kiện để tôi có thể hoàn

thành luận văn một cách tốt nhất.

Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo, tập thể cán bộ,

giảng viên khoa Quản Lý -Luật Kinh tế - trường Đại học Kinh tế & QTKD Thái

Nguyên đã có những giúp đỡ, đóng góp chân tình trong suốt thời gian tôi tham gia

học tập tại trường, đặc biệt là trong giai đoạn làm luận văn tốt nghiệp.

Trong quá trình thực hiện, do hạn chế về lý luận, kinh nghiệm cũng như thời

gian nghiên cứu còn hạn chế, luận văn không thể tránh khỏi những sai sót. Tôi rất

mong nhận được những ý kiến đóng góp của các Thầy, Cô giáo và các bạn để luận

văn được hoàn thiện hơn.

Trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng năm 2020

Tác giả

Đặng Huy Bình

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...............................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ.....................................................vii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Những đóng góp của luận văn ................................................................................3

5. Bố cục của luận văn ................................................................................................3

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH Ở

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP ..........................................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về tự chủ tài chính ở trường Đại học công lập ..............................4

1.1.1. Khái quát chung về tự chủ tài chính ở trường Đại học công lập .....................4

1.1.2. Nội dung tự chủ tài chính ở Trường Đại học công lập ....................................8

1.1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến tự chủ tài chính tại trường ĐH công lập..........13

1.2. Kinh nghiệm tự chủ tài chính của một số Trường Đại học công lập.................19

1.2.1. Kinh nghiệm của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân ....................................19

1.2.2. Kinh nghiệm của Trường Đại học Tôn Đức Thắng .......................................20

Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................25

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................25

2.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................25

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................25

2.2.2. Phương pháp Tổng hợp thông tin...................................................................28

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ...................................................................29

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ...............................................................................30

2.3.1. Nhóm các chỉ tiêu về dự toán:.........................................................................30

2.3.2. Nhóm các chỉ tiêu về các khoản thu, mức thu: ...............................................30

iv

2.3.3. Nhóm các chỉ tiêu về các khoản chi, mức chi:................................................30

2.3.4. Nhóm các chỉ tiêu về chênh lệch thu – chi tài chính: ....................................30

Chương 3 THỰC TRẠNG TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC

KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN .............................32

3.1 Khái quát về Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên ....32

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển...................................................................32

3.1.2. Chức năng và nhiệm vụ...................................................................................34

3.1.3. Cơ cấu tổ chức quản lý và lao động................................................................35

3.1.4. Một số kết quả đã đạt được .............................................................................37

3.2. Khái quát thực trạng công tác quản lý tài chính của trường Đại học Kỹ thuật

Công nghiệp – Đại học Thái Nguyên........................................................................38

3.2.1. Công tác lập dự toán, giao dự toán .................................................................38

3.2.2. Công tác thực hiện dự toán .............................................................................39

3.2.3. Công tác thanh quyết toán...............................................................................40

3.2.4. Công tác kiểm tra tài chính .............................................................................40

3.3. Thực trạng tự chủ tài chính tại trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học

Thái Nguyên..............................................................................................................41

3.3.1. Quá trình triển khai và thực hiện tự chủ tài chính...........................................41

3.3.2. Tự chủ về nguồn tài chính...............................................................................41

3.3.3 Tự chủ về sử dụng nguồn tài chính..................................................................53

3.3.4. Tự chủ về phân phối kết quả tài chính ............................................................65

3.3.5. Tự chủ trong giao dịch tài chính .....................................................................71

3.3.6. Nghĩa vụ tài chính, quản lý tài sản Nhà nước và quy chế chi tiêu nội bộ.......73

3.3.7. Tự kiểm tra, giám sát hoạt động tài chính......................................................76

3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tự chủ tài chính tại trường Đại học Kỹ thuật Công

nghiệp- Đại học Thái Nguyên ...................................................................................77

3.4.1. Các yếu tố khách quan ...................................................................................77

3.4.2. Các yếu tố chủ quan .......................................................................................78

3.5. Đánh giá chung về thực trạng tự chủ tài chính tại trường Đại học Kỹ thuật Công

nghiệp- Đại học Thái Nguyên...................................................................................79

v

3.5.1. Những kết quả đạt được trong việc thực hiện tự chủ tài chính.......................80

3.5.2. Những khó khăn, hạn chế................................................................................84

3.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế ....................................................................89

Chương 4 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG

ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN............93

4.1. Quan điểm, định hướng tăng cường tự chủ tài chính tại trường Đại học Kỹ thuật

Công nghiệp – Đại học Thái Nguyên........................................................................93

4.1.1. Quan điểm tăng cường tự chủ tài chính tại trường Đại học Kỹ thuật Công

nghiệp – Đại học Thái Nguyên .................................................................................93

4.1.2. Định hướng tăng cường tự chủ tài chính tại trường Đại học Kỹ thuật Công

nghiệp – Đại học Thái Nguyên .................................................................................94

4.2.Một số giải pháp tăng cường tự chủ tài chính ở Trường Đại học Kỹ thuật Công

nghiệp- Đại học Thái Nguyên ...................................................................................96

4.2.1. Giải pháp dài hạn tăng cường tự chủ tài chính ở Trường Đại học Kỹ thuật

Công nghiệp - Đại học Thái Nguyên ........................................................................96

4.2.2. Giải pháp ngắn hạn nhằm tăng cường tự chủ tài chính cho Trường Đại học

Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học Thái Nguyên.........................................................97

4.3. Một số kiến nghị...............................................................................................107

4.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ.........................................................................107

4.3.2. Kiến nghị đối với Bộ giáo dục và Đào tạo....................................................108

4.3.3. Kiến nghị đối với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan............................109

4.3.4. Kiến nghị đối với Đại học Thái Nguyên.......................................................110

KẾT LUẬN............................................................................................................111

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................113

PHỤ LỤC 01 PHIẾU PHỎNG VẤN ( Dành cho cán bộ giảng viên nhà trường)

................................................................................................................................114

PHỤ LỤC 02 PHIẾU PHỎNG VẤN ( Dành cho sinh viên nhà trường) ……118

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBVC : Cán bộ viên chức

CNC : Công nghệ cao

DN : Doanh nghiệp

ĐBCLGD : Đảm bảo chất lượng giáo dục

ĐHCL : Đại học công lập

ĐHTN : Đại học Thái Nguyên

GD& ĐT : Giáo dục và đào tạo

HTQT : Hợp tác quốc tế

KBNN : Kho bạc Nhà nước

KH-TC : Kế hoạch – Tài chính

KTX : Ký túc xá

LĐ : Lao động

NCKH : Nghiên cứu khoa học

NSNN : Ngân sách nhà nước

PC : Pháp chế

QTPV : Quản trị phục vụ

TCTC : Tự chủ tài chính

TT : Trung tâm

TSCĐ : Tài sản cố định

TX : Thường xuyên

XDCB : Xây dựng cơ bản

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Bảng

Bảng 2.1: Thang đo Likert ........................................................................................28

Bảng 3.1: Tình hình nguồn thu của Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp-ĐHTN

giai đoạn 2017-2019..............................................................................39

Bảng 3.2: Nguồn thu từ NSNN cấp giai đoạn 2017-2019 cho trường Đại học Kỹ

thuật Công nghiệp-Đại học Thái Nguyên..............................................42

Bảng 3.3: Mức thu học phí theo Nghị định số 86/2015/NĐ-CP giai đoạn 2015-2021

...............................................................................................................44

Bảng 3.4: Mức thu học phí của Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp- ĐHTN ....46

Bảng 3.5: Tổng hợp nguồn kinh phí giai đoạn 2017-2019 .......................................49

Bảng 3.6: Kết quả đánh giá về tự chủ nguồn tài chính của cán bộ giảng viên

Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học Thái Nguyên ..........51

Bảng 3.7: Đánh giá của sinh viên trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp-ĐHTN về

các khoản thu.........................................................................................52

Bảng 3.8: Các khoản chi của trường Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp – Đại

học Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 .................................................53

Bảng 3.9: Chi thường xuyên của trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học

Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019........................................................54

Bảng 3.10: Các khoản chi cho con người của Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp

– Đại học Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 .......................................55

Bảng 3.11: Trích lập các quỹ tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học

Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019........................................................56

Bảng 3.12: Chi khen thưởng tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học

Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019........................................................57

Bảng 3.13: Chi quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp tại trường Đại học Kỹ thuật

Công nghiệp – ĐHTN giai đoạn 2017-2019 .........................................59

Bảng 3.14: Chi nghiệp vụ chuyên môn tại trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp –

Đại học Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 ..........................................61

Bảng 3.15: Tỷ lệ đảm bảo chi thường xuyên giai đoạn 2017-2019..........................61

viii

Bảng 3.16: Các khoản chi không thường xuyên của trường Đại học Kỹ thuật Công

nghiệp- Đại học Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 .............................63

Bảng 3.17: Kết quả đánh giá về tự chủ sử dụng nguồn tài chính ở Trường Đại học

Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học Thái Nguyên.....................................63

Bảng 3.18: Tình hình chi trả thu nhập tăng thêm của trường Đại học Kỹ thuật Công

nghiệp-ĐHTN giai đoạn 2017-2019......................................................69

Bảng 3.19: Kết quả đánh giá về tự chủ phân phối kết quả tài chính ở Trường Đại

học Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học Thái Nguyên ..............................70

Bảng 3.20: Kết quả đánh giá về tự chủ giao dịch tài chính ở Trường Đại học Kỹ

thuật Công nghiệp – Đại học Thái Nguyên...........................................72

Bảng 3.21: Đơn giá thanh toán tiền vượt giờ............................................................87

Sơ đồ

Sơ đồ 3.1: Tổ chức quản lý bộ máy trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp-ĐHTN36

Biểu đồ

Biểu đồ 3.1: Tình hình NSNN giai đoạn 2017 - 2019 ..............................................43

Biểu đồ 3.2: Tổng hợp nguồn kinh phí của trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp –

ĐHTN giai đoạn 2017-2019..................................................................50

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Tự chủ đại học là một xu thế của phát triển, là điều kiện cần thiết để thực hiện

các phương thức quản trị đại học tiên tiến nhằm cải tiến và nâng cao chất lượng đào

tạo. Việt Nam đã có nhiều cải cách trong giáo dục đại học, Đảng và Nhà nước đã ban

hành nhiều chính sách phát triển giáo dục đại học theo hướng nâng cao chất lượng,

trao quyền tự chủ, giảm áp lực cho ngân sách nhà nước như Nghị quyết 77/NQ-CP

ngày 24/10/2014 về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với một số cơ sở giáo dục

Đại học công lập [3]; Nghị định 16/2015/NĐ-CP quy định cơ chế tự chủ của đơn vị

sự nghiệp công lập [4], thay thế Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006[2].

Việc ban hành một số chính sách tạo điều kiện thuận lợi, tăng quyền tự chủ

trong các lĩnh vực: tự chủ về tổ chức và quản lý bộ máy, tự chủ về tài chính, tự chủ

về học thuật, tự chủ về quy mô tuyển sinh, tự chủ về nghiên cứu khoa học,…cho

các cơ sở giáo dục đại học bước đầu đã mang lại nhiều kết quả thiết thực. Trong đó,

các đơn vị đánh giá cao về các cơ chế đối với tự chủ tài chính, bởi đây là yếu tố

quyết định đến việc phát triển, nâng cao chất lượng đào tạo cho đơn vị. Đơn vị phải

tự lo, tự đi tìm nguồn tài chính để chủ động hoạt động, không được bao cấp toàn bộ

hay một phần nữa, được tự chủ quyết định các khoản thu chi, được chủ động thiết

lập mối quan hệ với các trường, cơ sở nghiên cứu, đào tạo, khoa học trong nước và

quốc tế. Có thể nói, cơ chế tự chủ tài chính đã tạo động lực quan trọng đối với các

cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng trong việc nâng cao quyền tự chủ, gắn với tự chịu

trách nhiệm trong khai thác, phát huy tiềm năng, tăng nguồn tài chính cho nhà

trường, tăng cường tái đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống

cho người lao động.

Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên được Chính

phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định là đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo một phần

kinh phí chi thường xuyên và thực hiện lộ trình tự chủ tài chính, từ đó yêu cầu thời

gian tới Nhà trường phải thay đổi cơ chế quản lý tài chính. Tình hình hiện tại của

Trường nguồn thu đang dần thu hẹp, phân bổ kinh phí chưa khuyến khích nâng cao

chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học, cơ cấu chi chưa thật hợp lý, nhận thức về

2

công tác tài chính của một số đơn vị và cá nhân còn hạn chế; trong quá trình hoạt

động, đơn vị phát sinh các hoạt động liên doanh, liên kết, mở rộng cung ứng dịch vụ

công chưa được điều chỉnh trong các văn bản pháp luật; nguồn thu của Trường chỉ

đáp ứng được gần 60% đến 70% tổng chi thường xuyên. Những khó khăn trên có

nhiều nguyên nhân, cả chủ quan và khách quan đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến

các hoạt động đào tạo và nghiên cứu cũng như mục tiêu và chiến lược phát triển của

Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn tới.

Trước bối cảnh chung và tình hình của Nhà trường, tác giả đặt câu hỏi nghiên cứu:

Ban giám hiệu Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên cần

làm gì để tìm ra các giải pháp tăng cường tự chủ tài chính, nâng cao chất lượng giảng

dạy, nghiên cứu khoa học và tăng thu nhập cho người lao động.

Từ những nhận định trên, tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Giải pháp tự

chủ tài chính tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên”

làm luận văn thạc sỹ của mình. Đây là vấn đề cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn góp

phần phát triển Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Đề xuất giải pháp tăng cường tự chủ tài chính tại trường Đại học Kỹ thuật

Công nghiệp-Đại học Thái Nguyên trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về tự chủ tài chính trong trường Đại

học công lập;

- Phân tích thực trạng tự chủ tài chính và những nhân tố ảnh hưởng đến tự chủ

tài chính ở Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên;

- Đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường tự chủ tài chính tại Trường Đại

học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác tự chủ tài chính tại Trường Đại

học Kỹ thuật Công nghiệp- Đại học Thái Nguyên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu